Επιμέλεια: Κλεοπάτρα Ζουμπουρλή, Μορ. Βιολόγος, medlabnews.gr iatrikanea

Το κακόηθες μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα αποτελεί μία σπάνια αλλά επιθετική μορφή καρκίνου που αναπτύσσεται στο τοίχωμα των πνευμόνων και κατά κανόνα προκαλείται από την έκθεση σε αμίαντο.

Ο αμίαντος είναι μια φυσική ουσία που αποτελείται από ισχυρές ίνες, οι οποίες αντιστέκονται στη θερμότητα και σε χημικές ουσίες. Λόγω των χαρακτηριστικών αυτών ο αμίαντος έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως σαν υλικό απομόνωσης, στην οικοδομική βιομηχανία, σε μηχανικές κατασκευές, στα αυτοκίνητα, στα φρένα κ.α.

Ωστόσο ο αμίαντος αποτελεί μια σοβαρή απειλή για την ανθρώπινη ζωή και έχει απασχολήσει έντονα την ιατρική κοινότητα κατά τις τελευταίες δεκαετίες, σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου. Εξαιρετικά μεγάλη έκθεση σε αμίαντο είχαν οι διασωθέντες αλλά και οι διασώστες που βρέθηκαν στην καταστροφή των δίδυμων πύργων στην Νέα Υόρκη. Αμίαντος επίσης έχει βρεθεί σε καλλυντικά και σε παιδικές πούδρες με βάση το ταλκ. Στην Ελλάδα ήρθε στην επιφάνεια ως σοβαρό θέμα υγείας μετά από μεγάλες πυρκαγιές, όπως ήταν η φωτιά που κατέστρεψε το Μάτι, καθώς η καύση των υλικών που βρίσκονται στα κτήρια απελευθέρωσαν στην ατμόσφαιρα μεγάλες ποσότητες σκόνης αμιάντου. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια το Ελληνικό Δημόσιο μετά από αγωγές αποζημίωσε τις οικογένειες απόστρατων αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού που εκτέθηκαν κατά τη θητεία τους σε αμίαντο χωρίς προφυλάξεις, και δεκαετίες μετά νόσησαν από μη ιάσιμο καρκίνο.

Η σύνδεση του αμίαντου με το κακόηθες μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα παρατηρήθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 50’ από τον Chris Wagner ο οποίος ήταν Ουαλός παθολογοανατόμος και εργαζόταν ως γιατρός στη Νότιο Αφρική. Μέσα στα καθήκοντά του ήταν και οι νεκροτομές. Παρατήρησε ότι οι εργάτες των ορυχείων αμιάντου πέθαιναν από έναν καρκίνο του υπεζωκότα που ονομαζόταν μεσοθηλίωμα. Δημοσίευσε τα ευρήματά του στο 1960 στο περιοδικό British Journal of Industrial Medicine και ήταν ο πρώτος που σαφώς απέδειξε τη σχέση του αμίαντου με αυτόν τον καρκίνο ανοίγοντας μία νέα εποχή στην εργασιακή και περιβαλλοντολογική ιατρική.

Η άμεση και πρώτη επαφή με τον αμίαντο δεν προκαλεί εμφανή σημεία ασθένειας. Ωστόσο η έκθεση σε αμίαντο μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση προβλημάτων υγείας, καθώς οι ίνες του αμίαντου που υπάρχουν στον αέρα μπορεί να εισέλθουν στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω του αναπνευστικού και του πεπτικού συστήματος. Ο αμίαντος γίνεται κίνδυνος για την υγεία όταν εισπνέονται υψηλές συγκεντρώσεις ινών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα άτομα τα οποία εργάζονται καθημερινά με τον αμίαντο και εκτίθενται σ' αυτόν συνεχώς μπορούν να υποστούν σοβαρές βλάβες στην υγεία τους. Μία από τις πιο σοβαρές ασθένειες που προκαλεί ο αμίαντος είναι το κακόηθες μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα.

Κακόηθες μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα

Το μεσοθηλίωμα είναι ένας πολύ κακοήθης όγκος. Η διάγνωση της νόσου γίνεται συνήθως με καθυστέρηση, με συνέπεια οι περισσότεροι ασθενείς να εμφανίζουν προχωρημένη ή μεταστατική νόσο και να έχουν γενικά πτωχή πρόγνωση. Συγκεκριμένα, η διάμεση επιβίωση των ασθενών με προχωρημένο ή μεταστατικό κακόηθες μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα που δεν έχουν λάβει προηγούμενη θεραπεία, ανέρχεται σε 12 έως 14 μήνες, ενώ το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης είναι περίπου 10%.

Ο ακριβής μηχανισμός της ασθένειας παραμένει άγνωστος, καθώς επίσης και τα αίτια αυτής. Η μόνη γνωστή αιτία του μεσοθηλιώματος είναι η έκθεση του ατόμου σε ίνες αμιάντου.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ακόμα και πολύ περιορισμένη εισπνοή αρκεί για να προκαλέσει καρκίνο. Έτσι και το τρύπημα με ένα τρυπάνι μιας πλάκας αμιάντου και εισπνοή της σκόνης ή το πριόνισμα μιας πλάκας αμιαντοτσιμέντου, είναι δυνατόν να αποδειχθούν καρκινογόνα.

Συμπτώματα

Συνήθως, τα συμπτώματα της νόσου αναπτύσσονται ακόμα και 20 έως 50 χρόνια μετά την αρχική έκθεση στον αμίαντο και εμφανίζονται όταν οι όγκοι εξαπλώνονται, μεγαλώνουν και πιέζουν το θωρακικό τοίχωμα. Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες των ασθενών να επωφεληθούν από περισσότερες επιλογές θεραπείας. Επειδή τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά άλλων, κοινών ασθενειών, μια αρχική εσφαλμένη διάγνωση είναι συχνή. Είναι σημαντικό ο ασθενής να γνωρίζει το ιστορικό έκθεσης στον αμίαντο και να το συζητήσει με το γιατρό του το συντομότερο δυνατό.

Τα συμπτώματα του κακοήθους μεσοθηλιώματος του υπεζωκότα περιλαμβάνουν:

• Πόνο στο στήθος
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Ξηρό βήχα
• Κόπωση
• Βραχνάδα
• Δυσκολία στην κατάποση
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Πυρετό
• Μυϊκή αδυναμία
• Οίδημα στο πρόσωπο και στα χέρια

Όταν τα συμπτώματα εντοπίζονται και αντιμετωπίζονται γρήγορα, οι ασθενείς μπορεί να ωφεληθούν από υψηλότερη ποιότητα ζωής και βελτιωμένο προσδόκιμο ζωής. Ο έλεγχος των συμπτωμάτων αποτελεί ζωτικό σημείο της αντιμετώπισης της νόσου.

Διάγνωση

Ανάλογα με τα συμπτώματα του ασθενούς, ο γιατρός θα συστήσει διάφορες εξετάσεις όπως αξονική ή μαγνητική τομογραφία θώρακος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι απεικονιστικές εξετάσεις για άλλη ασθένεια μπορεί να αποκαλύψουν την ύπαρξη μεσοθηλιώματος. Σε άλλες περιπτώσεις, ένα γνωστό ιστορικό έκθεσης στον αμίαντο μπορεί να οδηγήσει στην απόφαση λήψης ιστού για βιοψία.

Δεν υπάρχει σαφές πρωτόκολο για τη διάγνωση του καρκίνου μεσοθηλιώματος του υπεζωκότα για κάθε ασθενή. Η παροχή του πλήρους ιστορικού εργασίας του ασθενή στον γιατρό είναι απαραίτητη για τη διαγνωστική διαδικασία. Ο γιατρός είναι πολύ δύσκολο να υποψιαστεί την ασθένεια εκτός και αν ο ασθενής αναφέρει τη φύση της εργασίας του όπου μπορεί να έχει συμβεί έκθεση σε αμίαντο.

Θεραπεία

Το κακόηθες μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα αντιμετωπίζεται με συμβατικές θεραπείες όπως η χειρουργική επέμβαση, η χημειοθεραπεία και η ακτινοβολία. Νέες θεραπείες για τον καρκίνο, συμπεριλαμβανομένης της ανοσοθεραπείας, είναι επίσης διαθέσιμες για ορισμένους ασθενείς. Αν και δεν είναι κάθε ασθενής κατάλληλος για κάθε τύπο θεραπείας της νόσου, οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να επωφεληθούν από την παρηγορητική φροντίδα που βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Νέες θεραπείες

Πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι η φαρμακευτική εταιρεία Bristol Myers Squibb έλαβε έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τον συνδυασμό nivolumab με ipilimumab για την πρώτης γραμμής θεραπεία ενηλίκων ασθενών με ανεγχείρητο κακόηθες μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα. Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βασίζεται σε αποτελέσματα από τη μελέτη CheckMate -743, την πρώτη και μοναδική θετική μελέτη Φάσης 3 που αφορά ανοσοθεραπεία ως πρώτης γραμμής θεραπεία κακοήθους μεσοθηλιώματος του υπεζωκότα. Η μελέτη πέτυχε το πρωτεύον καταληκτικό σημείο, καταδεικνύοντας μεγαλύτερη συνολική επιβίωση (OS) με τον συνδυασμό nivolumab με ipilimumab έναντι χημειοθεραπείας (πεμετρεξίδη και σισπλατίνη ή καρβοπλατίνη) στο σύνολο των τυχαιοποιημένων ασθενών. Επιπρόσθετα, το προφίλ ασφάλειας για τον συνδυασμό nivolumab με ipilimumab ως πρώτης γραμμής θεραπεία του κακοήθους μεσοθηλιώματος του υπεζωκότα ήταν διαχειρίσιμο, βάσει των καθιερωμένων πρωτοκόλλων διαχείρισης ανεπιθύμητων ενεργειών. Επίσης, το προφίλ ασφάλειας ήταν αντίστοιχο με εκείνο που έχει αναφερθεί σε προηγούμενες μελέτες του εν λόγω συνδυασμού σε άλλους τύπους όγκων.

«Ύστερα από πολλά χρόνια μικρής προόδου στη θεραπεία του κακοήθους μεσοθηλιώματος του υπεζωκότα, διαπιστώνουμε σημαντικό κλινικό όφελος για τους ασθενείς που έλαβαν τον συνδυασμό nivolumab με ipilimumab στο πλαίσιο της μελέτης CheckMate -743», δήλωσε ο Paul Baas, M.D., Ph.D., Τμήμα Ογκολογίας Θώρακα, Αντικαρκινικό Ινστιτούτο Ολλανδίας και Πανεπιστήμιο του Λάιντεν. «Με την έγκριση του συγκεκριμένου συνδυασμού διπλού ανοσοαποκλεισμού από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι ασθενείς και οι γιατροί θα έχουν πλέον στη διάθεσή τους μία νέα θεραπευτική επιλογή, η οποία έχει δείξει σημαντική βελτίωση της επιβίωσης και επιτρέπει πλέον την καλύτερη διαχείριση της ανθεκτικής αυτής νόσου».

Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επιτρέπει τη χρήση του συνδυασμού nivolumab με ipilimumab ως πρώτης γραμμής θεραπεία για το ανεγχείρητο κακόηθες μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα στα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και στην Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία. Εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο συνδυασμός έχει λάβει έγκριση σε έξι χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ πρόσθετες αιτήσεις για έγκριση βρίσκονται υπό αξιολόγηση από ρυθμιστικές αρχές παγκοσμίως.

 

«Η έγκριση του συνδυασμού nivolumab με ipilimumab από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποτελεί ένα κρίσιμης σημασίας βήμα για την αντιμετώπιση των ακάλυπτων αναγκών των ασθενών με κακόηθες μεσοθηλίωμα του υπεζωκότα. Στη μελέτη CheckMate -743, ο εν λόγω συνδυασμός διπλού ανοσοαποκλεισμού έδειξε κλινικά ουσιαστική βελτίωση της επιβίωσης έναντι της καθιερωμένης θεραπείας, με 41% των ασθενών που έλαβαν τον συνδυασμό nivolumab με ipilimumab να παραμένουν εν ζωή στα δύο έτη, σε σύγκριση με μόλις 27% των ασθενών που έλαβαν χημειοθεραπεία», δήλωσε ο Abderrahim Oukessou, M.D., Αντιπρόεδρος, επικεφαλής του τμήματος ανάπτυξης καρκίνου του θώρακα της Bristol Myers Squibb. «Θέλουμε να ευχαριστήσουμε τους ασθενείς και τους ερευνητές που συμμετείχαν στη μελέτη CheckMate -743, η συμβολή των οποίων ήταν απαραίτητη για να προσφέρουμε την πρώτη ανοσοθεραπευτική επιλογή για τη συγκεκριμένη νόσο σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση».

Πηγή: medlabnews.gr iatrikanea