• – Ποιοι Δήμοι κηρύχθηκαν σε έκτακτη κατάσταση Ειδικής Κινητοποίησης.
• – Αποκαλυπτικά έγγραφα για τις καθυστερήσεις. Υπηρεσίες τρέχουν και δεν φτάνουν.
• – Δήμοι με σοβαρά χωροταξικά προβλήματα δεν έχουν ακόμη σχέδιο απομάκρυνσης των πολιτών.
• – Τα οργανικά κενά στην Πυροσβεστική ανέρχονται σε 3.600 θέσεις περίπου. Τι λένε οι ειδικοί.

του Βαγγέλη Τριάντη

Καθυστερήσεις σημειώνονται για ακόμη μια χρονιά σε ό,τι αφορά στην προετοιμασία του κρατικού μηχανισμού για τη φετινή αντιπυρική περίοδο η οποία έχει ξεκινήσει από την 1η Μαΐου.

Αν και η κατάσταση έχει βελτιωθεί αναφορικά με τα επίγεια και εναέρια μέσα της Πυρόσβεσης, εντούτοις τα κενά σε οργανικές θέσεις στην Πυροσβεστική παραμένουν, με τις ελλείψεις να ανέρχονται σε 3.600.

Σημαντικές καθυστερήσεις υπήρξαν επίσης και από την πλευρά της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, σε ό,τι αφορά στις εγκυκλίους προς τους αρμόδιους φορείς για μία σειρά από ζητήματα, όπως σχέδια εκκενώσεων, αποψιλώσεις, κτλ. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι κατευθυντήριες οδηγίες και η επικαιροποίηση των σχεδίων έγιναν στα τέλη του περασμένου Απριλίου.

Δηλαδή λίγες ημέρες πριν ξεκινήσει η αντιπυρική περίοδος. Ως αποτέλεσμα, ακόμη και σήμερα δεν έχουν γίνει καθαρισμοί σε Δήμους ή δεν έχουν ολοκληρωθεί τα σχέδια εκκένωσης περιοχών, παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού.

Στις 28 Απριλίου του 2023, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας διαβίβασε σε σειρά από κρατικούς φορείς (Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, Περιφέρειες, Δήμους, υπουργεία) την 5η έκδοση του «Σχεδίου Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών εξαιτίας Δασικών Πυρκαγιών» με την κωδική ονομασία «ΙΟΛΑΟΣ 2».

Το σχέδιο έχει εκπονηθεί στο πλαίσιο του Γενικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας με την κωδική ονομασία «Ξενοκράτης». Πριν λίγους μήνες η Διεύθυνση Σχεδιασμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών της ΓΓΠΠ έκρινε ότι ήταν «αναγκαία η επικαιροποίηση και αναθεώρηση του σχεδίου ΙΟΛΑΟΣ». Ο λόγος ήταν πως από την 4η έκδοση του σχεδίου είχαν επέλθει «διοικητικές και οργανωτικές αλλαγές σε φορείς της κεντρικής διοίκησης (μετονομασία υπουργείων, αλλαγές υπαγωγής φορέων, κλπ). Το σχέδιο ΙΟΛΑΟΣ είναι ιδιαίτερης σημασίας για το σχεδιασμό της αντιπυρικής προστασίας. Στόχος του είναι «η άμεση και συντονισμένη απόκριση των εμπλεκόμενων Φορέων σε Κεντρικό, Περιφερειακό και Τοπικό επίπεδο, για την υποστήριξη του έργου του Πυροσβεστικού Σώματος στην καταστολή των δασικών πυρκαγιών, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών εξαιτίας δασικών πυρκαγιών και την άμεση διαχείριση των συνεπειών τους, δράσεις που αποβλέπουν στην προστασία της ζωής, της υγείας και της περιουσίας των πολιτών, καθώς και στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, των πλουτοπαραγωγικών πηγών και των υποδομών της χώρας», όπως υπογραμμίζεται σχετικά.

(pdf ΕΔΩ)

Το σχέδιο ΙΟΛΑΟΣ περιλαμβάνει μία σειρά από υποχρεώσεις για τους εμπλεκόμενους φορείς. Για παράδειγμα, οι Περιφέρειες υποχρεούνται να προχωρήσουν το συντομότερο δυνατό «σε επικαιροποίηση του Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας για την Αντιμετώπιση Εκτάκτων Αναγκών και Άμεση/Βραχεία Διαχείρισης των Συνεπειών Εξ Αιτίας Δασικών Πυρκαγιών».

Το ίδιο και οι Δήμοι αλλά και οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις. Δημιουργεί ερωτήματα το για ποιον λόγο η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας προχώρησε στην επικαιροποίηση του σχεδίου ΙΟΛΑΟΣ στα τέλη Απριλίου.

Καθαρισμοί ξερών χόρτων 

Στις 18 Απριλίου η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας αποφάσισε να κηρύξει σε έκτακτη κατάσταση Ειδικής Κινητοποίησης, ορισμένους Δήμους στη χώρα.

Μεταξύ αυτών ο Δήμος Ραφήνας-Πικερμίου, ο Δήμος Αχαρνών-Θρακομακεδόνων, ο Δήμος Παιανίας-Γλυκών Νερών , ο Δήμος Διονύσου, ο Δήμος Σαρωνικού, ο Δήμος Μαρκοπούλου– ο Δήμος Μαραθώνα κτλ.

Πρόκειται για Δήμους οι οποίοι τους καλοκαιρινούς μήνες αντιμετωπίζουν συχνά προβλήματα πυρκαγιών. Η απόφαση της ΓΓΠΠ ελήφθη επειδή κρίθηκε ότι ήταν αναγκαία η «δρομολόγηση και επιτάχυνση έργων και εργασιών για την αντιπυρική περίοδο του τρέχοντος έτους, στους ανωτέρω αναφερόμενους Δήμους. Η κατάσταση Ειδικής Κινητοποίησης επρόκειτο να ισχύσει για δύο μήνες και ειδικότερα μέχρι τις 18 Ιουνίου.

Στο χρονικό διάστημα αυτό, έπρεπε να έχουν δρομολογηθεί εργασίες καθαρισμού σε διάφορες και ειδικότερα «στη ζώνη μίξης δασών/πόλεων και οικισμών για λόγους προστασίας των πολεοδομικών συγκροτημάτων από επερχόμενη δασική πυρκαγιά, σε περιοχές ιδιαίτερης και πολύ υψηλής προστασίας (άλση, πάρκα, κλπ), εκατέρωθεν (πλευρικά) κατά μήκος του οδικού δικτύου που διέρχεται μέσα από δάση και δασικές εκτάσεις κτλ».

Όπως υπογραμμίζεται στη σχετική απόφαση της ΓΓΠΠ, «στα έργα και τις εργασίες που θα δρομολογηθούν με βάση την παρούσα απόφαση, συμπεριλαμβάνεται και η άμεση απομάκρυνση των υπολειμμάτων καθαρισμού της βλάστησης που ενεργείται για τους ίδιους λόγους από ιδιοκτήτες σε περιβάλλοντες χώρους κατοικιών και οικοπεδικές εκτάσεις, η συντήρηση και βελτίωση βατότητας του υφιστάμενου δασικού οδικού δικτύου, η συντήρηση υφιστάμενων αντιπυρικών ζωνών, η συντήρηση των πυροσβεστικών υδροστομίων, όπως επίσης και όποιο άλλο έργο ή εργασία κρίνεται αναγκαία».

Για να προχωρήσουν όμως οι εργασίες αυτές είναι απαραίτητη «η προηγούμενη συνεννόηση και συνεργασία μεταξύ των ανωτέρω Δήμων και των αρμόδιων Δασικών Υπηρεσιών ανά Περιφέρεια». Κάτι που δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Είναι χαρακτηριστικό ότι καθαρισμοί προχωρούν ενώ έχει ξεκινήσει η αντιπυρική περίοδος, αντί να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τότε.

Καθυστερημένες οδηγίες 

Στις 18 Απριλίου επίσης, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας εξέδωσε «κατευθυντήριες οδηγίες» για την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών για λόγους προστασίας από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή εξαιτίας δασικών πυρκαγιών και οδηγίες για την σύνταξη ειδικών σχεδίων στα πλαίσια εφαρμογής του αρθ. 23 παρ. 4 του Ν. 4662/2020».

Οι οδηγίες απευθύνονταν προς τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, τις Περιφέρειες, την Ένωση Περιφερειών Ελλάδος, την Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων κτλ.

Ουσιαστικά οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης τόσο σε πρώτο όσο και σε δεύτερο βαθμό, υποχρεούνταν να συντάξουν ειδικό σχέδιο για την απομάκρυνση πολιτών σε περίπτωση πυρκαγιάς. Μοναδική εξαίρεση οι μεγάλοι Δήμοι της χώρας.

Για να συνταχθούν τα ειδικά αυτά σχέδια θα έπρεπε αρχικά με ευθύνη των δημάρχων να συγκροτηθεί «ομάδα εργασίας, με επικεφαλής τον υπεύθυνο για θέματα πολιτικής προστασίας του Δήμου (αρμόδιο Αντιδήμαρχο, κλπ) και μέλη εκπροσώπους των κατά τόπους αρμόδιων αστυνομικών, πυροσβεστικών, υγειονομικών (εκπρόσωπο παραρτήματος ΕΚΑΒ, Κέντρου Υγείας, κλπ) και λιμενικών αρχών για παράλιους ή νησιωτικούς Δήμους».

Η καθυστερημένη έκδοση της εγκυκλίου από την ΓΓΠΠ είχε ως αποτέλεσμα να καθυστερήσουν και οι Δήμοι.  Για παράδειγμα ο Δήμος Μαραθώνα συνεδρίασε στις 16 Μαΐου προκειμένου να συγκροτήσει ομάδα εργασίας σχετικά με τη σύνταξη του «Ειδικού Σχεδίου Οργανωμένης Προληπτικής Απομάκρυνσης Πολιτών του Δήμου Μαραθώνος».

Στο πλαίσιο αυτό απέστειλαν επιστολή προς τους Προέδρους των Κοινοτήτων, «προκειμένου να καταθέσουν εγγράφως τις προτάσεις τους για τις οδούς διαφυγής και τους κατάλληλους χώρους υποδοχής, προσωρινής καταφυγής, στέγασης και παροχής διοικητικής μέριμνας ως καλοί γνώστες της περιοχής τους». Εάν η ΓΓΠΠ είχε στείλει νωρίτερα τις κατευθυντήριες οδηγίες, ο Δήμος Μαραθώνα θα είχε κινηθεί επίσης νωρίτερα.

(pdf ΕΔΩ) 

Ο Ανδριανός Γκουρμπάτσης είναι πρώην υπαρχηγός της Πυροσβεστικής, αντιστράτηγος ε.α. και δικαστικός πραγματογνώμονας. Κατά καιρούς έχει συντάξει ουκ ολίγες μελέτες σε ό,τι αφορά στις δασικές πυρκαγιές.

«Για μία ακόμη αντιπυρική περίοδο ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας είναι απροετοίμαστος για να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών. Και τούτο διότι τόσο η 5η Έκδοση του Γενικού Σχεδίου Εκτάκτων Αναγκών εξ Αιτίας Δασικών Πυρκαγιών ΔΑΡΔΑΝΟΣ της ΓΓΠΠ, όσο και η Εγκύκλιος Οδηγία της ΓΓΠΠ προς τους ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού για την Προληπτική Οργανωμένη Απομάκρυνση Πολιτών από δασικές πυρκαγιές, εκδόθηκαν λίγες μόνον ημέρες πριν την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου, με αποτέλεσμα οι ΟΤΑ και λοιποί εμπλεκόμενοι Φορείς Πολιτικής Προστασίας ακόμη και σήμερα (στη μέση σχεδόν της αντιπυρικής περιόδου) να μην έχουν ολοκληρώσει τον σχεδιασμό τους.

Κι όλα αυτά γιατί δεν υπάρχει θεσμοθετημένος στο σχετικό νομικό πλαίσιο της Πολιτικής Προστασίας Ελεγκτικός Μηχανισμός και διαδικασία ελέγχου τήρησης και κυρώσεων για την μη τήρηση εγκαίρως των Εγκυκλίων και Σχεδίων της ΓΓΠΠ», τονίζει στους Data Journalists ο πρώην υπαρχηγός της Πυροσβεστικής.

Δείτε την απόφαση:

(pdf ΕΔΩ)

 (pdf ΕΔΩ)

Κενές 3.600 οργανικές θέσεις στην Πυροσβεστική

Σε ό,τι αφορά στον υλικοτεχνικό εξοπλισμό, ο συνολικός στόλος των επίγειων οχημάτων για το 2023 είναι ελαφρώς αυξημένος για φέτος σε σχέση με πέρυσι.

Συγκεκριμένα, τα πυροσβεστικά οχήματα ανέρχονται σε 3.654, έναντι 3.410 το 2022. Από αυτά τα 2.079 είναι υδροφόρα, τα 1.345 βοηθητικά και τα 230 ειδικού σκοπού. Αναφορικά με το ανθρώπινο δυναμικό του Πυροσβεστικού Σώματος που θα δώσει και φέτος τη μάχη των πυρκαγιών, αυτοί ανέρχονται σε 14.040. Από αυτούς οι 8.784 αποτελούν μόνιμο προσωπικό, οι 2.320 είναι πενταετούς υποχρέωσης, οι 500 δασοκομάντος και οι 2.436 εποχικοί πυροσβέστες.

Σε αυτούς θα πρέπει να προστεθούν και 4.185 εθελοντές Πυροσβέστες, οι οποίοι είναι σχεδόν διπλάσιοι σε σχέση με το 2021. Ωστόσο, παρά την αύξηση του αριθμού των Πυροσβεστών και την κάλυψη αναγκών σε ό,τι αφορά στον υλικοτεχνικό εξοπλισμό, ο αριθμός των Πυροσβεστών δεν είναι επαρκής για τις ανάγκες πυρόσβεσης της χώρας μας. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα οργανικά κενά στην Πυροσβεστική ανέρχονται σε 3.600 περίπου.

Δεδομένων των ακραίων συνθηκών που βιώνει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια λόγω της κλιματικής αλλαγής, είναι απαραίτητο να καλυφθούν άμεσα. Άλλωστε οι επίγειες δυνάμεις είναι αυτές που σηκώνουν το κύριο βάρος της κατάσβεσης με τη βοήθεια των εναέριων μέσω. Ο Κώστας Τσίγκας είναι Επιπυραγός και πρόεδρος της Ένωσης Αξιωματικών Πυροσβεστικού Σώματος, με αρκετά χρόνια εμπειρίας στο Σώμα. Ο ίδιος περιγράφει στους Data Journalists τις συνθήκες που επικρατούν για το φετινό καλοκαίρι.

Όπως υπογραμμίζει, σε ό,τι αφορά στον υλικοτεχνικό εξοπλισμό «φέτος είμαστε σε πολύ καλό επίπεδο». Σε σχέση όμως με το ζήτημα του προσωπικού, υποστηρίζει ότι υπάρχουν περί τις 3.600 κενές οργανικές θέσεις.

«Πρόσφατα αυξήθηκε και η οργανική δύναμη του Πυροσβεστικού Σώματος κατά 3600 πυροσβέστες λόγω των αυξημένων υποχρεώσεων και αναγκών στα πλαίσια της ενίσχυσης του μηχανισμού της Πολιτικής Προστασίας της χώρας μας.

Αναμένουμε τη σταδιακή κάλυψή του,ς έτσι ώστε να μειωθεί τόσο ο μέσος όρος ηλικίας του Έλληνα πυροσβέστη όσο και η υπερεργασία που καταβάλλεται από το  προσωπικό που ήδη υπηρετεί», επισημαίνει.

Πριν λίγες ημέρες η διαταγή για την κατανομή των εναέριων μέσων 

Αυξημένα είναι όμως και τα εναέρια Μέσα που διαθέτει φέτος η χώρα μας σε σχέση με προηγούμενες χρονιές. Ειδικότερα, τα εθνικά εναέρια μέσα ανέρχονται σε 40. Πρόκειται για αεροσκάφη τύπου CL – 415, CL – 215, PZL και CH – 47 . Σε ό,τι αφορά στα μισθωμένα εναέρια μέσα, αυτά ανέρχονται σε 49. Πρόκειται για βαρέως και μεσαίου τύπου αεροσκάφη, σκάφη μεταφορά προσωπικού κτλ.

Αντίστοιχα, το 2022 το σύνολο των εναέριων μέσων ανήλθαν σε 83, το 2021 σε 76 και το 2019 σε 61. Παρά την επάρκεια σε εναέρια μέσα, δεν έλειψαν οι καθυστερήσεις σε ό,τι αφορά στην γενικότερη προετοιμασία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η διαταγή για τον Κώδικα Διαχείρισης Εναέριων Μέσων εξεδόθη μόλις πριν από λίγες μέρες στην καρδιά του καλοκαιριού. Σύμφωνα με «πηγές» από το χώρο της Πυρόσβεσης, η διαταγή αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς κατανέμει τα εναέρια μέσα ανά τη χώρα ώστε να είναι έτοιμα να επέμβουν σε περίπτωση πυρκαγιάς.

Ο  κ. Γκουρμπάτσης στέκεται ακόμη και σε ένα άλλο ζήτημα που έχει να κάνει με την καταλληλότητα ορισμένων από τα εναέρια μέσα που μισθώνει η χώρα μας.

«Το Πυροσβεστικό Σώμα ουδέποτε έχει διενεργήσει Μελέτη Επιχειρησιακής Σκοπιμότητας και Αποτελεσματικότητας των Εναερίων Μέσων Αεροπυρόσβεσης για το περιβάλλον δράσης στην Ελλάδα. Με αποτέλεσμα να μισθώνονται και πτητικά μέσα ακατάλληλα ή τουλάχιστον αναποτελεσματικά λόγω τεχνικών χαρακτηριστικών και δυνατοτήτων για πυρκαγιές στην Επικράτεια», τονίζει στους Data Journalists ο πρώην υπαρχηγός της Πυροσβεστικής.

Για παράδειγμα το αεροσκάφος Air Tractor, δεν μπορεί να πάρει νερό από θάλασσες με λίγο κυματισμό λόγω μποφόρ. Σε ό,τι αφορά στη χώρα μας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για εναέρια επιτήρηση για παράδειγμα στην Αττική, αλλά όταν η ένταση ανέμου είναι αυξημένη μπορούν να πάρουν νερό μόνον από λίμνες.

Πηγή: datajournalists.co.uk