Στα άδυτα του ΙΦΕΤ: Μαύρες τρύπες στο «στρατηγείο» του φαρμάκου

Ελλάδα

Στα άδυτα του ΙΦΕΤ: Μαύρες τρύπες στο «στρατηγείο» του φαρμάκου

Γιατί δεν έχει απαντηθεί καμία από τις έξι επερωτήσεις στη Βουλή για το ΙΦΕΤ από την κυβέρνηση και τον αρμόδιο υπουργό;
Τι εξυπηρετεί η εσπευσμένη αλλαγή του Οργανογράμματος;
Γιατί εξάγονται φαρμακευτικά προϊόντα έκτακτης και μόνιμης κάλυψης, που εισήχθησαν προοριζόμενα για δυσίατες και θανατηφόρες παθήσεις;
Σε τι τιμές πωλούνται τα φάρμακα που «εξάγονται» από το ΙΦΕΤ;
Ποιος θα πληρώσει για το χρηματικό ποσό, που τελικά εκταμιεύθηκε δύο φορές από το ταμείο της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε., λόγω εσφαλμένης διατραπεζικής μεταφοράς;
Πόσο έχει προχωρήσει η Εισαγγελική έρευνα;
Υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων Μέλους του ΔΣ, που δραστηριοποιείται ενεργά σε φαρμακαποθήκες;

Του Πάνου Κατσαχνιά

Με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) των υπουργών Οικονομικών και Υγείας, ορίσθηκε νέα προσωρινή πρόεδρος στο Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας Μονοπρόσωπη Ανώνυμη Εταιρεία (ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε.), μετά την παύση του κ. Δημήτριου Πανταζή από τα καθήκοντα του προέδρου του ΔΣ του Ινστιτούτου, τον περασμένο Φεβρουάριο.

Εγγραφείτε στο κανάλι: Youtube/@datajournalists

Τότε που του είχε ζητηθεί από τον υπουργό Υγείας να παραιτηθεί, ο κ. Πανταζής αρνήθηκε επικαλούμενος τις δικαστικές εκκρεμότητες κι έτσι παύτηκε από πρόεδρος χωρίς επίσημη αιτιολόγηση. Σύμφωνα με όσα του είπε ο κ. Πλεύρης, ο ίδιος προσβλήθηκε από εσωτερική εγκύκλιο που είχε βγάλει στο ΔΣ του ΙΦΕΤ και κοινοποιούσε στο υπουργείο Υγείας, στο υπουργείο Οικονομικών και στην Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ).

Η κα. Κωνσταντίνα Παπακώστα νομικός και στενή συνεργάτης του υπουργού Θάνου Πλεύρη στο υπουργείο Υγείας, με γνώση της φαρμακευτικής αγοράς, καθώς και των νομικών ζητημάτων γύρω από αυτή, ως νέα προσωρινή πρόεδρος του ΙΦΕΤ, συμμετείχε πριν το Πάσχα στη Γενική Συνέλευση του μετόχου (ΕΟΦ), όπου και επικυρώθηκαν τελικά -έπειτα από πολύμηνη εκκρεμότητα- οι Οικονομικές Καταστάσεις του Ινστιτούτου για τον Ισολογισμό του 2021.

Το «σκάνδαλο» σ’ έναν Οργανισμό όπως είναι το ΙΦΕΤ δεν αφορά μόνο όταν υπάρχει νομικό πρόβλημα. Αλλιώς η διοίκηση και διαχείριση όλων των Οργανισμών θα γινόταν από Νομικούς. Μπορεί δηλαδή, να υπάρχει σκάνδαλο χωρίς να υπάρχει κανένα νομικό παράπτωμα. Συνθήκη που δυστυχώς δεν είναι συνήθως κατανοητή στην Ελλάδα.

Με έξι συνολικά επέρωτήσεις στη Βουλή για τα πεπραγμένα του ΙΦΕΤ (τέσσερις από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και δύο από την Ελληνική Λύση), να μην έχουν πάρει ποτέ καμιά απάντηση, για τον κ. Δημήτρη Πανταζή, πρώην πρόεδρο πλέον και Διευθύνοντα Σύμβουλο νωρίτερα του ΙΦΕΤ, υπάρχουν τρομερές παραβιάσεις που αφορούν και σε Νομοθεσίες.

Χρησιμοποιεί για παράδειγμα, το γεγονός ότι δεν μπορεί το ΙΦΕΤ να κάνει εξαγωγές, αφού παραβιάζονται και το Εμπορικό Δίκαιο και οι εντολές του ΕΟΦ, όπως επισημαίνει μιλώντας στους Data Journalists.

ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΥΡΙΖΑ 13-10-2021 (pdf ΕΔΩ)

Το αν νομικά μπορεί να αθωωθεί κάποιος που έκανε κάτι τέτοιο, είναι άλλο ζήτημα. Το ζητούμενο είναι αν ένας Οργανισμός επιτελεί τον ρόλο για τον οποίο δημιουργήθηκε ή όχι και τι κινδύνους εγκυμονούν τέτοιου είδους επιλογές. Όταν δηλαδή, δεν τηρείται μια διαδικασία ή κάποιες στρατηγικές που θεωρούνται «πυρήνας» της δουλειάς του.

Συνθήκη που αφορά και στις ιδιωτικές εταιρείες. Τουλάχιστον στις αμερικανικές. Μπορεί να τις κατηγορήσει κάποιος για πολλά, αλλά σίγουρα όχι για παραβίαση εθνικών νομοθεσιών. Γι’ αυτό και δεν είναι τυχαίο ότι τα δύο παγκόσμια σκάνδαλα στον χώρο του φαρμάκου ανακαλυφθήκαν από τους Αμερικάνους: Της GlaxoSmithKline στην Κίνα και της Novartis στην Ελλάδα.

Με ανομολόγητο πόθο να εκλείψει το ΙΦΕΤ που έχει όλες τις δικλείδες ασφαλείας για τις εργασίες που καλείται να διεκπεραιώσει, ώστε να δίνονται οι παραγγελίες με απευθείας αναθέσεις, δημιουργείται σοβαρό νομικό ζήτημα που η Δικαιοσύνη καλείται να το αποδείξει, μιας και σύμφωνα με την ανάρτηση στις 16/2/2023 της Βουλεύτριας του ΣΥΡΙΖΑ, Δώρας Αυγέρη, τα αδικήματα είναι κακουργηματικού χαρακτήρα.

Ορισμένα θέματα οφείλουμε να τα συζητάμε δημόσια, ανοιχτά και τεκμηριωμένα, αν θέλουμε να ζούμε ως πολίτες σ’ αυτήν την χώρα, προκειμένου να συμφωνήσουμε στα ελάχιστα εκείνα στοιχειώδη πράγματα που διασφαλίζουνε κάποια σημαντικά ζητήματα, όπως είναι η υγεία και η ασφάλεια. Κι έπειτα ας βρούμε έναν καλύτερο τρόπο να συνεννοηθούμε και για τα υπόλοιπα. Εδώ που έχουμε φτάσει, αν άμεσα η Ελλάδα ως κρατική οντότητα δεν αποκτήσει σύντομα ευρύτερες συναινέσεις για τη συνολική στρατηγική της, δεν πρόκειται να έχει μέλλον.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν απαγόρεψε ποτέ τις Δημόσιες επιχειρήσεις. Σε θέματα αγοράς, οι όροι, είτε αφορούν Δημόσια επιχείρηση, είτε αφορούν Ιδιωτική, που δραστηριοποιούνται στην ελεύθερη αγορά, πρέπει να είναι ίδιοι και για τις δύο. Δεν επιτρέπει δηλαδή, να «μπαίνει μέσα» συνεχώς μια Δημόσια επιχείρηση και να έρχεται το Κράτος να την χρηματοδοτεί, γιατί είναι αθέμιτος ανταγωνισμός.

Αν όμως ως κράτος επιθυμούμε να έχουμε μια δημοσίου συμφέροντος επιχείρηση που θέλει να ρισκάρει με την κερδοφορία της, με κινήσεις και πρακτικές εκτός πλαισίου, προκειμένου να δικαιολογούνται οι πολλές εξαγωγές της για ακόμη περισσότερα κέρδη, τότε γιατί κλείσαμε ως χώρα την Εθνική Φαρμακοβιομηχανία;

Τι είναι το ΙΦΕΤ

Το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας Μονοπρόσωπη Α.Ε. (ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε.), είναι μια Δημόσια Επιχείρηση (του ν. 3429/2005), που λειτουργεί με την μορφή Ανώνυμης Εταιρείας (ν. 2190/1920).

Με πρόβλεψη από το Σύνταγμα ότι δεν μπορεί να κάνει εμπορία κρατική επιχείρηση (ΕΟΦ, ΕΟΠΥΥ) χωρίς ειδικό ΑΦΜ, δημιουργήθηκε το ΙΦΕΤ ως Μ. Α.Ε.

Οι βασικές αποφάσεις όμως που διέπουν τη λειτουργία της εταιρείας (π.χ. η τιμολόγηση των προϊόντων, ο τρόπος πληρωμής, η κάλυψη των αναγκών της εταιρείας σε ανθρώπινο δυναμικό) λαμβάνονται όχι από το ΔΣ της εταιρείας, αλλά από τον ΕΟΦ, το υπουργείο Υγείας και γενικά την Πολιτεία, χωρίς να γίνεται επαρκής αξιολόγηση, με «ιδιωτικό-οικονομικά» κριτήρια, των παραμέτρων εκείνων που επηρεάζουν το κόστος λειτουργίας των προϊόντων και υπηρεσιών που η εταιρεία παρέχει ή των αναγκών της εταιρείας.

Επί της ουσίας αυτή η διαδικασία υπονομεύει τον κοινωνικό ρόλο και την επίτευξη των στόχων της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε., που είναι η κάλυψη των αναγκών της Δημόσιας Υγείας. Αξίζει να σημειωθεί, ότι βασικός πελάτης της εταιρείας είναι το Δημόσιο (Νοσοκομεία και άλλα νομικά πρόσωπα του Δημοσίου) και σε μικρότερο βαθμό ο Ιδιωτικός τομέας.

Η κύρια δραστηριότητα του Ινστιτούτου είναι: «Η εισαγωγή, εμπορία και γενικά η διακίνηση ειδών αρμοδιότητας του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ) -σύμφωνα με το άρθρο 2 του ν. 1316/1983- όπως ισχύει κάθε φορά, εφ΄ όσον διαπιστώνεται αρμοδίως έλλειψη και μετά από εξακριβωμένο έλεγχο της αναγκαιότητας και της ωφελιμότητας του προϊόντος για την προάσπιση και προαγωγή της δημόσιας υγείας».

Στην κατηγορία αυτή ενδεικτικά αναφέρονται τα «ορφανά» φάρμακα, διάφορα αντίδοτα, νοσοκομειακά φάρμακα, φαρμακευτικά προϊόντα για την αντιμετώπιση πανδημιών κ.λπ., καθώς και η εξαγωγή προϊόντων αρμοδιότητας ΕΟΦ, τα οποία εισήχθησαν στην εγχώρια αγορά και δεν δύνανται πλέον να διατεθούν.

Το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ) ιδρύθηκε με το άρθρο 7 του ν. 1965/1991, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ) ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (Π.Δ. 529/1991).

Με τον ν. 2737/1999 μετασχηματίζεται από ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, σε Ανώνυμη Εταιρία. Η ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. έχει έναν μόνο μέτοχο και αυτός είναι ο ΕΟΦ. Σύμφωνα με το καταστατικό και τα χαρακτηριστικά της, διέπεται από τις διατάξεις του ν. 3429/2005, αποτελεί Δημόσια Επιχείρηση και Οργανισμό (ΔΕΚΟ), περιλαμβάνεται δε στο Μητρώο Υπηρεσιών και Φορέων της Ελληνικής Διοίκησης του υπουργείου Εσωτερικών, ενώ εξ αυτού, δηλαδή, από την ανάθεση σε αυτούς της άσκησης δημόσιας υπηρεσίας, οι ασκούντες τη διοίκηση αυτής υπάλληλοι υπάγονται στην έννοια του άρθρου 13 περ. α΄ του ΠΚ.

Σκοπός της ίδρυσης και λειτουργίας της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. είναι η υποβοήθηση και προώθηση του έργου του ΕΟΦ μέσω της εισαγωγής, εξαγωγής, εμπορίας και γενικά διακίνησης προϊόντων αρμοδιότητας του ΕΟΦ (άρθρο 9 § 4 του ν. 2345/1995).

Η κύρια δραστηριότητά της είναι: «Η εισαγωγή, εμπορία και γενικά η διακίνηση ειδών αρμοδιότητας του ΕΟΦ, όπως το αντικείμενο αρμοδιότητας αυτού αναφέρεται στο άρθρο 2 του ν. 1316/1983, όπως ισχύει κάθε φορά, εφ΄ όσον διαπιστώνεται αρμοδίως έλλειψη και μετά από εξακριβωμένο έλεγχο της αναγκαιότητας και της ωφελιμότητας του προϊόντος για την προάσπιση και προαγωγή της δημόσιας υγείας.

Στην κατηγορία αυτή ενδεικτικώς αναφέρονται τα «ορφανά» φάρμακα», διάφορα αντίδοτα, νοσοκομειακά φάρμακα, φαρμακευτικά προϊόντα για την αντιμετώπιση πανδημιών κ.λπ. Η εξαγωγή προϊόντων αρμοδιότητας ΕΟΦ, τα οποία εισήχθησαν στην εγχώρια αγορά και δεν δύνανται πλέον να διατεθούν».

Συνεπώς, πρόκειται για έναν νευραλγικό φορέα για τον πλέον ευαίσθητο τομέα της δημόσιας υγείας και μάλιστα ως προς τη χορήγηση φαρμάκων σε ασθενείς με σοβαρές χρόνιες παθήσεις.

Ποια ανάγκη της Δημόσιας Υγείας καλύπτει

Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που εντοπίζονται σε παγκόσμια κλίμακα και αφορά σε όλες τις χώρες, είναι οι Ελλείψεις Βασικών Φαρμάκων (Drug Shortages), τα αίτια των οποίων δεν σχετίζονται με το παράλληλο εμπόριο φαρμάκων που αφορά κυρίως την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το παράλληλο εμπόριο δεν πλήττει όλες τις χώρες, αλλά λίγες, ανάμεσα στις οποίες και την Ελλάδα, αποτελώντας έτσι μια ξεχωριστή διάσταση του προβλήματος που δεν συνδέεται με την δραστηριότητα της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε.

Το πρόβλημα της «Έλλειψης Βασικών Φαρμάκων» -που πλήττει όλες τις χώρες- ποικίλει σε ένταση, συχνότητα και έκταση ανάμεσα τους. Το πρόβλημα αυτό δεν είναι νέο. Απασχολεί εδώ και μία τουλάχιστον 20ετία, πολλές χώρες του λεγόμενου «αναπτυγμένου κόσμου», χωρίς όμως να περιορίζεται μόνο σ’ αυτόν. Στην Ευρώπη όμως, το πρόβλημα και η ένταση του, έγιναν ευδιάκριτα μετά την έρευνα που διενέργησε η «Ευρωπαϊκή Ένωση Νοσοκομειακών Φαρμακοποιών» (European Association of Hospital Pharmacists – EAHP) τον Μάιο του 2014, σε 36 χώρες και 600 Νοσοκομεία της Ευρώπης.

Την ένταση του προβλήματος, ανέδειξε και η επιστολή που έστειλε η ESMO (Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ιατρικής Ογκολογίας) στις 9 Απριλίου 2019 προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην οποία σημειώνει ότι οι ελλείψεις βασικών αντικαρκινικών φαρμάκων έχουν άμεσο αρνητικό αποτέλεσμα στους ασθενείς σε όλη της Ευρώπη. Επισημαίνει μάλιστα πως η «ζημιά» είναι «διπλή», γιατί πέρα από τις αρνητικές επιδράσεις που προκαλούν οι ελλείψεις φαρμάκων στους ασθενείς, προκαλούν και σημαντικά αρνητικά αποτελέσματα στο κόστος της θεραπείας, σε μια εποχή μάλιστα που όλα τα κράτη προσπαθούν να εξορθολογήσουν τις φαρμακευτικές τους δαπάνες.

Έρευνα που δημοσίευσε το «The New England Journal of Medicine» τον Δεκέμβριο 2013^[1] κατέδειξε αυτή ακριβώς τη διάσταση του κόστους, δείχνοντας ότι περισσότεροι από το 75% των ερωτηθέντων Ογκολόγων, αναγκάστηκαν να τροποποιήσουν τα θεραπευτικά σχήματα που χορηγούσαν, σε λιγότερο αποτελεσματικές εναλλακτικές θεραπείες, ενώ το ένα τρίτο καθυστέρησαν την έναρξη της αγωγής.

Το 69,6% δήλωσαν ότι δεν είχαν καμία επίσημη οδηγία για την αντιμετώπιση, ενώ το 59,2% χορήγησαν πολύ πιο ακριβές αγωγές, με παράδειγμα την αντικατάσταση του Fluorouracil με το Xeloda, το οποίο επιβάρυνε το κόστος του κύκλου θεραπείας κατά 140 φορές περισσότερο.

Το πρόβλημα αυτό δεν μειώθηκε καθόλου τα χρόνια πριν την πανδημία, ενώ η πανδημία φαίνεται να το όξυνε. Χαρακτηριστικό όμως για την ένταση του προβλήματος είναι το άρθρο που δημοσιεύτηκε, προ-πανδημίας, στο έγκυρο ελληνικό περιοδικό του χώρου της υγείας, το HealthDaily (Τρίτη 16 Ιουλίου 2019, Nο 1781) στο οποίο αναγράφονταν τα εξής: «Στο παρελθόν μόνο οι μικρότερες χώρες με λιγότερο ελκυστικές αγορές, όπως η Ρουμανία, η Βουλγαρία και οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, αντιμετώπιζαν φαινόμενα ελλείψεων», δήλωσε η Charlotte Roffiaen, σύμβουλος για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις της France Assos Sante, μιλώντας στο Politico.

«Πλέον ελλείψεις παρουσιάζονται σε όλες τις χώρες, ακόμα και στις πλουσιότερες». Η Γαλλία προστέθηκε πρόσφατα στη λίστα των χωρών που πιέζουν για μια λύση σε επίπεδο ΕΕ. Ο αριθμός των φαρμάκων που αναφέρθηκαν ως δυσεύρετα στη χώρα, αυξήθηκε 20 φορές μεταξύ 2008 και 2018, σύμφωνα με τον γαλλικό οργανισμό φαρμάκων, ενώ προβλέπεται ότι θα αυξηθεί κατά 60% φέτος.

«Είναι αλήθεια ότι τα φάρμακα και οι απαιτούμενες πρώτες ύλες παράγονται ολοένα και περισσότερο εκτός Ευρώπης», δήλωσε ο υπουργός Υγείας της Ολλανδίας, Bruno Bruins, εκείνη την περίοδο.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα, που δείχνουν πόσο κομβικός είναι ο ρόλος του ΙΦΕΤ στην διατήρηση της Δημόσιας Υγείας στην Ελλάδα.

Το ΙΦΕΤ λοιπόν, εισάγει κατά μέσο όρο τον χρόνο περίπου 470 διαφορετικές δραστικές ουσίες, μετά από εντολή του ΕΟΦ και αφού διαπιστωθεί αρμοδίως (μέσω επιστημονικών επιτροπών) η αναγκαιότητα τους για την κάλυψη των ασθενών:

Φάρμακα που απευθύνονται στην θεραπευτική αντιμετώπιση σπανίων παθήσεων
Φάρμακα χαμηλού κόστους, που κρίνονται απαραίτητα για την δημόσια υγεία, και δεν παρουσιάζουν εμπορικό ενδιαφέρον για τον ιδιωτικό τομέα.

Προγράμματα Πρώιμης Πρόσβασης σε Φάρμακα (Early Access Scheme)

Πέρα όμως από τα παραπάνω, το ΙΦΕΤ αποτελεί και το μοναδικό εργαλείο στη χώρα μας για έγκαιρη πρόσβαση ασθενών σε νέα φάρμακα που καλύπτουν ανεκπλήρωτες ιατρικές ανάγκες (unmet needs).

Τι είναι αυτά τα προγράμματα και πώς λειτουργούν στην Ευρώπη

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (European Medicines Agency – EMA), έχει δεσμευτεί να επιτρέψει στους ασθενείς έγκαιρη πρόσβαση σε νέα φάρμακα, ιδιαίτερα σε αυτά που στοχεύουν σε μια ανικανοποίητη ιατρική ανάγκη ή έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για τη δημόσια υγεία. Ο EMA επιδιώκει να υποστηρίξει τη διαδικασία ανάπτυξης φαρμάκων από πρώιμο στάδιο και να δημιουργήσει ρυθμιστικούς μηχανισμούς που θα βοηθήσουν τα πολλά υποσχόμενα νέα φάρμακα -ιδιαίτερα αυτά που καλύπτουν μια ανεκπλήρωτη ιατρική ανάγκη- να φτάσουν στους ασθενείς όσο το δυνατόν νωρίτερα.

Στο πλαίσιο αυτό, ο EMA μπορεί να παρέχει συμβουλές σχετικά με τις απαιτήσεις δεδομένων που διασφαλίζουν την δημιουργία ενός «ώριμου» φακέλου κατά τη στιγμή της αίτησης για άδεια κυκλοφορίας. Οι εταιρείες που αναπτύσσουν τέτοια φάρμακα μπορούν να υποβάλουν αίτηση στον EMA για τα προϊόντα τους για να κάνουν πλήρη χρήση αυτών των ρυθμιστικών ευκαιριών.

Στις ΗΠΑ τα προγράμματα αυτά είναι γνωστά και ως προγράμματα διευρυμένης πρόσβασης (ή προγράμματα διαχειριζόμενης πρόσβασης) και παρέχουν σε ορισμένους ασθενείς έγκαιρη πρόσβαση στο υπό έρευνα φάρμακο προτού εγκριθούν για κυκλοφορία.

Τέτοια προγράμματα έχουν πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Γαλλία, κλπ. Χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα, προκειμένου να γίνει πιο κατανοητό ποιες ακριβώς ανάγκες καλύπτουν τα προγράμματα αυτά, αναφερόμαστε στο Πρόγραμμα Πρώιμης Πρόσβασης της Γαλλίας, που είναι ολοκληρωμένο και από τα παλαιότερα.

Τα προγράμματα έγκαιρης πρόσβασης στη Γαλλία ξεκίνησαν αρχικά το 1992 για να επιτρέψουν την πώληση ορισμένων φαρμάκων που προσφέρουν λύσεις σε σοβαρές ή σπάνιες ασθένειες πριν από οποιαδήποτε διαδικασία των διαπραγματεύσεων τιμολόγησης της προκειμένου να ενταχθούν στα φάρμακα που αποζημιώνονται από το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας αυτής. Τα φάρμακα αυτά ήταν ιδιαίτερα οι νέες θεραπείες για τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV).

Πράγματι, σύμφωνα με τα προγράμματα αυτά, για ορισμένες σπάνιες, σοβαρές εξουθενωτικές νόσους, απειλητικές για τη ζωή νόσους ή παθολογίες που προκαλούν αναπηρία, η εξαιρετική χρήση των υπό έρευνα φαρμάκων πριν από τη λήψη της Άδειας Κυκλοφορίας τους, μπορεί να χορηγηθεί άμεσα από τις αρμόδιες αρχές της Γαλλίας, μέσα από τα προγράμματα πρώιμης πρόσβασης. Στη Γαλλία, ο μέσος χρόνος μεταξύ της έγκρισης Άδειας Κυκλοφορίας ενός νέου φαρμάκου και του χρόνου που απαιτείται για να ενταχθεί το φάρμακο αυτό στα αποζημιούμενα φάρμακα, ώστε να μπορεί να αποκτά ο ασθενής πρόσβαση σε αυτά, είναι 530 ημέρες.

Χάρη όμως στο πρόγραμμα έγκαιρης πρόσβασης, τα φάρμακα είναι κατά μέσο όρο διαθέσιμα στη Γαλλία 200 ημέρες πριν από την πρώτη ρυθμιστική έγκρισή τους από το Food and Drug Administration (FDA) των ΗΠΑ ή τον EMA.

Την 1η Ιουλίου 2021, τέθηκαν σε ισχύ οι νέες ρυθμίσεις στη Γαλλία για την έγκαιρη πρόσβαση σε μη εγκεκριμένα φάρμακα και τη χρήση «off-label» ήδη εγκεκριμένων φαρμάκων. Οι ρυθμίσεις αυτές εισήχθησαν μέσα από τον νόμο περί χρηματοδότησης της κοινωνικής ασφάλισης Social (Security Financing Law) του 2021.

Παράδειγμα που αποδεικνύει την ανάγκη ύπαρξης προγραμμάτων «Έγκαιρης Πρόσβασης» σε όλες τις σύγχρονες χώρες.

Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ανάλογες ρυθμίσεις, όμως το ΙΦΕΤ καλύπτει σε μεγάλο ποσοστό το κενό αυτό, μέσα από την δυνατότητα χορήγησης φαρμάκων σε ασθενείς, που δεν έχουν εγκριθεί από τον EMA, αλλά έχουν εκκριθεί από το FDA των ΗΠΑ, μετά από αίτημα του θεράποντος γιατρού και έγκριση από την επιστημονική επιτροπή του ΕΟΦ του αιτήματος αυτού. Ο ΕΟΦ στη συνέχεια δίνει εντολή στο ΙΦΕΤ να εισάγει το φάρμακο για τον συγκεκριμένο ή τους συγκεκριμένους ασθενείς.

Η επιχειρησιακή ιδιαιτερότητα της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε.

Ως βραχίονας του ΕΟΦ ο ρόλος του ΙΦΕΤ είναι η κάλυψη των αναγκών της αγοράς σε φάρμακα μοναδικά και απαραίτητα τα οποία δεν εμπορεύονται οι φαρμακευτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην χώρα μας για μία σειρά από λόγους. Παρόλα αυτά το ΙΦΕΤ δεν ανταγωνίζεται τις υπόλοιπες φαρμακευτικές εταιρείες του κλάδου, αφού «εμπορεύεται» προϊόντα αρμοδιότητας του ΕΟΦ, τα οποία όμως δεν ενδιαφέρουν τις υπόλοιπες φαρμακευτικές επιχειρήσεις.

Ως Ανώνυμη Εταιρεία το ΙΦΕΤ δεν επιχορηγείται από το κράτος και η επιβίωσή της εξαρτάται αποκλειστικά από τη δυνατότητά της να χρηματοδοτεί, μέσω της δραστηριότητας της, τη λειτουργία της.

Το ότι η ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και διέπεται από τις διατάξεις του Κ.Ν., 2190/1920 και της παραγράφου 3 του άρθρου 7 του Ν.1965/1991, σε συνδυασμό με την κύρια δραστηριότητα της εταιρείας που είναι: «Η εισαγωγή, εμπορία και γενικά η διακίνηση ειδών αρμοδιότητας του “Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων» (ΕΟΦ), όπως το αντικείμενο αρμοδιότητας αυτού αναφέρεται στο άρθρο 2 του ν. 1316/1983, όπως ισχύει κάθε φορά, εφ΄όσον διαπιστώνεται αρμοδίως έλλειψη και μετά από εξακριβωμένο έλεγχο της αναγκαιότητας και της ωφελιμότητας του προϊόντος για την προάσπιση και προαγωγή της δημόσιας υγείας», καθιστά το ΙΦΕΤ μία «ιδιαίτερη» επιχείρηση του ευρύτερου Δημόσιου τομέα, η οποία επιφορτίζεται μ’ ένα πολύ σημαντικό σκοπό που αφορά την προστασία της Δημόσιας Υγείας, αλλά δεν μπορεί να κινηθεί «ελεύθερα», όπως οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση που είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Από αυτές τις βασικές διαστάσεις που διέπουν την λειτουργία και τους στόχους του ΙΦΕΤ, απορρέουν ορισμένα σημαντικά χαρακτηριστικά που περιορίζουν τον τρόπο μέσα από τον οποίο η εταιρεία πρέπει να δραστηριοποιείται μέσα στην ελληνική επικράτεια. Τα σημαντικότερα από αυτά τα χαρακτηριστικά είναι τα ακόλουθα:

Δεν επιχορηγείται από το κράτος και είναι υποχρεωμένη, υλοποιώντας τις δραστηριότητες της, που της επιτρέπουν να επιτυγχάνει τους σκοπούς της, να έχει ένα λελογισμένο κέρδος, μέσα στο πλαίσιο που επιβάλλουν οι ρυθμίσεις της αγοράς που ισχύουν σχεδόν για όλες τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις του κλάδου.
Δεν «δημιουργεί» πωλήσεις, ούτε επιδιώκει να μεγιστοποιήσει τις πωλήσεις της μέσα στην αγορά, κατακτώντας το μέγιστο δυνατό μερίδιο αγοράς, όπως έχει δικαίωμα και υποχρέωση να κάνει οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση που δραστηριοποιείται στο συγκεκριμένο κλάδο. Η εταιρεία εισάγει φαρμακευτικά προϊόντα που δεν κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά, κατ’ εντολή του ΕΟΦ και αφού πρώτα έχει διαπιστωθεί αρμοδίως η αναγκαιότητα της χορήγησης τους σε ασθενείς.
Δεν επιδιώκει μεγιστοποίηση των κερδών της μέσα από τη δραστηριότητά της, προκειμένου να ικανοποιήσει τους μετόχους της, επιδιώκοντας την καλύτερη δυνατή απόδοση στα επενδυόμενα κεφάλαια. Είναι υποχρεωμένη να έχει ένα λελογισμένο κέρδος, έτσι ώστε να μπορεί να υλοποιεί τις δραστηριότητές της μ’ επιτυχία, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες που επικρατούν στην ελληνική αγορά. Για παράδειγμα, θα πρέπει το κέρδος της να τη βοηθά να καλύψει τις ανάγκες της σε κεφάλαιο κίνησης που είναι απαραίτητο για την αγορά των φαρμάκων που εισάγει, λαμβάνοντας υπόψη τις καθυστερήσεις πληρωμών από τα Νοσοκομεία, χωρίς να υποχρεώνεται να ανατρέχει σε υπέρογκους τραπεζικούς δανεισμούς, που θα μπορούσαν, κάτω από τους όρους που η εταιρεία δραστηριοποιείται, να δημιουργήσουν κινδύνους ρευστότητας και επομένως εμπόδια στην εισαγωγή των απαραίτητων για τους ασθενείς φαρμάκων.

«Διεύθυνση Έρευνας Αγοράς»

Ως «ξεχωριστή» εταιρεία του ευρύτερου Δημόσιου τομέα λοιπόν, επιφορτισμένη μ’ ένα πολύ σημαντικό στόχο που είναι η κάλυψη των αναγκών της Δημόσιας Υγείας με φάρμακα των οποίων «διαπιστώνεται αρμοδίως έλλειψη» και τα οποία εντέλλεται το ΙΦΕΤ να εισάγει, «μετά από εξακριβωμένο έλεγχο της αναγκαιότητας και της ωφελιμότητας του προϊόντος για την προάσπιση και προαγωγή της δημόσιας υγείας», το Ινστιτούτο -κατά μέσο όρο- εισάγει περίπου 470 διαφορετικές δραστικές ουσίες, σε διάφορες φαρμακοτεχνικές μορφές και πάνω από 1.000 διαφορετικά εμπορικά σήματα (brand names), που ανταποκρίνονται σ’ αυτές, από περισσότερους από 300 διαφορετικούς προμηθευτές σε Ευρώπη και Αμερική.

Δεδομένου του μεγάλου αριθμού των διαφορετικών δραστικών ουσιών, αλλά και του γεγονότος ότι τα προϊόντα αυτά παρουσιάζουν ελλείψεις σε παγκόσμια κλίμακα, καθίσταται σαφές ότι το έργο της «Διεύθυνσης Έρευνας Αγοράς» είναι ιδιαίτερα πολύπλοκο και δύσκολο, ενώ η συγκεκριμένη Διεύθυνση αποτελεί την βασική δραστηριότητα της εταιρείας («Core business») και οι διαδικασίες της, τις βασικές επιχειρηματικές διαδικασίες («Core business processes») που της επιτρέπουν να υλοποιήσει την αποστολή της εξυπηρετώντας τους ασθενείς που έχουν ανάγκη τα συγκεκριμένα φάρμακα.

Την βασικότερη παράμετρο επιτυχίας αυτής της δραστηριότητας αποτελεί η έγκαιρη έλευση του προϊόντος, δηλαδή το να βρίσκεται το προϊόν διαθέσιμο στον ασθενή που το έχει απόλυτη ανάγκη έγκαιρα, αφού τα προϊόντα που εισάγει το ΙΦΕΤ αφορούν σοβαρές και απειλητικές για τη ζωή τους ασθένειες. Οι αρχές τις οποίες είχε από την αρχή της λειτουργίας της υιοθετήσει και εφάρμοζε πιστά η Διεύθυνση Έρευνας Αγοράς για τις αγορές των φαρμάκων ήταν:

Ελαχιστοποίηση του χρόνου ικανοποίησης των αιτημάτων των ασθενών
Ελαχιστοποίηση του τελικού κόστους προμήθειας των εισαγομένων φαρμάκων στην βάση του λόγου κόστους/αποτελεσματικότητας
Ποιοτική διασφάλιση των εισαγομένων φαρμάκων και ως προς τις κανονιστικές (ρυθμιστικές) απαιτήσεις

Είναι κατανοητό ότι η ταυτόχρονη εφαρμογή των παραπάνω αρχών για κάθε εισαγωγή και για πάνω από 1.000 φαρμακευτικά σκευάσματα απαιτεί γνώση, εμπειρία, την καλύτερη δυνατή οργάνωση της Διεύθυνση σε όρους διαδικασιών, αλλά και τον εξοπλισμό της με εκείνα τα απαραίτητα εργαλεία πληροφορικής που θα τις επιτρέπουν να εξασφαλίζει την μέγιστη δυνατή ταχύτητα στην ικανοποίηση των αιτημάτων, εξασφαλίζοντας την τήρηση των προδιαγραφών ποιότητας των φαρμάκων που εισάγει στην καλύτερη δυνατή τιμή. Δηλαδή να εξασφαλίζει την επάρκεια με τον καλύτερο δυνατό λόγο κόστους/αποτελεσματικότητας.

Στην έκθεση του Σώματος Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας Πρόνοιας (ΣΕΥΥΠ) που έλαβε χώρα το έτος 2006 και απεστάλη στην ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. στις 12 Σεπτεμβρίου 2006, αναφέρονται χαρακτηριστικά τα εξής (σελ. 5): «Διαπιστώσαμε ότι, το έργο της Επιτροπής Έρευνας Αγοράς σε σχέση με τις ανάγκες του ΙΦΕΤ και κυρίως τα στενά χρονικά περιθώρια για την υλοποίηση των αιτημάτων και τις ελλείψεις των φαρμακευτικών προϊόντων, είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Επιπλέον δε, το παραγόμενο από αυτήν έργο εκτίθεται σε κριτική σχετικά με την αποτελεσματικότητα της τήρησης όλων των κανόνων λειτουργίας που περιγράφονται στο ισχύον εγχειρίδιο έρευνας αγοράς που αναφέραμε ανωτέρω».

«Από την άλλη πλευρά, η ευελιξία της Επιτροπής ως κύριου εργαλείου υλοποίησης των αναγκών και ουσιαστικά του κύριου σκοπού λειτουργίας του ΙΦΕΤ, συμβάλλει στην κάλυψη των επιτακτικών αιτημάτων για προμήθεια φαρμάκων, τα οποία πολλές φορές σχετίζονται με την επιβίωση όσων τα έχουν ανάγκη».

Στην ίδια πάντα έκθεση του ΣΕΥΥΠ, αναφέρονται χαρακτηριστικά τα εξής: «Ο χρόνος παράδοσης, αποτελεί ίσως το σημαντικότερο κριτήριο για μια έκτακτη παραγγελία σε συνάρτηση με τη διαθέσιμη ποσότητα όταν η ζήτηση το απαιτεί».

Στις προτάσεις του ΣΕΥΥΠ, στην ίδια πάντα έκθεση (σελ. 9) αναφέρονται χαρακτηριστικά τα εξής:

Η έρευνα αγοράς που πραγματοποιεί το ΙΦΕΤ για την προμήθεια φαρμάκων από το εξωτερικό να διενεργείται, σε κάθε περίπτωση, σχολαστικά τηρώντας την ακόλουθη σειρά:

Ερώτημα στον αντιπρόσωπο του παραγωγού Οίκου στην Ελλάδα
Ερώτημα στον παραγωγό Οίκο του εξωτερικού
Ερώτημα σε φαρμακαποθήκες του εξωτερικού με αντίστοιχη τήρηση του αρχείου και όχι απευθείας σε προμηθευτές φαρμακαποθήκες του εξωτερικού, ώστε να διασφαλίζονται οι όροι χρηστής διαχείρισης
Το ΔΣ του ΙΦΕΤ να εξετάσει την ενίσχυση σε ανθρώπινο – επιστημονικό δυναμικό της Επιτροπής Έρευνας Αγοράς συμπληρώνοντας αριθμητικά την Επιτροπή με ένα-δύο έμπειρα στελέχη, ώστε να επιτυγχάνεται η κατά δυνατόν ορθολογικότερη και πιο αποτελεσματική διεκπεραίωση των σχετικών διαδικασιών.

Σε ανάλογη έκθεση -μετά από έλεγχο- που παρέδωσε το ΣΕΥΥΠ το 2008 επισημαίνεται ότι το ΙΦΕΤ υιοθέτησε τις προτάσεις του Οργανισμού και συνέστησε την αυστηρή τήρηση των προτάσεων αυτών και στο μέλλον.

Κατηγορίες φαρμάκων που εισάγονται

Τα προϊόντα που εισάγει και διακινεί το ΙΦΕΤ κατατάσσονται σε 4 βασικές κατηγορίες, όσο αφορά στις κατηγορίες των «ασθενών» που καλύπτει, αλλά και τη συχνότητα των αναγκών (σταθερή κάλυψη, περιοδική κάλυψη, περιστασιακή κάλυψη, κλπ.):

Φάρμακα Μόνιμης και Έκτακτης Κάλυψης

Πρόκειται για φάρμακα που βρίσκονται σταθερά σε έλλειψη και καλύπτουν πάγιες ανάγκες ασθενών, και για αυτό έχουν μια «κανονική» ροή στον χρόνο

Φάρμακα Νοσοκομειακής Κάλυψης

Πρόκειται για φάρμακα που καλύπτουν πάγιες ή έκτακτες ανάγκες ασθενών και χορηγούνται αποκλειστικά στα Νοσοκομεία

Φάρμακα για Ατομικές Παραγγελίες

Τα φάρμακα αυτά αφορούν συνήθως μεμονωμένους ασθενείς που έχουν ανάγκη συγκεκριμένα φάρμακα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα

Προϊόντα για κάλυψη αναγκών του ΥΥΚΑ ή άλλων δημοσίων φορέων. Πρόκειται για φάρμακα που καλύπτουν πάγιες ανάγκες του Δημοσίου, όπως είναι οι ανάγκες του ΟΚΑΝΑ, ή των Νοσοκομείων και του κράτους για μορφίνη και άλλα ναρκωτικά

Και στις τέσσερις κατηγορίες, υπάρχουν προϊόντα των οποίων η διακύμανση είναι μικρή μέσα στον χρόνο, αφού αυτά εξυπηρετούν τις «πάγιες» ανάγκες συγκεκριμένης κατηγορίας ασθενών. Πρόκειται για τα προϊόντα εκείνα τα οποία χαρακτηρίζουμε «Σταθερού Όγκου Πωλήσεων».

Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται μια σειρά προϊόντων, ανεξαρτήτως του μεγέθους του όγκου πωλήσεων που πραγματοποιούν. Στους πίνακες 1 και 2 που ακολουθούν παρουσιάζεται ενδεικτικά ο αριθμός και το ποσοστό των προϊόντων (δραστικές ουσίες – brand names) που αφορούν στην κατανομή των κατηγοριών 1, 2, και 3 και έχουν συγκεκριμένο (μικρό ή μεγάλο) όγκο πωλήσεων τα έτη 2016 και 2018 αντίστοιχα.

Στην κατηγορία των προϊόντων «Σταθερού Όγκου Πωλήσεων» κατατάσσονται τόσο τα προϊόντα με κίνηση πάνω από 10.000 ή και 5.000 τεμάχια ανά έτος, όσο και προϊόντα με κίνηση 96 ή και 86 τεμαχίων ανά έτος. Τα τελευταία αφορούν σε ασθενείς με σπάνιες παθήσεις, των οποίων ο αριθμός μπορεί να είναι πολύ μικρός, αλλά πρέπει να λαμβάνουν τα φάρμακα τους σε τακτά χρονικά διαστήματα, τα οποία μάλιστα δεν θα πρέπει να παρουσιάζουν διακυμάνσεις που μπορεί να οδηγούν σε διακοπή της θεραπείας.

Πίνακας (παράδειγμα) προϊόντων Σταθερού Όγκου Πωλήσεων

Πίνακας 1: Αριθμός προϊόντων που εισήχθησαν βάση όγκου πωλήσεων το 2015

Περιγραφή	Αριθμός	Ποσοστό
πάνω από 10.000 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	42	5,93%
μεταξύ 5.000 και 10.000 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	32	4,52%
μεταξύ 2.000 και 5.000 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	35	4,94%
μεταξύ 1.000 και 2.000 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	44	6,21%
μεταξύ 500 και 1.000 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	58	8,19%
μεταξύ 200 και 500 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	61	8,62%
μεταξύ 100 και 200 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	62	8,76%
μεταξύ 50 και 100 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	51	7,20%
μεταξύ 1 και 50 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	323	45,62%
	708	100,00%

Πίνακας 2: Αριθμός προϊόντων που εισήχθησαν βάση όγκου πωλήσεων το 2018

Περιγραφή	Αριθμός	Ποσοστό
πάνω από 10.000 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	55	9,03%
μεταξύ 5.000 και 10.000 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	37	6,08%
μεταξύ 2.000 και 5.000 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	149	24,47%
μεταξύ 1.000 και 2.000 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	50	8,21%
μεταξύ 500 και 1.000 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	38	6,24%
μεταξύ 200 και 500 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	69	11,33%
μεταξύ 100 και 200 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	61	10,02%
μεταξύ 50 και 100 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	50	8,21%
μεταξύ 1 και 50 τεμάχια κίνηση ανά έτος (2015)	100	16,42%
	609	100,00%

Πέρα όμως από αυτή την κατηγοριοποίηση, για το ΙΦΕΤ, η σημαντικότητα ενός φαρμάκου και η στρατηγική σημασία ενός προμηθευτή, εξαρτάται από μια σειρά παραμέτρους, που σχετίζονται με τα προϊόντα που αυτός προμηθεύει, όπως:

Την βαρύτητα της πάθησης που τα φάρμακα του καλύπτουν
Τον αριθμό των ασθενών που τα συγκεκριμένα φάρμακα καλύπτουν
Την δυνατότητα εύρεσης υποκατάστατων προϊόντων για συγκεκριμένες παθήσεις (αποκλειστικός ή όχι προμηθευτής) και εναλλακτικών προμηθευτών
Την τιμή των φαρμακευτικών προϊόντων

Προκειμένου να γίνει κατανοητό το έργο που απαιτείται για την εισαγωγή κάθε φαρμάκου, από την στιγμή που το ΙΦΕΤ θα πάρει την εντολή να το εισάγει έως τη στιγμή που θα το παραδώσει στον ασθενή που το έχει ανάγκη, θα μπορούσαμε να κατηγοριοποιήσουμε τα φάρμακα που εισάγει το Ινστιτούτο, με βάση τα ακόλουθα κριτήρια:

Κριτήρια	Παρατηρήσεις
Τιμή του φαρμάκου	Οι τιμές των φαρμάκων που εισάγει η ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε., ποικίλουν από 2-3 ευρώ, έως και 15.000 ευρώ ανά συσκευασία. Τα τελευταία είναι συνήθως φάρμακα που αφορούν κυρίως τις σπάνιες παθήσεις ή σύγχρονα φάρμακα που αφορούν απειλητικές για την ζωή παθήσεις.
Όγκος πωλήσεων του φαρμάκου	Ο όγκος των φαρμάκων που διακινεί η ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε., ανά δραστική ουσία, ποικίλει από >10.000 συσκευασίες τον χρόνο, έως 1-50 συσκευασίες τον χρόνο. Τα τελευταία αφορούν συνήθως μεμονωμένους ασθενείς που έχουν ανάγκη συγκεκριμένα φάρμακα και κατατάσσονται στην κατηγορία των «Ατομικών Παραγγελιών», που αναφέραμε παραπάνω.
Προμηθευτές και Προμήθειες Φαρμάκων	Όλα τα φάρμακα που εισάγει η ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. παρουσιάζουν δυσκολίες στην προμήθεια τους, αφού προέρχονται από περιορισμένο αριθμό παραγωγών, που παράγουν περιορισμένες ποσότητες. Ορισμένα όμως, ιδιαίτερα τα νεότερα φάρμακα, δεν έχουν εναλλακτικούς προμηθευτές ή ορισμένα έχουν πολύ μικρό αριθμό εναλλακτικών προμηθευτών. Επίσης θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι η διακίνηση πολλών φαρμάκων, από την αποστολή τους από τον παραγωγό έως και την παράδοση τους στον ασθενή, έχει ιδιαίτερες δυσκολίες αφού βασίζεται σε συγκεκριμένες ρυθμίσεις (GDPs), τα οποία θα πρέπει να διασφαλιστούν.
Βαθμός δυσκολίας στην προμήθεια του φαρμάκου	Με βάση τα παραπάνω ο βαθμός δυσκολίας της προμήθειας ενός φαρμάκου ποικίλει και η προμήθεια του για μια μικρή αγορά σαν την Ελλάδα, αποτελεί ένα δύσκολο εγχείρημα, καλή σχέση με τον προμηθευτή και καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης.
Βαθμός δυσκολίας στην έρευνα αγοράς	Ο βαθμός δυσκολίας της Διεύθυνσης Αγοράς ποικίλει από μία απλή διαδικασία παραγγελίας του προϊόντος όταν είναι μοναδικός ο προμηθευτής, έως μία σύνθετη και χρονοβόρα διαδικασία, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για μεμονωμένα προϊόντα που αφορούν μεμονωμένους ασθενείς. Μπορεί να κατανοήσει λοιπόν κάποιος εύκολα τον συνολικό όγκο δουλειάς αυτής της Διεύθυνσης, αφού μιλάμε για την είσοδο 470 διαφορετικών δραστικών ουσιών, αλλά και την εμπειρία και γνώση που απαιτείται από το προσωπικό της προκειμένου να εκτελεσθεί αυτό το έργο.
Έκτακτες ή πάγιες ανάγκες	Υπάρχουν προϊόντα που καλύπτουν πάγιες ανάγκες και έχουν σταθερό όγκο πωλήσεων στην χώρα μας, ανεξάρτητα αν αφορούν Νοσοκομεία ή εξωτερικούς ασθενείς, αλλά και προϊόντα που καλύπτουν έκτακτες ανάγκες που προκύπτουν είτε για μεμονωμένους ασθενείς, ή κάτω από συνθήκες ελλείψεων που προκαλούνται από εταιρίες για απαραίτητα φαρμακευτικά προϊόντα.

Το γράφημα δείχνει, 14 δραστικές ουσίες που ευθύνονταν για το 65,5% του συνολικού τζίρου της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. το 2019, ενώ το 34,5% προέρχονταν από όλα τα άλλα φάρμακα. Τα αντίστοιχα νούμερα το 2020 ήταν 62,6% του τζίρου προέρχονταν από 14 δραστικές ουσίες και το 37,4% από όλα τα άλλα σκευάσματα.

Πωλήσεις 2019 σε αξίες	Πωλήσεις 2020 σε αξίες

Αντίστοιχα, στο γράφημα που ακολουθεί, απεικονίζονται οι αξίες και οι ποσότητες των φαρμάκων που εισάγει και «πουλά» η ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε., ανά κατηγορία «πελατών».

Το 17% των εσόδων της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. προέρχεται από τις φαρμακαποθήκες προς τις οποίες διακινείται το 76% των ποσοτήτων (όγκος πωλήσεων). Αντίστοιχα το 80% των εσόδων της εταιρείας προέρχεται από τον ΕΟΠΥΥ και τα Νοσοκομεία στα οποία διακινούνται το 20% περίπου των ποσοτήτων.

Τα φάρμακα που εισάγει το ΙΦΕΤ κατ’ εντολή του ΕΟΦ, εντάσσονται σε τρεις βασικές κατηγορίες:

Στρατηγικά Προϊόντα	Συμβατικά Προϊόντα	Ατομικές Παραγγελίες
Προϊόντα υψηλής τιμής	Προϊόντα χαμηλής τιμής	Προϊόντα με μεγάλο εύρος τιμών
Σταθερός όγκος πωλήσεων	Σταθερός όγκος πωλήσεων	Ακανόνιστος όγκος πωλήσεων
Προμηθευτές: Για ορισμένα από τα προϊόντα αυτής της κατηγορίας υπάρχουν εναλλακτικοί προμηθευτές, αλλά για την πλειοψηφία τους δεν υπάρχουν εναλλακτικοί προμηθευτές.	Προμηθευτές: Στην μεγάλη τους πλειοψηφία τα φάρμακα αυτά προσφέρονται από περισσότερους προμηθευτές, αλλά απαιτούν «ιδιαίτερους» χειρισμούς για να διασφαλιστεί η προμήθεια τους.	Προμηθευτές: Περιορισμένος αριθμός προμηθευτών
Δυνατότητα προμήθειας: Η δυσκολία προμήθειας, για την πλειοψηφία αυτών των προϊόντων, είναι χαμηλή, για ορισμένα όμως από αυτά μπορεί η δυσκολία της προμήθειας τους να είναι μεγάλη.	Δυνατότητα προμήθειας: Τα φάρμακα αυτά, ιδιαίτερα για μικρές αγορές, όπως είναι η Ελλάδα, απαιτούν σταθερές συμφωνίες με αξιόπιστους προμηθευτές, και «επαγρύπνηση», προκειμένου να εξασφαλιστεί σταθερότητα στην προμήθεια τους.	Δυνατότητα προμήθειας: Υπάρχει δυσκολία στην εύρεση τους και την προμήθεια τους.
Διαδικασία Έρευνας Αγοράς: Η διαδικασία έρευνας αγοράς για αυτή την κατηγορία των προϊόντων μπορεί να είναι από απλή έως σύνθετη.	Διαδικασία Έρευνας Αγοράς: Η διαδικασία έρευνας αγοράς για αυτή την κατηγορία φαρμάκων είναι σύνθετη και χρονοβόρα.	Διαδικασία Έρευνας Αγοράς: Η διαδικασία έρευνας αγοράς για αυτή την κατηγορία φαρμάκων είναι σύνθετη και χρονοβόρα.
Τα προϊόντα αυτά αφορούν συνήθως εξειδικευμένα φάρμακα, για ασθενείς με σοβαρές χρόνιες παθήσεις που διακινούνται είτε μέσα από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ, είτε προορίζονται για νοσοκομειακή χρήση.	Τα προϊόντα αυτά αφορούν συνήθως φάρμακα για περιπατητικούς ασθενείς με χρόνιες και δυσίατες παθήσεις που διακινούνται, είτε μέσα από τις φαρμακαποθήκες προς τα φαρμακεία της κοινότητας.	Τα προϊόντα αυτά αφορούν φάρμακα για μεμονωμένους περιπατητικούς ασθενείς με χρόνιες παθήσεις που διακινούνται αποκλειστικά μέσω των φαρμακείων της κοινότητας.

Οικονομική ευρωστία

Η οικονομική ευρωστία της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. αποτελεί αποφασιστικής σημασίας παράμετρο, προκειμένου η εταιρεία να μπορεί να επιτυγχάνει απρόσκοπτα τους στόχους της. Να υπενθυμίσουμε ότι το Ινστιτούτο δεν μπορεί να επιδοτηθεί από το κράτος κι αυτό καθιστά ακόμα πιο σημαντική την αποτελεσματική οικονομική διαχείριση της εταιρείας και την αξιολόγηση της οικονομικής απόδοσης των πόρων της, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται το σύνολο των βασικών της στόχων και κυρίως τον στόχο της κάλυψης των ασθενών με φάρμακα μοναδικά και απαραίτητα για την υγεία των ασθενών, που δεν κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά.

Η διατήρηση χαμηλών στοκ και η διαχείριση γενικά των αποθεμάτων σε φάρμακα, με τέτοιο τρόπο, ώστε αυτά να πωλούνται μόνο προς εκείνους τους πελάτες που είναι «καλοπληρωτές», δεν μπορεί να εφαρμοστεί, αφού έρχεται σε αντίθεση με τον βασικό σκοπό της εταιρείας, που είναι η κάλυψη των αναγκών της Δημόσιας Υγείας.

Το ΙΦΕΤ προμηθεύει την αγορά με φάρμακα τα οποία είναι μοναδικά και αναντικατάστατα, πολλά εκ των οποίων όμως παρουσιάζουν ελλείψεις σε παγκόσμια κλίμακα. Είναι λοιπόν απαραίτητο, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος έλλειψης αυτών των φαρμάκων, να υπάρχει και καλύτερος προγραμματισμός παραγγελιών (κλείσιμο συμφωνίας εγκαίρως) και στοκ ασφαλείας κι αυτό με την σειρά του απαιτεί μεγαλύτερα κεφάλαια κίνησης.

Τέλος, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη την επιβάρυνση της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. με πρόσθετα έξοδα, εξαιτίας της ανάγκης άμεσης κάλυψης, εφοδιασμού και εξυπηρέτησης ασθενών με συγκεκριμένα φαρμακευτικά σκευάσματα.

Έκθεση Εσωτερικού Ελέγχου

Όπως περιγράφεται στην Έκθεση Εσωτερικού Ελέγχου Α3 (Αύγουστος 2021 – Ιανουάριος 2022) της Εσωτερικής Ελέγκτριας (υπαγόμενη στο υπουργείο Οικονομικών με μεγάλη εμπειρία στα Δημόσια Νοσοκομεία), Λήδας Τζαχάνη, τα ευρήματα για τη λειτουργία του Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας είναι αποκαλυπτικά.

Βάση Νομοθεσίας και Διεθνών προτύπων ο Ελεγκτής πρέπει να είναι ανεξάρτητος. Αναφέρεται στον εκάστοτε υπουργό Οικονομικών και στον Φορέα με τον οποίο έχει τη σύμβαση (ΕΟΦ). Η κα. Τζαχάνη ελέγχει το ΙΦΕΤ από τον Αύγουστο του 2020 έως σήμερα και παραμένει έως ότου λήξει η ενεργή σύμβασή της.

Ο έλεγχος του ΙΦΕΤ (όπως και όλων των Ανώνυμων Εταιριών δημοσίου συμφέροντος/δημόσιοι οργανισμοί) προβλέπεται από το Νόμο […], αποφασίζεται από τον ΥΠΟΙΚ που δίνει την Εντολή Ελέγχου, εγκρίνεται από τη Γενική Συνέλευση του ΕΟΦ (ως μοναδικού μετόχου του ΙΦΕΤ) και υπογράφεται Σύμβαση Έργου με τον ελεγχόμενο Εποπτευόμενο Φορέα (ΙΦΕΤ) από τον οποίο και αμείβεται.

Ο Εποπτεύων Οργανισμός (ΕΟΦ) διατηρεί το δικαίωμα να καταγγείλει νωρίτερα τη Σύμβαση Έργου από την προβλεπόμενη στη Σύμβαση ρήτρα. Μάλιστα την κα. Τζαχάνη, το ΙΦΕΤ σταμάτησε να την πληρώνει επειδή δεν δούλευε, ζητώντας από τον ΕΟΦ να σταματήσει τη συνεργασία του μαζί της, αίτημα που ο ΕΟΦ απέρριψε.

Ο έλεγχος είναι μια προβλεπόμενη διαδικασία, φανερή, επίσημη και με τη συνεργασία της εκάστοτε Διοίκησης για την παροχή των στοιχείων. Διενεργείται συνεχόμενα, με τρίμηνα πορίσματα (η εξάμηνα κατά περίπτωση).

Η σχέση του Ελεγκτή με τον Ελεγχόμενο έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του εκάστοτε Διοικητικού Συμβουλίου, αφού στον ίδιο Φορέα μπορεί αυτό ν’ αλλάξει πολλές φορές.

Επιγραμματικά η έκθεση της κυρίας Τζαχάνη εστιάζει σε «ευρήματα υψηλού κινδύνου»:

Διακινδύνευση της Δημόσιας Υγείας διά της εξαγωγής φαρμακευτικών προϊόντων έκτακτης και μόνιμης κάλυψης, που εισήχθησαν από την ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. κατόπιν προγραμματισμού προοριζόμενα για δυσίατες και θανατηφόρες παθήσεις.
Εξαγωγή/εκποίηση φαρμακευτικών προϊόντων έκτακτης και μόνιμης κάλυψης χωρίς την τήρηση διαδικασιών.
Δημιουργία ελλείμματος ιδιαιτέρως σημαντικού χρηματικού ποσού, με το οποίο χρεώθηκε το ταμείο της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε., λόγω εσφαλμένης διατραπεζικής μεταφοράς.
Επανειλημμένες παρεκκλίσεις από τη νομοθεσία περί δημόσιων συμβάσεων και ελέγχου δαπανών, με αναθέσεις υπέρ των επιτρεπτών ορίων από αναρμόδιο όργανο, διά κατατμήσεων κ.λπ. και παραβιάσεις των άρθρων του καταστατικού του.
Παραποίηση αποσπάσματος της Έκθεσης Εσωτερικού Ελέγχου Α1, που εστάλη σε Ανεξάρτητη Αρχή από τη Διοίκηση.
Μη συμμόρφωση με επανορθωτικές ενέργειες, σύμφωνα με ευρήματα προηγουμένου ελέγχου, όπως, ενδεικτικά, της σύγκρουσης συμφερόντων Μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου, που δραστηριοποιείται ενεργά σε φαρμακαποθήκες, δηλαδή σε συναλλασσόμενο φορέα.

Εμπορικές εξαγωγές φαρμάκων

Η Έκθεση αναφέρει ότι «δίχως να επαληθεύεται η επάρκεια των αποθεμάτων των φαρμάκων για τους ασθενείς της Επικράτειας, ο Διευθύνων Σύμβουλος Ι.Σ., χωρίς προηγούμενη απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. και της Γενικής Συνέλευσης του ΕΟΦ, κατά παρέκκλιση του καταστατικού σκοπού της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε., προέβη στην εκποίηση διά της εξαγωγής φαρμάκων έκτακτης και μόνιμης κάλυψης (Cuprior, Cufence, Kaftrio, Alunbrig, Orkambi) σε τρία κράτη (Δανία, Λιθουανία και Τσεχία)». Τα φάρμακα που εξήχθησαν αφορούν δυσίατες και θανατηφόρες παθήσεις και συγκεκριμένα:

α) Καρκίνο του πνεύμονα

β) Νόσο Wilson

γ) Κυστική Ίνωση

Κατά την ετήσια απογραφή των αποθεμάτων της αποθήκης φαρμάκων της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. το υπόλοιπο που καταγράφηκε στις 3/1/2022 για το προϊόν Kaftrio ήταν μηδενικό, όπως και για το Cufence (τριεντίνη) ήταν πάλι μηδενικό. Τα δύο αυτά φάρμακα εξήχθησαν σε χώρες του εξωτερικού, χωρίς ν’ απομείνει απόθεμα στις αποθήκες για εγχώρια χρήση. Η αξία πώλησής τους φέρεται ότι ανέρχεται (μέσα σε μόλις τέσσερις μήνες) στα 3.717.764,38 ευρώ, ενώ σε υπηρεσιακά έγγραφα καταγράφονται και αλλαγές προμηθευτών, που αποτελούν έναν πρόσθετο παράγοντα της δραματικής αύξησης των ελλείψεων στα φάρμακα.

Η ημερομηνία λήξης των φαρμάκων στην πλειονότητά τους τοποθετούνταν μετά παρόδου τουλάχιστον ενός έτους από την εξαγωγή (30/9/2022 έως 30/9/2023). Συνεπώς και δεν δικαιολογείται η εκποίηση-εξαγωγή τους λόγω κινδύνου μη έγκαιρης ανάλωσης.

Λόγω της «έλλειψης» αποθεμάτων είναι ορατός ο κίνδυνος διακοπής της θεραπείας και των φαρμακευτικών αγωγών ασθενών με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υγεία, ακόμα και την ίδια τους τη ζωή. Αυτό καταγγέλλουν οι ίδιοι οι Σύλλογοί των ασθενών, όπως για παράδειγμα η Ελληνική Εταιρεία για την Ινώδη Κυστική Νόσο. Ήδη από τον Μάρτιο του 2021 (αρ.πρωτ.559/ 17/3/2021) με επιστολή της προς τον υπουργό Υγείας επισημαίνει ότι: «[…] έχουν προκύψει σοβαρές καθυστερήσεις στην προμήθεια του Kaftrio μέσω ΙΦΕΤ τις τελευταίες ημέρες, μετά τις αναφορές των ασθενών μας για καθυστερήσεις σε όλα τα φάρμακα… έχουμε διαπιστώσει ότι: Στο Kaftrio δεν έχουν γίνει παραγγελίες για τη δεύτερη συνταγή του Kaftrio (Φεβρουάριου – Μαρτίου) για τους περισσότερους ασθενείς, με αποτέλεσμα από αυτήν την εβδομάδα να διακόπτουν σταδιακά τη θεραπεία τους οι ασθενείς που βρίσκονταν πρώτοι χρονολογικά, ενώ μάλιστα 30 ασθενείς της πρώιμης πρόσβασης, που βρίσκονται σε εξαιρετικά χαμηλή αναπνευστική λειτουργία, να έχουν πολύ μεγαλύτερες επιπτώσεις στην επιβαρυμένη υγεία τους εξαιτίας της καθυστέρησης εκτέλεσης των συνταγών τους». Αντίστοιχα, στο Orkambi υπήρχαν επί μήνες καθυστερήσεις στην πρόσβαση των ασθενών και δρομολογήθηκαν δύο μεγάλες παραγγελίες Orkambi εντός Μαρτίου 2021. Εξαιτίας των καθυστερήσεων, πέρα από την διακοπή της θεραπείας εξακολουθούν να μένουν οι ασθενείς του Orkambi χωρίς θεραπεία σε δυσανάλογους χρόνους».

Το συγκεκριμένο ζήτημα για τις εξαγωγές φαρμάκων είχε ήδη θέσει το Σωματείο Εργαζομένων Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (Σ.Ε.Ι.Φ.Ε.Τ.) από τον περασμένο Ιανουάριο (28/1/2022) σε σχετική του ανακοίνωσή, τονίζοντας ότι όλα αυτά, τα άκρως επικίνδυνα για την εταιρία και τους ασθενείς, συμβαίνουν για πρώτη φορά στην ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε., όπως και το ό,τι έχει καταλυθεί η οργανωτική-διοικητική διάρθρωσή του από μετακλητούς υπαλλήλους και εξωτερικούς συνεργάτες: «[…] Τα πάντα γίνονταν με «μυστικότητα» και εκτελούνταν από μη μόνιμους υπαλλήλους του οργανισμού. Σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες, τις εντολές για εξαγωγή στην αποθήκη φαρμάκων και την επίβλεψη συσκευασίας και «αποστολής» σε άγνωστες εταιρίες του εξωτερικού, έδινε αποκλειστικά και μόνο μια μη μόνιμη υπάλληλος της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε., που προσλήφθηκε ως Σύμβουλος Διοίκησης». Στην εν λόγω ανακοίνωση ο Σ.Ε.Ι.Φ.Ε.Τ. έθεσε και σειρά ερωτημάτων όπως:

Ποιος υπάλληλος λαμβάνει τις παραγγελίες από τις φαρμακαποθήκες του εξωτερικού;
Πού εκδίδονται τα τιμολόγια εξαγωγών;
Σε τι τιμές πωλούνται τα φάρμακα που «εξάγονται» από το ΙΦΕΤ;
Ποιος διαφήμισε το ΙΦΕΤ ως «εταιρία εξαγωγής ακριβών και σπάνιων φαρμάκων» σε εταιρίες του εξωτερικού, χωρίς καμία προηγούμενη άδεια, ιδίως δε από τον ΕΟΦ;

Απευθείας αναθέσεις

Ενώ είχε διεξαχθεί διαγωνισμός για ομοειδή προϊόντα με σαφώς χαμηλότερη τιμή ανά μονάδα προϊόντος, οι απευθείας αναθέσεις έγιναν κατά παρέκκλιση των διαγωνιστικών διαδικασιών και με τιμές σημαντικά υψηλότερες από την τιμή κατακύρωσης των διαγωνισμών του ίδιου φορέα την ίδια περίοδο. Για παράδειγμα αναφέρεται ότι: «[…] για χρήση του προσωπικού της εταιρίας (σ.σ. μάσκες, αντισηπτικά κ.ά.) είχαν ήδη διενεργηθεί αναθέσεις (τόσο κατά το έτος 2020, όσο και στις 26/2/2021, 20/4/2021, 5/10/2021, αλλά και τη θερινή περίοδο είχαν διεξαχθεί διαγωνισμοί για την προμήθεια μασκών FFP2 και 3PLY για δωρεές ειδικού σκοπού στο πλαίσιο της Covid-19 με σχετική διακήρυξη προμήθειας μέσων ατομικής προστασίας (ΜΑΠ) στις 3/6/2021, με σημαντικά χαμηλότερες τιμές ανά μονάδα. Συγκεκριμένα, για FFP2 όπου διατίθενται συγκριτικές τιμές από οκτώ εταιρίες, με τη χαμηλότερη τιμή να ορίζεται στα 0,19 ευρώ και την υψηλότερη (8^η σε σειρά κατάταξης) στα 0,53 ευρώ».

Οι απευθείας αναθέσεις ξεπερνούν και το όριο των 185.000 ευρώ που ενέκρινε το Διοικητικό Συμβούλιο και σύμφωνα με τα προσκομισθέντα στοιχεία ανέρχονται σε 243.466,70 ευρώ.

Επομένως ενώ διεξαγόταν και ολοκληρώθηκε διαγωνισμός για όμοια και ομοειδή προϊόντα με σαφώς χαμηλότερη τιμή μονάδας, οι απευθείας αναθέσεις που δόθηκαν -κατά παρέκκλιση των διαγωνιστικών διαδικασιών- δίδονταν σε τιμές σημαντικά υψηλότερες από την τιμή κατακύρωσης των διαγωνισμών του ίδιου φορέα, την ίδια περίοδο.

Οι απευθείας αναθέσεις ξεπερνούν και το όριο των 185.000 ευρώ που ενέκρινε το Διοικητικό Συμβούλιο και σύμφωνα με τα δημοσιευθέντα στοιχεία ανέρχονται σε 243.466,70 ευρώ.

Επιπλέον, καταγράφεται ότι εντολές απευθείας αναθέσεων δίδονταν μέσω e-mail από τον Διευθύνοντα Σύμβουλο προς την Οικονομική Διευθύντρια και την Διευθύντρια Προμηθειών.

Πρόκειται για επαναλαμβανόμενες περιπτώσεις δημοσίων συμβάσεων για τις οποίες δεν τηρήθηκαν οι προβλεπόμενες νόμιμες διαδικασίες περί των αναθέσεων δημοσίων συμβάσεων (προηγούμενη διαπραγμάτευση, υπέρβαση ορίων απευθείας αναθέσεων, διαγωνιστικές διαδικασίες, παράνομες κατατμήσεις ομοειδών προϊόντων, προμήθειες σε υψηλότερο τίμημα λήψη αποφάσεων από αναρμόδια όργανα, πρόκληση πιθανής οικονομικής βλάβης σε σχέση με την επιτευχθείσα τιμή όμοιου προϊόντος με διαγωνιστική διαδικασίας), ενώ πουθενά δεν υπάρχει αιτιολογημένη επίκληση ότι πρόκειται για επείγουσες περιπτώσεις.

Απώλεια ποσού 890.000 ευρώ (+ΦΠΑ)

Η Έκθεση αναφέρει χαρακτηριστικά ότι: «Στο τέλος του 2021 διενεργήθηκε από το λογιστήριο της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. πληρωμή τιμήματος προμήθειας φαρμάκου από παραγωγό Οίκου του εξωτερικού σε ελληνική τράπεζα του εξωτερικού (Ρουμανία), όμως σε διαφορετικό λογαριασμό απ’ αυτόν που όριζε η σύμβαση που είχε συναφθεί με τον προμηθευτή ύψους 890.000 ευρώ. […] Αναζητώντας τα πρακτικά των συνεδριάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου στις οποίες συζητήθηκε το θέμα, στη 582^η συνεδρίαση στις 22/1/2022, διαπιστώνεται ότι το ύψος της απώλειας δεν αναφέρεται στα πρακτικά, όπως δεν αναφέρονται, ούτε οι λοιπές λεπτομέρειες από τα στοιχεία του λογαριασμού (πού πιστώθηκε, ποιος έδωσε την εντολή κ.λπ.).

Η μόνη αναφορά στο ποσό προκύπτει από τοποθέτηση Μέλους του ΔΣ, που αναφέρει ότι, εάν πληρωθεί και η «κανονική» εταιρία, η ζημιά θα ανέλθει στα 1.800.000 ευρώ. Επομένως, κατ’ εκτίμηση, η βλάβη αφορά το ήμισυ, δηλαδή περίπου 900.000 ευρώ. Στις 27/1/2022 ελήφθη με ηλεκτρονικό μήνυμα ενημέρωση από τον Διευθύνοντα Σύμβουλο, όπου αναφέρει ότι ψηφίστηκε απόφαση ΔΣ για τη διενέργεια ενδοεπιχειρησιακής έρευνας».

Ενδείξεις μη συμμόρφωσης με τις διαδικασίες ανάθεσης

Υπάρχουν πρόδηλες ενδείξεις μη τήρησης του 1^ου Βιβλίου του ν. 4412/2016 και των τροποποιήσεων του. Επίσης, κατά παράβαση της κείμενης νομοθεσίας δεν εντοπίζονται συμβάσεις για προμήθειες, που έγιναν στο πλαίσιο Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης να έχουν αναρτηθεί στη Διαύγεια.

Κατάτμηση δαπανών

Προκύπτει ότι υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία για κατατμήσεις δαπανών προς τους ίδιους προμηθευτές. Ενδεικτικά γίνεται αναφορά σε περίπτωση όπου πέντε τιμολόγια εκδόθηκαν από τον ίδιο προμηθευτή μέσα στην ίδια ημέρα, προκειμένου να γίνουν μέσω απευθείας αναθέσεων, ενώ επισημαίνεται ότι προμήθειες έχουν πραγματοποιηθεί «σε τιμές σημαντικά υψηλότερες από την τιμή κατακύρωσης με διαγωνισμό για ίδια προϊόντα την ίδια περίοδο». Αναφορές υπάρχουν και για χορήγηση δωρεών στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, προϋπολογισμού 185.000 ευρώ, χωρίς καμία αναφορά σε ποσότητες ή προμηθευτές.

Ιδιωτική εταιρεία πληροφορικής υποστήριξης

H ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. διαθέτει στο στελεχιακό δυναμικό της υπεύθυνο μηχανοργάνωσης. Ωστόσο, οι υπηρεσίες πληροφορικής υποστήριξης και οι τεχνικές εργασίες ανατέθηκαν με απευθείας ανάθεση και σε εξωτερική εταιρεία, χωρίς να προκύπτει σχετική αδυναμία της υπηρεσίας και χωρίς, σε κάθε περίπτωση, να έχει την επίβλεψη για λογαριασμό της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε., ο αρμόδιος υπάλληλος της αρμόδιας υπηρεσίας πληροφορικής.

Μάλιστα, στην από 24/3/2022 καταγγελία του Σωματείου Εργαζομένων Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (Σ.Ε.Ι.Φ.Ε.Τ.) για εκ νέου τροποποιητική καταγγελία σύμβασης εργασίας του επί σειρά ετών υπευθύνου μηχανοργάνωσης του οργανισμού, ο οποίος ήλεγχε όλα τα πληροφοριακά συστήματα.

Παραποίηση στοιχείων

Καταγγέλλεται ότι ο Διευθύνων Σύμβουλος κατέθεσε προς την Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ) μη αυθεντικό αντίγραφο αποσπάσματος της Έκθεσης Εσωτερικού Ελέγχου με εμφανή παραποιημένα σημεία. Χαρακτηριστικά υπάρχει αναντιστοιχία στον αριθμό των σελίδων της παραποιημένης έκθεσης και της αυθεντικής, (το αυθεντικό κείμενο έχει συνολικά 65 σελίδες μαζί με το εξώφυλλο, ενώ το παραποιημένο 38 σελίδες). Επίσης, στερούνται διακριτικών όπως: Σφραγίδα, υπογραφή, μονογραφές σε κάθε σελίδα, υδατογράφημα κ.ά.

Σύγκρουση συμφερόντων

Προκύπτει ότι το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου (ΦΕΚ υπ’ αρ. 913/31-10-2020 τεύχος ΥΟΔΔ) ασκεί παράλληλα ασυμβίβαστη συνεταιριστική δράση στον ίδιο τομέα δραστηριοποίησης και παράλληλα κατέχει και την θέση του Γενικού Γραμματέα του Συνεταιρισμού Φαρμακοποιών Θεσσαλονίκης.

Πρόκειται για περίπτωση σύγκρουσης των ιδιωτικών συμφερόντων των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου με τα συμφέροντα της επιχείρηση (σύμφωνα και με την ισχύουσα νομοθεσία, ν. 4412/2016 «περί Δημοσίων Συμβάσεων», ν. 4548/2018 «Αναμόρφωση του δικαίου των Ανωνύμων Εταιρειών, το Καταστατικό της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε. (άρθρο 18 § 2), τον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας του Διοικητικού Συμβουλίου της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε., όπως αυτός καταρτίσθηκε από το ΔΣ κατά την 504^η συνεδρίαση στις 12/9/2020 κ.ά.

Έκθεση Λήδας Τζαχάνη (pdf ΕΔΩ)

Αποδόμηση της «Διεύθυνσης Έρευνας Αγοράς»

Από τις πρώτες ήδη στιγμές ανάληψης της ευθύνης από την νέα Διοίκηση, έλαβαν χώρα μια σειρά από «παράξενα» γεγονότα. Η νέα Διοίκηση αρχίζει να προχωρά στην αποδόμηση της σημαντικότερης Διεύθυνσης της εταιρείας («Core Business»), αυτής της «Έρευνας Αγοράς», απαξιώνοντας ένα από τα σημαντικότερα, έμπειρα και ικανά στελέχη της, την Διευθύντρια της «Έρευνας Αγοράς».

Η προσπάθεια αποδιοργάνωσης της εταιρείας και ιδιαίτερα της «Διεύθυνσης Έρευνας Αγοράς», ξεκίνησε από τις πρώτες ημέρες ανάληψης της νέας Διοίκησης (Νοέμβριος του 2020), η οποία προσέλαβε, παρακάμπτοντας την γνώμη της Διευθύντριας, ως εξωτερικό συνεργάτη για να κάνει αυτή την πολύ εξειδικευμένη και απαιτητική δουλειά, ένα κύριο από την Θεσσαλονίκη, τον οποίο δημοσίευμα του «Banking News» χαρακτήριζε ως «Σαλονικιό».

Εξωτερικός συνεργάτης με προϋπηρεσία 32 χρόνων στην φαρμακευτική αγορά (σε πολυεθνικές εταιρείες του κλάδου) συνεργάζονταν ήδη και για 1,5 χρόνια με την «Διεύθυνση Έρευνας Αγοράς», αλλά η νέα Διοίκηση δεν ήθελε, ενάντια στην γνώμη της Διευθύντριας του τμήματος, την ανανέωση της συνεργασίας. Έτσι λοιπόν η νέα Διοίκηση προχώρησε στην αντικατάσταση του εξωτερικού συνεργάτη της συγκεκριμένης Διεύθυνσης. Ο νέος εξωτερικός συνεργάτης της εταιρείας όμως, φαίνεται ότι «αυτονομήθηκε» αμέσως και ελάμβανε αποφάσεις χωρίς την σύμφωνη γνώμη της Διευθύντριας, αλλά και χωρίς να συνεργάζεται με τ’ άλλα δύο έμπειρα στελέχη της τμήματος.

Η «αυτονόμηση» του εξωτερικού συνεργάτη κορυφώθηκε λίγους μήνες αργότερα. Συγκεκριμένα, στις 5 Μαρτίου 2021 η Διευθύντρια της «Έρευνας Αγοράς» ενημερώνει για περιστατικό που αφορά αντισυμβατική συμπεριφορά του «Σαλονικιού», περιστατικό που περιγράφει η ίδια ως εξής: «…Εφ’ όσον η παραγγελία, για την οποία ρωτά ο προμηθευτής (ΡΟ 21-0000320/05.03.2021 – SoFarmaMorra) και έστειλε ο κ. ………, ήταν λανθασμένη και δίχως την έγκριση της Διευθύντριας, εγώ σωστά όφειλα να προστατεύσω το ΙΦΕΤ από το σοβαρό λάθος ενός υπαλλήλου της ICAP. Στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχα μαζί του, του εξήγησα τους σοβαρούς λόγους που η ποσότητα της εν λόγω παραγγελίας δεν έπρεπε να είναι μεγάλη. Ο κ. ……….. δυστυχώς, έχοντας απύθμενο θράσος, αλλά και αγένεια, με ύφος φανερά εκνευρισμένο, επέμεινε πως θα στείλει την παραγγελία με την ποσότητα που εκείνος έκρινε σωστή, αγνοώντας με επιδεικτικά. Λίγο αργότερα, διαπίστωσα από τα e-mail πως πράγματι είχε στείλει την παραγγελία, αγνοώντας με πλήρως. Μάλιστα το χειρότερο είναι πως η ποσότητα ήταν πολύ μεγαλύτερη… Αυτός είναι ο λόγος που ακύρωσα άμεσα την παραγγελία, ώστε να προλάβω το λάθος του. Συνοψίζοντας, λοιπόν, έχω αυτή τη στιγμή στη διεύθυνσή μου έναν υπάλληλο από την ICAP, ο οποίος λειτουργεί αυτοβούλως, ανεξέλεγκτα και κυρίως άκρως επικίνδυνα για τον οργανισμό…».

Στις 9 Μαρτίου 2021 το Σωματείο Εργαζομένων Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Ερευνάς και Τεχνολογίας (Σ.Ε.Ι.Φ.Ε.Τ.) καταγγέλλει την συμπεριφορά του συγκεκριμένου εργαζόμενου στην Διοίκηση, αλλά καμία ενέργεια δεν γίνεται από αυτήν.

Στις 19 Μαρτίου 2021 το Σ.Ε.Ι.Φ.Ε.Τ. κηρύττει 4ωρη στάση εργασίας, με ομόφωνη απόφαση του ΔΣ του, για τις 23 του ίδιου μήνα με αίτημα την απομάκρυνση του κυρίου Νικόλαου Σαλβαρά σημειώνοντας ανάμεσα στα άλλα: «Οδηγηθήκαμε σε αυτή την απόφαση μη έχοντας άλλο μέσο διαμαρτυρίας, ενάντια στην πρωτοφανή τακτική η οποία ακολουθήθηκε μέρες τώρα και επικυρώθηκε με πλειοψηφία κατόπιν συνεδρίασης του ΔΣ της εταιρείας, η ανάρμοστη, προσβλητική και εκτός κανόνων της εταιρείας συμπεριφορά συνεργαζόμενου υπαλλήλου».

Τελικά αναγκάστηκαν να καταγγείλουν την σύμβαση με το κύριο της ICAP, στα μέσα Απριλίου, αφού προηγήθηκαν ακόμη δύο στάσεις εργασίας.

Όμως τα βασικά ερωτήματα, που έμειναν αναπάντητα, ήταν τα εξής:

Ι) Γιατί η διοίκηση της εταιρείας κάλυπτε αυτές τις συμπεριφορές ενός συνεργαζόμενου υπαλλήλου, τον οποίο υποτίθεται δεν γνώριζε και ο οποίος ήλθε μέσω της εταιρείας ICAP για να βοηθήσει το έργο της «Διεύθυνσης Έρευνας Αγοράς»;

ΙΙ) Βάσει ποιων στοιχείων ή ποιας αξιολόγησης απαξιώθηκε η δουλειά και το έργο της Διευθύντριας της «Έρευνας αγοράς», αλλά και όλων των εργαζομένων της συγκεκριμένης Διεύθυνσης και δεν ελήφθησαν ποτέ υπόψη οι απόψεις τους από την Διοίκηση της εταιρείας;

ΙΙΙ) Για ποιο λόγο και με την στήριξη τίνος, ένας εξωτερικός υπάλληλος που ήλθε για να «βοηθήσει» την δουλειά του τμήματος ανέλαβε ρόλο «Διευθυντή» καταργώντας κάθε διαδικασία;

Μετά την απομάκρυνση όμως του «Σαλονικιού», το «παιχνίδι» «χοντραίνει» και οδηγούμαστε στις εξαγωγές που αποκαλύφτηκαν πάλι με δημοσίευμα του «Banking News».

Στις 9 Αυγούστου 2021 ενημερώνεται ο πρόεδρος της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε., Δημήτρης Πανταζής «από σπόντα», μέσα από την απάντηση του μέλους του ΔΣ κυρίου Γιώργου Κακαριάρη (πρόεδρου του Σωματείου Εργαζομένων Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Ερευνάς και Τεχνολογίας – Σ.Ε.Ι.Φ.Ε.Τ.) στον Διευθύνοντα Σύμβουλο, ότι στις 11 Αυγούστου θα πραγματοποιηθεί συνεδρίαση του ΔΣ, στο οποίο εκτός από τα τρέχοντα και επείγοντα θέματα θα συζητηθούν και τα θέματα του επιχειρησιακού σχεδιασμού της εταιρείας, το νέο οργανόγραμμα της εταιρείας και ο κώδικας δεοντολογίας της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε.

Ο κ. Πανταζής έστειλε αμέσως e-mail στον κ. Σωτηρίου, στο οποίο, ανάμεσα στα άλλα, επεσήμανε τα εξής: «Δεν χρειάζεται να σας επιβεβαιώσω την έκπληξη μου όταν είδα τα θέματα. Πρώτη φορά στα 41 χρόνια της επαγγελματικής μου εμπειρίας, εκ των οποίων ένα μεγάλο ποσοστό ήταν από θέσεις ευθύνης «top management», ζητείται να ληφθεί απόφαση για τον Επιχειρησιακό σχεδιασμό εταιρείας, μέσα σε 2 ημέρες, για τον οποίο δεν έχει προηγουμένως γίνει καμία απολύτως συζήτηση».

Ο κύριος Κακκαριάρης μάλιστα, στο δικό του e-mail προς το ΔΣ, έγραφε: «Ζητώ την απόσυρση των σοβαρότατων αυτών θεμάτων, την μεταφορά τους σε συνεδρίαση που θα πραγματοποιηθεί, αφού πρώτα έχουν ενημερωθεί επίσημα και αναλυτικά, διευθυντές, προϊστάμενοι, υπαλληλικό προσωπικό και φυσικά ο Σύλλογος εργαζομένων».

Στην απάντηση του κυρίου Σωτηρίου μόνο προς τον κύριο Κακαριάρη, ο Διευθύνων Σύμβουλος επισημαίνει: «Είμαι σίγουρος ότι όταν μελετήσετε το ανανεωμένο οργανόγραμμα, θα δείτε ότι δεν επιφέρει καμία απολύτως αλλαγή στις θέσεις και στα δικαιώματα των εργαζομένων. Απεναντίας, προσθέτει 18 νέες θέσεις εργασίας σε σχέση με το υπάρχον οργανόγραμμα, ενώ δημιουργεί και μία νέα Διεύθυνση Αποθήκης» και συνεχίζει ο κ. Σωτηρίου: «Η πολύ σημαντική για την εταιρεία “Διεύθυνση Φαρμάκου” (“Μονάδα Φαρμακευτικής Κάλυψης”), ενισχύεται με την προσθήκη θέσεων εργασίας και την δημιουργία “Γραφείου Προγραμματισμού” και “Γραφείου Εξυπηρέτησης Ασθενή”. Ταυτόχρονα, ενισχύεται η οργάνωση του Ερευνητικού Εργαστηρίου, της Μονάδας Ακτινοβόλησης και της Μονάδας Παραγωγής προκειμένου ν’ αναπτύξουν την δραστηριότητα τους και να συμβάλλον στην αύξηση των εσόδων της εταιρείας».

Υπενθυμίζεται ότι η εισαγωγή βασικών φαρμάκων που διαχειρίζεται η «Διεύθυνση Έρευνας Αγοράς», αποτελεί το 99% περίπου του συνολικού τζίρου της εταιρείας και συμβάλλει σε ποσοστό πάνω από 99% στην δημιουργία των κερδών της εταιρείας.

Στις 30 Σεπτεμβρίου 2021 το Σωματείο των εργαζομένων στέλνει επιστολή με την οποία στην ουσία καταγγέλλεται ότι μέσα από τις μεταθέσεις των εργαζομένων και τις αλλαγές του νέου οργανογράμματος υποθηκεύεται η ομαλή λειτουργία της εταιρείας, ενώ την 1^η Οκτωβρίου αποστέλλονται δύο εξώδικα προς την Διοίκηση της εταιρείας από δύο Διευθύντριες αντίστοιχων Διευθύνσεων της εταιρείας.

Σύμφωνα λοιπόν με την νέα οργανωτική δομή της εταιρείας, απομακρύνονται από την «Διεύθυνση Έρευνας Αγοράς» όχι μόνο η έμπειρη και ικανή Διευθύντρια του, αλλά και τα υπόλοιπα έμπειρα στελέχη της «Διεύθυνσης Έρευνας Αγοράς».

Τα όσα καταγγέλλονται από τους εργαζόμενους εγείρουν πλέον πολλά ερωτηματικά σχετικά με τα κίνητρα αυτών που τα αποφάσισαν. Αφού η ανάθεση συγκεκριμένων έργων σε εργαζόμενους πρέπει να έχει σχέση με το είδος του έργου και γενικότερα με την πολυπλοκότητα του.

Ο κ. Πανταζής αναφερόμενος στα προβλήματα που προκάλεσε η «αποδιοργάνωση», αναφέρει χαρακτηριστικά το e-mail που του έστειλε η νέα Διευθύντρια «Αγορών και Προμηθειών» στην οποία υπάγεται πλέον και το «Τμήμα Αγορών Φαρμάκων (πρώην «Διεύθυνση Έρευνας Αγοράς»), στις 28 Νοεμβρίου 2021. Στο συγκεκριμένο e-mail η υπεύθυνη της νέο-δημιουργηθείσας Διεύθυνσης αναφέρει ανάμεσα στα άλλα τα εξής: «Επίσης, επειδή έχω σοβαρότατο άγχος ότι οποιαδήποτε προσπάθεια μου για την έκθεση της αλήθειας των όσων συμβαίνουν μπορεί να με οδηγήσει ακόμα και σε απόλυση.

Ήδη βρίσκομαι σ’ ένα εκφοβιστικό εργασιακό περιβάλλον στο οποίο ο Διευθύνων Σύμβουλος κ. Ι. Σωτηρίου, χρησιμοποιεί πρακτικές αύξησης της εργασιακής και ψυχολογικής μου πίεσης, τόσο που πλέον έχει θέσει σε κίνδυνο την ψυχική μου υγεία. Ταυτόχρονα προσπαθεί να με εγκλωβίσει σε ευθύνες που στην πραγματικότητα δεν μπορώ να φέρω, όπως οι ελλείψεις φαρμάκων, καθώς δεν ελέγχω τίποτα από την νέα Διεύθυνση στην οποία με έχει τοποθετήσει» και συνεχίζει υπογραμμίζοντας με bold γράμματα τα ακόλουθα:

«Μάλιστα παρότι Διευθύντρια, παραμένω πλήρως αποκλεισμένη από όλες τις νευραλγικές αρμοδιότητες του Τμήματος, δηλαδή: Από την διενέργεια έρευνας αγοράς φαρμάκων, την εύρεση και επιλογή προμηθευτών, την τοποθέτηση παραγγελιών και τις διαδικασίες εξαγωγών φαρμάκων. Τις συγκεκριμένες αρμοδιότητες συνεχίζει όπως και πριν την τοποθέτηση μου, να συντονίζει και να εκτελεί η Σύμβουλος του Διευθύνοντος Συμβούλου κα. Ν.Α., η οποία δίνει εντολές απευθείας στην υπάλληλο της συνεργαζόμενης εταιρείας, ερήμην μου. Ο ίδιος αποκλεισμός ισχύει και για την κα. Μ., μόνιμη υπάλληλο της εταιρείας, η οποία τοποθετήθηκε ως υπεύθυνος Τμηματάρχης».

Στην συνέχεια η νέα Διευθύντρια της «Διεύθυνσης Αγορών και Προμηθειών», παλιό και καταξιωμένο στέλεχος της εταιρείας (πρώην Διευθύντρια «Διοικητικών Υπηρεσιών και Προμηθειών», εκτός φαρμάκων, που ήταν στην ευθύνη της «Διεύθυνσης Έρευνας Αγοράς» που καταργήθηκε) καταγγέλλει ότι: Όπως ενημερώθηκε από την κα. Η.Κ. (εξωτερική υπάλληλο της εταιρείας ICAP που προσελήφθη για να βοηθήσει) «υπεύθυνη για την έρευνα αγοράς και τοποθέτηση παραγγελιών (μοναδικός χρήστης για την ενημέρωση των αρχείων orders) είναι η Σύμβουλος κα. Ν.Α.. Η ίδια (η κα. Η.Κ.) λαμβάνει μέχρι και σήμερα εντολές απευθείας από την κα. Ν.Α. και από το Import, για να επικοινωνεί με του προμηθευτές του εξωτερικού, να αποστέλλει παραγγελίες, να ενημερώνει τα αρχεία της έρευνας αγοράς και να παρακολουθεί τις παραγγελίες. Για όλα αυτά χρησιμοποιείται το e-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.».

«Από όσο γνωρίζω, στο Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., έχουνε πρόσβαση ως διαχειριστές τρία άτομα για τα οποία δεν γνωρίζω εάν υπάρχει και ποια τυχόν διαβάθμιση της πρόσβασης σε αυτό. Είναι ο Διευθύνων Σύμβουλος, η Σύμβουλος του και η κα. Η.Κ. Ποτέ δεν μου δόθηκε πρόσβαση σε αυτό, ποτέ δεν μου δόθηκε η παραμικρή ενημέρωση για όλα αυτά. Μάλιστα η κα. Μ., με ενημέρωσε ότι κατά την τοποθέτηση της ζήτησε με δική της πρωτοβουλία από την εταιρεία Netsquare να εγκαταστήσει στον υπολογιστή της της το συγκεκριμένο e-mail Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., ώστε να αρχίσει να εργάζεται για την νέα της θέση και εντός μισής ώρας δόθηκε εντολή από τον Διευθύνοντα Σύμβουλο κ. Ι. Σωτηρίου να της το αντικαταστήσουνε».

Εύλογα λοιπόν, προκύπτει το ερώτημα: Γιατί αποκλείει η νέα Διοίκηση από την Έρευνα Αγοράς Φαρμάκων, ακόμα και εκείνα τα στελέχη της ΙΦΕΤ, που ο κ. Σωτηρίου τοποθέτησε σε αυτή την θέση; Ποιος ο λόγος που ο Διευθύνων Σύμβουλος να θέλει να έχει τον αποκλειστικό έλεγχο εκείνος και οι εξωτερικοί συνεργάτες που αυτός έφερε σ’ αυτή την κρίσιμη (βασική δραστηριότητα) Διεύθυνση της εταιρείας;

Εκσυγχρονισμός ή αποδόμηση;

Το ΙΦΕΤ είναι ένας φορέας στον οποίο έχουν συμβεί γεγονότα που δεν δικαιολογούνται εύκολα, όπως για παράδειγμα το για ποιο λόγο διαλύθηκε το τμήμα «Έρευνας και Αγοράς» φαρμάκου. Γιατί βρισκόμαστε στη φάση που καταργείται το λεγόμενο «Core Business» του Ινστιτούτου, που είναι η έρευνα αγοράς. Που σημαίνει πρακτικά ότι το ΙΦΕΤ πρέπει σε σύντομο χρονικό διάστημα να βρει μέσα από περίπου 300 προμηθευτές το φάρμακο, ώστε να το φέρει στην Ελλάδα όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, γιατί ο ασθενής μπορεί και να πεθαίνει.

Το πρόσφατο Νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας, που κατατέθηκε στις 17/1 αργά το βράδυ στη Βουλή, με τίτλο: «Κύρωση α) της από 22.11.2022 Επιμέρους Σύμβασης Δωρεάς – Έργο ΧΙ, Παράρτημα 13 της από 6.9.2018 κύριας Σύμβασης Δωρεάς μεταξύ του Ιδρύματος “Κοινωφελές Ίδρυμα Σταύρος Σ. Νιάρχος” και του Ελληνικού Δημοσίου για την ενίσχυση και αναβάθμιση των υποδομών στον τομέα της Υγείας, β) της από 22.11.2022 Τροποποίησης της από 6.9.2018 Σύμβασης Δωρεάς μεταξύ του Ιδρύματος “Κοινωφελές Ίδρυμα Σταύρος Σ. Νιάρχος” και του Ελληνικού Δημοσίου για την ενίσχυση και αναβάθμιση των υποδομών στον τομέα της Υγείας και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας του υπουργείου Υγείας», μπορεί ν’ αφορούσε τις δωρεές, αλλά στο Άρθρο 14, δημιουργούνται ασάφειες αναφορικά με το καθεστώς του ΙΦΕΤ, που αναμένεται να διευκρινιστούν με μελλοντικές ΚΥΑ. Τονίζοντας πράγματα που έτσι κι αλλιώς ισχύουν, όπως το ότι είναι Ανώνυμη Εταιρεία, προβλέπει παράλληλα τη δυνατότητα ξεχωρίσματος των ποσοτήτων που ζητά ο ΕΟΦ, από εκείνες που μπορεί να παραγγείλει συνολικά, προκειμένου να τις αξιοποιήσει εμπορικά στη συνέχεια.

Σήμερα λοιπόν, την παραγγελιοληψία την κάνει ο Διευθύνων Σύμβουλος που δεν έχει καμία σχέση με την φαρμακευτική αγορά και μια πρώην τραπεζική υπάλληλος που είναι Διοικητική Σύμβουλος του. Κι ένα τέτοιο καθεστώς δύναται να επιτρέψει τεχνικά και την ύπαρξη συμφωνιών «κάτω από το τραπέζι».

Το ΙΦΕΤ είναι Μονοπρόσωπη Ανώνυμη Εταιρεία, Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, που ανήκει στον Δημόσιο τομέα, Δημοσίου Συμφέροντος. Άρα πρέπει να έχει κέρδη για να λειτουργεί, να πληρώνει τις συμβατικές του υποχρεώσεις, να έχει Ταμειακή Ροή.

Στον Επιχειρησιακό Σχεδιασμό που είχε καταθέσει ο κ. Δημήτρης Πανταζής, προέβλεπε ότι στην περίπτωση κερδών άνω του 8% μετά από φόρους και τόκους, τότε θα μπορούσε το ΙΦΕΤ να δίνει το υπόλοιπο σε μια σειρά από ενέργειες που θα βοηθούν γενικότερα την ελληνική φαρμακοβιομηχανία. Κάτι που όμως πρέπει να γίνεται βάση συμφωνημένων κριτηρίων κι όχι αυθαίρετα. Γιατί η αξιολόγηση πρέπει να συνυπολογίζει τον αντίκτυπο κάθε φορά της επένδυσης στην αγορά.

Δεν μπορεί ν’ αποφασίζει αυθαίρετα κάποιος, διαχειριζόμενος Δημόσιο χρήμα. Γιατί δεν μπορεί -όπως συμβαίνει με τους Ιδιώτες- να συμπεριφέρεται σαν να είναι δικά του χρήματα. Άλλωστε ως μηχανισμός ο ΙΦΕΤ δεν επιτρέπεται να δίνει τόσα μεγάλα ποσά όπως τα 167.000 ευρώ που δόθηκαν πρόσφατα στην Έρευνα.

Άρα το θέμα δεν είναι μόνο αν γίνεται κάτι η δεν γίνεται, αλλά και με τι όρους.

Το ΙΦΕΤ δεν μπορεί για δύο λόγους να κάνει «παράλληλες» εξαγωγές: Γιατί δεν είναι κάτοχος Άδειας Κυκλοφορίας και γιατί ο ΕΟΦ δίνει την άδεια για έκτακτες εισαγωγές. Και τα προϊόντα που έρχονται ως τέτοια, απαγορεύεται να εξαχθούν, αφού είναι κάτι που είναι σε έλλειψη στη χώρα και άρα δεν περισσεύει για να εξαχθεί.

Στην περίπτωση που περισσέψουνε φάρμακα στο ΙΦΕΤ -κι αυτό δεν προέρχεται από κακό προγραμματισμό- ενημερώνεται ο ΕΟΦ για το συγκεκριμένο περίσσευμα που θέλει να διώξει, αιτιολογώντας τις απώλειες που θα έχει, ώστε να κάνει ο ΕΟΦ τροποποίηση της άδειας έκτακτης εισαγωγής για μπορέσουν να φύγουν εκεί που το ΙΦΕΤ έχει βρει να τα πουλήσει.

Τα καινούργιας τεχνολογίας φάρμακα είναι και τα πάρα πολύ ακριβά τα οποία μπορούν να φτάνουν και τα 2 εκατ. ευρώ. Ακριβώς επειδή τα φάρμακα αυτά για τα οποία ισχύει ακόμη η λεγόμενη πατέντα είναι ακριβά, απαιτείται ακριβέστατος προγραμματισμός, με δεδομένο ότι δεν υπάρχουν οι απαραίτητες ταμειακές ροές που θα επέτρεπαν την αγορά πλεονάσματος. Σήμερα η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη σε σχέση -για παράδειγμα- με την περίοδο των μνημονίων.

Μεμονωμένες, οι Σπάνιες Ασθένειες αφορούν λίγους. Αθροιστικά όμως, είναι πάρα πολλοί. Στην Ευρώπη είναι 30 εκατ., στην Ελλάδα είναι 7.000-8.000, με θεραπείες για τους περίπου 500 από αυτούς.

Το ΙΦΕΤ φροντίζει λοιπόν, να έχει μια σχετικά ομαλή ροή και συνήθως οι εταιρείες που το προμηθεύουν κρατούν απόθεμα γνωρίζοντας ότι θα ξαναγοράσει από αυτές.

Από τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2021, το ΙΦΕΤ έχει πραγματοποιήσει «παράλληλες» εξαγωγές.

«Πόλεμος χαρακωμάτων»

Ο κ. Δημήτρης Πανταζής διατηρήθηκε από την νέα τότε κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ως Διευθύνων Σύμβουλος του Ινστιτούτου για την αντιμετώπιση της πανδημίας έως τον Νοέμβριο του 2020. Στη συνέχεια με απόφαση του τότε υπουργού Υγείας, Βασίλη Κικίλια, μεταπήδησε στη θέση του προέδρου και στην θέση του ως Διευθύνων Σύμβουλος διορίστηκε ο κ. Γιάννης Σωτηρίου. Ο κ. Σωτηρίου έχει διατελέσει Αντιπρόεδρος του Νοσοκομείου Σερρών.

Με ΦΕΚ ορίζεται και το καινούργιο 7μελές ΔΣ. Με την μηνιαία αποζημίωση για τη συμμετοχή στο ΔΣ να προβλέπεται στα 194 ευρώ και χωρίς να δικαιολογούνται για κανέναν οδοιπορικά.

Σε αυτό διορίστηκε κι ένας φαρμακοποιός από τη Θεσσαλονίκη, ως μέλος ο κ. Σπύρος Νικολαΐδης. Ιδιοκτήτης μεγάλου Φαρμακείου στη Θεσσαλονίκη και πρόεδρος (από Γενικός Γραμματέας) της μεγαλύτερης (Συνεταιριστικής) Φαρμακαποθήκης της Αττικής της Συνεταιριστικής Φαρμακαποθήκης Α.Ε. (ΣΥΝΦΑ Α.Ε.). Η μεγαλύτερη σε όγκο πωλήσεων αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα.

Το πρώτο από μια σειρά επεισοδίων, συνέβη όταν ο Διευθύνων Σύμβουλος θέλησε να φέρει έναν «ενοικιαζόμενο» υπάλληλο στη θέση μιας άλλης «ενοικιαζόμενης» υπαλλήλου για τη «Διεύθυνση Έρευνας και Αγοράς» φαρμάκου. Τίποτα το μεμπτό, αφού το συγκεκριμένο καθεστώς εργαζομένων είχε ήδη υιοθετηθεί από το ΙΦΕΤ προκειμένου ν’ αναπληρώνει τα κενά του σε προσωπικό. Οπότε και δεν θα ανανεωνόταν η σύμβαση της υπαλλήλου προκειμένου να προσληφθεί ο καινούργιος.

Το μόνιμο πρόβλημα του ΙΦΕΤ ήταν ότι δεν μπορούσε να προσλάβει προσωπικό με την τελευταία πρόσληψη -13 ατόμων- να γίνεται το 2009, αποκλειστικά μέσω ΑΣΕΠ. Μετά δε, την συνταξιοδότηση πολλών το 2011 το Ινστιτούτο έμεινε με 42 ανθρώπους. Το κενό αυτό καλύφθηκε μέσω ενοικίασης εργαζομένων και μέσω των προγραμμάτων μακροχρόνια ανέργων του ΟΑΕΔ. Οι υπάλληλοι αυτοί καλύψαν βοηθητικές θέσεις, απελευθερώνοντας μόνιμους υπαλλήλους για την στελέχωση θέσεων ευθύνης.

Ο νέος υπάλληλος κ. Νίκος Σαλβαράς (για τον οποίο έγινε και Ερώτηση από τον ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή), κάτοικος Θεσσαλονίκης, προσελήφθη να εργαστεί στα κεντρικά του ΙΦΕΤ στην Παλλήνη, με μισθό 634 ευρώ καθαρά. Ενώ το αντικείμενο της εργασίας του, ήταν -όπως και της προκατόχου του- η μεταφορά και αρχειοθέτηση φακέλων, ο συγκεκριμένος υπάλληλος κατέληξε να παρεμβαίνει στις πωλήσεις και αγορές φαρμάκων με απόρρητους κωδικούς που του παρείχε η Διοίκηση, παρεμβαίνοντας στο έργο της (Χημικού) Διευθύντριας του τμήματος, Παναγιώτας Κακάτσου η οποία και προέβη σε καταγγελία για το γεγονός αυτό στο Σωματείο και με τρεις αναφορές στον Διευθύνοντα Σύμβουλο.

Η κα. Κακάτσου είχε μιλήσει τότε για «απαξιωτική συμπεριφορά» στο πρόσωπο της. Σε κλήση του από το Σωματείο να δώσει εξηγήσεις για τη συμπεριφορά του αυτή και να του γίνει σύσταση να τηρεί τους εσωτερικούς κανόνες, ο υπάλληλος ισχυρίστηκε ότι εκτελεί μονάχα ότι του ζητά ο Διευθύνων Σύμβουλος.

Μεγάλη Πέμπτη το Πάσχα του 2021, χωρίς υπογραφές και χωρίς ενημέρωση της Διευθύντριας του τμήματος, αλλά ούτε και του προϊστάμενου μόνιμου φαρμακοποιού, δίνεται από τον ίδιο παραγγελία για ένα φάρμακο της τάξης του 1 εκατ. ευρώ.

Υπήρχαν δικλίδες ασφαλείας που όμως στην προκειμένη περίπτωση δεν λειτούργησαν ποτέ. Για να μπορέσει να φύγει μια παραγγελία επικυρωμένη πρέπει να υπογράψει η Διευθύντρια και ο προϊστάμενος του τμήματος. Αντιθέτως επί ένα τρίμηνο ανακαλύφθηκε ότι έφυγαν πολλές παραγγελίες σε συγκεκριμένους Οίκους του εξωτερικού -άγνωστους στο ΙΦΕΤ έως τότε- μ’ ένα απλό τηλεφώνημα.

Η κα. Κακάτσου έχει καταγγείλει ότι ανακαλύπτοντας το ίδιο απόγευμα τη συγκεκριμένη παραγγελία (Dermestril) επικοινώνησε με τον κ. Σαλβαρά για να μάθει τι έγινε, για να εισπράξει κατά την τηλεφωνική τους συνομιλία μια καθόλα προσβλητική απάντηση.

Όπως ήταν φυσικό ακολούθησε μετά το Πάσχα καταγγελία από το Σ.Ε.Ι.Φ.Ε.Τ. για την καθύβριση της Διευθύντριας, ζητώντας την άμεση αποπομπή από το ΙΦΕΤ του συγκεκριμένου υπαλλήλου για καταπάτηση Οργανογράμματος, διασπάθιση δημόσιου χρήματος, παραγγελία χωρίς τουλάχιστον 3 προσφορές και σε Οίκους που δεν είναι πιστοποιημένοι στο ΙΦΕΤ (Για όλα τα φάρμακα -πλην των φαρμάκων εκτάκτου ανάγκης- απαιτούνται τουλάχιστον τρεις προσφορές (ώστε να μοιράζονται αναλογικά οι παραγγελίες 60%-20%-20% και να μην υπάρχει εξάρτηση από έναν προμηθευτή), ανάρτηση στην «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» και για ποσά άνω των 50.000 πραγματοποίηση διαγωνισμού).

Εξαιτίας του γεγονότος αυτού και της στήριξης του υπάλληλου από τον κ. Σωτηρίου, με την μη αποπομπή του, καθώς ισχυρίστηκε ότι το φάρμακο αγοράστηκε φθηνότερα, προτρέποντας τα δύο εμπλεκόμενα μέρη να τα βρουν, καθώς τέτοιες εντάσεις δημιουργούνται σε εργασιακά περιβάλλοντα, το Σ.Ε.Ι.Φ.Ε.Τ. πραγματοποίησε 4ωρη στάση εργασίας. Ενημερώνεται ο κ. Κικίλιας, συγκαλείται ΔΣ, ώστε να συζητηθεί σε αυτό η καταγγελία του Σωματείου, χωρίς όμως στο τέλος να ληφθούν αποφάσεις, για ν’ ακολουθήσει την επόμενη μέρα νέα στάση εργασίας.

Η Νομική υπηρεσία του ΙΦΕΤ ανακαλύπτει ότι ο κ. Σαλβαράς δεν μπορεί να εργάζεται στον ΙΦΕΤ, αφού διατηρεί στην κατοχή του εδώ και τρία χρόνια εταιρεία φαρμάκων στην Τούμπα της Θεσσαλονίκης, άρα υπάρχει ασυμβίβαστο. Επιπλέον, ο πατέρας του διατηρεί Φαρμακείο στην Νεάπολη και ο αδερφός του μεγάλη Φαρμακαποθήκη σε ευρωπαϊκή χώρα.

Ακολούθησαν οι σχετικές αποκαλύψεις από το «Banking News» και τον δημοσιογράφο Νίκο Καρούτζο, όπου τότε και διαπιστώθηκε ότι ο κ. Σπυρίδων Νικολαΐδης ήταν ακόμα Γενικός Γραμματέας της ΣΥΝΦΑ (και τωρινός της πρόεδρος).

Τρεις μήνες μετά το περιστατικό, στις αρχές Ιουλίου, χωρίς τυμπανοκρουσίες και με παρέμβαση του τότε υπουργού Υγείας, Βασίλη Κικίλια ο κ. Σαλβαράς απομακρύνεται από το ΙΦΕΤ.

Στις 11 Αυγούστου 2021 συγκαλείται ΔΣ με θέμα την αλλαγή του Οργανογράμματος της εταιρείας το οποίο κοινοποιείται στα μέλη την τελευταία στιγμή. Φεύγει η κα. Κακάτσου από τη θέση της Διευθύντριας του τμήματος «Έρευνας και Αγοράς» φαρμάκου, ορίζοντας την Διευθύντρια των Ερευνητικών Εργαστηρίων. Αλλάζει και ο Φαρμακοποιός, Προϊστάμενος του τμήματος «Έρευνας και Αγοράς» φαρμάκου πηγαίνοντας στην Παραγωγή. Ο κ. Σωτηρίου τοποθετεί Διευθύντρια σε αυτό την έως τότε Διευθύντρια Προσωπικού, που δεν είναι όπως προβλέπεται για τη συγκεκριμένη θέση ούτε Χημικός, ούτε Φαρμακοποιός, ούτε Γιατρός, ούτε Βιολόγος, μαζί με δύο ακόμη μόνιμους υπαλλήλους.

Ως νέα Διευθύντρια του τμήματος «Έρευνας και Αγοράς» φαρμάκου, ορίζεται η έως τότε Σύμβουλος Διοίκησης, Νίκη Αλεξοπούλου (πρώην τραπεζικός) που είχε διοριστεί με ΦΕΚ ως μια από τους δύο Συμβούλους που προβλέπονται δίπλα στον Διευθύνοντα Σύμβουλο.

Με τον τρόπο όμως αυτό απομακρύνθηκε το έμπειρο επιστημονικό προσωπικό του κομβικού αυτού τμήματος, αναλαμβάνοντας το άνθρωποι που δεν είχαν άμεση σχέση, εμπειρία και γνώση με το συγκεκριμένο αντικείμενο. Δηλαδή, το φάρμακο.

Στις 31 Αυγούστου 2021 πραγματοποιείται ο Ανασχηματισμός της κυβέρνησης και τον Βασίλη Κικίλια διαδέχεται στο υπουργείο Υγείας, ο Θάνος Πλεύρης με Αναπληρώτρια υπουργό, την Μίνα Γκάγκα.

Οι ασφαλιστικές δικλείδες που προβλέπονται από το Οργανόγραμμα του ΙΦΕΤ, απλά δεν εφαρμόζονταν. Γι’ αυτό και μετά την απομάκρυνση του κ. Σαλβαρά υπάρχουν στο ΙΦΕΤ περί τις 154 παραγγελίες φαρμάκων δικές του -με εντολή Σωτηρίου- ανυπόγραφες όμως από τη Διευθύντρια, Παναγιώτα (Γιώτα) Κακάτσου και τον Προϊστάμενο, Δάμωνα Λέντζα, που ερευνώνται από την Εισαγγελία.

Αρχές του περασμένου Σεπτεμβρίου, σημειώθηκε περιστατικό με τη Σύμβουλο Διοίκησης και Διευθύντρια πλέον του τμήματος «Έρευνας και Αγοράς» φαρμάκου, όπου ζήτησε από τον Προϊστάμενο της Αποθήκης να εξαχθούν φάρμακα στο εξωτερικό, αξίας 600.000 ευρώ.

Οι δύο πρώτες μηνυτήριες αναφορές που ερευνώνται από τον Εισαγγελέα αφορούν παράνομες εξαγωγές φαρμάκων. Το ΙΦΕΤ δεν έχει κάνει εξαγωγές φαρμάκων έως πρόσφατα, παρόλο που προβλέπεται -σε έκτακτη ανάγκη- από το καταστατικό του.

Όταν βγήκαν τα δημοσιεύματα για τις «παράλληλες» εξαγωγές του ΙΦΕΤ και έγινε η σχετική Επερώτηση στη Βουλή από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ -που δεν απαντήθηκε ποτέ- ερωτώμενος από τον τότε πρόεδρο του ΙΦΕΤ, Δημήτρη Πανταζή ο πρόεδρος του ΕΟΦ, Δημήτρης Φιλίππου -του οποίου το ΙΦΕΤ αποτελεί θυγατρική εταιρεία- απάντησε ότι ουδέποτε δόθηκε εντολή από τον ΕΟΦ, ή γνωρίζαμε για εξαγωγές στο ΙΦΕΤ. Μιας και είναι και αντιφατικό ο ΕΟΦ να ρίχνει πρόστιμα σε ιδιωτικές Φαρμακαποθήκες για «παράλληλες» εξαγωγές κι αυτές να γίνονται από μια θυγατρική του.

ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΥΡΙΖΑ 24-2-2022 (pdf ΕΔΩ)

Τον Φεβρουάριο του 2022, βγαίνει στη δημοσιότητα και το πόρισμα της Εσωτερικής Ελέγκτριας που είχε οριστεί από το υπουργείο Οικονομικών.

Σε μια Έκθεση 68 σελίδων παρουσιαζόντουσαν με ακρίβεια υποδιαστολής, αποδεικτικά στοιχεία που μιλούσαν για συγκεκριμένες εξαγωγές, με ποσά και χώρες αποστολής, επισυνάπτοντας τα σχετικά τιμολόγια, καθώς και τις απευθείας αναθέσεις.

Η ερευνήτρια, κα. Λήδα Τζαχάνη, πιστοποιημένη εσωτερική ελεγκτής στο Μητρώο του υπουργείου Οικονομικών, είναι με σύμβαση από τον Αύγουστο του 2020 στο ΙΦΕΤ, πραγματοποιώντας τους εξαμηνιαίους και τριμηνιαίους ελέγχους της, χωρίς να έχει διακοπεί η σύμβασή της για τα 2 +1 χρόνια που προβλέπει να βρίσκεται εκεί.

Η Έκθεση δημοσιεύεται ως Πρωτοσέλιδη είδηση (Ανδρέας Καψαμπέλης) στην εφημερίδα «Κυριακάτικη Δημοκρατία» την Κυριακή 20 Φεβρουαρίου 2022 (Αρ. Φύλλου 534). [Εδώ newsbreak.gr ]

Βάσει Πρωτοκόλλου η πορεία της Έκθεσης κατατίθεται πρώτα σε τρεις υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών, την επομένη δίνεται στον ΕΟΦ και στο τέλος πηγαίνει στο ΙΦΕΤ.

Ενδεικτικό είναι ότι το περιεχόμενο με τα ευρήματα της συγκεκριμένης Έκθεσης δεν συζητήθηκε ποτέ σε ΔΣ του ΙΦΕΤ.

Το «phishing» του 1.000.000 ευρώ

Η πρώτη μηνυτήρια αναφορά έγινε όταν «χάθηκαν» από «phishing» 890.000 ευρώ (+ΦΠΑ). Ήταν να πληρωθεί εταιρεία για ένα σκεύασμα μεταμόσχευσης μετά από μια συμφωνία που επετεύχθη μέσω του υπουργείου Υγείας και τη σουηδική εταιρεία Hansa Biopharma.

Άγνωστοι χάκαραν τον λογαριασμό που ήταν να μπει το έμβασμα, γράφοντας λάθος ΙΒΑΝ κι έτσι αντί να πληρωθεί η σουηδική εταιρεία, βρέθηκαν τα χρήματα σε λογαριασμό κάποιας εταιρείας σε ευρωπαϊκή χώρα. Η σουηδική εταιρεία αφού έλεγξε τα πληροφοριακά της συστήματά, έστειλε τη σχετική γνωμοδότηση στο ΙΦΕΤ, και μέσω Έλληνα δικηγόρου απαίτησε την καταβολή του συμφωνημένου ποσού. Πράγμα που και έγινε.

Όταν υπογράφεται ένα συμβόλαιο αγοράς με κάποια εταιρεία, είναι ο Διευθυντής του τμήματος «Έρευνας και Αγοράς» φαρμάκων που παίρνει το «πράσινο φως» ότι τα συμφωνηθέντα φάρμακα παρελήφθησαν και ακολουθεί μια αλληλογραφία εγγράφων με την εταιρεία, ενώ η τράπεζα πιστοποιεί ότι το συγκεκριμένο κάθε φορά ΙΒΑΝ αντιστοιχεί στην εταιρεία που πρέπει.

Έγινε λάθος διατραπεζική μεταφορά, το οποίο είναι ταμειακό έλλειμα που μαζί με το ΦΠΑ φτάνει κοντά το 1 εκατ. ευρώ. Για τον λόγο αυτό και ο κ. Πανταζής δεν ψήφισε τον Ισολογισμό του 2021 τον οποίο μέχρι πριν λίγες μέρες δεν είχε αποδεχτεί ούτε ο Δημήτρης Φιλίππου πρόεδρος του ΕΟΦ. Το ταμειακό έλλειμα είναι ξεκάθαρο πως πληρώνεται στο Δημόσιο. Εντός 48 ωρών πρέπει να το καταβάλουν οι υπεύθυνοι. Δηλαδή, το 7μελές ΔΣ και δυο υπάλληλοι.

Υπάρχουν κάποια κριτήρια για να δούμε αν η θεωρεία του χακαρίσματος είναι αλήθεια. Ποιος πήρε το email και δεν το είδε; Όταν υπάρχει συμβόλαιο που προβλέπει ότι τα λεφτά θα κατατεθούν στην τράπεζα «τάδε» και μ’ ένα τηλεφώνημα η τράπεζα αλλάζει, τότε δεν θα επικοινωνήσω τηλεφωνικά για να ρωτήσω εάν μου στάλθηκε και σχετικό email; Δεν τηρήθηκε καμιά από τις προβλεπόμενες διαδικασίες όπως αναφέρει και το πόρισμα.

Η Σουηδική εταιρεία βρήκε μέσα σε μια εβδομάδα ότι αυτά τα λεφτά κατατέθηκαν σε μια εταιρεία στην Τσεχία όπως γράφει στο εξώδικο που έστειλε στο ΙΦΕΤ. Το Ινστιτούτο ζήτησε από την Διεύθυνση Ηλεκτρονικού Εγκλήματος τη διερεύνηση της υπόθεσης. Χωρίς όμως να υπάρξει κάποια απάντηση, πιθανότατα γιατί δεν βρέθηκε κάτι. Έτσι, το ΔΣ ακολούθησε την πάγια τακτική του ν’ απευθυνθεί στον εξωτερικό συνεργάτη με τον οποίο συνεργάζεται το ΙΦΕΤ για τα ηλεκτρονικά του συστήματα και ο οποίος δήλωσε ότι το μέιλ του ΙΦΕΤ δεν χακαρίστικε. Μάλιστα το μέλος του ΔΣ ο κ. Νικολαΐδης απεφάνθη μετά από αυτό ότι αφού δεν έχει γίνει χακάρισμα στο ΙΦΕΤ έχει γίνει στην Hansa Biopharma.

Ο μοναδικός μηχανογράφος του Ινστιτούτου, με το νέο Οργανόγραμμα μετατέθηκε στο εργοστάσιο του ΙΦΕΤ στην Μαγούλα, με τον μοναδικό πυρηνικό ακτινοβολητή με κοβάλτιο για την αποστείρωση ιατρικών υλικών, μετά από υπόμνημα που είχε καταθέσει, σχετικό με την αλλαγή των πληροφοριακών συστημάτων, από ιδιωτικές εταιρείες. Ενώ προσέλαβε και δεύτερο Σύμβολου Διοίκησης πάνω σε ζητήματα πληροφορικής.

Απευθείας αναθέσεις και χορηγίες

Στο τελείωμα της καραντίνας λόγω κορονοϊού ήρθε στο ΙΦΕΤ αίτημα χορηγίας μασκών και rapid test από Διευθύντρια Πνευμονολογικής Κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, ισχυριζόμενη ότι είναι σε γνώση του προέδρου.

Το ΔΣ του Νοσοκομείου πρέπει ν’ αποφασίσει ομόφωνα ότι αποδέχεται τη χορηγία και ακολούθως να καταθέσει το αίτημα. Σε επικοινωνία του ΙΦΕΤ με τον τότε Αντιπρόεδρο του συγκεκριμένου Νοσοκομείου, ο ίδιος απάντησε ότι δεν γνώριζε τίποτα.

Παράλληλα, η Επιτροπή Εμβολιασμού πριν λίγες μέρες είχε στείλει 100.000 μάσκες στο συγκεκριμένο Νοσοκομείο και ανάλογης ποσότητας rapid test.

Άλλο αίτημα ήταν αυτό από τους Αστυνομικούς υπάλληλους Θεσσαλονίκης για απινιδωτή, ενώ το αρμόδιο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη είχε προμηθεύσει τα Αστυνομικά Τμήματα.

Αγορές με απευθείας αναθέσεις από συγκεκριμένες εταιρείες και πολλές χορηγίες σε Συνέδρια στη Θεσσαλονίκη.

Μηνυτήριες αναφορές

Ο κ. Γιώργος Κακαριάρης, πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Ερευνάς και Τεχνολογίας (Σ.Ε.Ι.Φ.Ε.Τ.), έχει πάει τέσσερις φορές στον Ανακριτή για κατάθεση: Δύο φορές στο Ειρηνοδικείο Κορωπίου και δύο στην Ευελπίδων για την μήνυση του ΣΥΡΙΖΑ.

Συνολικά, εκκρεμούν 5 μηνυτήριες αναφορές σχετικές με τις αποκαλύψεις:

Δημήτρης Πανταζής, πρώην πρόεδρος ΙΦΕΤ, στις 10 Μαρτίου του 2021, στο Κορωπί που υπάγεται η Α.Ε. (Ως Δημόσιος λειτουργός δεν αρκούσε η καταψήφιση από μεριάς του μόνο στο ΔΣ των επίμαχων αποφάσεων)
Βουλευτές και τομεάρχες Υγείας ΣΥΡΙΖΑ (Δώρα Αυγέρη – Ανδρέας Ξανθός) στον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Βασίλειο Πλιώτα (1 Απριλίου 2022)
Λήδα Τζαχάνη, Εσωτερική Ελέγκτρια. Επιπλέον, η κα. Τζαχάνη έχει προσφύγει στα ελληνικά δικαστήρια, αφού εδώ κι ένα χρόνο περίπου δεν αμείβεται για τις υπηρεσίες της από το ΙΦΕΤ όπως προβλέπεται από τη σύμβασή της, ενώ έγινε και προσπάθεια απομάκρυνσής της, που σταμάτησε με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΕΟΦ.

Μηνυτήρια αναφορά ΣΥΡΙΖΑ 1/4/2022 (pdf ΕΔΩ)

Δημήτρης Φιλίππου, πρόεδρος του ΕΟΦ και πρόεδρος της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης Τιμών των Φαρμάκων (Αναφορά Δώρας Αυγέρη στη Βουλή)
ΕΑΔΗΣΥ για πλαστογράφηση εγγράφου (Ο κ. Γιάννης Σωτηρίου καλέστηκε ως «ύποπτος» για την πλαστογράφηση του Δημοσίου εγγράφου). Η ΕΑΔΗΣΥ παρενέβη -απευθυνόμενη λόγω Πρωτοκόλλου στον τότε πρόεδρο του ΙΦΕΤ, κ. Δημήτρη Πανταζή- για να καταγγείλει τον Διευθύνοντα Σύμβουλο ότι στις απαντήσεις που του ζητήθηκαν, της έστειλε λειψά έγγραφα. Επιπλέον, η Διοίκηση του ΙΦΕΤ ήθελε να μην λάβει υπόψιν της τις υποχρεωτικές συστάσεις της ΕΑΔΗΣΥ. Όπου μετά από καταγγελία ιδιωτικής εταιρείας πραγματοποίησε έρευνα κάνοντας υποχρεωτικές συστάσεις στο ΙΦΕΤ.

Σπάνιες Ασθένειες

Το ΙΦΕΤ είναι από τους πιο απαραίτητους θεσμούς για τη χώρα ως εργαλείο του ΕΟΦ, προκειμένου να καλύπτει τις ανάγκες εκείνες που η οποιαδήποτε καλή η κακή αγορά δεν μπορεί να καλύψει για διάφορους λόγους και όχι μόνο κερδοφορίας.

Μια μικρή εταιρεία για παράδειγμα που έχει ένα πρωτοποριακό φάρμακο για την Κυστική Ίνωση και που δεν έχει θυγατρική στην Ελλάδα η δεν ενδιαφέρεται να το φέρει λόγω τιμής. Αλλά ως φάρμακο μπορεί να σώσει 100 ανθρώπους. Ή όταν γνωρίζουμε ότι η νόσος του Wilson αφαιρεί σε κάθε κρίση 10 χρόνια από τον ασθενή. Εκεί έρχεται ο ρόλος του ΙΦΕΤ. Και γίνεται ακόμη σημαντικότερος όταν ζούμε σε εποχές συνθηκών διεθνούς κρίσης.

Αυτή τη στιγμή το claw back είναι πελώριο, λειτουργώντας αποτρεπτικά για τις μεγάλες πολυεθνικές να πουλούν τα φάρμακά τους στην Ελλάδα. Είτε περιορίζοντας τον αριθμό τους, είτε την ποσότητα, είτε και τα δύο. Έτσι λοιπόν, για παράδειγμα όταν μια εταιρεία μειώνει τα ογκολογικά φάρμακα που φέρνει γιατί υπερέβη το όριο και θα πληρώσει «τα μαλλιά της κεφαλής της» και δεν υπάρχει ΙΦΕΤ, ποιος θα τα φέρει;

Υπήρξε περίπτωση στο παρελθόν, πειραματικού φαρμάκου (Mekinist) που ζητήθηκε από γιατρό για την αντιμετώπιση Σαρκώματος σε τελικό στάδιο που βρέθηκε μόνο σε Αυστραλία και Χιλή. Χώρες από τις οποίες δεν μπορεί να παραγγείλει το ΙΦΕΤ, αφού επιτρέπεται να το κάνει μόνο από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Έτσι, στήθηκε ολόκληρη επιχείρηση, ώστε μέσω υπαλλήλου της εκεί ελληνικής Πρεσβείας, στην οποία στάλθηκαν τα χρήματα, ν’ αγοραστεί για την ίδια και να σταλεί στη συνέχεια στην Ελλάδα, ώστε να το πάρει ο ασθενής που δυστυχώς πέθανε μετά από δυο μήνες.

Μεμονωμένες, οι Σπάνιες Ασθένειες αφορούν λίγους. Αθροιστικά όμως, είναι πάρα πολλοί. Στην Ευρώπη είναι 30 εκατ., στην Ελλάδα είναι 7.000-8.000 με θεραπείες για τους περίπου 500-700 από αυτούς.

Το φάρμακο υψηλού κόστους για την Κυστική Ίνωση Kalydeco της εταιρείας Vertex επειδή δεν κυκλοφορεί ευρέως, ο πρώτος που το έφερνε από το 2012 είναι το ΙΦΕΤ. Αφορούσε στην αρχή έξι και στη συνέχεια οκτώ άτομα.

Ήταν το πρώτο επαναστατικό φάρμακο γιατί χτυπούσε στα αίτια της νόσου και που όλοι οι ασθενείς το περίμεναν από την ημέρα που γεννηθήκανε.

Το 2014 βγαίνει το επόμενο φάρμακο ανταποκρινόμενο σε περισσότερες μεταλλάξεις, μιας και δεν ανταποκρίνεται το ίδιο φάρμακο σε όλους. Αφορά 80 με 90 από τους συνολικά 700. Ήταν καλύτερο από το προηγούμενο, αλλά όχι τόσο καλό σε σχέση με το κόστος του.

Ακόμη και ομαδοποιημένα είναι πάρα πολλά τα φάρμακα για να τις καλύψουν, μιας και η Κυστική Ίνωση έχει περί τις 1.800 διαφορετικές μεταλλάξεις.

Και γι’ αυτό το λόγο πολλές χώρες δεν το ενέκριναν στην αποζημίωση. Τα έφερναν μέσω των αντίστοιχων «ΙΦΕΤ». Δηλαδή, δεν άξιζε τον κόπο να μπει στη διαπραγμάτευση ο αντίστοιχος ΕΟΠΥΥ.

Άρα, χρησιμοποιείται το «παράθυρο» του ΙΦΕΤ που είναι να φέρνει φάρμακα σπάνια τα οποία αφορούν συγκεκριμένους ασθενείς.

Το 2019 πήρε έγκριση από τον FDA το φάρμακο που αφορούσε το 90% των ασθενών παγκοσμίως. Οπότε και στην Ελλάδα αφορούσε τους 500 με 600 από τους 700 ασθενείς.

Έγιναν προσπάθειες να έρθουν αρχικά με πρώιμη πρόσβαση, μέσω ΙΦΕΤ, υπήρξε και το περιστατικό με την άρνηση μεταμόσχευσης του Αντιπρόεδρου της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, Δημήτρη Κοντοπίδη.

Η ομαλή ροή του φαρμάκου εξαρτιέται από το πόσο καλή πληροφορία έχει το ΙΦΕΤ για τις παραγγελίες. Μιας και πρέπει να τις γνωρίζει έγκαιρα, αφού δεν γίνεται τον ένα μήνα να δηλώνεις 30 ασθενείς και τον επόμενο να προσθέσεις άλλους 20. Όταν το φάρμακο για τον κάθε ένα κοστίζει 300.000 ευρώ.

Το πόσο γρήγορα θα υπάρχει αυτή η πληροφόρηση εξαρτάται από το πόσο γρήγορα θα εγκριθεί το φάρμακο από τον ΕΟΦ, στη συνέχεια από την επιτροπή του ΕΟΠΥΥ που θα εγκρίνει το φάρμακο για συγκεκριμένο ασθενή μιας και είναι ονομαστικές οι συνταγές και από το πόσο γρήγορα θα πληρώσει ο ΕΟΠΥΥ τον ΙΦΕΤ, ώστε να κάνει την παραγγελία και να την παραδώσει στα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ. Κι αυτό ως διαδικασία γίνεται συγκεντρωτικά ανά μήνα.

Οι πρώτοι ασθενείς που μπήκαν στις παραγγελίες για το καινούργιο φάρμακο ήταν 30. Και κάθε επόμενο μήνα προστίθεντο κι άλλοι. Μ’ αποτέλεσμα να περιμένουν πάρα πολλοί στην «ουρά» μέχρι να φτάσουν τους 500 με 600 που είναι σήμερα. Γιατί για να έγραφαν οι γιατροί μια συνταγή, ώστε να μπούνε όλοι αυτοί οι ασθενείς με μιας δεν υπήρχε budget. Και παράλληλα, για να πιέσουν με τον τρόπο αυτό και τις εταιρείες να διαπραγματευτούν με τον ΕΟΠΥΥ την κανονική εισαγωγή τους. Έτσι εξυπηρετούνται κάποιες ονομαστικές συνταγές από τον ΙΦΕΤ κι όχι το σύνολο των ασθενών από τον ΕΟΠΥΥ.

Η έλλειψη ιχνηλασιμότητας όλα τα προηγούμενα χρόνια εμπόδιζε στο να υπάρχει ομαλή ροή στο φάρμακο. Η βελτίωση λοιπόν, στην ιχνηλασιμότητα που επήλθε από το 2019 και μετά, μεταξύ των τριών οργανισμών, επέτρεψε την καλύτερη ροή των φαρμάκων προς τους ασθενείς.

Ο Διευθύνων Σύμβολος του ΙΦΕΤ, Γιάννης Σωτηρίου δημιούργησε το «Γραφείο Ασθενών» το οποίο μαζί με την «Ένωση Ασθενών Ελλάδος» δημιούργησαν μια Ομάδα Εργασίας η οποία εδώ κι ένα χρόνο συναντιέται μια φορά το μήνα, ώστε να συζητήσει τα προβλήματα της μιας και της άλλης πλευράς και να βρει λύσεις.

Η Ομάδα Εργασίας τον επόμενο μήνα ανακοινώνει ένα νέο project με πληροφορίες για τα φάρμακα που παραγγέλνει ο ΕΟΠΥΥ στον ΙΦΕΤ και άρα τι πληροφορίες μπορούν να μάθουν οι ασθενείς γι’ αυτά. Όπως το αν έχουν γίνει παραγγελίες, αλλά όχι από που. Η ότι ο μέσος όρος αναμονής είναι οι 35 μέρες απ’ όταν γίνεται η παραγγελία, που είναι χρήσιμο για τους ενδιαφερόμενους.

Οι ασθενείς είχαν τη λάθος αντίληψη ότι το ΙΦΕΤ είναι μια φαρμακαποθήκη στην οποία μπορούν να πάρουν τηλέφωνο για να μάθουν που βρίσκεται η εισαγωγή του φαρμάκου τους. Το ΙΦΕΤ απαντούσε ότι πελάτης του είναι ο ΕΟΠΥΥ, άρα δεν μπορεί να δώσει πληροφορίες για το που είναι το φάρμακό τους. Το φαρμακείο του ΕΟΠΥΥ θα έπρεπε να παίρνει την πληροφορία και να ενημερώνει.

Σήμερα το ΙΦΕΤ έχει ψηφιοποιήσει σε μεγάλο βαθμό τις διαδικασίες του, οπότε και γνωρίζει πόσες παραγγελίες έχουν γίνει για το κάθε φάρμακο. Η ψηφιοποίηση όμως της διαδικασίας του συνόλου των εμπλεκομένων με αυτό, είναι το εργαλείο εκείνο που θα εξαφάνιζε και το φαινόμενο των «παράλληλων εξαγωγών».

Καταγράφοντας όλοι τα αποθέματά τους σ’ ένα κεντρικό σύστημα θα γνωρίζουν ανά πάσα ώρα και στιγμή π.χ. ότι έχω παραγγείλει 100.000 φιαλίδια κι έχουν απορροφηθεί από τους ασθενείς μέσω των συνταγών τα 80.000, οπότε τα υπόλοιπα 20.000 από τη συγκεκριμένη ποσότητα δεν θα μπορούν να εξαχθούν.

Οι απαντήσεις του Διευθύνοντα Συμβούλου

Οι Data Journalists επιδιώκοντας να έχουν και την άλλη άποψη, μίλησαν με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΙΦΕΤ Μ. Α.Ε., κ. Γιάννη Σωτηρίου στο γραφείο του, τόσο για τον ρόλο και τη συμβολή του Ινστιτούτου στη Δημόσια Υγεία, όσο και για τις προόδους που έχουν συντελεστεί, κυρίως στις συνέργειες με τους εκπροσώπους των ασθενών που το ΙΦΕΤ εξυπηρετεί.

Ζήτησαν όμως και να τοποθετηθεί για τα όσα λέγονται και γράφονται για το ΙΦΕΤ επί των ημερών του. «Οπωσδήποτε υπήρχε ένα κλίμα το οποίο δυσκόλευε την υλοποίηση πολλών από τα θέματα που συζητήσαμε μέχρι τώρα», τόνισε ο κ. Σωτηρίου.

Σχετικά με την απομάκρυνση του προέδρου του ΙΦΕΤ, κ. Δημήτρη Πανταζή, υπογράμμισε ότι δεν παραιτήθηκε, αλλά παύτηκε από τον υπουργό Υγείας, Θάνο Πλεύρη κι ότι «δεν ήταν ακριβώς συνεργασία αυτή που είχαμε 2,5 χρόνια». Ενώ η αναφορά του για τον πρόεδρο του ΕΟΦ, κ. Δημήτρη Φιλίππου, ήταν η εκτίμηση ότι «ακούγεται ότι θα τον αλλάξουν. Δεν το θεωρώ τόσο σίγουρο. Γιατί είναι πιο δύσκολο στην περίπτωση του ΕΟΦ, μιας και κάτι τέτοιο πρέπει να περάσει ως διαδικασία από τη Βουλή. Είναι πιο δύσκολη περίπτωση. Εμείς είμαστε μια Ανώνυμη Εταιρεία».

Αναφορικά με τα όσα λέγονται και γράφονται για το ΙΦΕΤ ο κ. Σωτηρίου μας είπε: «Όλα αυτά τα χρόνια που υπάρχουν τέτοιου είδους αντιπαραθέσεις, δεν έχω τοποθετηθεί δημόσια». Συμπληρώνοντας ότι «θα δώσουμε μια απάντηση. Γενικά, προσωπικά δεν μπαίνουμε σε αντιπαράθεση, όλα αυτά τα χρόνια που έχουν συμβεί διάφορα. Εμείς μένουμε στην ουσία των πραγμάτων. Έχουμε απαντήσει για όλα αυτά τα ζητήματα, έχουν αποφανθεί και αυτοί που πρέπει ν’ αποφανθούνε, δεν έχουμε κάτι περισσότερο…».

Τα ζητήματα που προκύπτουν, «θ’ απαντηθούν από εκεί που πρέπει ν’ απαντηθούν. Υπάρχουν έρευνες σε εξέλιξη και αυτοί που τις κάνουν θ’ αποφανθούν». «Θα υπάρξουν επίσημα απαντήσεις και σχόλια», αφού υπάρχουν εξελίξεις άλλωστε που δεν είναι ανακοινώσιμες, μιας και η εισαγγελική έρευνα είναι σε εξέλιξη. «Σίγουρα πάντως πολύ σύντομα θα έχετε ένα ολοκληρωμένο σχόλιο και γι’ αυτό το θέμα». «Υπήρχαν κάποιες συγκεκριμένες κατηγορίες, αβάσιμες κατά την άποψη μας».

«Όπως λέω συνήθως, όταν γίνονται μεγάλες αλλαγές σ’ έναν πολύ σημαντικό Οργανισμό πάντα θα υπάρχουν και αντιδράσεις. Έγιναν πολλές παρεμβάσεις στο ΙΦΕΤ, οι οποίες άλλαξαν τον τρόπο λειτουργίας της εταιρείας πολλών ετών. Αλλά αυτό ήταν ξεκάθαρο στο επιχειρησιακό μας πλάνο όταν αναλάβαμε τον Νοέμβριο του 2020 στο οποίο και καταγραφόντουσαν τα συγκεκριμένα βήματα. Αυτό και υλοποιήσαμε μέχρι τώρα».

«Είναι τόσα πολλά που θέλω ν’ ακούγονται γι’ αυτό που παράγει το ΙΦΕΤ που δεν θέλω να γίνεται μια αντιπαράθεση του στυλ “γιατί ο Σωτηρίου έτσι, γιατί ο Πανταζής αλλιώς”. Αυτά είναι πράγματα που καλώς ή κακώς έχουν αποφασιστεί, έχουν πάρει ένα δρόμο που κάποια στιγμή θα τελειώσει».

«Μια τέτοια κατάσταση το λιγότερο προς τα έξω δημιουργεί απορία. Γι’ αυτό κι εγώ παρότι έχω δεχθεί και προσωπικά μεγάλες επιθέσεις όλο αυτό το διάστημα, έχω επιλέξει να μην μπω σ’ απευθείας αντιπαράθεση, γιατί δεν θέλω να κρυφτεί πίσω από κάτι τέτοιο, το έργο που γίνεται στο ΙΦΕΤ ούτως η άλλως. Θα τελειώσουν όλα αυτά. Στην πραγματικότητα είναι η γενική αλήθεια που συνοψίζει την ουσία όλων: Όταν γίνονται αλλαγές σε καθεστώτα που για πάρα πολλά χρόνια ήταν χωρίς αλλαγή, σαφέστατα αυτό προκαλεί αντιδράσεις».

[1] Survey of Oncologists about Shortages of Cancer Drugs The New England Journal of Medicine, n engl j med 369;25 December 2013 Keerthi Gogineni, M.D. Katherine L. Shuman, B.S. Ezekiel J. Emanuel, M.D., Ph.D.

Πηγή: datajournalists.co.uk

NOVARTIS ΙΦΕΤ φάρμακα