Επιστήμονες από το Ηνωμένο Βασίλειο και το Βέλγιο πιστεύουν ότι βρήκαν πώς πεθαίνουν τα εγκεφαλικά κύτταρα στη νόσο Αλτσχάιμερ. Πρόκειται για κάτι που αποτελούσε μυστήριο και πηγή επιστημονικής συζήτησης για δεκαετίες.

Αλλά η ομάδα, που γράφει στο περιοδικό Science, συνδέει τις ανώμαλες πρωτεΐνες που συσσωρεύονται στον εγκέφαλο με τη «νεκρόπτωση» - μια μορφή κυτταρικής αυτοκτονίας. Τα ευρήματα έχουν χαρακτηριστεί ως «συναρπαστικά», καθώς δίνουν νέες ιδέες για τη θεραπεία της νόσου.

Τι προκαλεί απώλεια μνήμης

Η απώλεια εγκεφαλικών κυττάρων, που ονομάζονται νευρώνες, είναι αυτή που οδηγεί στα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας μνήμης.

Και αν κοιτάξετε μέσα στους εγκεφάλους των ατόμων με τη νόσο θα δείτε τη συσσώρευση μη φυσιολογικών πρωτεϊνών που ονομάζονται αμυλοειδές και tau.

Αλλά οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει να συνδέσουν τις τελείες μεταξύ αυτών των βασικών χαρακτηριστικών της νόσου.

Αυτό πιστεύουν τώρα οι ερευνητές - στο βρετανικό Ινστιτούτο Έρευνας για την Άνοια στο University College του Λονδίνου και στο KU Leuven του Βελγίου - ότι συμβαίνει.

Λένε ότι το ανώμαλο αμυλοειδές αρχίζει να συσσωρεύεται στους χώρους μεταξύ των νευρώνων, οδηγώντας σε φλεγμονή του εγκεφάλου, η οποία δεν αρέσει στους νευρώνες. Αυτό αρχίζει να αλλάζει την εσωτερική τους χημεία.

Πώς πυροδοτείται η νεκρόπτωση

Εμφανίζονται συμπλέγματα tau και τα εγκεφαλικά κύτταρα αρχίζουν να παράγουν ένα συγκεκριμένο μόριο (ονομάζεται MEG3) που πυροδοτεί το θάνατο μέσω νεκρόπτωσης. Η νεκρόπτωση είναι μία από τις μεθόδους που χρησιμοποιεί συνήθως το σώμα μας για να καθαρίσει τα ανεπιθύμητα κύτταρα καθώς δημιουργούνται νέα.

Τα εγκεφαλικά κύτταρα επιβίωσαν όταν η ομάδα κατάφερε να μπλοκάρει το MEG3.

«Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό και ενδιαφέρον εύρημα», δήλωσε στο BBC ο ερευνητής καθηγητής Bart De Strooper, από το Ινστιτούτο Έρευνας Άνοιας του Ηνωμένου Βασιλείου.

«Για πρώτη φορά παίρνουμε μια ένδειξη για το πώς και γιατί πεθαίνουν οι νευρώνες στη νόσο Αλτσχάιμερ. Υπήρχαν πολλές εικασίες εδώ και 30-40 χρόνια, αλλά κανείς δεν μπόρεσε να εντοπίσει τους μηχανισμούς. Παρέχει πραγματικά ισχυρές αποδείξεις ότι πρόκειται για αυτό το συγκεκριμένο μονοπάτι αυτοκτονίας».

Οι απαντήσεις προέκυψαν από πειράματα όπου ανθρώπινα εγκεφαλικά κύτταρα μεταμοσχεύθηκαν στους εγκεφάλους γενετικά τροποποιημένων ποντικών. Τα ζώα προγραμματίστηκαν να παράγουν μεγάλες ποσότητες ανώμαλου αμυλοειδούς.

Υπήρξε πρόσφατη επιτυχία στην ανάπτυξη φαρμάκων που απομακρύνουν το αμυλοειδές από τον εγκέφαλο και σηματοδοτούν τις πρώτες θεραπείες για την επιβράδυνση της καταστροφής των εγκεφαλικών κυττάρων.

Ο καθηγητής De Strooper λέει ότι η ανακάλυψη ότι ο αποκλεισμός του μορίου MEG3 μπορεί να αναστείλει τον θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια «εντελώς νέα γραμμή ανάπτυξης φαρμάκων». Ωστόσο, αυτό θα απαιτήσει χρόνια έρευνας.

Η καθηγήτρια Tara Spires-Jones, από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και πρόεδρος της Βρετανικής Ένωσης Νευροεπιστήμης, μου είπε ότι «είναι μια ωραία εργασία».

Είπε ότι «αντιμετωπίζει ένα από τα θεμελιώδη κενά στην έρευνα για τη νόσο Αλτσχάιμερ... αυτά είναι συναρπαστικά αποτελέσματα και θα είναι σημαντικά για τον τομέα που κινείται προς τα εμπρός».

Ωστόσο, τόνισε ότι «απαιτούνται πολλά βήματα» προτού γνωρίζουμε αν θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ως αποτελεσματική θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Η Δρ Susan Kohlhaas, από το Alzheimer's Research UK, δήλωσε ότι τα ευρήματα είναι «συναρπαστικά» αλλά βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο.

«Η ανακάλυψη αυτή είναι σημαντική επειδή υποδεικνύει νέους μηχανισμούς κυτταρικού θανάτου στη νόσο Αλτσχάιμερ που δεν είχαμε κατανοήσει προηγουμένως και θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για νέες θεραπείες που θα επιβραδύνουν ή ακόμη και θα σταματήσουν την εξέλιξη της νόσου στο μέλλον».