Επαμεινώνδας Πανάς

σ. Καθηγητής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Οι Έλληνες πολίτες είναι έντονα απογοητευμένοι με τους πολιτικούς. Οι Έλληνες δεν δείχνουν να εμπιστεύονται κόμματα, κοινοβούλιο και κυβέρνηση. Η μετά-COVID εποχή θα είναι πολύ διαφορετική από εκείνη του 2020. Πολλά θέματα θα αμφισβητηθούν στην κοινωνία. Η χώρα ήδη είναι φορτωμένη με ένα μεγάλο αριθμό προβλημάτων ζωτικής σημασίας. Μια κοινωνία φθείρεται όσα περισσότερα προβλήματα αδυνατεί να επιλύσει. Η Τουρκία γνωρίζει την αδύναμη κατάσταση της χώρας μας ενώ συγχρόνως δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή έχει αναπτύξει μια ισχυρή πολεμική βιομηχανία.

Ταυτόχρονα έχουμε στην Ελλάδα μια έκρηξη δημιουργίας μικρών κομμάτων. Μια πανσπερμία κομμάτων που μεταξύ τους φιλονικούν με τρόπο που δείχνει ότι δεν μπορούν να προσδιορίσουν τις απειλές, τους κυριότερους κινδύνους της χώρας και τις άμεσες υλοποιήσιμες λύσεις.

Ο πληθωρισμός των μικρών κομμάτων που συνθέτουν την πανσπερμία, δεν οδηγεί σε μια εύρωστη ελπίδα για το μέλλον.

Αποτελεί αίτημα η γενεσιουργός αιτία της δημιουργίας αυτών των κομμάτων.

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, είναι επείγον να δοθούν άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις στα προβλήματα της χώρας. Ο ελληνικός λαός χόρτασε από υποσχέσεις και δεν νοσταλγεί το πολιτικό υπόδειγμα των υποσχέσεων της Μεταπολίτευσης.

Η Ελλάδα μέσα από τόσα χρόνια κακής διαχείρισης έχει μετατραπεί σε μια έντονα προβληματική χώρα. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε ορισμένα προβλήματα και θα αναμένουμε να μελετήσουμε τις λύσεις που θα προτείνει η πανσπερμία των κομμάτων:

• Το πολιτικό σύστημα εδώ και αρκετά χρόνια δεν πείθει τους Έλληνες ότι είναι ικανό για να προσφέρει ένα καλύτερο αύριο. Τα δε περισσότερα νέα κόμματα μόλις περάσουν το τελευταίο σκαλοπάτι της Βουλής μετασχηματίζονται σε Μνημονιακά. Έτσι όλα λειτουργούν ευκαιριακά. Ποιο είναι λοιπόν το μετασχηματιστικό, στρατηγικό σχέδιο των κομμάτων της πανσπερμίας;

• Η υπεράσπιση της επιβίωσης του μέσου ελληνικού νοικοκυριού αποτελεί βασικό ζήτημα της ποιότητας της ζωής. Τι συγκεκριμένα άμεσα μέτρα προτείνουν τα κόμματα της πανσπερμίας, ώστε να ανακουφίσουν την ελληνική οικογένεια;

• Οι κοινωνικές ανισότητες έχουν οξυνθεί και στη χώρα μας προκαλώντας επώδυνες συνέπειες και στους νέους, στους Έλληνες που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας και στους ανέργους. Ποια είναι τα συγκεκριμένα μέτρα που προτείνουν τα κόμματα της πανσπερμίας για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης; Πόσο τα κοστολογούν και από πού θα βρεθούν οι πόροι;

• Οι βουλευτές αμείβονται με τουλάχιστον 7.000 ευρώ ανά μήνα τη στιγμή που ένα μεγάλο ποσοστό Ελλήνων ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας. Τι προτείνουν τα κόμματα της πανσπερμίας για αυτή την σημαντική πρόκληση;

• Ο αριθμός των βουλευτών είναι αρκετά μεγάλος σε σχέση με τον πληθυσμό, τη φτώχεια, τη λιτότητα. Κρίνεται η μείωση του αριθμού των βουλευτών αναγκαία από τα κόμματα της πανσπερμίας;

• Η πανδημία του COVID-19 αποκάλυψε πολλές πληγές της κακοδαιμονίας του κράτους. Αναδείχθηκε επίσης η ύπαρξη ψηφιακού χάσματος στην εργασία, στην εκπαίδευση, στην υγεία, στην επικοινωνία. Ποια είναι η στρατηγική των μικρών αυτών κομμάτων για τα ζητήματα αυτά;

• Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η μελλοντική ανάπτυξη θα οικοδομηθεί στο πλαίσιο της αειφόρου και πράσινης ανάπτυξης. Ποια είναι η προσέγγιση των στρατηγικών της πανσπερμίας των μικρών κομμάτων;

• Ο Εθνομηδενισμός εξαπλώνεται ως καρκίνος στη χώρα. Πως θα συμβάλει ένα νέο κόμμα από την πανσπερμία στην εθνική και κοινωνική ανάκαμψη;

• Ποια θα είναι η στρατηγική των κομμάτων της πανσπερμίας απέναντι στο ανεξέλεγκτο «Μεταναστευτικό Τσουνάμι» (μη νόμιμη μετανάστευση);

• Οι αγρότες, οι φτωχομεσαία αγροτιά, αντιμετωπίζει τις αθρόες εισαγωγές από Αλβανία, Σκόπια, Βουλγαρία, Τουρκία. Ποια είναι η στρατηγική των κομμάτων της πανσπερμίας στην αντιμετώπιση αυτής της λαίλαπας;

• Ποιες υλοποιήσιμες πολιτικές προτείνει η πανσπερμία των κομμάτων για την Μεταλιγνιτική Εποχή στη Δυτική Μακεδονία; Όταν η αναπτυξιακή Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας βρίσκεται στην 263^η Θέση μεταξύ 268 Ευρωπαϊκών Περιφερειών!!! Δηλαδή, η Δυτική Μακεδονία έχει ήδη μπεί στην τροχιά ερήμωσής της.

• Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα έχει το τρίτο μεγαλύτερο ποσοστό χρέους ως προς το ΑΕΠ παγκοσμίως. Ποια είναι η στρατηγική της πανσπερμίας των μικρών κομμάτων για τη διαχείριση του χρέους;

Αρκετοί νεοέλληνες θα θεωρήσουν το κείμενο αυτό ως έργο κάποιου αγανακτισμένου πολίτη. Αυτή την ιδέα μπορεί να σχηματίσουν αυτοί οι οποίοι δεν βλέπουν το τσουνάμι των προβλημάτων που έχουν συσσωρευτεί πάνω από τον ουρανό της Ελλάδας. Παρόλα αυτά τα προβλήματα, η μοναδική, φαίνεται, φροντίδα των Ελλήνων είναι η δημιουργία κομμάτων, που αντί να μας δώσουν λύσεις των προβλημάτων περί άλλα πολλά τυρβάζουν αμέριμνα.

Υπάρχουν πολλά πράγματα δυσνόητα.

Υπάρχει λύση;

Ναι, υπάρχει λύση. Είναι αλήθεια πως μόνο ένας Αριστοφάνης θα μπορούσε να μας βοηθήσει. Είναι γραφτό στη μοίρα μας να καταφύγουμε μετά από 2.500 χρόνια στον Αριστοφάνη.

Ο Αριστοφάνης, το 424 π.Χ., κερδίζει το πρώτο βραβείο με το έργο του «Ιππείς». Το έργο αυτό θεωρείται παγκόσμια, ως η πρώτη πολιτική κωμωδία. Το έργο αποτελεί ένα λίβελλο κατά του διεφθαρμένου Παφλαγόνα (=παφλάζει, μιλάει και παρασύρει τους Αθηναίους) δηλαδή τον Κλέωνα. Στόχος είναι ο πανίσχυρος δημαγωγός Κλέων. Πως λοιπόν θα αντιμετωπιστεί ο δημαγωγός Κλέων; Δύο υπηρέτες του Δήμου που προσωποποιούν τον λαό της Αθήνας, ο Νικίας (ΝΙΚ) και ο Δημοσθένης (ΔΗΜ) αναλαμβάνουν να βρούν έναν ανταγωνιστή ο οποίος θα αντικαταστήσει τον Κλέωνα.

Ο Αριστοφάνης επινόησε έναν Αλλαντοπώλη, τον Αγοράκριτο (ΑΓΟΡ), για να αντιμετωπίσει τον Κλέωνα.

Ο Νικίας απορεί για το που θα βρεθεί ο αντίπαλος του Κλέωνα. Και ακολουθεί ο εξής διάλογος κατά μετάφραση Νίκου Σφυρόερα (έκδοση Βιβλιοθήκη των Ελλήνων):

Έρχεται ο Αλλαντοπώλης Αγοράκριτος, φορτωμένος μια τάβλα με πατσές και άντερα.

ΑΓΟΡ. Τι τρέχει; Τι με θέτε;

ΔΗΜ. Έλα να μάθεις πόσο είσαι τυχερός και ευτυχισμένος.

ΝΙΚ. Απευθύνεται στον Δημοσθένη. Ξεφόρτωσέ τον πρώτα από τον ταβλά του κ’ύστερα εξήγησέ του αυτά που λέει ο θεϊκός χρησμός. Εγώ θα πάω μέσα, για να φυλάω τον Παφλαγόνα.

ΔΗΜ. Στον Αλλαντοπώλη. Έλα, τα σύνεργά σου ακούμπα πρώτα. Τη γη ύστερα και τους θεούς προσκύνα.

ΑΓΟΡ. Να, μα γιατί;

ΔΗΜ. Ώ καλότυχε και πλούσιε, τώρα ένα τίποτα, αύριο τρισμεγάλος, της ξακουστής Αθήνας κυβερνήτη.

ΑΓΟΡ. Βρε φίλε, δε μας παρατάς να πλύνω τις πατσές μου και να πουλώ σαλάμια, μόνο με κοροϊδεύεις;

ΔΗΜ. Ποιες πατσές σου, βρε κουτεντέ! Για κοίταξε εδωπέρα. Βλέπεις ετούτη τη κοσμοπλημμύρα;

ΑΓΟΡ. Τη βλέπω

ΔΗΜ. Αφεντικό θα γίνεις σε όλους, στην Αγορά, στη Πνύκα, στα λιμάνια, τη Βουλή θα ποδοπατείς, μπροστά σου κλαρίνο οι στρατηγοί θα στέκουν, και όποιο θέλεις θα δένεις, θα τον φυλακίζεις, και αργόμισθος θα τη περνάς κοτσάνι.

ΑΓΟΡ. Εγώ;

ΔΗΜ. Ναι, εσύ. Και που ‘σαι ακόμα; Ανέβα στον πάγκο ετούτο κ’ίσια πέρα κοίτα τα νησιά όλα που ‘ναι γύρω-γύρω.

ΑΓΟΡ. Τα βλέπω.

ΔΗΜ. Έ, βλέπεις φορτηγά καράβια κι εμπορικά λιμάνια;

ΑΓΟΡ. Ναι, τα βλέπω.

ΔΗΜ. Και δε πετάς λοιπόν απ΄ τη χαρά σου; Για γύρνα τώρα το δεξί σου μάτι κατά τη Μικρά Ασία και το ζερβί σου κατά τη Καρχηδόνα.

ΑΓΟΡ. Και θα ‘μαι έτσι καλότυχος και σαν αλλοιθωρήσω;

ΔΗΜ. Όχι, μ’ αυτό όλο τ’ αλισιβερίσι θα περνά απ’τα χέρια σου. Έτσι λέει εδώ ο χρησμός, πως θα γενείς μεγάλος και τρανός.

ΑΓΟΡ. Και για πες μου πως θα γίνω τέτοιος, αφού είμαι ένας αλλαντοπώλης;

ΔΗΜ. Γι’ αυτό ίσα-ίσα και ψηλά θ’ ανέβεις, γιατί είσαι αγύρτης, πρόστυχος και κάλπης.

ΑΓΟΡ. Δεν είμαι άξιος εγώ για μεγαλεία.

ΔΗΜ. Βρε, βρε, και γιατί λες πως δεν είσαι άξιος; Μην τύχει κι έχεις τίποτα προσόντα; Μην είσαι από καλή γενιά και τίμια;

ΑΓΟΡ. Ά, όχι, μα τους Θεούς, είμαι από τους σκάρτους.

ΔΗΜ. Νάτο, καλότυχέ μου! Είσαι ένα κι ένα για Κυβερνήτης.

ΑΓΟΡ. Ναι, βρε φιλαράκο, μα δεν έχω ούτε μόρφωση, εξόν λίγα γραμματάκια, κι εκείνα τσάτρα-πάτρα.

ΔΗΜ. Το μόνο ελάττωμά σου είναι που ξέρεις κάτι. Για ν’ ανεβείς στην εξουσία, δεν χρειάζονται προσόντα ή χαρακτήρας, μόνο αγραμματοσύνη και ατιμία. Έλα λοιπόν και μην καταφρονέσεις όσα οι Θεοί με τους χρησμούς σου δίνουν.

Χωρίς το καινοτόμο δημιουργικό πνεύμα, το όποιο κόμμα της πανσπερμίας είναι χαμένο από χέρι. Ο Αριστοφάνης 2.500 χρόνια πριν, κατέκρινε τον εκφυλισμό των πολιτικών. Ο τόπος αυτός κινδυνεύει από πολλαπλές περιπτώσεις και δεν μπορεί να σωθεί μέσω της πανσπερμίας των κομμάτων.

Αξίζει για την πανσπερμία να θυμηθούμε την υποθήκη του Μονταίνιου: «Όποιος θα είχε με επάρκεια κρίνει την παρούσα κατάσταση των πραγμάτων, θα μπορούσε να συμπεράνει από αυτήν όλο το μέλλον και όλο το παρελθόν».

Πηγή: Κείμενα Τ. Αποστολίδης και εικόνες Γ. Ακοκαλίδης «Οι κωμωδίες του Αριστοφάνη σε κόμικς» Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2009

Ο διάλογος είναι αποκαλυπτικός. Έχουν περάσει 2.500 χρόνια, σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα από τότε. Ο αλλαντοπώλης εκπλήσσεται για το ποια πρέπει να είναι τα προσόντα ενός ηγέτη: «Ναι, βρε φιλαράκο, μα δεν έχω ούτε μόρφωση, εξόν λίγα γραμματάκια, κι εκείνα τσάτρα-πάτρα».

Όμως κι αυτά τα λίγα γραμματάκια είναι μειονέκτημα όπως του απαντά ο Δημοσθένης.

Από το σόκ δεν έχει συνέλθει ο αλλαντοπώλης, όμως αρχίζει να του αρέσει ο νέος του ρόλος. Του δημιουργείται όμως ένας μικρός ενδοιασμός, με ποιόν τρόπο θα κουμαντάρει το λαό και ποιο είναι το έργο των πολιτικών:

ΑΓΟΡ. Μου πάει κουτί ο χρησμός. Δεν ξέρω μόνο πως θα μπορώ να κουμαντάρω τον λαουτζίκο.

ΔΗΜ. Σπουδαία τα λάχανα, κάνε ότι κάνεις τώρα, κοκορέτσια και γύρους και γαρδούμπες. Κάνε πως παίρνεις στο λαουτζίκο μπροστά τούμπες. Πούλα του λόγια παχουλά να τον γλυκαίνεις. Του φαυλοκράτη τα προσόντα τα ‘χεις, τ΄άλλα δημαγωγία, βρωμοσόι, πλιατσικολόι, όλα που χρειάζεσαι ακριβώς στην εξουσία.

Με το έξυπνο πνεύμα του, ο Αριστοφάνης έδειξε την παθογένεια της φαυλοκρατίας και την αδυναμία των προσόντων των πολιτικών.

του Επαμεινώνδα Πανά

σ. Καθηγητή Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Τι ωραία που ζούμε!

Ποιος είναι τόσο ηλίθιος που να μη βλέπει την ολοφάνερη απάτη;

Αλλά και ποιος είναι τόσο τολμηρός που να μην εθελοτυφλεί;

Άσχημος είν’ αυτός ο κόσμος και όλοι θα χαθούμε

Άμα σωπαίνουμε όταν αισχρότητες ακούμε

Σαίξπηρ, Ριχάρδος Γ΄

Στη σειρά των άρθρων που θα ακολουθήσουν, θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε τις αντιλήψεις και τις στάσεις των Ελλήνων πολιτών μέσα από μια από τις πιο αξιόπιστες έρευνες του Ευρωβαρόμετρου.

Στη χώρα μας φαίνεται ότι ελάχιστοι, όχι μόνο πολιτικοί, αλλά και ειδικοί επιστήμονες και επιστημονικοί φορείς, έδωσαν σημασία στα σύννεφα της καταιγίδας που συγκεντρώνονταν στον ορίζοντα.

Η αδιαφορία τους προς την φωνή των πολιτών είναι δυστυχώς ακατανόητη. Η στάση αυτή ασφαλώς εκφράζει την επιπολαιότητα και σε ένα βαθμό την ανευθυνότητα του πολιτικού συστήματος.

Ένα σύστημα, το οποίο χαρακτηρίζεται ως αναποτελεσματικό και διόλου διορατικό.

Το πολιτικό σύστημα ξεχνάει ένα βασικό κανόνα: η λήψη των αποτελεσματικών αποφάσεων για το μέλλον του τόπου προϋποθέτει την γνώση των απόψεων των ενδιαφερομένων μερών – πολίτες, κοινότητες, οργανισμοί, επιχειρήσεις, εκκλησία – για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και των κρίσεων του τόπου.

Όταν οι γνώσεις, οι υποδείξεις, οι προτάσεις και οι στάσεις αυτές αγνοούνται ή δεν αντιμετωπίζονται με σοβαρότητα, τότε προφανώς η δημοκρατία είναι άρρωστη και το πολιτικό σύστημα γερασμένο.

Η πραγματικότητα είναι ότι η πανδημία SARS-CoV-2 είναι ακόμα παρούσα. Συνεπώς, οι προκλήσεις συνεχίζονται κάτω από τις αδύναμες δομές της διακυβέρνησης.

Πρόσφατα ψηφίστηκε στη Βουλή (10/5/2022) το σχετικό νομοσχέδιο «Γιατρός για όλους, ισότιμη και ποιοτική πρόσβαση στις υπηρεσίες του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας και στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας».

Ο Ελληνικός Λαός ένιωσε έντονα τα δύο τελευταία χρόνια τις μεγάλες αδυναμίες του συστήματος υγείας.

Για να αποτυπωθεί ευκρινέστερα η κατάσταση θα χρησιμοποιήσουμε ένα υπόδειγμα «Παγόβουνου» για να απεικονιστούν τα κυριότερα ορατά και αόρατα στοιχεία, τα οποία είναι ενσωματωμένα στο σύστημα υγείας.

Η κατανοητή προσέγγιση του «Υποδείγματος του Παγόβουνου» αποκαλύπτει τον χάρτη των διάφορων κύριων στοιχείων της ιατρικής φροντίδας.

Η ανάπτυξη ενός παγόβουνου περιλαμβάνει αυτά που βλέπουμε και αυτά που δεν βλέπουμε.

Δεδομένης, λοιπόν, της πολυπλοκότητας των διαφόρων στοιχείων του «οργανισμού» της ιατρικής φροντίδας, το πλαίσιο του υποδείγματος «Παγόβουνο» (Παγόβουνο της Γνώσης) μπορεί να παρουσιαστεί ως μια αλληγορική μεταφορά για να αποκαλυφθούν καλύτερα τα διάφορα στοιχεία του συστήματος υγείας.

Σημειώνουμε κάτι σημαντικό: Το ορατό τμήμα ενός παγόβουνου είναι περίπου το 10% του παγόβουνου, ενώ το αόρατο τμήμα του καλύπτει το 90%.

Προφανώς, το μάθημα της καταστροφής του διάσημου επιβατηγού πλοίου «Τιτανικός», το οποίο έπεσε σε ένα παγόβουνο στο παρθενικό του ταξίδι και βυθίστηκε παίρνοντας μαζί του εκατοντάδες επιβάτες δεν έχει ακόμα αφομοιωθεί.

Όμως, το 90% του παγόβουνου, το οποίο είναι κρυμμένο κάτω από την επιφάνεια, περιλαμβάνει τα περισσότερα και πιο πολύπλοκα προς επίλυση προβλήματα. Δυστυχώς, το ίδιο συμβαίνει με την επίλυση διαφόρων προβλημάτων της κοινωνίας. Επίσης, αυτό το γεγονός δείχνει γιατί πολλές μεταρρυθμίσεις αποτυγχάνουν.

Στο Γράφημα που ακολουθεί παρουσιάζουμε το «Παγόβουνο της Υγείας»:

1. Η Υγεία δεν είναι ιδιοκτησία κανενός κόμματος

2. Η Υγεία είναι ανθρώπινο δικαίωμα και ΟΛΟΙ οι πολίτες πρέπει να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας που χρειάζονται.

3. Επίτευξη του στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης: «Καλή υγεία και ευημερία», «κανένας τόπος και κανένας άνθρωπος δεν θα μείνει πίσω»

4. Η πρόληψη είναι καλύτερη από την θεραπεία (Στρατηγική Πρόληψης)

5. Πολιτικές πρόληψης των κύριων αιτιών θανάτων στην χώρα (εφαρμογή της στρατηγικής της Πρόληψης)

6. Πρόληψη μολυσματικών ασθενειών

7. Η έγκαιρη διάγνωση είναι καλύτερη από την καθυστερημένη (Στρατηγική Διάγνωσης)

8. Ισχυροποίηση της συνεργασίας των Κέντρων Υγείας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τα σχολεία και τους πολίτες για την υλοποίηση των στρατηγικών πρόληψης και διάγνωσης.

9. Αντιμετώπιση των προκλήσεων της γήρανσης και της ψυχικής υγείας του πληθυσμού

10. Επίγνωση των προβλημάτων και διδάγματα που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας ανά περιφέρεια και σύνολο χώρας.

11. Η Πανδημία της νόσου του Κορωνοϊού (COVID-19) δημιούργησε την ανάγκη της στρατηγικής για την ψηφιακή μετάβαση στον χώρο της Υγείας και της Περίθαλψης. Οι ψηφιακές τεχνολογίες προσφέρουν την ευκαιρία της διαμόρφωσης νέων τρόπων παροχής των υπηρεσιών υγείας.

12. Οι ψηφιακές προκλήσεις και οι εφαρμογές τους σημαίνει ότι τα επαγγέλματα υγειονομικής περίθαλψης θα είναι εξοπλισμένα με τις αναγκαίες ψηφιακές δεξιότητες.

13. Τα νοσοκομεία και τα κέντρα υγείας θα πρέπει να γίνουν πιο ανθεκτικά και πιο αποτελεσματικά στην παροχή ποιοτικής φροντίδας στους πολίτες.

14. Ανάγκη στρατηγικών αντιμετώπισης της περιβαλλοντικής υποβάθμισης και της κλιματικής αλλαγής για την υγεία των πολιτών.

15. Δημιουργία υψηλής ποιότητας στατιστικών και επιδημιολογικών δεδομένων (ακρίβεια, πληρότητα, συνάφεια) με διαφάνεια και προσβασιμότητα.

16. Πρόληψη ιατρικών λαθών – σφαλμάτων. Στατιστικά δεδομένα των ιατρικών σφαλμάτων, τα οποία θα απεικονίζουν την παρακολούθηση των υπηρεσιών υγείας και θα συμβάλλουν στην βελτίωση της ποιότητας του Συστήματος Υγείας.

17. Κατασκευή δεικτών αποτελεσματικότητας, υπευθυνότητας, διαφάνειας και διαφθοράς του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.

18. Κατασκευή δεικτών ικανοποίησης και εμπιστοσύνης των ασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας των νοσοκομείων και των κέντρων υγείας.

19. Αναγκαία ενημέρωση της Πολιτείας για τις απόψεις των ενδιαφερομένων μερών (ή φορέων) – ασθενείς, ιατρούς, νοσηλευτές, πανεπιστημιακές ιατρικές σχολές, σχολές νοσηλευτών, ερευνητές, επιχειρήσεις ψηφιακών τεχνολογιών στο χώρο της υγείας – γιατί, η έλλειψη ενημέρωσης εμφανίζει βραδύτητα, η οποία οδηγεί στην ανεπιτυχή αξιοποίηση της υιοθέτησης των ψηφιακών καινοτομιών.

20. Η Υιοθέτηση των ψηφιακών τεχνολογιών έχει αναφερθεί στην βιβλιογραφία ότι μειώνει τα ιατρικά λάθη. Η έλλειψη επαρκών δεξιοτήτων στην χρήση των εφαρμογών (smartphones), η έλλειψη κινήτρων και εκπαίδευσης οδηγεί στην χαμηλή αποδοχή και χρήση των εφαρμογών από ιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό.

21. Εντατικοποίηση της ψηφιακής εκπαίδευσης. Απαιτείται εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα, προπτυχιακά, μεταπτυχιακά, και δια βίου μάθηση και την επαγγελματική μετεκπαίδευση των ιατρών και των νοσηλευτών.

22. Η στρατηγική της ανάπτυξης καινοτόμων ψηφιακών εφαρμογών βελτίωσης της συνταγογράφησης. Η υπερσυνταγογράφηση επιβαρύνει οικονομικά το σύστημα υγείας ενώ ταυτόχρονα, μπορεί να οδηγήσει σε πιθανά ανεπιθύμητα γεγονότα ή συμβάντα.

Η κορυφή του παγόβουνου δείχνει το ορατό τμήμα του συστήματος υγείας. Κάτω από την επιφάνεια βρίσκεται το αόρατο μέρος που όπως αναφέραμε τα συστατικά του επηρεάζουν πολύ περισσότερο τη ζωή του Έλληνα πολίτη. Όμως, τα στοιχεία που βρίσκονται στο αόρατο μέρος επηρεάζουν και τα στοιχεία του ορατού τμήματος.

Στην εποχή μας οι πολλαπλές αλυσιδωτές κρίσεις δημιουργούν μια σειρά ριζικών μεταμορφώσεων. Ουσιαστικά επαναπροσδιορίζονται αξίες και προτεραιότητες, και το μεγαλύτερο τμήμα του παγόβουνου γεννά από τα βάθη του την διαταρακτική διαδικασία.

Η Διαταρακτική Διαδικασία δείχνει πόσο «ζωντανά» και με ποιά «ταχύτητα» κινούνται τα στοιχεία του αόρατου τμήματος, όπου το αναμενόμενο γεγονός μπορεί να είναι με κάποια πιθανότητα διαχειρίσιμο, αλλά πάντοτε υπάρχει η πιθανότητα της εμφάνισης του απροσδιόριστου γεγονότος.

Η κατανόηση που προκύπτει από την απλή ανάλυση του παγόβουνου δείχνει ότι η μεταμόρφωση ενός συστήματος υγείας πυροδοτείται από τα στοιχεία του αόρατου μέρους. Απλή και σαφής κατανόηση.

Μερικοί θεωρούν ότι με τον «κόφτη γιατρό» μπορεί να λυθούν τα μεγάλα προβλήματα του χώρου της υγείας. Όμως, το να μαθαίνεις από τα παθήματά σου σε μια περίοδο πανδημίας ή κρίσης είναι μια σοφή επιλογή.

Η αναβολή ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων στο χώρο της υγείας παρατείνει το χρόνο επίλυσης των προβλημάτων: Το πολιτικό σύστημα είναι πολύ αδύναμο, επιδιώκοντας να θεραπεύσει τα σοβαρά προβλήματα στον χώρο της υγείας «χώνοντας το κεφάλι του κάτω από την άμμο».

του Επαμεινώνδα Πανά

σ. Καθηγητή Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο Άρθουρ Κλάρκ στο βιβλίο του επιστημονικής φαντασίας «Οι επικυρίαρχοι στο τέλος της παιδικής ηλικίας» είχε σοφά προβλέψει ότι: «50 χρόνια είναι αρκετά για να αλλάξει ένας κόσμος και οι κάτοικοί του τόσο που να είναι αγνώριστοι. Τα μόνα που χρειάζονται είναι μια καλή γνώση της κοινωνικής μηχανικής (προπαγάνδα), μια καθαρή εικόνα του σκοπού που επιδιώκεται, και δύναμη. Όλα αυτά τα είχαν οι Επικυρίαρχοι. Αν και ο σκοπός τους ήταν κρυφός, η γνώση τους ήταν ολοφάνερη, το ίδιο και η δύναμή τους».

Πολλές φορές θα έχετε αναρωτηθεί για το λόγο ύπαρξης κάποιων μυστικών κοινωνιών (secret societies) ή μυστικών εταιρειών. Ασφαλώς και έχετε ακούσει για την περιβόητη «Λέσχη Μπίλντερμπεργκ», για τους «Ιλλουμινάτι» (=πεφωτισμένοι) και πολύ περισσότερο θα έχετε ακούσει για τους Ελευθεροτέκτονες ή τους Μασόνους.

Άραγε, γιατί υπάρχουν αυτές οι μυστικές κοινωνίες;

Ποιος είναι ο σκοπός τους;

Τι ακριβώς προσφέρουν στην κοινωνία;

Φυσικά, αυτές οι μυστικές οργανώσεις που αναφέραμε πιο πάνω είναι παραδείγματα μυστικών κοινωνιών. Με πιο απλά λόγια γίνεται κατανοητό ότι οι μυστικές κοινωνίες αποτελούν οργανισμούς των οποίων οι δραστηριότητες παραμένουν μυστικές από εκείνους που δεν είναι μέλη αυτών των οργανώσεων. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι είναι γνωστή η ύπαρξη αυτών των μυστικών κοινωνιών, αλλά δεν είναι γνωστοί ακριβώς οι σκοποί τους και οι δράσεις τους.

Ορισμένες από αυτές τις μυστικές κοινωνίες δεν περιορίζονται μόνο εκεί όπου ιδρύονται αρχικά, αλλά επεκτείνονται σε ολόκληρο τον κόσμο.

Στόχος αυτών των σκοτεινών εταιρειών είναι η παγκόσμια κυβέρνηση με μια θρησκεία και ένα νόμισμα. Για να επιτύχουν τον στόχο αυτό οι στρατηγικές τους είναι:

• Η διάλυση των εθνών-κρατών μέσω της πολυπολιτισμικότητας και της μη νόμιμης μετανάστευσης

• Ο Ισοκράτης στον Περί Ειρήνης λόγο του, προφητικά είχε επισημάνει: «Ωστόσο, δεν πρέπει να μακαρίζουμε την πόλη που μαζεύει απερίσκεπτα πολλούς ανθρώπους και τους πολιτογραφεί αδιάκριτα, αλλά εκείνη που συνεχίζει να σώζει τη γενιά των ανθρώπων που την κατοικούσαν από τα χρόνια της ίδρυσής της»

• Ο έλεγχος των πλουτοπαραγωγικών πόρων

• Μέσω της μηχανής του Δημοσίου Χρέους, υποδούλωση των εθνών φτωχοποιώντας τους λαούς

• Ο έλεγχος των ανθρώπων

• Η κατάργηση της Δημοκρατίας αφού αυτή δεν είναι συμβατή με μια παγκόσμια κυβέρνηση (Παγκόσμια Δικτατορία)

• Οι θρησκείες συγχωνεύονται σε μια Πανθρησκεία!!!

Λόγω αυτών των στόχων όλοι κατανοούμε ότι βρισκόμαστε σε ένα ιδιόμορφο καταστροφικό πόλεμο, που ασφαλώς δεν διεξάγεται με βομβαρδισμούς. Είναι ο πόλεμος των μυστικών αυτών εταιρειών.

Για παράδειγμα, η Λέσχη Μπίλντερμπεργκ καταλήγει αφανώς να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλα τα επίπεδα θρησκείας, οικονομίας, εθνικής ταυτότητας, προστασίας των Τραπεζών, ενίσχυσης της πολυπολιτισμικότητας, της παράνομης ή μη νόμιμης μετανάστευσης, και άλλων.

Αξίζει να διαβάσουμε μια όχι και τόσο γνωστή συνέντευξη της αείμνηστης Μάργκαρετ Θάτσερ προς τον J. P. Tucker, τον Ιούνιο του 1995.

«Είναι τιμή να σε αποκηρύσσει η Μπίλντερμπεργκ», δήλωσε στον J. P. Tucker η Θάτσερ. «Πρόκειται για μια βρώμικη φάρα».

Η Θάτσερ εξέφρασε επίσης την αισιοδοξία της ότι «η Μπίλντερμπεργκ θα αποτύχει να πετύχει τον στόχο της για την εγκαθίδρυση μιας Παγκόσμιας Κυβέρνησης μέχρι το 2002. Είπαν ότι η έννοια της εθνικής ταυτότητας θα πρέπει να κατασταλεί…».

Στη συνέχεια, η Λέσχη Μπίλντερμπεργκ χρησιμοποίησε την επιρροή της για να «αδειάσει» την Θάτσερ που αντιδρούσε στην παράδοση της Βρετανικής κυριαρχίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Θάτσερ στη συζήτηση με τον J. P. Tucker επισημαίνει ότι οι διεφθαρμένοι διεθνείς εξουσιαστές της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ ενορχήστρωσαν την πτώση της.

Πολιτικοί, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Τεχνών, των μεγάλων Επιχειρήσεων και των ΜΜΕ συγκεντρώθηκαν κάτω από την ομπρέλα της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ για να συζητήσουν τα θέματα της κρυφής Ημερήσιας Διάταξης.

Η συνάντηση της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ διεξήχθη φέτος μεταξύ 2 – 7 Ιουνίου, μετά από απουσία 2 ετών λόγω πανδημίας για πρώτη φορά στην Ουάσιγκτον, και όπως πάντα κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας.

Ο τ. Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ D. Rumsfeld, (2002), είχε διατυπώσει έναν επιτυχημένο αφορισμό, σύμφωνα με τον οποίον υπάρχουν «γνωστά - γνωστά», δηλαδή γεγονότα που «γνωρίζουμε ότι ξέρουμε», αλλά και γεγονότα «γνωστά άγνωστα» δηλαδή γεγονότα που γνωρίζουμε ότι δεν ξέρουμε.

Υπάρχουν και γεγονότα που δεν γνωρίζουμε και που δεν ξέρουμε τα «άγνωστα – άγνωστα»

Το παράδοξο είναι ένα γεγονός που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί: Οι πολιτικοί, η οικονομική ελίτ, οι διάφορες οργανώσεις αγνόησαν και υποβάθμισαν το γεγονός της πιθανής εμφάνισης μολυσματικών ασθενειών.

Μπορεί να φαίνεται ότι κινδυνολογούμε, όμως μπορούμε να θέσουμε το απλό αλλά ουσιαστικό ερώτημα: «Τί άραγε συζητούν για το μέλλον της ανθρωπότητας όταν μαζεύονται τα αθώα παιδιά της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ;»

Αξίζει, όμως, να εξετάσετε τα ενδιαφέροντά τους, τον ρόλο τους, τις αποφάσεις τους, πόσο κατέστρεψαν ή βοήθησαν τον τόπο πίσω από τα παρασκήνια της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ. Ο μεγάλος Καρλ Γιούνγκ έλεγε ότι «Η διατήρηση των μυστικών δρα ως ένα ψυχικό δηλητήριο, το οποίο αποξενώνει τον κάτοχό τους από την κοινότητα».

Έτσι, το ερώτημα είναι: μπορούν να μας αναφέρουν τα μέλη της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ πόσες φορές στις κρυφές τους συναντήσεις είχαν ως πρώτη προτεραιότητα την υγεία των ανθρώπων;

Η θεματολογία της κλειστής Λέσχης δείχνει με σαφήνεια τον προσανατολισμό της. Η λογική των αγορών, η λογική της κυριαρχίας, αφήνει πίσω της τις πνευματικές και ηθικές αξίες. Για αυτό όχι μόνο απουσιάζει το επιχείρημα αλλά κυρίως απουσιάζει η ηθική των επιχειρημάτων. Στις κλειστές αυτές λέσχες, όπως φαίνεται και από την θεματολογία των τελευταίων έξι ετών, δεν έγινε ούτε μία συζήτηση για τα θέματα υγείας και του πόνου των πολιτών λόγω των πανδημιών.

Η καμπύλη των ενδιαφερόντων της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ απεικονίζει το χρήμα, το κέρδος, τον αμοραλισμό και τον εθνομηδενισμό. Δυστυχώς η καμπύλη αυτή χαράσσεται με υπερβολικό ζήλο εδώ και χρόνια χωρίς να αγγίζει την υγεία των πολιτών.

Τα τελευταία χρόνια, τόσο η Λέσχη Μπίλντερμπεργκ, όσο και το παγκόσμιο φόρουμ διατυπώνουν κυρίως οικονομικές – τεχνολογικές και πολιτικές ανησυχίες. Όμως, η πρωτεύουσα ανησυχία, που είναι η υγεία των πολιτών, δεν έχει έρθει ποτέ στο προσκήνιο προς συζήτηση,.

Φέτος, για πρώτη φορά στην ημερήσια διάταξη των προς συζήτηση θεμάτων συμπεριελήφθη και θέμα που σχετίζεται με την υγεία.

Τα θέματα προς συζήτηση ήταν:

1. Γεωπολιτικές ανακατατάξεις (αναδιοργάνωση)
2. Προκλήσεις του ΝΑΤΟ
3. Κίνα
4. Επανευθυγράμμιση στον Ινδο-Ειρηνικό
5. Τεχνολογικός ανταγωνισμός Κίνας-ΗΠΑ
6. Ρωσία
7. Συνέχεια της κυβέρνησης και της οικονομίας
8. Διαταραχή του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος
9. Παραπληροφόρηση
10. Ενεργειακή ασφάλεια και βιωσιμότητα
11. Υγεία μετά την πανδημία
12. Κατακερματισμός των δημοκρατικών κοινωνιών
13. Εμπόριο και αποπαγκοσμιοποίηση
14. Ουκρανία

Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός φέτος ήταν μουντό και απαισιόδοξο. Όμως, η θεματολογία και οι συζητήσεις που ακολούθησαν κατά τη διάρκεια της 68^ης Συνάντησης της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ φαίνεται ότι θα ξεπεράσουν την Μεγάλη Επανεκκίνηση. Γιατί δεν το έκαναν στο Νταβός; Διότι υπάρχουν πολλά μυστικά, τα οποία όμως δεν πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες. Εδώ και χρόνια υπάρχει στους κόλπους της Λέσχης μια ανησυχία για την αύξηση του Λαϊκισμού και του Πατριωτισμού.

Οι πανδημίες, οι πόλεμοι, η αποπαγκοσμιοποίηση, η παραπληροφόρηση, η λειτουργία των δημοκρατικών κοινωνιών και η κλιματική αλλαγή αποτελούν τα σύγχρονα όπλα της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ για τον έλεγχο των πάντων.

Χωρίς περιστροφές, από την Ατζέντα των προς συζήτηση θεμάτων φαίνεται ότι κατά την Δύση (αφού οι συμμετέχοντες στη συνάντηση ανήκουν στη Δύση) το πιθανότερο είναι ότι η κανονικότητα τα επόμενα χρόνια θα είναι κατακερματισμένη ή θρυμματισμένη. Όπως δεδομένη είναι και η πιθανότητα να γιγαντωθεί ο «Μεγάλος Αδελφός».

Η θεματολογία της ημερήσιας διάταξης από μόνη της, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για στοχαστική μελέτη. Αναμφίβολα, σχεδόν όλα τα θέματα αυτής της ατζέντας, αγγίζουν και τη χώρα μας, προσθέτοντας και τις επικίνδυνες τουρκικές προκλήσεις. Εμφαντική θα είναι η παρουσία των συμμάχων με τη σιωπή τους. Διαχρονικά σιωπούν και δεν τολμούν να περιορίσουν τις επιθετικές κινήσεις της Τουρκίας. Πρόκειται για μια επισήμανση και όχι πρόβλεψη, η οποία θα μπορούσε να αποδειχθεί λανθασμένη.

Οι εξελίξεις λοιπόν τρέχουν. Οι δρομείς Δ. Παπαλεξόπουλος, Μ. Βερέμης, Κ. Πιερρακάκης, και Μ. Σχοινάς, οι οποίοι συμμετέχουν από τη χώρα μας, δεν θα πρέπει να ενημερώσουν την Πολιτεία και τον Ελληνικό Λαό για όλα αυτά τα θέματα;

Είναι άραγε τόσο δύσκολο γι’αυτούς τους τέσσερεις δρομείς να ενεργήσουν ως μια νέα Φιλική Εταιρεία, και να συμβουλεύσουν τι πρέπει να γίνει στην πατρίδα μας, και να μην νοιάζονται πως θα τους κρίνουν οι μυστικές εταιρείες; Άλλως θα επαληθευτεί ο Ευριπίδης:

«… Είναι άμυαλος αυτός που είναι ανήμπορος από φόβο, κι όταν του χαμογελάσει λίγο η τύχη παίρνει πολύ αέρα».

Μεταξύ των 120 προσκεκλημένων είναι η πρωθυπουργός της Φινλανδίας Marin Sanna, η γερουσιαστής K. Sinemma (ΗΠΑ) και η νεοσυντηρητική Anne Applebaum (ΗΠΑ), υποστηρίκτρια για να αρχίσει ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Επίσης μυστήριο αποτελεί και η πρόσκληση της υπουργού ενέργειας του Βελγίου Tinne Van der Straeten του Κόμματος των Πρασίνων!!! (η πρόσκληση ενός στελέχους των Πρασίνων δεν είναι εντελώς τυχαία ή αθώα, είναι χρήσιμη για την κλιματική αλλαγή).

Πολλοί θα θεωρήσουν ότι ο γερόλυκος Κίσινγκερ είναι το πιο σημαντικό άτομο μεταξύ των 120 προσκεκλημένων.

Σημειώνουμε ότι στους φετινούς καλεσμένους της Λέσχης συμπεριλαμβάνονται ο Διευθύνων Σύμβουλος της Pfizer, Albert Burla, ο πρώην επικεφαλής της CIA D. Petraeus, o Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, J. Stoltenberg, o διευθύνων σύμβουλος της BP, B. Looney, κλπ.

Οι πολίτες σε ολόκληρο τον πλανήτη γνωρίζουν ότι τα κράτη ήταν απροετοίμαστα για να αντιμετωπίσουν την κρίση της πανδημίας.

Το κόστος αυτής της αποτυχίας αφορά ουσιαστικά και τη Λέσχη Μπίλντερμπεργκ. Η κρίση του Covid-19 αποκάλυψε ότι οι σοφοί της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ, οι οποίοι έχουν αναλάβει ηγετικό ρόλο, ερήμην των πολιτών, με διάφορες μυστικές μεθοδεύσεις, δεν προέβλεψαν την κρίση, ούτε είχαν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για τον άνθρωπο και την υγεία.

Τα ζητήματα που συζητήθηκαν, όπως η παραπληροφόρηση, ο πόλεμος της Ουκρανίας, η κλιματική αλλαγή, τα γεωπολιτικά θέματα αλλά και η πανδημία, είναι μεν γνωστά, αλλά άγνωστα ως προς την επίλυση και τις επιπτώσεις τους.

Όλοι, μετά το πέρας της συνάντησης, μοιράζονται την ίδια κοσμοθεωρία, είναι σε θέση να επηρεάσουν και να διαμορφώσουν τις πολιτικές των κυβερνήσεων που συμμετέχουν χωρίς να δώσουν κάποια εξήγηση στους πολίτες που υποτίθεται ότι υπηρετούν.

Η Δύση βιώνει την κατάσταση κόπωσής της. Η εξουθενωμένη Δύση είναι επιρρεπής:

• Στις ελλείψεις ενέργειας

• Στην αντιμετώπιση της ακρίβειας, της φτώχειας και της εξαθλίωσης

• Στην επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης

• Στη συσσώρευση των συνεπειών του πολέμου στην Ουκρανία

• Στην αντιμετώπιση της επερχόμενης επισιτιστικής κρίσης

• Στην αντιμετώπιση της πανδημίας και ενδεχόμενων μελλοντικών πανδημιών

Οι πάντες ομιλούν για κλυδωνισμούς και πιθανή εμφάνιση μακράς διάρκειας και παρουσίας ισχυρού τσουνάμι.

Σύμφωνα με την Σιμόν Βέιλ (1909-1943):

«Ζούμε σ’ένα κόσμο όπου τίποτα δεν είναι στο μέτρο του ανθρώπου. Υπάρχει μια τερατώδης δυσαναλογία μεταξύ του σώματος, του πνεύματος και των πραγμάτων που συγκροτούν σήμερα τα στοιχεία της ανθρώπινης ζωής.

Τα πάντα βρίσκονται σε ανισορροπία και καμία κοινωνική κατηγορία, ομάδα ή τάξη ανθρώπων δεν ξεφεύγει εντελώς από αυτήν»

Τα άρθρα που δημοσιεύονται εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της ertopen.com .

του Επαμεινώνδα Πανά

σ. Καθηγητή Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

«Ένα από τα θλιβερότερα μαθήματα της Ιστορίας είναι τούτο:

Αν έχουμε εξαπατηθεί για ικανό χρονικό διάστημα, έχουμε μετά τη τάση να απορρίπτουμε κάθε στοιχείο που επιβεβαιώνει ότι εξαπατηθήκαμε. Δεν μας ενδιαφέρει πιά, να βρούμε την αλήθεια. Η απάτη μας έχει καταλάβει εξ ολοκλήρου. Είναι πολύ οδυνηρό να παραδεχθούμε ότι μας έχει συμβεί κάτι τέτοιο. Από τη στιγμή που δίνουμε στον τσαρλατάνο τη δύναμή μας είναι πάρα πολύ δύσκολο να την πάρουμε πίσω».

Carl Sagan, The demon-haunted world

To 1530 στο Sarlat-la-Caneda, στη νοτιοδυτική Γαλλία, γεννήθηκε ο Λα Μποεσί (La Boetie), σπούδασε νομικά στη διάσημη νομική σχολή του Πανεπιστημίου της Ορλεάνης. Μετά την αποφοίτησή του το 1553, εξασφάλισε τη θέση του δικαστή στο Κοινοβούλιο του Μπορντώ (τα Κοινοβούλια ήταν τα ανώτερα δικαστήρια της Γαλλίας). Ο Λα Μποεσί πέθανε στις 18 Αυγούστου του 1563, πιθανόν από μια μορφή πανώλης.

Στον φίλο του τον Μονταίνιο κληροδότησε τη βιβλιοθήκη του και το 1571 ο Μονταίνιος δημοσίευσε τα έργα του Λα Μποεσί, παραλείποντας όμως το έργο του «Πραγματεία περί Εθελοδουλείας» ή «Ο Λόγος περί Εθελοδουλείας».

Η σκέψη, οι στοχαστικές απόψεις του Λα Μποεσί, ξεχνιούνται για πάνω από έναν αιώνα. Όμως, στον 19^ο αιώνα ήρθαν και πάλι στην επιφάνεια της επικαιρότητας τα επιχειρήματα που είχε διατυπώσει ο Λα Μποεσί, και τα οποία έγιναν ελκυστικές ιδέες από μεγάλους στοχαστές όπως ο Θορώ, ο Τολστόι, και ο Γκάντι.

Τον 15^ο αιώνα ο Λα Μποεσί απέκτησε δίκαια τη φήμη του χάρη στην κυκλοφορία του δοκιμίου του με τίτλο «Πραγματεία περί Εθελοδουλείας» που πραγματεύεται ένα βασικό, διαρκές πολιτικό ερώτημα: Γιατί οι άνθρωποι υποτάσσονται στην κυριαρχία των τυράννων; Γιατί οι άνθρωποι συναινούν με προθυμία στη δική τους υποδούλωση;

Ο Λα Μποεσί θεωρείται ο πρώτος θεωρητικός που έδωσε έμφαση στη στρατηγική της Μαζικής μη-βίαιης Πολιτικής Ανυπακοής.

Ο Λα Μποεσί όρισε την εθελοντική (εκούσια) δουλεία ως την κακή συνήθεια των ανθρώπων να υπακούουν και να εξαρτώνται από έναν τύραννο τον οποίο έχουν προικίσει με προνόμια.

Για τον Λα Μποεσί δεν αποτελεί αρετή η εκούσια δουλεία αφού οι άνθρωποι συναινούν με προθυμία στην υποδούλωσή τους.

Η στρατηγική του είναι πως θα εξουδετεροποιηθεί η δύναμη του τυράννου. Προτείνει: Μέσω της μη βίαιης αντίστασης.

Κατά τον Λα Μποεσί, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει αρκετοί άνθρωποι να μην συναινέσουν σε οποιαδήποτε συνεργασία μαζί του. Με αυτόν τον τρόπο ο λαός δεν σκοτώνει έναν άνθρωπο αλλά την ίδια την τυραννία.

Ο Λα Μποεσί μας συμβουλεύει ότι οι άνθρωποι πρέπει να αρνούνται τη βία και την υποταγή γιατί πολύ απλά δεν χρειάζεται η βία για να χειροδικήσουμε κατά του τυράννου, για να ανατραπεί, αλλά απλά να μην τον υποστηρίζουμε.

Αν δεν τον υποστηρίζουμε, τότε, όπως γράφει ο Λα Μποεσί, θα δούμε τον τύραννο ως ένα μεγάλο κολοσσό του οποίου το βάθρο έχει τραβηχτεί, να σωριάζεται από το ίδιο του το βάρος και να κατακερματίζεται. Άρα μπορεί ο άνθρωπος να «σκοτώσει» έναν τύραννο μέσω της μη – βίαιης αντίστασης. Γιατί ο τύραννος έχει μόνο δύο μάτια, μόνο δύο χέρια, μόνο ένα σώμα και τη δύναμη που του εκχωρούμε εμείς οι πολίτες.

Γενιές γεννήθηκαν και τράφηκαν και ανατράφηκαν κατά τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης αποδεχόμενες τα ρουσφέτια, την οικογενειοκρατία, την διαφθορά, την καθεστηκυία τάξη, τον εθνομηδενισμό, τον αποχριστιανισμό. Ανατράφηκαν στη παρακμή και εθίστηκαν σ’ αυτήν και ουσιαστικά ερωτεύτηκαν την εκούσια δουλεία.

Η οικογενειοκρατία, η οποία ζει και βασιλεύει στο πολιτικό μας σύστημα, έχει γίνει και αυτή ένα έθιμο, με συνέπεια οι ψηφοφόροι να πιστεύουν ότι έτσι θα πρέπει να είναι για πάντα στην πολιτική ζωή αυτού του τόπου. Όμως, αυτή η δύναμη του εθίμου αποτελεί στοιχείο της εκούσιας δουλείας.

Συνεπώς, για να αλλάξει αυτό το νοσηρό «έθιμο» και να μπει στη ζωή μας ένα διαφορετικό όραμα χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια. Όσο όμως καθυστερούμε, τόσο αυξάνεται και η πιθανότητα της ολικής απορρόφησης στην κατάσταση του εθίμου, της εκούσιας δουλείας, και τόσο θα αυξάνεται και η ένταση του λουριού.

Οι καταπιεσμένοι πολίτες δεν χρειάζεται να χρησιμοποιούν βίαιες τακτικές. Μπορούν να χρησιμοποιούν το μποϋκοτάζ, τις συνελεύσεις, τις διαμαρτυρίες, τις ομαδικές αναφορές, τις απεργίες, αλλά προπάντων χρειάζεται η μεγάλη απόφαση αλλαγής νοοτροπίας: Μην υπηρετείτε, μην συνεργάζεστε με τους «άρχοντες».

Σκεφτείτε προς στιγμήν την αποχή από την εκλογική διαδικασία. Αποχή σημαίνει άρνηση προς τους «άρχοντες», και σημαίνει ταυτόχρονα και περιφρόνησή τους.

Τί θα γίνει αν η αποχή υιοθετηθεί από έναν σημαντικό αριθμό πολιτών και για συνεχείς εκλογικές αναμετρήσεις; Το ιερατικό πολιτικό σύστημα διακυβέρνησης θα νιώσει το σοκ, το τράνταγμα, τον κλυδωνισμό. Μήπως αυτή δεν είναι μια πολιτική παραδοχή της μη – βίαιης δράσης;

Αποχή σημαίνει άρνηση της οικογενειοκρατίας και των προνομιούχων, σημαίνει άρνηση του τρόπου λήψης των αποφάσεων, σημαίνει καταπολέμηση της διαφθοράς, σημαίνει κατάργηση της επαίσχυντης θέσης «όποιος φεύγει απ’ το μαντρί τον τρώνε οι λύκοι», σημαίνει γκρέμισμα των δομών εξουσίας της κομματοκρατορίας, σημαίνει ουσιαστική συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων από κάτω προς τα πάνω, σημαίνει τόνωση της κατάργησης της εθελοδουλείας, η οποία οδηγεί στην κατάργηση της αντιπροσώπευσης για λογαριασμό του πολίτη.

Ο καινοτόμος Ε. Μάσκ, έχει επικεντρώσει τις επιστημονικές του προσπάθειες στη δημιουργία αποικίας στον Άρη. Δεν παραλείπει να εκδηλώνει και τις ιδέες του για το είδος της κυβέρνησης που θα πρέπει να έχει ο κόκκινος πλανήτης. Χαρακτηριστικά, στο συνέδριο το οποίο συμμετείχε, είπε ότι οραματίζεται την εφαρμογή της Άμεσης Δημοκρατίας και πιο συγκεκριμένα ανέφερε ότι «Πιθανότατα η μορφή διακυβέρνησης στον Άρη θα ήταν η Άμεση Δημοκρατία και όχι η Αντιπροσωπευτική… και νομίζω ότι αυτό είναι μάλλον το καλύτερο, επειδή η πιθανότητα διαφθοράς μειώνεται σημαντικά με την άμεση, έναντι μιάς αντιπροσωπευτικής, δημοκρατίας».

Οι αρχαίοι Έλληνες μας κληροδότησαν την άμεση δημοκρατία, την οποία οι νεοέλληνες δεν μπόρεσαν ποτέ να την εφαρμόσουν. Οι επόμενες γενιές, ίσως, αν είναι τυχερές και πλούσιες, και ζήσουν στον Άρη, σίγουρα θα απολαύσουν τα αγαθά της.

Ας επανέλθουμε όμως στον Λα Μποεσί, και ας μου επιτραπεί να επιλέξω ορισμένα τμήματα από το διαχρονικό πόνημά του, αν και θεωρώ ότι θα έχω παραλείψει, χωρίς βέβαια σκοπιμότητα, σημαντικές του σκέψεις. Επίσης, οι τίτλοι είναι δικοί μου. Γι’ αυτό αξίζει κάποιος να διαβάσει την εξαίρετη μετάφραση του Παναγιώτη Καλαμαρά (Εκδόσεις Πανοπτικόν, «Πραγματεία περί Εθελοδουλείας».

Μην υποστηρίζετε τον τύραννο.

Αλλά, Ω Μεγαλοδύναμε! Τί παράξενο φαινόμενο είναι αυτό; Τί όνομα πρέπει να του δώσουμε; Ποια είναι η φύση αυτής της δυστυχίας; Τί ανηθικότητα είναι αυτή, ή μάλλον τί αθλιότητα; Να 

βλέπεις έναν ατέλειωτο αριθμό ανθρώπων όχι απλώς να υπακούει, αλλά να οδηγείται στη δουλικότητα; Όχι να κυβερνάται, αλλά να τυραννείται;

…

Ένας λαός σκλαβώνεται μόνος του, κόβει τον ίδιο του το λαιμό όταν, έχοντας επιλέξει ανάμεσα στο να είναι υποτελής και στο να είναι ελεύθερος, εγκαταλείπει τις ελευθερίες και μπαίνει στο ζυγό, συναινώντας στην ίδια του τη δυστυχία, ή μάλλον, προφανώς, καλωσορίζοντάς την.

Μην ρίχνετε ξύλα στην φωτιά

Όλοι γνωρίζουν ότι η φωτιά που ξεκινά από έναν μικρό σπινθήρα θα μεγαλώσει και θα γίνει φλόγα, για όσο βρίσκει ξύλο να κάψει, όμως, χωρίς να σβηστεί με νερό, αλλά, απλώς, μη βρίσκοντας άλλο καύσιμο να τροφοδοτηθεί, τότε ξοδεύεται μονάχη της, ξεθυμαίνει, και δεν είναι πια φλόγα. Παρομοίως, όσο περισσότερο οι τύραννοι διαρπάζουν, τόσο περισσότερο λαχταρούν, αφανίζουν και καταστρέφουν όσο περισσότερο κάποιος υποχωρεί απέναντί τους και τους υπακούει, τόσο περισσότερο αυτοί γίνονται ισχυρότεροι και τρομερότεροι, έτοιμοι να αφανίσουν και να καταστρέψουν.

Αλλά αν ούτε ένα πράγμα δεν υποχωρεί απέναντί τους, αν, χωρίς καμιά βία, απλώς κανείς δεν υπακούει, απογυμνώνονται και εκμηδενίζονται, ακριβώς όπως όταν η ρίζα δεν παίρνει τροφή, το κλαδί μαραίνεται και πεθαίνει.

Επιθυμία για ελευθερία

Δεν γνωρίζω πώς συμβαίνει η φύση να αποτυγχάνει να τοποθετήσει στις καρδιές των ανθρώπων μια φλογερή επιθυμία για ελευθερία, μια ευλογία τόσο μεγάλη και επιθυμητή, ώστε μόλις χαθεί, να ακολουθούν αμέσως όλα τα κακά, και ακόμη και οι ευλογίες να παραμένουν άγευστες και άνοστες λόγω της διάβρωσής τους από τη δουλεία. Η ελευθερία είναι η μοναδική χαρά στην οποία οι άνθρωποι δεν φαίνεται να επιμένουν, διότι, στα σίγουρα, εάν πράγματι την ήθελαν, θα την είχαν. Προφανώς αρνούνται αυτό το θαυμάσιο προνόμιο γιατί το αποκτούν τόσο εύκολα. [το αρνούνται, πρώτον, λόγω του φόβου να πάρουν πλέον την ευθύνη της ζωής τους στα χέρια τους (αφού πια δεν γνωρίζουν το πώς), εναποθέτοντας, έτσι, τις επιλογές τους για την ζωή τους σε άλλους, και, επίσης, για μια άλλη μερίδα του πληθυσμού, διότι είναι πρακτικά αδύνατον να κατανοήσει κάποιος την αλήθεια, και κατά συνέπεια την ελευθερία, αν έχει γεννηθεί και γαλουχηθεί μέσα στο ψέμα.]

Έχει μόνο δύο μάτια, δύο χέρια. Εσείς τον βοηθάτε!

Όλη αυτή η καταστροφή, αυτή η δυστυχία, αυτή η ερήμωση, πέφτει επάνω σας όχι από ξένους εχθρούς, αλλά από το μοναδικό εχθρό τον οποίο εσείς καθιστάτε τόσο δυνατό, για τον οποίο πηγαίνετε με γενναιότητα στον πόλεμο, για το μεγαλείο του οποίου δεν αρνείστε να προσφέρετε στο θάνατο τα ίδια σας τα κορμιά. Εκείνος, που έτσι σας καταδυναστεύει, έχει μόνο δύο μάτια, μόνο δύο χέρια, μόνο ένα σώμα, τίποτα παραπάνω από όσα διαθέτει και ο τελευταίος άνθρωπος ανάμεσα στους αμέτρητους που κατοικούν στις πόλεις σας-, στην πραγματικότητα δεν έχει τίποτα παραπάνω για να σας καταστρέψει από τη εξουσία που εσείς του απονείματε.

Πού βρήκε αρκετά μάτια για να σας κατασκοπεύσει, εάν δεν του τα δώσατε οι ίδιοι; Πώς μπορεί να έχει τόσα πολλά χέρια για να σας χτυπά, εάν δεν τα δανείστηκε από εσάς; Τα πόδια, με τα οποία ποδοπατά τις πόλεις σας, πού τα βρήκε, αν δεν είναι τα δικά σας; Πώς έχει οποιαδήποτε εξουσία πάνω σας, εκτός μέσα από σας; Πώς θα τολμούσε να σας επιτεθεί, εάν δεν είχε τη συνεργασία σας; Τί θα μπορούσε να σας κάνει, εάν εσείς οι ίδιοι δεν συνεργούσατε με τον κλέφτη που σας ρημάζει, εάν δεν ήσασταν συνένοχοι με τον εγκληματία που σας σκοτώνει, εάν εσείς οι ίδιοι δεν προδίδατε τους εαυτούς σας;

Σπέρνετε τα χωράφια σας ώστε να μπορεί να τα ρημάζει, φτιάχνετε και επιπλώνετε τα σπίτια σας ώστε να του δίνετε αγαθά για να πλιατσικολογήσει- ανατρέφετε τις κόρες σας ώστε να μπορεί να ικανοποιήσει τη λαγνεία του- μεγαλώνετε τα παιδιά σας προκειμένου να ασκήσει πάνω τους το μεγαλύτερο προνόμιο που ξέρει - να οδηγηθούν στις μάχες του, να πάνε στο σφαγείο, να γίνουν υπηρέτες της απληστίας του και όργανα της εκδίκησής του παραδίδετε τα κορμιά σας στην σκληρή εργασία προκειμένου να είναι σε θέση να ικανοποιεί τις απολαύσεις του και να κυλιέται στις αισχρές ηδονές του- αδυνατίζετε προκειμένου να τον κάνετε τον ισχυρότερο και τον ενδοξότερο που θα σας έχει υπό έλεγχο.

Από όλες αυτές τις ταπεινώσεις, τέτοιες που ούτε τα κτήνη του αγρού θα υπέμεναν, μπορείτε να απαλλαγείτε, αν το προσπαθήσετε, όχι περνώντας στη δράση, αλλά απλώς επιθυμώντας την ελευθερία. Αποφασίστε να μην υπηρετείτε πλέον και αμέσως είστε ελεύθεροι. Δεν σας ζητώ να θέσετε τις χείρες πάνω στον τύραννο για να τον ανατρέψετε, αλλά απλώς να μην τον στηρίζετε πλέον- τότε θα τον δείτε σαν έναν μεγάλο Κολοσσό του οποίου αποσπάστηκε το βάθρο, να πέφτει από το ίδιο του το βάρος και να σπάει σε κομμάτια!

Άνθρωπος υπήκοος (υπάκουος) δεν κερδίζει την ελευθερία του αλλά την σκλαβιά του.

Είναι απίστευτο το πώς, μόλις ο άνθρωπος γίνει υπήκοος, ταχέως ξεχνά τόσο ολοκληρωτικά την προηγούμενη ελευθερία του, ώστε πολύ δύσκολα να ξεσηκώνεται για να την ξαναποκτήσει, υπακούοντας τόσο εύκολα και με τόση προθυμία στα λεγόμενα του ενός ηγέτη, κι έτσι, παρατηρούμε μια κατάσταση όπου αυτός ο άνθρωπος δεν έχει χάσει τόσο την ελευθερία του όσο έχει κερδίσει την σκλαβιά του.

Εκούσια δουλεία

Παρ’ όλα αυτά, είναι αρκετά φανερό πως η ισχυρή επίδραση της συνήθειας δεν είναι πιο υποχρεωτική απ’ όσο σ’ αυτό, δηλαδή, την εξοικείωση με την υποταγή. Έχει ειπωθεί ότι ο Μιθριδάτης εκπαιδεύτηκε στο να πίνει δηλητήριο. Σαν κι αυτόν, μαθαίνουμε να καταπίνουμε και να μην βρίσκουμε πικρό το δηλητήριο της δουλείας.

Ιπποκράτης: Περί Ιερής Νόσου

… Αλλά για να ξαναπιάσω το νήμα της πραγματείας μας, το οποίο σχεδόν είχα χάσει: ο ουσιαστικός λόγος που οι άνθρωποι δέχονται διαταγές με προθυμία, είναι ότι γεννιούνται δουλοπάροικοι, και σαν τέτοιοι ανατρέφονται. Απ’ αυτήν την αιτία προκύπτει ένα ακόμη αποτέλεσμα, το ότι οι άνθρωποι εύκολα δειλιάζουν και υποτάσσονται στους τυράννους. Γι’ αυτήν την παρατήρηση είμαι βαθιά υπόχρεος στον Ιπποκράτη, τον ξακουστό πατέρα της ιατρικής, ο οποίος το επεσήμανε και το ανέφερε σε μια πραγματεία του με τίτλο «Περὶ ἱερῆς νούσου» (Περί Ιερής Νόσου). Αυτός ο διάσημος άντρας ήταν σίγουρα προικισμένος με μια μεγάλη καρδιά και το απέδειξε ξεκάθαρα με την απάντησή του στο Μεγάλο Βασιλέα, που ήθελε να τον προσεταιριστεί τάζοντάς του ιδιαίτερα προνόμια και μεγάλα δώρα. Ο Ιπποκράτης απάντησε ειλικρινώς ότι θα είχε βάρος στη συνείδησή του εάν χρησιμοποιούσε την επιστήμη του για την θεραπεία των βαρβάρων, οι οποίοι επιθυμούσαν να θανατώσουν τους συνανθρώπους του 'Έλληνες, ή εάν υπηρετούσε πιστά με τις ικανότητές του οποιονδήποτε ήθελε να σκλαβώσει την Ελλάδα. Το γράμμα που έστειλε στον βασιλιά μπορεί ακόμα να διαβαστεί ανάμεσα στα άλλα έργα του και πάντοτε θα μαρτυρά τη μεγάλη καρδιά και τον ευγενικό του χαρακτήρα.

Η Αριστοτελική Φιλία

…Η πραγματικότητα είναι ότι ο τύραννος ποτέ δεν αγαπιέται πραγματικά, ούτε αγαπά. Η φιλία είναι μια ιερή λέξη, ένα άγιο πράγμα- ποτέ δεν αναπτύσσεται παρά μέσα από τον αμοιβαίο σεβασμό' ακμάζει όχι τόσο από την καλοσύνη, αλλά από την ειλικρίνεια. Αυτό που κάνει έναν φίλο σίγουρο για έναν άλλον είναι η γνώση της ακεραιότητάς του: ως εγγυήσεις έχει την υπέροχη φύση του φίλου του, την τιμή και τη σταθερότητά του. Δεν μπορεί να υπάρχει φιλία όπου υπάρχει σκληρότητα, απιστία, αδικία. Και σε μέρη όπου μαζεύονται οι μοχθηροί μπορεί να υπάρχει μόνο συνομωσία, όχι συντροφικότητα: αυτοί δεν νοιώθουν μεταξύ τους αγάπη· μόνο ο φόβος τους κρατάει ενωμένους, δεν είναι φίλοι, είναι απλώς συνένοχοι.

Αν όχι αδύνατο, είναι μάλλον δύσκολο να κάνεις πραγματικό φίλο έναν τύραννο- ανυψωμένος πάνω από άλλους και χωρίς συντρόφους, βρίσκεσαι ο ίδιος πέρα από τα όρια της φιλίας, η οποία στην πραγματικότητα συντηρείται από την ισότητα και που για να προχωρήσει χωρίς να χωλαίνει, χρειάζεται δύο ίσα πόδια

.https://panas1821.wordpress.com

του Επαμεινώνδα Πανά,
σ. Καθηγητή Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Οι έξι θέσεις
Τα τελευταία χρόνια συζητάμε έντονα για την κλιματική αλλαγή και το πώς μπορούν οι ανθρωπογενείς ενέργειες και δραστηριότητες να οδηγήσουν στην καταστροφή του περιβάλλοντος. Ζωτικές και θεμελιώδεις ισορροπίες στα διάφορα οικοσυστήματα εκφυλίζονται. Δηλαδή, έχουμε φθάσει λίγο πριν από το σημείο καταστροφής.
Το παράδοξο είναι ότι η ανθρωπότητα, με μια περίεργη λογική, ξέχωρα από τη φύση και το περιβάλλον οδηγεί την ίδια την ανθρωπότητα στο σημείο καταστροφής. Επομένως, η έλλειψη της λογικής, της σκέψης, της ηθικής, της φρόνησης της κοινωνίας, μπορούν να  οδηγήσουν την ανθρωπότητα στην προσέγγιση του σημείου κατάρρευσης του πολιτισμού.
Η σημερινή κατάσταση του πολέμου στην Ουκρανία έχει αρκετές διαστάσεις οι οποίες μπορούν να επιφέρουν μια σειρά από κρίσεις στον πλανήτη. Οι διαστάσεις αυτές έχουν αναγνωρίσιμες μορφές και θέσεις. 
Ξεκινάμε με τις έξι θέσεις: 
Η πρώτη θέση αφορά στο γεγονός ότι ο κόσμος μας είναι πολύπλοκος, περίπλοκος και διασυνδεδεμένος. 
Η συνέπεια του γεγονότος αυτού είναι ότι αυξάνεται η πιθανότητα για την εμφάνιση περισσότερων και σοβαρότερων απρόβλεπτων και ανεπιθύμητων συνεπειών. 
Η δεύτερη θέση αφορά στο γεγονός ότι για την ανάλυση ενός πολύπλοκου προβλήματος χρειαζόμαστε άλλου είδους ορθολογικά εργαλεία και άλλου είδους ορθολογισμό. Η λέξη «χάος» σημαίνει αταξία και ύπαρξη αναταράξεων. Λόγω της πολυπλοκότητας μπορούν να προκύψουν απροσδόκητες ενέργειες που οφείλονται ακριβώς στη χαοτική φύση των συστημάτων. Έτσι, όταν προσπαθούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα απλό σύστημα για να ρυθμίσουμε ή να διερευνήσουμε και να ερμηνεύσουμε ένα πολύπλοκο σύστημα, τότε προκαλούνται οι ακούσιες συνέπειες.
Η τρίτη θέση είναι ότι οι πόλεμοι σε πολύ μεγάλο βαθμό σχετίζονται με την οικονομία. 
Η τέταρτη θέση αφορά στο πλαίσιο των γνωστών – αγνώστων. Ο τότε Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ D. Rumsfeld (1932-2021), είχε διατυπώσει έναν επιτυχημένο αφορισμό, σύμφωνα με τον οποίο υπάρχουν «γνωστά-γνωστά», δηλαδή γεγονότα που γνωρίζουμε ότι ξέρουμε, αλλά και γεγονότα «γνωστά-άγνωστα», δηλαδή γεγονότα που γνωρίζουμε ότι δεν ξέρουμε. Υπάρχουν, όμως, και τα γεγονότα που δεν γνωρίζουμε και που δεν ξέρουμε, δηλαδή «άγνωστα-άγνωστα». 
Η πέμπτη θέση –σκεπτόμενοι το αδιανόητο και το απρόβλεπτο - αφορά στο γεγονός ότι ο 21ος αιώνας θα είναι ένας αιώνας με πάρα πολλά ταραχώδη γεγονότα κάτω από συνθήκες αβεβαιότητας, πολώσεων και εντάσεων με επίκεντρο τους «παγκοσμιοποιητές».
Η έκτη θέση σχετίζεται με το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις στις όποιες αποφάσεις λαμβάνουν όσον αφορά τις κυρώσεις, θα πρέπει πάντα να εξετάζουν τις ακούσιες συνέπειες για τους ανθρώπους, τις κοινότητες, το περιβάλλον και το έθνος. Ο ιστορικός  Niall Ferguson, θεωρεί ότι «Ο Νόμος των Ακούσιων Συνεπειών είναι ο μόνος πραγματικός Νόμος της Ιστορίας».

Σε όλες αυτές τις θέσεις δεν θα πρέπει να υποβαθμιστεί η σημαντικότητα της κρίσιμης μεταβλητής (κρίσιμου παράγοντα): της διάστασης του χρόνου.
Η κατάσταση της πυροδότησης
Οι πόλεμοι πάντοτε καταλήγουν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις. Αφανείς πρωταγωνιστές είναι οι παγκοσμιοποιητές ή οι οικονομικές ελίτ, οι οποίες «βάζουν έξυπνα το δαχτυλάκι τους» και διαμορφώνουν τη ροή των οικονομικών ζητημάτων. Σήμερα τα δεδομένα από την Ουκρανική κρίση είναι:
⦁    Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί της στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν επιβάλει στη Ρωσία, σύμφωνα με τους Αμερικανούς,  τις πιο σκληρές κυρώσεις που έχουν ποτέ επιβληθεί σε χώρα. 
⦁    Οι Hufbauer et al. (2012), στη σχετική τους έρευνα, υποστηρίζουν ότι οι οικονομικές κυρώσεις έχουν περιορισμένη ικανότητα να επιτύχουν τους επιδιωκόμενους στόχους.
⦁    Οι επιπτώσεις των κυρώσεων, αλλά και του πολέμου ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία, θα διαρκέσουν αρκετά χρόνια.
Οι κυρώσεις  της Δύσης προς τη Ρωσία δεν έλαβαν υπόψη τους ότι άλλο είναι να επιβάλεις κυρώσεις σε ένα μικρό κράτος – π.χ. Μάλτα – κι άλλο σε μία από τις παγκόσμιες δυνάμεις, όταν ενδεχομένως υπάρχουν οικονομικές αλληλεξαρτήσεις.
Δεν πρέπει να μας διαφεύγει, επίσης, το γεγονός ότι οι χώρες λόγω της παγκοσμιοποίησης είναι μεταξύ τους σε κάποιο βαθμό συνδεδεμένες. Μιλάμε για ένα πολύπλοκο σύστημα. Τα πολύπλοκα συστήματα εξελίσσονται μέσα από συνεχείς διακλαδώσεις. Συνεπώς, το κόστος των κυρώσεων ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις και στις χώρες της Δύσης. 
Το συμπέρασμα που προκύπτει εδώ είναι ότι το διάστημα των επιπτώσεων των κυρώσεων που επικεντρώνονται σε μια  μεγάλη χώρα – στόχο, πρέπει να είναι σύντομο, αφού η οικονομική ζημιά μπορεί να έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα και σε άλλες χώρες - μη στόχους. Στην προκειμένη περίπτωση οι κυρώσεις πιθανόν να καταστρέψουν τους Ρώσους, αλλά συγχρόνως θα καταστρέψουν και τις ζωές πολλών άλλων κρατών. Συνεπώς, το παγκόσμιο αλλά κυρίως το ευρωπαϊκό οικονομικό σύστημα εισέρχεται σε μια κατάσταση χάους, με την έννοια της θεωρίας του χάους. 
Τί γίνεται με τον χρυσό της Ρωσίας;  
Η Ρωσία είναι η έκτη χώρα στον κόσμο σε αποθέματα χρυσού που κατέχει η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας – 2.300 τόννοι αξίας 150 δισεκατομμύρια δολλαρίων. Δηλαδή, αυτό σημαίνει ότι η χώρα μπορεί να πουλήσει χρυσό σε άλλες χώρες, π.χ. στην Κίνα, δεδομένου ότι οι δύο χώρες διαθέτουν αριθμό διυλιστηρίων χρυσού.
Μετά την Κίνα, η Ρωσία είναι η δεύτερη στον κόσμο χώρα παραγωγής χρυσού. 
Η Ρωσία, εκτός από τον χρυσό, ανακοίνωσε ότι θα διακόψει τις εξαγωγές σημαντικών ορυκτών μετάλλων, λιπασμάτων, σιτηρών και άλλων γεωργικών προϊόντων. Με απλά λόγια, έρχεται η επισιτιστική κρίση. Εξάλλου, η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αζωτούχων λιπασμάτων στον κόσμο. 
Εδώ, λοιπόν, ισχύει ο νόμος των ακούσιων συνεπειών. Πολλές συζητήσεις γίνονται για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, παραβλέποντας τον ρόλο άλλων σημαντικών ορυκτών; Παράδειγμα, η Boeing  και η Airbus χρησιμοποιούν στρατηγικά μέταλλα (τιτάνιο, αλουμίνιο) σε ποσοστό 35% - 50%, τα οποία εισάγονται από τη Ρωσία.
Ενδέχεται η Ρωσία να είναι το πρώτο θύμα των κυρώσεων, αλλά όπως βλέπουμε με το παραπάνω απλό παράδειγμα θα υπάρξουν και άλλα θύματα εκτός Ρωσίας.
Ο Ρώσος Υπουργός Εξωτερικών  Σ. Λαβρώφ, στην Σύνοδο Κορυφής στην Αττάλεια, δήλωσε: «Θα λύσουμε το πρόβλημα, και η λύση θα είναι να μην εξαρτόμαστε πλέον από τους Δυτικούς εταίρους μας, είτε πρόκειται για κυβερνήσεις είτε για εταιρείες που λειτουργούν ως εργαλεία δυτικής πολιτικής επίθεσης κατά της Ρωσίας, αντί να επιδιώκουν τα συμφέροντα των εταιρειών τους. Θα φροντίσουμε να μην βρεθούμε ποτέ ξανά σε παρόμοια κατάσταση και ούτε κάποιος θείος Σάμ ούτε οποιοσδήποτε άλλος θα μπορεί να λάβει αποφάσεις που στοχεύουν στην καταστροφή της οικονομίας μας. Θα βρούμε έναν τρόπο να εξαλείψουμε αυτήν την εξάρτηση. Έπρεπε να το είχαμε κάνει εδώ και πολύ καιρό».
Τί περιμένουν λοιπόν οι δυτικές χώρες να κάνει από εδώ και μπρός η Ρωσία;
Προφανώς, οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα επιταχύνουν  κάποιες διαδικασίες, οι οποίες ενδέχεται να αχρηστεύσουν τις συνέπειες των κυρώσεων σήμερα, αλλά με μεγαλύτερη πιθανότητα στο μέλλον. Πρωταγωνιστής μιας τέτοιας επιταχυνόμενης διαδικασίας είναι μια σημαντική προσωπικότητα ο Sergei Glazyev, 
 
Σεργκέι Γκλάζιεφ και Πούτιν

με σπουδές στα Μαθηματικά, Κυβερνητική, Χρηματοοικονομικά, ο οποίος θεωρεί ότι πρέπει η Ρωσία και η Κίνα να διαμορφώσουν στρατηγικές, οι οποίες να παρακάμψουν το μονοπωλιακό σύστημα των ΗΠΑ με το δολλάριο.
Ισχύει πάντα η ρήση του πρώην Γ.Γ. του Κ.Κ. Κίνας 2002-2012, Χου Τζιντάο: «Το σημερινό διεθνές νομισματικό σύστημα είναι προϊόν του παρελθόντος»
 
Χου Τζιντάο

Συνεπώς, η Ρωσία με την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (που αποτελείται από τη Ρωσία, το Καζακστάν, το Κιργκιστάν, τη Λευκορωσία και την Αρμενία) και η Κίνα, με μεγάλη πιθανότητα, ενδέχεται να συμφωνήσουν στον σχεδιασμό ενός ανεξάρτητου διεθνούς νομισματικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος. Με απλά λόγια, το Ευρασιατικό σύστημα θα προσπαθήσει να δημιουργήσει ένα νέο διεθνές νόμισμα.
Η συζήτηση έχει ήδη αρχίσει. Το νέο νόμισμα θα στηρίζεται στον χρυσό. Με αυτό το νέο νόμισμα θα ξεπερνιούνται όλα τα εμπόδια του δολαρίου. Το δολάριο θα χάσει τη σημερινή του παντοδυναμία. Τότε ενδέχεται τα διεθνή χρηματιστήρια να πουν καλημέρα στην αυγή του νέου νομίσματος! 
Προφανώς, χώρες όπως το Ιράν, το Ιράκ, η Συρία, ο Λίβανος και αρκετές ασιατικές χώρες, θα ακολουθήσουν αυτό το σύστημα, επειδή έχουν κοινά συμφέροντα. Αρκετά ευρασιατικά έθνη που συνδέονται με την πρωτοβουλία του δρόμου του μεταξιού του Πεκίνου είναι πιθανόν να ακολουθήσουν.
Δηλαδή, οι οικονομικές κυρώσεις συμβάλλουν στη δημιουργία της αυγής της κατάρρευσης του δολαρίου. 
Εδώ προκύπτει το ερώτημα: Μήπως όλα αυτά είναι υπερβολικά; Η Wall Street Journal (15/03/2022), δημοσίευσε ότι η Σαουδική Αραβία βρίσκεται σε συνομιλίες με το Πεκίνο για να τιμολογήσει τις πωλήσεις πετρελαίου σε γουάν αντί σε δολλάριο. Η Ρωσία, απέναντι στις κυρώσεις, πρέπει να εφαρμόσει μια έξυπνη και αποτελεσματική στρατηγική, όπως αυτή της δημιουργίας του νέου νομίσματος. Μακροπρόθεσμα, θα φανεί ότι ο τελικός χαμένος των οικονομικών κυρώσεων, πέραν της Ουκρανίας, θα είναι η κυρίως Ευρώπη και το δολλάριο.
Προς το παρόν κανένα νόμισμα δεν φαίνεται άμεσα να υποκαθιστά το δολλάριο.  Όμως, υπάρχουν τα αποθέματα του χρυσού της Ρωσίας και της Κίνας, τα οποία δεν μπορεί κάποιος να υποτιμά. Επίσης σήμερα, με τις κυρώσεις, έχει δημιουργηθεί το κλίμα της αποδολλαριοποίησης. 
Στους νομισματικούς πολέμους  κανείς δεν μπορεί να βγάλει ασφαλή συμπεράσματα με τις αβεβαιότητες. Ο αντίστροφος χρόνος,  έχει ξεκινήσει αφού η Ρωσία, η Κίνα, η Σαουδική Αραβία, το Ιράν, θέλουν να περιορίσουν τις πληρωμές σε δολλάρια και να ξεφύγουν από την ηγεμονία του δολαρίου.  Ειδικά για την περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Σαουδική Αραβία, το 1970 επί κυβερνήσεων Νίξον και Φόρντ, συνέβαλε ουσιαστικά στη στήριξη των πετροδολαρίων. Σήμερα, η Σαουδική Αραβία αισθάνεται «προδομένη» από τις ΗΠΑ. Έτσι, λόγω των τεταμένων σχέσεων που υπάρχουν μεταξύ ΗΠΑ και Σαουδικής Αραβίας, η Σαουδική Αραβία δεν διαφαίνεται να προσφέρει ανακούφιση στους καταναλωτές της Δύσης, αυξάνοντας την παραγωγή πετρελαίου. 
ΠΥΡΗΝΙΚΟΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ
Όλα αυτά τα γεγονότα σηματοδοτούν την αύξηση της πιθανότητας για έναν «Πυρηνικό Χειμώνα», ορολογία η οποία οφείλεται στον μεγάλο επιστήμονα και ανθρωπιστή Carl Sagan (1934-1996), 
 
Carl Sagan

o οποίος είχε παρατηρήσει, όταν το «Mariner I» διερευνούσε τον Άρη, ότι ο πλανήτης υπόκειται σε καταιγίδες σκόνης οι οποίες επηρέαζαν σημαντικά τη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας και της επιφάνειάς του, απλώνοντας «το κρύο και το σκοτάδι» στον πλανήτη. Ο Sagan θεώρησε ότι περίπου 100 εκατομμύρια τόνοι καπνού είναι ικανοί να δημιουργήσουν τον πυρηνικό χειμώνα, δηλαδή μια θανατηφόρα περίοδο σκότους, πείνας, τοξικών αερίων και κρύου μεταξύ 15ο - 25ο C κάτω από το μηδέν. 
 
Πυρηνικός Χειμώνας
 
Πυρηνικός Χειμώνας

Πέραν από τον  «Πυρηνικό Χειμώνα», που όλοι απευχόμαστε, δεν πρέπει να υποτιμήσουμε και τις πιθανότητες εμφάνισης μικροβιολογικών απειλών με επιταχυνόμενο ρυθμό εξάπλωσης πανδημιών παγκοσμίως. Ίσως, τελικά, τα έθνη εξαντλημένα από όλες αυτές τις κακουχίες να στραφούν στην τελική μεγάλη μάχη του Αρμαγεδδώνος που έχει προαναγγείλει το ιερό βιβλίο της Αποκάλυψης (16:16 «Και τα δαιμονικά πνεύματα εμάζεψαν τους βασιλείς εις τον τόπον, που καλείται εβραϊστί Αρμαγεδδών. Και ο τόπος αυτός συμβολίζει τα φονικά πεδία των μαχών των καταστρεπτικών πολέμων όλων των γενεών, μέχρι της εποχής που θα γίνει και ο καταστρεπτικότερος εξ όλων, όστις θα προηγηθεί ολίγον προ της οριστικής επικρατήσεως του Ευαγγελίου».)
Συμπερασματικά, αυτή τη στιγμή η ανθρωπότητα βιώνει ένα μεταβαλλόμενο παγκόσμιο περιβάλλον. Θεωρούμε ότι οι προβλέψεις είναι ένα παιχνίδι υψηλού κινδύνου. Εκ των υστέρων, μπορούμε να παρουσιάσουμε αριθμό συγγραμμάτων κορυφαίων επιστημόνων που έπεσαν έξω στις προβλέψεις τους. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν διδαχθήκαμε αρκετά πράγματα. Η χρησιμότητα των διαφόρων ιδεών, προτάσεων, υποδείξεων, αποτελούν ένα πεδίο μέσα στο οποίο αξιολογείται η στοχαστική σκέψη για το πώς μπορεί να εξελιχθεί το μέλλον. 
Αναγνωρίζουμε ότι ζούμε σε ένα μεταβαλλόμενο παγκόσμιο περιβάλλον με αβεβαιότητες, όπου τα διάφορα γεγονότα ή οι διάφορες καταστάσεις δεν αλλάζουν βραδέως, π.χ. κάθε δέκα χρόνια, αλλά από χρόνο σε χρόνο, και αυτός ο ρυθμός της αλλαγής οδηγεί σε σημαντικές κοινωνικές, οικονομικές, οικολογικές και υγειονομικές αλλαγές. Δηλαδή, ο ρυθμός της αλλαγής επηρεάζει τόσο τις δημιουργικές καταστάσεις όσο και τις καταστροφικές. 
Το 2020 χαρακτηρίστηκε από την εμφάνιση της πανδημίας του κορωνοϊού. Δηλαδή, το 2020 η ανθρωπότητα αντιμετώπισε μια κατάσταση κρίσης. Η κρίση αυτή αγκάλιασε τον πολύπλοκο διασυνδεδεμένο κόσμο μας και επιτάχυνε, κάτω από την κατάσταση της αβεβαιότητας, τις διάφορες επιπτώσεις σε βιώσιμες και μη βιώσιμες δομές. 
Η κρίση του 2020 ήταν ικανή να πυροδοτήσει το 2022, τη δημιουργία μιας νέας κατάστασης, αυτής του σημείου καμπής για αλλαγή. Αυτή η αλλαγή μπορεί να οδηγήσει  σε καλύτερη ή χειρότερη κατάσταση.
Το έτος 2022, όπως αναφέραμε ως το σημείο καμπής, βρίσκεται εν μέσω της πανδημίας και της αρχής ενός πολέμου. Συνεπώς, η ανθρωπότητα βρίσκεται στο κρίσιμο σημείο μιας νέας εποχής, της αποκαλυπτικής εποχής στον κόσμο. Αποκάλυψη σημαίνει το ξεσκέπασμα των γεγονότων. Βέβαια, η λέξη «Αποκάλυψις» σχετίζεται με περιόδους κρίσεων και εσχατολογικών εντάσεων.
Καμμία ευρωπαϊκή κυβέρνηση δεν ζήτησε τη γνώμη «του κυρίαρχου λαού» σχετικά με τις αποφάσεις της για τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας. Επίσης, φαίνεται ότι οι Μακρόν, Ντράγκι,  Σόλτς, Μητσοτάκης, δεν παίζουν κυρίαρχο, πρωταγωνιστικό ρόλο στη λήψη αυτών των αποφάσεων. Για παράδειγμα, η Γερμανία αποφάσισε για πρώτη φορά να δαπανήσει για την άμυνά της 100 δις ευρώ. Βέβαια, ούτε ο Μπαϊντεν ή η Πελόσι είναι πρωταγωνιστές. Οι πραγματικοί πρωταγωνιστές της αποκαλυπτικής εποχής είναι το 1% των δισεκατομμυριούχων που αποτελούν τα συμπλέγματα: 
⦁    Των στρατιωτικών βιομηχανιών
⦁    Της επιμιξίας πληροφοριακών και βιολογικών συμπλεγμάτων
⦁    Της επιμιξίας φαρμακευτικών και χημικών βιομηχανιών
⦁    Της επιμιξίας τροφίμων και ενεργειακών συμπλεγμάτων
Αυτοί θα είναι οι Παγκόσμιοι Ελεγκτές του Τρόμου από το 2022 και μετά. 
Η ζωή, όπως τη γνωρίσαμε, θα αλλάξει. Σκεφθείτε τα βιοχημικά  - βιολογικά εργαστήρια που αναφέρθηκε ότι εντοπίστηκαν στην Ουκρανία. Τέτοια ενδέχεται να υπάρχουν παντού. Για ποιόν άραγε πόλεμο θα χρησιμοποιήσουν τα προϊόντα τους; 
Ο ίδιος ο Μπάϊντεν ισχυρίζεται ότι υπάρχει πιθανότητα να χρησιμοποιηθούν βιοχημικά – βιολογικά όπλα στον πόλεμο της Ουκρανίας. Η απάντησή του σε αυτήν την πιθανότητα είναι ότι τότε κι ο ίδιος θα χρησιμοποιήσει ισχυρότερα χημικά όπλα. 
Μήπως «μπλοφάρει» ο Μπάϊντεν; Μήπως σχεδιάζει ένα «έξυπνο ψευδές γεγονός» (προβοκατόρικο) ώστε να δικαιολογηθεί η όποια επέκταση του πολέμου;
Ας ανακαλέσουμε την επίθεση των αεροπλάνων στους διδύμους πύργους (11/09/2001). Πώς εισήλθαν τα αεροπλάνα στον εναέριο χώρο των ΗΠΑ; Πού ήταν η αεράμυνα των ΗΠΑ; Σήμερα γιατί προειδοποιεί η Ρωσία ότι όποιο αεροπλάνο εισέλθει στον εναέριο χώρο της θα το «ρίξει», και ασφαλώς δεν εμφανίζεται κανένα ξένο αεροπλάνο.
Το 2020 λοιπόν, ήταν η αρχή της σχηματοποίησης του σημείου καμπής του 2022 για τον κόσμο. Αρχίζει η πολύπλοκη κατάσταση να σημαδεύεται από κλυδωνισμούς και αναταράξεις.  Ο συνδυασμός πανδημίας, οικονομικής κρίσης, διαφόρων ανισοτήτων, επανεκκινήσεις, πόλεμοι, βιολογικοί και πυρηνικοί, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν το «μελλοντικό γδούπο» του 21ου αιώνα. Γδούπος κατά τον Ησίοδο: 
Άφατη πύρα το χάος γέμιζε. Φαινότανε σαν να ᾽βλεπαν τα μάτια
και ν᾽ άκουγαν τ᾽ αυτιά ήχο παρόμοιο,
όπως εάν ζυγώνανε η γη κι ο ουρανός ο ευρύς από πάνω.
Γιατί τόσο μεγάλος θα σηκωνόταν γδούπος,
αν έπεφτε σ᾽ ερείπια η γη και γκρεμιζόταν από ψηλά ο ουρανός.
Τόσος γινόταν γδούπος καθώς συγκρούονταν οι θεοί στη μάχη.
Και οι άνεμοι σηκώνανε με θόρυβο μαζί σεισμό, σκόνη,
βροντή, αστραπή, το φλογερό τον κεραυνό,
του μέγα Δία τα βέλη, και φέρνανε κραυγές και ιαχές
καταμεσής στα δύο μέτωπα. Κι ο θόρυβος της φοβερής της μάχης
σηκωνότανε άπλετος και φανερώνονταν της δύναμης τα έργα.

Ησίοδος, Θεογονία, 700-710, Μετάφραση Σ. Γκιργκένης, Εκδ. ΖΗΤΡΟΣ 2001

Με άλλα λόγια, ο βιοχημικός πόλεμος, οι πόλεμοι τροφίμων, ο πληθωρισμός, η φτώχεια, η πείνα, η διαταραχή της ψυχικής υγείας, το χρέος, οι πόλεμοι των νομισμάτων, οι επιδημίες, οι νέες τεχνολογίες παρακολούθησης και ελέγχου, έχουν μόλις ξεκινήσει. Όλα αυτά τα γεγονότα είναι στο «νέο μενού» των επόμενων ετών. Ο πλανήτης μας βρίσκεται στο εύθραυστο κατώφλι μιας άλλης εποχής: Της Νέας Αποκαλυπτικής Εποχής. 
https://panas1821.wordpress.com

του Επαμεινώνδα Πανά,

σ. Καθηγητή Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Ενδέχεται η ιστορία να μην επαναλαμβάνεται με τον ίδιο τρόπο, όμως το να λησμονούμε τα τραυματικά γεγονότα του παρελθόντος δεν συνιστά πράξη σωφροσύνης. Η συλλογική μνήμη στη χώρα μας θα πρέπει να έχει συγκρατήσει το πώς κατασπαταλήθηκαν τα διάφορα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τα «πιράγχας» της Μεταπολίτευσης.

Έχει σημασία να αναφερθούμε περιεκτικά στην κατασπατάληση των Ευρωπαϊκών Κονδυλίων γιατί υπάρχει η πιθανότητα να επαναληφθεί και πάλι η κατασπατάληση του νέου πακέτου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας του 2021.

Ελπίζουμε ότι η κατασπατάληση των Ευρωπαϊκών Πόρων θα έχει αφήσει κάτι στην ελληνική συλλογική μνήμη,  άλλως θα δικαιωθεί ο Aldus Huxley που σημειώνει ότι «το μεγαλύτερο δίδαγμα της ιστορίας είναι ότι οι άνθρωποι δεν αντλούν κανένα δίδαγμα από την ιστορία» (Θαυμαστός, καινούργιος κόσμος).

Κατά τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης (1974-2021) παρατηρούσαμε να επαναλαμβάνονται συνεχώς τα ίδια λάθη και ακούγαμε τις ψεύτικες υποσχέσεις του πολιτικού συστήματος. Οι διαδικασίες ενός στρεβλού πολιτικού συστήματος είχαν ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια κοινωνία των συντεχνιών και του βολέματος.  Οι περισσότεροι Έλληνες έμαθαν να ζουν μια εξαίρετη ζωή αλλά με ξένα, δανεικά, χρήματα.

Και σήμερα οι Έλληνες αν θέλουν να εφαρμόζεται αυτή η λογική, τότε όλοι εμείς θα θυμόμαστε το παρόν ως την εποχή της αρχής της κατάρρευσης της Ελλάδας.

Για ιστορικούς λόγους – αφού και η ιστορία στο τέλος δεν θα χαριστεί σε κανέναν – οφείλουμε να θυμόμαστε τη ροή των διαφόρων προγραμμάτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση:

• Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα (ΜΟΠ), 1982-1988 2.576.000.000 ευρώ
• Πακέτο Ντελόρ, 1989-1993 7.193.241.000 ευρώ
• Πακέτο Σαντέρ, 1994 – 1999  13.980.000.000 ευρώ
• Γ΄Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης 2000 – 2006  22.707.000.000 ευρώ
• Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Ανάπτυξης, 2007 – 2013  24.300.000.000 ευρώ
• Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης  2014 – 2020  70.756.241.000 ευρώ

Θεωρούμε ότι η Πολιτεία οφείλει να κάνει έναν απολογισμό με κάθε λεπτομέρεια και να πληροφορήσει τον ελληνικό λαό πόσα από αυτά τα χρήματα επενδύθηκαν σε αναπτυξιακά έργα. Γιατί, είναι γνωστό ότι η χώρα παρά την επιχορήγηση τόσων  δις ευρώ δεν κατάφερε να αναπτύξει ένα παραγωγικό υπόδειγμα, αλλά μόνο ένα καταναλωτικό υπόδειγμα, του οποίου οι δομές αναπαράγουν τις αιτίες της διαφθοράς.

Πού πήγαν λοιπόν όλα αυτά τα χρήματα;  Στην Ελβετία;  Οι Έλληνες γνωρίζουν τόσο καλά την Ελβετία που μπορούν να αναδειχθούν οι πρωταθλητές του «Ελβετικού τραπεζικού τουρισμού». Δεν νομίζω όμως να ενέπνευσαν οι Έλληνες τον Ναζίμ Χικμέτ που στο ποίημά του «Περνώντας από την Ελβετία» γράφει:

Το ξέρεις τριαντάφυλλό μου την Ελβετία τη λένε μουγγό

Χρηματοκιβώτιο, το χρηματοκιβώτιο των περιουσιών που

φυγαδεύονται από αλλού, από κάπου

….

Γιατί τα έγραψα τούτα όλα για την Ελβετία;

Ίσως γιατί ζήλεψα τον μικρό κήπο στη μέση της ματωμένης ερήμου.

Τα λουλούδια αυτού του μικρού κήπου δεν ποτίστηκαν άραγε;

Με το αίμα μας που κυλάει στη μέση της ερήμου;

Και μέσα στην ήσυχη και χιονισμένη ελβετική νύχτα

δεν λάμπουν τα άστρα

πλυμμένα με τα δάκρυά μας.

Πού οφείλεται λοιπόν η κακοδιαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων στη χώρα μας; Η διαχείριση αυτών των πόρων χωρίς διαφάνεια, χωρίς συνεχείς ελέγχους και χωρίς συγκεκριμένο οικονομικό προσανατολισμό οδηγεί σε  προχειρότητα, σε πελατειακό αλισβερίσι, ενώ μεγιστοποιεί τη διαφθορά και την εξάρτηση.

Βέβαια, μας πληροφορεί ο πρώην Γενικός Γραμματέας του ΕΣΠΑ, Ε. Ευσταθόπουλος ότι:

«… Ο σχεδιασμός της υλοποίησης των προγραμμάτων ακολουθούσε την «λογική του ποτιστηρίου». Σύμφωνα με τη λογική του ποτιστηρίου όλοι θα έπρεπε να πάρουν κάτι ώστε να μην είναι δυσαρεστημένοι απέναντι στην εκάστοτε κυβέρνηση.

Δηλαδή, ο Γενικός Γραμματέας μας αποκαλύπτει μια συντεχνιακή νοοτροπία που έβλαπτε τη χώρα αφού ουσιαστικά η λογική του ποτιστηρίου αναδεικνύει την λογική «των λαμογίων», μια κρυφή αιτία της αύξησης του δημοσίου χρέους.

Εξάλλου, όλοι μας θυμόμαστε την πονηρή δήλωση – χωρίς τύψεις, από του Βήματος της Βουλής (2010) του τότε Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, Θ. Πάγκαλου: «Η απάντηση εις την κατακραυγή που υπάρχει εναντίον του πολιτικού προσωπικού της χώρας “Πώς τα φάγατε τα λεφτά;”, που μας ρωτάει ο κόσμος, είναι αυτή: Σας διορίσαμε. Τα φάγαμε όλοι μαζί. Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της έννοιας της ίδιας της πολιτικής».

Επειδή, μιλάμε για την περίπτωση του «Όλοι μαζί τα φάγαμε» θα πρέπει να θυμηθούμε ότι:

• Το σκάνδαλο της Siemens, σύμφωνα με το πόρισμα της Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής, επέφερε ζημιά στο Ελληνικό Δημόσιο τουλάχιστον 2 δις ευρώ με μεγάλο πρωταγωνιστή τον κ. Τσουκάτο.  Αποτέλεσμα; Οι υπεύθυνοι κρίθηκαν ως αθώοι και τελικά την ζημιά την πλήρωσαν οι Έλληνες.
• Το άλλο μεγάλο σκάνδαλο αφορά στις μίζες των εξοπλιστικών με άλλον μεγάλο παίκτη τον τότε Υπουργό Τσοχατζόπουλο, ο οποίος πέρασε και την πόρτα των φυλακών του Κορυδαλλού.
• Να μην αναφερθούμε στα μεγάλα έργα, ή ακόμη και στο σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου, όπου χάθηκαν 140 δις ευρώ από τις οικονομίες των νοικοκυριών για να περάσουν στις τσέπες των επιτηδείων του πολιτικού συστήματος.

Ο κατάλογος είναι μακρύς. Θρίαμβος της διαφθοράς και της διαπλοκής. Η λογοδοσία είναι γενικά αδύναμη και απούσα.

Η διαφθορά είναι μια αντικοινωνική συμπεριφορά και μάλιστα η πολιτική διαφθορά που σχετίζεται με την πολιτική εξουσία επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο εξειδικεύονται οι προτεραιότητες και λαμβάνονται οι σχετικές αποφάσεις.

Ως εκ τούτου αυξημένα επίπεδα διαφθοράς υπονομεύουν την κοινωνική εμπιστοσύνη. Έτσι, χώρες που εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα κοινωνικής εμπιστοσύνης μπορούν να ελέγξουν τη διαφθορά.

Επίσης, η διαφθορά ενδέχεται να επιδεινώνει την ευθραυστότητα των κρατών, οπότε κράτη με υψηλό επίπεδο διαφθοράς ενδέχεται να επιδεινώνουν το επίπεδο ευθραυστότητας των κρατών.

Η αιτιολογία της κρίσης του χρέους είναι περίπλοκη. Η ανίχνευση της δημιουργίας του χρέους έχει ως αφετηρία τη μεταπολίτευση. Η Μεταπολίτευση οδήγησε τη χώρα μας στο σημερινό αδιέξοδο του χρέους. Το χρέος που δημιουργήθηκε λόγω της κατασπατάλησης όλων αυτών των χρημάτων δείχνει ότι η πολιτική διαφθορά ήταν η κινητήριος δύναμη της Μεταπολίτευσης και η γεννήτρια όλων των σημερινών μας προβλημάτων. Στην πράξη το πολιτικό αλισβερίσι «έκλεβε» σημαντικούς πόρους από τα νοσοκομεία μας, από τα Κέντρα Υγείας, από τα Σχολεία μας, από τα Πανεπιστήμιά μας, από την Εθνική μας Άμυνα.

Η διαφθορά των κυβερνήσεων έχει επηρεάσει την εμπιστοσύνη των Ελλήνων προς τους θεσμούς και συνάμα έχει αλλάξει τον τρόπο που οι Έλληνες πολίτες αντιμετωπίζουν με καχυποψία τις κυβερνήσεις, τα ΜΜΕ και την οικονομική ελίτ.

Ασφαλώς όλοι έχουμε πολλά να μάθουμε από την Πανδημία. Όμως δεν πρέπει να επιτρέψουμε στη διαφθορά, στις συντεχνίες, στην κομματοκρατία, να υποθηκεύσουν και άλλο το μέλλον της χώρας.

Η φιλοσοφία του νέου πακέτου της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Ελλάδα 2.0 Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας» δομείται πάνω στην έννοια της Ανθεκτικότητας.

Σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ για το 2021, το 45,6% των ελληνικών νοικοκυριών προσφεύγει για την επιβίωσή του σε πιστωτικές κάρτες και σε δάνεια από συγγενείς και φίλους. Επίσης, σε κίνδυνο φτώχειας βρίσκονται 697.590 νοικοκυριά, σε σύνολο 4.115.678  νοικοκυριών των οποίων τα μέλη  φτάνουν σε 1.861.963 άτομα, στο σύνολο των 10.514.769.

Ποιες λοιπόν είναι οι επιπτώσεις της διαφθοράς στην Ανθεκτικότητα των φτωχών νοικοκυριών;

Η διαφθορά δεν επιδεινώνει μόνο την ανθεκτικότητα των φτωχών ελληνικών νοικοκυριών, αλλά και την ίδια την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Αυτό είναι λυπηρό συμπέρασμα, αλλά δεν απέχει από την πραγματικότητα: Παρατεταμένη θα είναι η περίοδος της φτώχειας και του χρέους στη χώρα μας.

Συνεπώς, αν θέλουμε το νέο πακέτο χρημάτων για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα – Ελλάδα 2.0 –  να πιάσει τόπο σε κάποιο βαθμό θα πρέπει να μην κυριαρχήσει πάλι η απληστία, η συντεχνία, η διαφθορά και ο νόμος Αρσένη.

Ο Γεράσιμος Αρσένης (1931 – 2016), γνωστός και ως «Τσάρος» της ελληνικής οικονομίας επί Ανδρέα Παπανδρέου, σε μια από τις ομιλίες του (8/11/2013) ως Προέδρου του ΙΝΕΡΠΟΣΤ στο συνέδριο του Levy Economics Institute, είχε περιγράψει με λιτή αφήγηση γιατί δεν επιτυγχάνουν στη χώρα μας οι όποιες αναπτυξιακές προσπάθειες.

Από αυτή την ενδιαφέρουσα ομιλία του Γ. Αρσένη σημειώνουμε την θαρραλέα του επισήμανση:

«Οι αναπτυξιακές προσπάθειες στη χώρα μας προσκρούουν στην επικυριαρχία ενός κυκλώματος εξουσίας και επιρροής από άτομα του πολιτικού συστήματος, των τραπεζών, των επιχειρήσεων και των ΜΜΕ.

Το κύκλωμα αυτό ανασυγκροτείται και αλλάζει σύνθεση ανάλογα με τις συνθήκες, αλλά, διαχρονικά, διατηρεί το βασικό του χαρακτηριστικό, ότι παρεμβαίνει ενεργά στη διαμόρφωση της δημόσιας πολιτικής – και σε τραπεζικές λειτουργίες – με στόχο την άντληση ιδιωτικών ωφελειών.

Στην πραγματικότητα, πρόκειται περί μηχανισμού υπεξαίρεσης κοινωνικών πόρων μέσα από τη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος».

Πιθανόν και σήμερα να αγνοούνται αυτές οι αποκαλύψεις ενώ την ίδια στιγμή καλλιεργείται από τα συστημικά κυρίαρχα ΜΜΕ του «κυκλώματος» η νέα μεγάλη ιδέα της πράσινης ανάπτυξης και των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.

Η ανθεκτικότητα  συνδέεται με την έννοια των μεταρρυθμίσεων, με τη διατήρηση του κοινωνικού ιστού, αλλά και με την εκμηδένιση της πολιτικής διαφθοράς.

Έστω και με ελάχιστες ατέλειες του νέου πακέτου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας – Ελλάδα 2.0 – το στοίχημα της μη οικονομικής και γεωπολιτικής κατάρρευσης της Ελλάδας παίζεται πολύ πιο δύσκολα από ότι στο παρελθόν. Ωστόσο, ακόμα και με μηδενική διαφθορά και με σωστή κατά το δυνατόν αξιοποίηση του συγκεκριμένου πακέτου, οι κρίσεις φτώχειας, χρέους, ανεργίας, φυγής των νέων, θα εξακολουθούν να υφίστανται.