ΜΑΡΙΑ ΛΙΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

Στην απόλυτη παράδοση του κέντρου της Αθήνας σε χρήσεις τουρισμού, εστίασης και ψυχαγωγίας μετατρέποντάς το σε μία απέραντη «τουριστούπολη», αλλά και στην παράλληλη απειλή πλήρους «κατάρρευσης» ενός μεγάλου τμήματος του δήμου Δάφνης – Υμηττού, το οποίο σε καθημερινή βάση θα αναγκαστεί να δέχεται πολύ περισσότερους εργαζόμενους και επισκέπτες από τους μόνιμους κατοίκους της δημοτικής ενότητας του Υμηττού και να αποκτήσει κτίρια διπλάσιου ύψους, οδηγεί το κυβερνητικό σχέδιο του υπουργικού πάρκου στις εγκαταστάσεις της ΠΥΡΚΑΛ.

Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει έρευνα 14 πανεπιστημιακών διαφόρων πεδίων του ΕΜΠ και ειδικών επιστημόνων για τις συνέπειες της υπό σχεδιασμό νέας υπουργούπολης, στην οποία θα μεταφερθούν 9 υπουργεία και 4 Ανεξάρτητες Αρχές και υπηρεσίες απογυμνώνοντας το κέντρο της πρωτεύουσας από τις χρήσεις διοίκησης, οι οποίες χαρακτηρίζουν τα κέντρα των περισσότερων πόλεων διεθνώς με ελάχιστες και όχι κατ΄ανάγκην επιτυχημένες εξαιρέσεις.

Στη μελέτη, η οποία παρουσιάστηκε τη Δευτέρα (27/5) σε ειδική επιστημονική εκδήλωση στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, γίνεται ξεκάθαρη αναφορά στην αιφνιδιαστική εξαγγελία τον Απρίλιο του 2021 ενός σύνθετου πολεοδομικού εγχειρήματος «χωρίς καμία προηγούμενη πρόβλεψη σε κανένα επίπεδο σχεδιασμού, και για το οποίο δεν είχε προηγουμένως πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε διαβούλευση όπως θα ήταν επιστημονικά, θεσμικά και πολιτικά επιβεβλημένο και αναμενόμενο». Επισημαίνεται μάλιστα ότι και στα τρία χρόνια που ακολούθησαν η ενημέρωση για την πορεία υλοποίησης του έργου είναι εξαιρετικά φειδωλή.

Ειδικά οι συνέπειες από την εκκένωση του κέντρου από τη διοίκηση φαίνεται πως έχουν μελετηθεί ελάχιστα, όπως άλλωστε έχει αναφερθεί και στην αρνητικη γνωμδότηση του δήμου Αθηναίων για το εγχείρημα. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι, όπως φάνηκε και στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, η εγκατάλειψη επιχειρήσεων προκάλεσε τη νέκρωση ολόκληρων οικοδομικών τετραγώνων ως προς χρήσεις μικρής κλίμακας οι οποίες λειτουργούσαν συμπληρωματικά με τη διοίκηση στην κεντρική περιοχή (εμπόριο, εστίαση, αναψυχή).

Σύμφωνα με τη μελέτη, εντός του κέντρου της Αθήνας, υπάρχουν ήδη τουλάχιστον εκατό κενά μεγάλα κτίρια του δημόσιου τομέα (ιδιοκτησίες φορέων κοινωνικής ασφάλισης, πανεπιστημιακών ιδρυμάτων κ.λπ.). Χαρακτηριστικά, αναφέρεται ότι επί των οδών Σταδίου και Πανεπιστημίου υπάρχει σημαντικός αριθμός με μεγάλες ιδιοκτησίες, εγκαταλελειμμένες από χρήση για περισσότερο από μία δεκαετία (πρώην «Φωκάς», Μέγαρο Σίνα, Μέγαρο ΟΤΕ, πρώην Δικαστήρια Σανταρόζα, πρώην «Κάουφμαν», Μέγαρο Αιόλου και Σταδίου κ.λπ.), ενώ δεκάδες άλλα βρίσκονται διασκορπισμένα μέσα στο ιστορικό κέντρο (πρώην Υπουργείο Εργασίας, πρώην ΙΚΑ στην οδό Πειραιώς, Μέγαρο και Στοά Εμπόρων και γειτονικά νεοκλασικά του ΕΦΚΑ στην οδό Βουλής, Ξενοδοχεία «Αμπασαντέρ», «Μπάγκειον», «Μέγας Αλέξανδρος» στην Ομόνοια κ.λπ.).

Η μερική ανάκαμψη η οποία έχει επέλθει μετά το 2018, δείχνει ότι σχεδόν όλα τα πρώην εγκαταλειμμένα ακίνητα τα οποία άρχισαν να αξιοποιούνται παραλαμβάνουν πλέον χρήσεις τουρισμού (εστίαση-αναψυχή και φιλοξενία σε ξενοδοχεία ή Airbnb) ανατρέποντας την ισορροπία και τη μίξη χρήσεων που χαρακτήριζε ιστορικά την κεντρική Αθήνα και προωθώντας πλέον αποκλειστικά τη ...μονοκαλλιέργεια του τουρισμού.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η φυγή των υπουργείων και συνακόλουθα των 14.000 εργαζομένων σε αυτά αλλά και των συναλλασσομένων με τη διοίκηση, «δημιουργεί μια δυναμική «μαύρης τρύπας».

Ταυτόχρονα πληθυσμός που αντιστοιχεί στο μέγεθος μιας πόλης μετακινείται σε έναν δήμο με χαρακτηριστικά τοπικού κέντρου και περιοχής κατοικίας και συνολικό πληθυσμό μόλις 33.000 κατοίκων. «Η αναντιστοιχία είναι προφανής», αναφέρουν.

Οι συνέπειες από την κίνηση αυτή αναμένεται να επιδεινώσουν σημαντικά τις συνθήκες διαβίωσης σε αυτόν τον μικρό δήμο της Αττικής με υπερδιπλάσια ύψος κτιρίων, πολλαπλασιασμό των μετακινήσεων, αδυναμία εξυπηρέτησης με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς ή εύρεσης θέσεων στάθμευσης: «Ειδικότερα, η κατασκευή των τεράστιων κτιριακών όγκων με ύψος σε 28 μ. αντί του σημερινού μέγιστου των 13 μ., με υπερδιπλασιασμό δηλαδή του ύψους κατά 44% και πρόσθεση 4-5 επιπλέον ορόφων, η αύξηση της κυκλοφορίας και των μετακινήσεων από και προς την περιοχή έως και 50%, η δέσμευση τεράστιων χώρων για τη στάθμευση χιλιάδων ιδιωτικών οχημάτων, η επακόλουθη αέρια ρύπανση και ηχορύπανση όχι μόνο δεν θα βελτιώσει τις συνθήκες του αστικού περιβάλλοντος της κατοικίας η οποία περιβάλλει τον χώρο της ΠΥΡΚΑΛ, αλλά θα τις επιδεινώσει επί το χείρον», επισημαίνεται στην έκθεση αξιολόγησης.

Οι συνέπειες για το κέντρο

Η απογύμνωση του κέντρου από τις δημόσιες υπηρεσίες θέτει σε μεγάλο κίνδυνο την πολυλειτουργικότητα, βασικό χαρακτηριστικό και του Νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου για την Αθήνα-Αττική και μάλιστα ενώ ήδη επτά από τα είκοσι κεντρικά υπουργεία βρίσκονται εκτός του κέντρου της Αθήνας, όπως και άλλοι σημαντικοί πόλοι διοίκησης

Οι επιπτώσεις για την κεντρική περιοχή του Δήμου Αθηναίων, το κέντρο της πρωτεύουσας της χώρας, συναρτώνται:

• στην απομάκρυνση ενός εξαιρετικά σημαντικού δυναμικού διοικητικών λειτουργιών εννέα Υπουργείων και άλλων Υπηρεσιών του Δημόσιου Τομέα (ΑΑΔΕ, ΕΕΣΥΠ Α.Ε., ΤΑΙΠΕΔ Α.Ε., ΕΤΑΔ Α.Ε.), που σήμερα στεγάζονται σε 127 χώρους κτιριακών εγκαταστάσεων και απασχολούν 14.013 εργαζόμενους
• Στην πρόκληση καταλυτικών αντιδράσεων από την απομάκρυνση της διοίκησης από το κέντρο της Αθήνας λόγω της εκκένωσης τεράστιου αριθμού ακινήτων και της απομάκρυνσης χιλιάδων εργαζομένων. Η «απελευθέρωση» 353.480 τ.μ. κτιριακών εγκαταστάσεων αναμένεται να δημιουργήσει «νεκρές ζώνες» στις περιοχές του ιστορικού κέντρου.

Επιπτώσεις στη Δημοτική Ενότητα Υμηττού του Δήμου Δάφνης-Υμηττού

Η μεταφορά όλων αυτών των κέντρων διοίκησης στον δήμο Δάφνης – Υμηττού εκτιμάται ότι θα αλλοιώσει εντελώς το χαρακτήρα του κάνοντας το βίο αβίωτο και για τους δημότες του.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η απόσταση του 1 χιλιομέτρου από τον σταθμό «Άγιος Ιωάννης» και του 1,7 χλμ. από τον σταθμό «Άγιος Δημήτριος» δε θα εξασφαλίσει τη χρήση του σταθμού από τους περίπου 14.000 εργαζόμενους που πρόκειται να μετακινούνται προς την περιοχή, ενώ κατ’ ουδένα τρόπο, δεν εξασφαλίζει αξιοπρεπή πρόσβαση σε ΑΜΕΑ. Αντίθετα αναμένεται να προκαλέσει περαιτέρω τάση χρήσης ΙΧ.

Αδυναμία παρουσιάζει και η φέρουσα ικανότητα της περιοχής, καθώς παρά το γεγονός ότι η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) καταλήγει πως η αναλογία που θα προκύψει από την υλοποίηση της πρότασης θα είναι 10τ.μ./εργαζόμενο, αυτό αφενός δεν προκύπτει από τους υπολογισμούς, ενώ δεν έχει συνεκτιμηθεί και το γεγονός ότι προβλέπονται και άλλες χρήσεις εμπορίου, γραφείων, κλπ που θα κατεβάσουν ακόμα περισσότερο την αναλογία.

Ασφυκτική φαίνεται πως θα είναι η κατάσταση και στους οδικούς άξονες. Η μελέτη αξιολόγησης υπολογίζει πως σήμερα τις ώρες αιχμής το ζεύγος λεωφ. Εθνικής Αντιστάσεως – λεωφ. Βουλιαγμένης εξυπηρετεί κατά μέσο όρο 2.500 -2.300 οχήματα/ώρα αντίστοιχά, η λεωφ. Ηλιουπόλεως 1.550 οχήματα/ώρα, ενώ παράλληλα οι τοπικές συλλέκτριες οδοί μεταξύ 500-800 οχημάτων/ώρα.

Βάσει της ΣΜΠΕ, οι μετακινήσεις οικία-εργασία των εργαζόμενων (δεν υπολογίζονται οι επισκέπτες, οι φρουρούμενες μετακινήσεις υπουργών ή επισήμων κ.λπ.) στο Κυβερνητικό Πάρκο υπολογίζεται ότι θα γίνονται με ΙΧ αυτοκίνητο σε ποσοστό από 26.8% έως 48.5%.

Η ομάδα του ΕΜΠ θεωρεί το ποσοστό υποεκτιμημένο, προσθέτοντας ωστόσο πως ακόμα και αν ισχύει, οι 14.000 εργαζόμενοι θα φθάνουν κάθε πρωί στις ώρες 7.00-9.00 και θα αναχωρούν κάθε απόγευμα στις ώρες 14.30-17.00 με έναν στόλο ιδιωτικών οχημάτων της τάξης των 3.600-6.700. «Οι άξονες που οδηγούν στην ΠΥΡΚΑΛ, σήμερα εμφανίζουν φόρτους της τάξης των 2.500 -2.300 οχημάτων/ώρα για τη λεωφ. Βουλιαγμένης και 1.550 για τη λεωφ. Ηλιουπόλεως. Με απλή ωριαία αναγωγή προκύπτει ότι θα δεχθούν επιπλέον 1.800-3.350 ανά ώρα αιχμής, δηλαδή διπλάσιους και τριπλάσιους φόρτους. Επομένως, ακόμη και με το πλέον ευνοϊκό σενάριο το οποίο παρουσιάζει η κυκλοφοριακή μελέτη το ζεύγος της λεωφόρου Βουλιαγμένης, ως άξονας σύνδεσης των νοτίων προαστίων με το κέντρο της Αθήνας θα καταρρεύσει κυκλοφοριακά με απόλυτη βεβαιότητα στις ώρες αιχμής».

Σε ό,τι αφορά τη στάθμευση, το σχέδιο προβλέπει 2.000 θέσεις, οι οποίες ωστόσο δεν επαρκούν καθώς σύμφωνα με την ίδια τη μέτρηση της κυκλοφοριακής μελέτης, με ΙΧ αυτοκίνητο αναμένεται να κινηθεί ένας μέσος όρος της τάξης του 33%, δηλαδή 5.000 οχήματα των 14.000 εργαζομένων και των κατ’ ελάχιστον 1.000 επισκεπτών ημερησίως.

Επομένως πέραν της κυκλοφοριακής επιβάρυνσης αναμένεται αύξηση της ζήτησης θέσεων στάθμευσης για 3.000 οχήματα σε μια περιοχή ήδη υπερκορεσμένη, δεδομένου ότι τα υπόλοιπα 2.000 θα καλυφθούν εντός του συγκροτήματος.

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΕΜΠ, ακόμα και αν η στάθμευση πραγματοποιείται και στις δύο πλευρές της οδού, εξακολουθεί να προκύπτει θα χρειάζονταν 7.500 μέτρα οδού προκειμένου να σταθμεύσουν τα οχήματά τους οι καθημερινοί μελλοντικοί χρήστες, δηλαδή όσο η απόσταση από την ΠΥΡΚΑΛ μέχρι τον σταθμό Μετρό «Ελληνικό».

Ανέφικτη η εξυπηρέτηση και με τα ΜΜΜ

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της μελέτης αξιολόγησης του σχεδίου, οι πλησιέστεροι σταθμοί μετρό απέχουν σε πραγματική χρονοαπόσταση 13 – 24 λεπτά, γεγονός το οποίο θα αποθαρρύνει αρκετούς από τους εργαζομενους να κινηθούν με τα ΜΜΜ δεδομένου ότι η επιθυμητή ακτίνα άμεσης εξυπηρέτησης επιβατών ορίζεται στα 400-800μ. (5-10 λεπτά).

Για την σύνδεση με τον πλησιέστερο σταθμό της «Δάφνης», η ΣΜΠΕ προτείνει την κατασκευή υπόγειας σήραγγας. Οπως όμως επισημαίνεται στην έκθεση αξιολόγησης, η σήραγγα αυτή θα πρέπει να έχει μήκος μεγαλύτερο των 1.000μ., διερχόμενη κάτω από τις τοπικές οδούς και ελισσόμενη στα οικοδομικά τετράγωνα όπως και κάτω από τρεις λεωφόρους (Βουλιαγμένης, Εθν. Αντιστάσεως, Ηλιουπόλεως), και πιθανώς το ακίνητο των ΤΕΦΑΑ όπου λειτουργούν οι πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις.

«Εκτιμάται πως η κατασκευή αυτής της σήραγγας θα δημιουργήσει ένα τεράστιο υπόγειο έργο ανοικτού ορύγματος μέσα σε περιοχές αμιγούς κατοικίας, με αποκοπή προσβάσεων κατά τη διάρκεια της εκτέλεσής του, αντικατάσταση των δικτύων αποχέτευσης, ύδρευσης κ.λπ». Επιπλέον σημειώνεται πως «η ιδέα της υπόγειας μετακίνησης πεζών σε μήκος 1 χλμ. σε μία μεσογειακή πόλη όπως η Αθήνα είναι ιδιαίτερα προβληματική».

Οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν την πρόταση μη ρεαλιστική ή συμφέρουσα λόγω υψηλότατου οικονομικού, κοινωνικού και περιβαλλοντικού κόστους, με μεγάλα τεχνικά και πολεοδομικά προβλήματα προσθέτοντας πως πιθανότατα «το συγκεκριμένο έργο δεν μελετήθηκε ως προς την εφικτότητά του και προτείνεται μόνο για να αντικρούσει το επιχείρημα της μη εξυπηρέτησης του χώρου από τα μέσα σταθερής τροχιάς».

Σε ό,τι αφορά αμιγώς το μετρό οι τρεις κοντινοί σταθμοί («Άγιος Ιωάννης», «Δάφνη», «Άγιος Δημήτριος») θα δεχθούν επιβάρυνση μεταφορικής κίνησης μεγαλύτερη από 13.000 επιβάτες σε ημερήσια βάση (αύξηση >48%) με την κίνηση μαλιστα να μην κατανέμεται ισομερώς κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά να επιβαρύνει τις ώρες αιχμής κατά τη μαζική άφιξη και αναχώρηση των εργαζομένων από τις υπηρεσίες τους.

Κίνδυνος να δημιουργηθούν μαύρες τρύπες

«Καμία πόλη δεν απομάκρυνε τη διοίκηση από το κέντρο της», επεσήμανε κατά την τοποθέτησή του στην εκδήλωση ο καθηγητής του ΕΜΠ και ένας εκ των πανεπιστημιακών που υπογράφουν τη μελέτη, Νίκος Μπελαβίλας. Σε ανάρτησή του είχε ήδη επισημάνει ότι η δημιουργία κυβερνητικού πάρκου στην ΠΥΡΚΑΛ «εκκενώνει άλλα 127 κτίρια στην Αθήνα που στεγάζουν υπουργεία και υπηρεσίες. Φανταστείτε το Εμπορίου στην Κάνιγγος, το Πολιτισμού στην Μπουμπουλίνας, το Οικονομίας στο Σύνταγμα, το Εργασίας στη Σταδίου, το Επικρατείας στο Κολωνάκι, αυριανά ξενοδοχεία, όπως έγινε το Παιδείας στη Μητροπόλεως. Όλα αυτά ενώ ήδη έχουμε μία εκατοντάδα έρημων δημόσιων κτιρίων στο κέντρο. Μαζί τους φεύγουν από το κέντρο 14.000 εργαζόμενοι και μερικές χιλιάδες εξυπηρετούμενοι. Στη θέση των πρώην υπουργείων θα έχουμε άμεσα «μαύρες τρύπες». Στο μέλλον αυτά τα κτίρια θα αποτελέσουν ένα χρυσωρυχείο για το real estate του τουρισμού».

Από την πλευρά της η αντιδήμαρχος Αθηναίων και πολεοδόμος, Μάρω Ευαγγελίδου έκανε λόγο για απόφαση που ελήφθη ερήμην του δήμου τονίζοντας πως «δεν είναι δυνατό να προχωρεί τέτοιου τύπου εγχείρημα χωρίς μελέτες. Να προχωρεί μια διπλή παρέμβαση που μελετηθεί ως μονή», ενώ ζήτησε να δοθούν στη δημοσιότητα οι μελέτες, στις οποίες βασίστηκε η εκτίμηση ότι είναι επωφελής λύση η μετακίνηση της διοίκησης. «Κανείς δε λέει ότι δημόσια διοίκηση εναι καλά στεγαμσένη. Χρήζει βελτίωσης, αλλά αυτο δε γίνεται στο πόδι και χωρίς διαβούλευση», κατέληξε.

Την αντίθεση και του δήμου Δάφνης - Υμηττού στο εγχείρημα εξέφρασε και ο πρόεδρος του δημοτικού Συμβουλίου, Χρήστος Χρήστου. Τόνισε ότι η έκταση των 155 στρεμμάτων της ΠΥΡΚΑΛ στη μέση του δήμου είναι σημαντική και είναι απαραίτητη η αξιοποίησή της. Προσέθεσε όμως ότι αυτό δεν πρέπει να γίνει εις βάρος μιας περιοχής, η οποία είναι ήδη επιβαρυμένη.

Για ένα σημαντικό έργο της διοίκησης με πολλές προκλήσεις, αλλά και πολλαπλά οφέλη μίλησε ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Ευθύμης Μπακογιάννης. Κατά την τοποθέτησή του, η οποία διακόπηκε αρκετές φορές από διαμαρτυρίες του κοινού, αναφέρθηκε σε σημαντικά αντισταθμιστικά έργα ανάπλασης στον δήμο Δάφνης – Υμηττού που θα μειώσουν τις ενεργειακές επιπτώσεις κατά 60%, αλλά και σε εγκαταστάσεις σχεδόν κλιματικά ουδέτερες.

Εστιάζοντας στον δήμο Αθηναίων, επεσήμανε ότι η απομάκρυνση των υπουργείων θα αλλάξει τη ζωή των κατοίκων στην πρωτεύουσα καθώς θα ελευθερώσει εκατοντάδες χιλιάδες τετραγωνικά στο κέντρο για να δοθούν σε άλλες πιο φιλικές στον πολίτη δραστηριότητες ανάλογα με τις χρήσεις που θα αποκτήσει στο μέλλον το κάθε κτίριο.

Οσο για το κυκλοφοριακό στην περιοχή πέριξ του σχεδιαζόμενου κυβερνητικού πάρκου, σημείωσε ότι «έγινε εκτεταμένη μελέτη κυκλοφοριακών επιπτώσεων σε συνεργασία με την Αττικο Μετρό» προσθέτοντας πως προβλέπεται επέκταση του μετρό, δημιουργία δικτύου πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων, επέκταση της δημόσιας συγκοινωνίας και των πολιτικών βιώσιμης κινητικότητας ».

Πηγή: ethnos.gr