ΘΩΜΑΣ ΤΣΑΛΑΠΑΤΗΣ

Το να μιλάς για την Ευρώπη με θετικούς ή αξιακούς όρους στη συγκεκριμένη συγκυρία (και ειδικότερα στην Ελλάδα) μοιάζει με κακοχωνεμένο αστείο. Πολιτικά ανεπαρκής (για να μιλήσουμε διακριτικά) σε όλες τις κρίσιμες συγκυρίες, σε όλες τις κρίσιμες αποφάσεις, η γηραιά ήπειρος μοιάζει σήμερα περισσότερο γηραιά παρά ήπειρος (υπό την έννοια ενός κοινού πολιτικού βηματισμού). Κατακερματισμένη περισσότερο σε επιμέρους ενσαρκωμένα προβλήματα παρά σε κράτη, αμήχανη και φοβισμένη, μοιάζει να ορίζεται περισσότερο από ποτέ από τις ελλείψεις της. Από την πολιτική της ανεπάρκεια, από την παντελή έλλειψη ενοποιητικού πολιτικού αφηγήματος, πολιτικών που μπορούν να πείσουν τους λαούς της. Διαλυμένη και εξαφανισμένη ανάμεσα στους οικονομικούς και γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς και τις εξελίξεις, ξεχασμένη στη σταφιδιασμένη της όψη, περιμένει να διαμελιστεί από την ίδια αυτή πείνα που τόσο καιρό έτρεφε με τις σάρκες της. Από τον ρατσισμό, τη μισαλλοδοξία και τα τύμπανα του πολέμου.

Ας είμαστε ειλικρινείς. Ασχετα με την όποια κριτική μας, άσχετα με τα λάθη και τα εγκλήματά της, η Ευρώπη πέρα απ’ όλα τα άλλα υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα ειρηνευτικά εγχειρήματα (τουλάχιστον για τα μέλη που την αποτέλεσαν) στην Ιστορία. Το εγχείρημα αυτό μοιάζει να ξεφτίζει. Οχι μόνο από την προτεραιότητα της φιλοπόλεμης ρητορικής, αλλά και από το αίσθημα ταπείνωσης που η Ενωση επέβαλε σε μια σειρά από χώρες, σε μεγάλα κομμάτια της συνολικής εργατικής τάξης, τους φοιτητές, τους αγρότες κτλ.

Ταυτόχρονα ο ρατσισμός έγινε κυρίαρχη ατζέντα από το Κέντρο μέχρι την Ακρα Δεξιά. Ορίστηκε ως πολιτισμικός πόλεμος ενάντια στους μουσουλμάνους πολίτες της Ενωσης, τους πρόσφυγες, τους μετανάστες, τους αραβικούς πληθυσμούς, αυτό το αυθαίρετα ομογενοποιημένο σύνολο των «Επάρατων Αλλων». Ο ρατσισμός στη δεδομένη συγκυρία υπήρξε ο τρόπος της άρχουσας τάξης να στρέψει την εργατική τάξη ενάντια στον εαυτό της. Κατασκευάζοντας έναν κοινό εχθρό κατάφεραν να δικαιολογήσουν πολιτικές καταστολής, διάλυσης των εργασιακών σχέσεων και τελικά θανατοπολιτικής με τη σύμφωνη γνώμη ενός μέρους των θυμάτων της. Και όμως, ο συστημικός αυτός ρατσισμός μοιάζει τώρα να αυτονομείται σε κόμματα που βγήκαν ακριβώς από αυτό το μισαλλόδοξο ρήγμα σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της ηπείρου. Και ο μουσουλμάνος δεν μοιάζει αρκετός για να καλύψει μια τυφλή κυνική οργή που αναζητά εναγωνίως ένα σημείο για να στραφεί. Οργανωμένα, συστηματικά, βαδίζοντας σαν χήνα.

Αν η Ευρώπη δεν βρει ένα διαφορετικό αφήγημα ανάμεσα στις διαφορετικές εκδοχές του αυταρχισμού που αναδύονται σε όλα τα μήκη του πλανήτη δεν πρόκειται να επιβιώσει. Και για να είμαστε ειλικρινείς δεν έχει νόημα να επιβιώσει (με ό,τι μπορεί αυτό αν σημαίνει για εμάς τους ίδιους). Αν η απάντηση στον ρατσισμό και τον πόλεμο δεν είναι άλλη από μια κυνική αποδοχή, η Ευρώπη θα βουλιάξει και μάλιστα με ρυθμούς πιο γρήγορους απ’ όσο κανείς μπορεί να φανταστεί. Η αξιακή διαφοροποίηση δεν προκύπτει ως μια ηθική υποχρέωση ή μια ιδεολογική μεταστροφή. Αλλά ως μια επείγουσα στρατηγική επιβίωσης. Αλλά ας μη γελιόμαστε. Αν για κάτι μας έχει πείσει η Ευρώπη, αυτό είναι πως μπορεί, με συνέπεια, στις δύσκολες στιγμές να παίρνει πάντοτε τις λάθος αποφάσεις. Και όπως ήδη μοιάζει να αχνοφαίνεται και στη συγκεκριμένη συγκυρία θα είναι συνεπής προς αυτή της την παράδοση.

Για να παραφράσουμε λοιπόν τον τίτλο του άρθρου προς μια πιο ρεαλιστική προοπτική, η Ευρώπη θα πεθάνει ακριβώς επειδή δεν θα επανεφευρεθεί.

Πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ