Στις αρχές του Φεβρουαρίου το Συμβούλιο της Επικρατείας εξέδωσε προσωρινή διαταγή αναστολής των εργασιών επί του άλσους στην Ακαδημία Πλάτωνος, σηματοδοτώντας έτσι την πρώτη δικαίωση στον αγώνα των κατοίκων ενάντια στην ισοπέδωση του αρχαιολογικού άλσους που αποτελεί τον σημαντικότερο πνεύμονα πρασίνου για τη δυτική Αθήνα και έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους. Το ΣτΕ έκρινε σύννομο το αίτημα των κατοίκων, οπότε οι καταστροφικές εργασίες αναστέλλονται μέχρι την τελική έκδοση της απόφασης στη δίκη τον Απρίλιο. Οι 22 κάτοικοι, που έχουν προσφύγει στο ΣτΕ και υποστηρίζονται από τις συλλογικότητες, που δίνουν συντεταγμένο αγώνα από την άνοιξη του 2021 για το δικαίωμα στον δημόσιο χώρο, κατέθεσαν τον Φεβρουάριο του 2024 και δεύτερη αίτηση ακύρωσης, η οποία αφορά τον διαγωνισμό για το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών που χωροθετείται εντός του πάρκου.

Οι κάτοικοι λένε «ναι» στη δημιουργία του μουσείου και αντιπροτείνουν την ανέγερσή του εκτός του άλσους, προκειμένου να μη «θυσιαστούν» τα γήπεδα ποδοσφαίρου και μπάσκετ, μαζί με ζωτικό χώρο πρασίνου και ελεύθερης χρήσης. «Εχουν την ευκαιρία» αναφέρει η Λαϊκή Συνέλευση Κολωνού- Ακαδημίας Πλάτωνος-Σεπολίων και η Πρωτοβουλία Αγώνα για το Πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνα, η χωροθέτηση του μουσείου να μεταφερθεί «στα δεκάδες τεράστια οικόπεδα-χωματερές δίπλα στο Πάρκο, στο πρώην οικόπεδο της Reds, όπως τους έχουμε καλέσει, ή σε άλλες εκτάσεις, επεκτείνοντας έτσι τον αρχαιολογικό χώρο που συρρικνώθηκε διαχρονικά με πολύ συγκεκριμένες πολιτικές ευθύνες κυβερνήσεων και δημοτικών αρχών».

Μέσω της εναλλακτικής μορφής χρηματοδότησης crowdfunding, οι κάτοικοι προσπαθούν να συγκεντρώσουν το ποσόν των 5.000 ευρώ για τα δικαστικά έξοδα (ακόμα και η ελάχιστη ενίσχυση είναι σημαντική στο https://www.firefund.net/akadimiaplatona) και όπως σημειώνουν στη σχετική σελίδα «Για μας τους κατοίκους της Ακαδημίας Πλάτωνος, αλλά και της Αθήνας στο σύνολό της, που χρησιμοποιούμε το πάρκο καθημερινά, ωφέλιμη θα ήταν μια ανάπλαση που θα περιλάμβανε νέες δεντροφυτεύσεις αντί της καταστροφής της υπάρχουσας βλάστησης, ζωντανούς χώρους κοινωνικοποίησης, νέους χώρους άθλησης και παιδικών χαρών αντί της οικοπεδοποίησης και της τουριστικοποίησης ενός ακόμα δημόσιου χώρου, ποδηλατόδρομους διασύνδεσης των γειτονικών αρχαιολογικών και πολιτιστικών χώρων, αντί της ανυπαρξίας συγκοινωνιολογικής μελέτης στη χωροθέτηση ενός μουσείου σε μια γειτονιά με πεπερασμένο οδικό δίκτυο. Ωφέλιμος θα ήταν ένας σχεδιασμός που θα μας χωρούσε. Στα προγραμματιζόμενα έργα τους, στα συμφέροντά τους, στη ζωή σε μακέτες και στα κλουβιά από μπετό, προτάσσουμε την αναγκαιότητα της επέκτασης του πρασίνου, του ελεύθερου δημόσιου χώρου, της αρχαιολογικής έρευνας που συνυφαίνει τη γνώση του παρελθόντος με το παρόν, τον σεβασμό στο περιβάλλον και τους κατοίκους, το δικαίωμα στην πόλη».

Η θέση του μουσείου ορίστηκε με νόμο του 2002, που ψηφίστηκε από την κυβέρνηση Σημίτη, αλλά έκτοτε δεν προωθήθηκε ούτε η ανέγερσή του, ούτε άλλες ρυθμίσεις (στο πλαίσιο για την «Ολυμπιάδα 2004») που περιλάμβαναν την ενοποίηση του Αρχαιολογικού Χώρου της Ακαδημίας Πλάτωνος με Δημόσιο Σήμα – Κεραμεικό και Ιππιο Κολωνό. Η ανάπλαση του αρχαιολογικού άλσους της Ακαδημίας Πλάτωνος προωθήθηκε από την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και τον τέως δήμαρχο Κώστα Μπακογιάννη. «Δημιουργούμε έναν σημαντικό πόλο ανάπτυξης και αναβάθμισης ευρύτερα για την Αθήνα» έχει δηλώσει η υπουργός Πολιτισμού. Η προγραμματική συμφωνία μεταξύ υπουργείου Πολιτισμού και Δήμου Αθηναίων, η οποία υπεγράφη πριν από δύο χρόνια, καταγγέλλεται από πολίτες της ευρύτερης περιοχής ότι αποσκοπεί στην υποβάθμιση του πάρκου, στην εμπορευματοποίηση και την τουριστικοποίηση της περιοχής όπως και της Αθήνας γενικότερα.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη ευνοεί τα ιδιωτικοποιημένα περιβάλλοντα και την εμπορευματοποίηση του δημόσιου χώρου που συρρικνώνει σταθερά και μεθοδικά. Ωστόσο η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στον δημόσιο χώρο και η χρήση του συνδέεται απ’ ευθείας με τη δημοκρατία, με την καλή ποιότητα ζωής των πολιτών, με την προστασία του περιβάλλοντος.

Τα έργα της Ακαδημίας Πλάτωνος που προωθούνται από το υπουργείο Πολιτισμού και την προηγούμενη δημοτική διοίκηση του Δήμου Αθηναίων (Κώστα Μπακογιάννη) χαρακτηρίζονται καταστροφικά για την περιοχή, όχι μόνον από τους κατοίκους, αλλά από αρχαιολόγους, πολεοδόμους, αρχιτέκτονες, μηχανικούς. Για την πραγμάτωσή τους θα καταστραφεί μέρος της υπάρχουσας βλάστησης και του τοπικού οικοσυστήματος, θα κοπούν 580 μεγάλα δέντρα, ορισμένα εκ των οποίων ακόμα και τέσσερα μέτρα, από τα 100 στέμματα συνολικής έκτασης του πάρκου θα αποκοπούν τα 60 στρέμματα ελεύθερης χρήσης.

Ο Σύλλογος Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ) εξέδωσε πρόσφατα ψήφισμα (5/2/24) με το οποίο υποστηρίζει τον δικαστικό αγώνα των κατοίκων και το σύνολο των κινητοποιήσεών τους. «Πρακτικά με την υλοποίηση του προγράμματος εκτιμάται ότι το Πάρκο θα μικρύνει κατά τουλάχιστον 30%, χάνοντας ζωτικές λειτουργίες από την καθημερινή χρήση του καθώς και την οικολογική του ισορροπία. Ας σημειωθεί ότι το αρχαιολογικό άλσος Ακαδημίας Πλάτωνος, που αποτελεί έναν από τους πολύτιμους ελεύθερους δημόσιους χώρους που σπανίζουν στην αθηναϊκή πρωτεύουσα, χρησιμοποιείται εντατικά από τους κατοίκους τόσο των γύρω περιοχών όσο και από κατοίκους λοιπών δήμων της Αττικής» αναφέρει ο ΣΕΠΟΧ. Σημειώνει, δε, ότι το «“Αρχαιολογικό άλσος” (αρχαιολογικός χώρος και πάρκο) θα πρέπει να διατηρήσει τον διττό χαρακτήρα του -όπως άλλωστε και στην αρχαιότητα- και να συνεχίσει να αποτελεί “ανοιχτό” αρχαιολογικό χώρο ως τόπο προβολής πολιτισμικής/ιστορικής κληρονομιάς και συγχρόνως χώρο πρασίνου και αναψυχής με ελεύθερη πρόσβαση, μεταξύ άλλων και για τη θωράκιση της ευρύτερης περιοχής έναντι των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής». Για το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών προτείνει να αναζητηθεί εναλλακτική χωροθέτηση «σύμφωνα και με τις αντίστοιχες προτάσεις του ΣΑΔΑΣ, των τοπικών συλλογικοτήτων, καθώς και επώνυμες προτάσεις ειδικών που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, με δεδομένο ότι η γύρω περιοχή προσφέρει σημαντικό αριθμό κτιρίων που αποτελούν βιομηχανική κληρονομιά της πόλης ιδανικά για να στεγάσουν ένα τέτοιο μουσείο σύμφωνα και με αντίστοιχα επιτυχημένα ευρωπαϊκά παραδείγματα».

Ο αρχαιολογικός χώρος της Ακαδημίας Πλάτωνος ανήκει αποκλειστικά στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Αρχαιολόγοι έχουν επισημάνει ότι τα μνημεία της αποτελούν «ένα απλώς εντοπισμένο αλλά σχεδόν παρθένο πεδίο για ανασκαφική και επιστημονική έρευνα. Ουδείς γνωρίζει τον χαρακτήρα τους, την έκτασή τους και την πιθανή συμπλοκή τους. Στη δομή του έργου αυτού που επαγγέλλεται την ανάδειξη του χώρου και των μνημείων δεν έχουν καν ενταχθεί αρχαιολογικές διανοίξεις και ανασκαφικοί έλεγχοι, οι οποίοι θα έπρεπε να προηγηθούν μιας τέτοιας μείζονος επέμβασης στον χώρο των μνημείων. Η απαράδεκτη αυτή παράλειψη, σε συνδυασμό με την ευρεία χρήση εκσκαφικών μηχανημάτων κάθε είδους, η οποία προβλέπεται σε όλα τα υποέργα, αποτελεί πρωτοφανή τρόπο προσέγγισης της έννοιας της “ανάδειξης” σε χώρο με άγνωστες υποκείμενες αρχαιότητες, ο οποίος μάλιστα είναι κηρυγμένος κατά κύριο λόγο απαλλοτριωμένος από το ελληνικό δημόσιο είτε παραχωρημένος ως προς κάποια τμήματα για αρχαιολογικό σκοπό».

Οι συλλογικότητες που δραστηριοποιούνται από το 2008 αντιπροτείνουν ένα φιλόδοξο σχέδιο ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων, δημιουργίας του μουσείου, διατήρησης του αρχαιολογικού πάρκου και ουσιαστικής αναβάθμισης της ευρύτερης περιοχής καθώς δεν υπάρχει δίκτυο ομβρίων υδάτων, το σχέδιο πόλης δεν έχει εφαρμοστεί από το 1968, «υπάρχουν αδιάνοιχτοι και τυφλοί δρόμοι, δεν έχουν γίνει αντιπλημμυρικά έργα με αποτέλεσμα η περιοχή να πλημμυρίζει με την παραμικρή βροχή». Οι συλλογικότητες έχουν ζητήσει ραντεβού με τον νέο δήμαρχο Χάρη Δούκα, η παράταξη του οποίου είναι πλήρως ενημερωμένη. Ακόμα, ωστόσο, δεν έχει καταστεί εφικτή μια συνάντηση μαζί του και, όπως μαθαίνουμε, δεν φαίνεται να αντιμετωπίζει το ζήτημα με την ίδια ζέση που έχει επιδείξει για την πεζοδρόμηση της Αμαλίας και τον λόφο του Στρέφη. Γιατί άραγε;

Πηγή: efsyn.gr