Μπάμπης Μιχάλης

Απώλειες φόρων σχεδόν 5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων θα έχουν οι χώρες της υφηλίου την επόμενη δεκαετία από τη φοροαποφυγή των πολυεθνικών και των πλούσιων ιδιωτών, αν συνεχίσουν να εμπιστεύονται τη μεταρρύθμιση του παγκόσμιου φορολογικού συστήματος στον ΟΟΣΑ.

Το καμπανάκι προς τις κυβερνήσεις χτυπά για ακόμη μια φορά το Δίκτυο Φορολογικής Δικαιοσύνης (TJN) που δημοσιοποίησε χθες την έκθεσή του States of Tax Justice 2023 για τις φορολογικές καταχρήσεις στην υφήλιο. Σύμφωνα με την έκθεση, οι παραπάνω εκτιμώμενες απώλειες φόρων ισοδυναμούν με όσα δαπανά το σύνολο της ανθρωπότητας κάθε χρόνο για τη δημόσια Υγεία, ενώ είναι υπερδιπλάσιες της ζημιάς που προκάλεσε σε όρους ανάπτυξης το κραχ του 2008 στην παγκόσμια οικονομία.

Σύμφωνα με τις νέες εκτιμήσεις του Δικτύου, οι κυβερνήσεις χάνουν κάθε χρόνο εξαιτίας της παγκόσμιας φορολογικής κατάχρησης 472 δισ. δολάρια, 45 δισ. δολάρια περισσότερο απ’ ό,τι υπολογιζόταν τρία χρόνια πριν. Εξ αυτών, τα 301 δισ. δολάρια χάνονται από τις πολυεθνικές εταιρείες που μεταφέρουν κέρδη 1,1 τρισ. δολαρίων κάθε χρόνο σε φορολογικούς παραδείσους, ενώ τα υπόλοιπα 171 δισ. δολάρια από πλούσιους ιδιώτες που κρύβουν τον πλούτο τους σε ανάλογα υπερβατικά κέντρα φορολογικής… χαράς.

Το μεγαλύτερο βάρος αυτής της τεράστιας κλοπής πόρων φέρουν οι φτωχότερες χώρες του κόσμου, που ιστορικά έχουν ελάχιστο ή καθόλου λόγο στη διαμόρφωση των παγκόσμιων φορολογικών κανόνων. Οι φορολογικές απώλειες που υφίστανται οι χώρες χαμηλού εισοδήματος (46 δισ. δολάρια) ισοδυναμούν, ούτε λίγο ούτε πολύ με το 56% των προϋπολογισμών τους για τη δημόσια Υγεία. Αντίθετα, οι χώρες υψηλού εισοδήματος, αν και υφίστανται πολύ υψηλότερες απώλειες φορών (426 δισ. δολάρια ετησίως), αυτές αντιστοιχούν μόλις στο 9% των προϋπολογισμών τους για τη δημόσια Υγεία.

Η έκθεση προειδοποιεί ότι αν οι κυβερνήσεις παραμείνουν στην πορεία που ακολουθείται τα τελευταία 10 χρόνια για την αναδιάρθρωση των παγκόσμιων φορολογικών κανόνων, τότε οι απώλειες φόρων στα επόμενα 10 χρόνια θα φτάσουν τα 4,7 τρισ. δολάρια. Η πρόβλεψη αυτή βασίζεται στον αντίκτυπο των προσπαθειών που έχει κάνει ο ΟΟΣΑ από το 2013 για τη μεταρρύθμιση της διεθνούς φορολογικής αρχιτεκτονικής και τον περιορισμό των απωλειών από τις παγκόσμιες φορολογικές καταχρήσεις.

Ο ΟΟΣΑ, μια λέσχη πλούσιων χωρών που θέτει τους παγκόσμιους φορολογικούς κανόνες τα τελευταία 60 χρόνια, προχώρησε από το 2013 έως το 2015 στην πρώτη του μεταρρυθμιστική διαδικασία, την BEPS. Η διαδικασία αυτή απέτυχε να επιφέρει σημαντική μείωση των παγκόσμιων φορολογικών καταχρήσεων και απαίτησε μια δεύτερη διαδικασία μεταρρύθμισης, την BEPS 2.0, που θα ξεκινήσει λίγο αργότερα και η οποία μέχρι στιγμής έχει παραγάγει μόνο σχέδια προτάσεων πολιτικής. Συνολικά, από την έναρξη των προσπαθειών του ΟΟΣΑ για τη μεταρρύθμιση του παγκόσμιου φορολογικού συστήματος, πριν από 10 χρόνια, ελάχιστα αποτελέσματα έχουν υπάρξει. Τα δημόσια ταμεία των χωρών συνεχίζουν να αιμορραγούν από τη φοροδιαφυγή πολυεθνικών και πλουσίων. Όσον αφορά τα επόμενα 10 χρόνια, μελέτες από διάφορους φορείς, συμπεριλαμβανομένων του ΔΝΤ και της ομάδας παρακολούθησης της BEPS, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα τρέχοντα σχέδια προτάσεων που έχει προετοιμάσει ο ΟΟΣΑ, θα έχουν ελάχιστο ή καθόλου αντίκτυπο στην κλίμακα των φορολογικών απωλειών. Αναμένεται δε ευρέως ότι πολλά μέλη του ΟΟΣΑ δε θα εφαρμόσουν τις προτάσεις του. Με άλλα λόγια, ο ΟΟΣΑ έχει αποτύχει παταγωδώς στην αποστολή του και θα συνεχίσει να αποτυγχάνει. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αδυναμία του να συμφωνήσει σε πολιτικές χωρίς τις χώρες-μέλη του, οι οποίες φιλοξενούν τα κεντρικά γραφεία των περισσότερων πολυεθνικών εταιρειών και προσπαθούν σχεδόν πάντα να «νερώνουν» τις αποφάσεις. Οι περισσότερες από τις ουσιαστικές λύσεις που έχει επιχειρήσει ή επιχειρεί να προωθήσει ο ΟΟΣΑ -υποβολή οικονομικών αποτελεσμάτων πολυεθνικών εταιρειών ανά χώρα, αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών χρηματοοικονομικών λογαριασμών, ενιαία φορολογία και ελάχιστος πραγματικός φορολογικός συντελεστής- έχουν καταστεί σε μεγάλο βαθμό ανίσχυρες, λόγω της διάχυτης επιρροής ορισμένων χωρών-μελών του οι οποίες ταυτόχρονα συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγαλύτερων φορολογικών παραδείσων του κόσμου. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η έκθεση, οι χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ, μαζί με τις εδαφικές εξαρτήσεις τους, είναι υπεύθυνες για το 77% των ύψους 472 δισ. δολαρίων φορολογικών απωλειών που υφίσταται συνολικά η υφήλιος κάθε χρόνο.

To TJN καλεί έτσι τις κυβερνήσεις να στηρίξουν τη μετακίνηση ηγεσίας στον τομέα της παγκόσμιας φορολογίας από τον ΟΟΣΑ στον ΟΗΕ, όπου η παγκόσμια συμμετοχή, η δημόσια διαφάνεια και τα νομικά πλαίσια και η τεχνική εμπειρογνωμοσύνη του τελευταίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορούν να παράσχουν ένα πιο βιώσιμο φόρουμ για την εξασφάλιση αποτελεσματικών φορολογικών λύσεων.

Πηγή: efsyn.gr