Ο Ιούλιος του 2023 πιθανόν θα είναι ο πιο θερμός που έχει καταγραφεί εδώ και «εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες χρόνια» στον πλανήτη Γη, εκτίμησε χθες Πέμπτη (20/7) ο επικεφαλής κλιματολόγος της NASA.

Έχουν ήδη καταρριφθεί πολλά ρεκόρ ζέστης τον Ιούλιο, σύμφωνα με εργαλεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του πανεπιστημίου Μέιν των ΗΠΑ, που συνδυάζουν δεδομένα από σταθμούς στη Γη και από δορυφόρους για να δημιουργήσουν μοντέλα που επιτρέπουν να γίνουν προκαταρκτικές εκτιμήσεις.

Αν και τα δύο εργαλεία έχουν κάποιες διαφορές το ένα από το άλλο, η τάση ανόδου των θερμοκρασιών είναι αναμφισβήτητη και πιθανόν θα αντανακλάται στις μηνιαίες εκθέσεις αμερικανικών υπηρεσιών που θα δημοσιοποιηθούν αργότερα, εξήγησε ο Γκάβιν Σμιτ, επικεφαλής κλιματολόγος της αμερικανικής υπηρεσίας διαστήματος, σε δημοσιογράφους.

Προχθές Τετάρτη (19/7) το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο Κοπέρνικος προέβλεψε πως ο φετινός Ιούλιος θα είναι ο θερμότερος σε παγκόσμιο επίπεδο αφότου άρχισαν οι μετρήσεις, έπειτα από τον Ιούνιο που ήδη έσπασε κάθε ρεκόρ.

«Παρατηρούμε αλλαγές άνευ προηγουμένου σε όλο τον κόσμο», τόνισε ο κ. Σμιτ.

«Κύματα καύσωνα στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη, στην Κίνα κατεδαφίζουν τα ρεκόρ», συνέχισε.

Και τα φαινόμενα αυτά δεν μπορούν να αποδοθούν μόνο στο φαινόμενο Ελ Νίνιο, που «μόλις ενέσκηψε».

Το Ελ Νίνιο είναι κυκλικό κλιματικό φαινόμενο, η πηγή του οποίου βρίσκεται στον Ειρηνικό Ωκεανό, και οδηγεί σε αύξηση των θερμοκρασιών παγκοσμίως, ξηρασίες σε κάποιες περιοχές του κόσμου και καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις σε άλλες.

Αν και το Ελ Νίνιο διαδραματίζει κάποιον μικρό ρόλο στις τρέχουσες παρατηρήσεις, «βλέπουμε ρεκόρ θερμοκρασιών στην επιφάνεια της θάλασσας να καταρρίπτονται ακόμα και πέρα από τους τροπικούς, πολλούς μήνες τώρα», σύμφωνα με τον κ. Σμιτ.

«Και προβλέπουμε πως αυτό θα συνεχιστεί», πρόσθεσε ο κλιματολόγος, «καθώς συνεχίζουμε να εκπέμπουμε αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα».

Τα φαινόμενα που παρατηρούνται το τρέχον διάστημα αυξάνουν την πιθανότητα το 2023 να είναι η πιο θερμή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ. Η πιθανότητα αυτή είναι «50-50», κατά τους υπολογισμούς του Γκάβιν Σμιτ, άλλοι επιστήμονες όμως θεωρούν πως φθάνει ως ακόμα και το 80%, διευκρίνισε.

«Προβλέπουμε ότι το 2024 θα είναι χρονιά ακόμα πιο θερμή, καθώς θα αρχίσει με το φαινόμενο Ελ Νίνιο, που ενισχύεται αυτή τη στιγμή και θα φθάσει στην κορύφωση στα τέλη αυτής της χρονιάς», συμπλήρωσε ο κ. Σμιτ.

Οι διαδοχικοί καύσωνες απειλούν την ικανότητα της φύσης να μας παρέχει τροφή, λένε οι ερευνητές, καθώς προειδοποιούν για έναν «αόρατο, σιωπηλό θάνατο» στους ωκεανούς μας εν μέσω θερμοκρασιών ρεκόρ που καίνε τη Γη.

Οι καύσωνες σαρώνουν την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Κίνα, με την παγκόσμια θερμότερη ημέρα που έχει καταγραφεί ποτέ στις αρχές του φετινού Ιουλίου, θέτοντας σε κίνδυνο την ανθρώπινη ζωή καθώς και τη γη και τη θάλασσα από την οποία εξαρτάται.

«Το διατροφικό μας σύστημα είναι παγκόσμιο», δήλωσε ο Τζον Μάρσαμ, καθηγητής ατμοσφαιρικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Leeds, επισημαίνοντας:

«Υπάρχουν αυξανόμενοι κίνδυνοι ταυτόχρονης μεγάλης απώλειας καλλιεργειών σε διάφορες περιοχές του κόσμου, γεγονός που θα επηρεάσει πραγματικά τη διαθεσιμότητα και τις τιμές των τροφίμων. Αυτό δεν το βλέπουμε αυτή τη στιγμή, αλλά τις επόμενες δεκαετίες αυτό είναι ένα από τα πράγματα για τα οποία πραγματικά φοβάμαι».

«Ως άνθρωπος, αν είσαι αρκετά πλούσιος, μπορείς να μπεις μέσα και να βάλεις τον κλιματισμό. Αλλά τα φυσικά οικοσυστήματα και τα καλλιεργούμενα οικοσυστήματα δεν μπορούν να το κάνουν αυτό» υπογράμμισε.

Ο ευρωπαϊκός καύσωνας του 2018 οδήγησε σε πολλαπλές «αποτυχίες» καλλιεργειών και απώλεια αποδόσεων έως και 50% στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Το 2022, θερμοκρασίες ρεκόρ στο Ηνωμένο Βασίλειο σκότωσαν φρούτα και λαχανικά στο αμπέλι.

Οι καύσωνες αναμένεται να γίνουν 12 φορές πιο συχνοί έως το 2040 σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν από την αύξηση της θερμοκρασίας. Αν και ένας καύσωνας μπορεί να μην σκοτώσει ένα οικοσύστημα, τα μακρύτερα και συχνότερα φαινόμενα θα σημαίνουν ότι η φύση δεν θα έχει χρόνο να ανακάμψει.

«Οι άνθρωποι είναι γενικά απομονωμένοι από τις επιπτώσεις των καιρικών συνθηκών από τις οποίες εξαρτόμαστε όλοι. Πηγαίνουμε στα καταστήματα για να αγοράσουμε τρόφιμα – δεν τα καλλιεργούμε μόνοι μας. Αλλά αν μιλήσετε με αγρότες οπουδήποτε στον κόσμο, έχουν εξαιρετική επίγνωση του τι κάνει ο καιρός και των επιπτώσεων στη γεωργία τους» είπε ο Μάρσαμ.

O «αόρατος, σιωπηλός θάνατος» των ωκεανών

Η κλιματική κρίση δεν αυξάνει μόνο τους ατμοσφαιρικούς καύσωνες αλλά και τους ωκεάνιους, βλάπτοντας τις παράκτιες κοινότητες και απειλώντας μια άλλη βασική πηγή τροφής για τον άνθρωπο. Η θερμική καταπόνηση προκαλεί δραματικές εκλείψεις, όπως ο «θερμικός θόλος» του 2021 κατά μήκος της ακτής του Καναδά στον Ειρηνικό, ο οποίος σκότωσε περίπου ένα δισεκατομμύριο θαλάσσια ζώα.

Η Ντανιέλα Σμιτ, καθηγήτρια γεωεπιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, δήλωσε:

«Συχνά σκεφτόμαστε τις επιπτώσεις στα οικοσυστήματα της ξηράς επειδή είναι εύκολο να τις δούμε – τα φυτά μαραίνονται και τα ζώα ζεσταίνονται πολύ. Αλλά οι άνθρωποι γενικά δεν σκέφτονται τους θαλάσσιους καύσωνες. Αυτό είναι που πραγματικά με ανησυχεί – αυτός ο αόρατος, σιωπηλός θάνατος».

Μερικά από τα πιο ευάλωτα οικοσυστήματα είναι αυτά που έχουν συνηθίσει να έχουν σταθερή θερμοκρασία όλο το χρόνο, όπως τα είδη στους τροπικούς ωκεανούς. Η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς Κελσίου αναμένεται να αφανίσει ουσιαστικά τους τροπικούς υφάλους κοραλλιών. Έχουν τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα από κάθε άλλο οικοσύστημα παγκοσμίως και στηρίζουν περισσότερους από 500 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, οι περισσότεροι από τους οποίους βρίσκονται σε φτωχές χώρες.

«Έχω μικρά παιδιά», δήλωσε ο Μάρσαμ. «Κάθε φορά που βλέπεις το “Finding Nemo” ή διαβάζεις ένα βιβλίο για τους κοραλλιογενείς υφάλους, δεν μπορείς παρά να αισθάνεσαι ότι, σε κάποιο επίπεδο, τους πουλάς ένα ψέμα. Αν δεν δράσουμε γρήγορα, αυτά τα συστήματα θα εξαφανιστούν. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να μη νοιάζονται για τους κοραλλιογενείς υφάλους, αλλά δεν υπάρχει κανένα μέρος του πλανήτη που να είναι απρόσβλητο από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής», τόνισε.

«Δεν χρειάζεται τα πάντα να έχουν οικονομική αξία. Χρειάζεστε φυτά για κάθε αναπνοή που παίρνετε. Είναι το οξυγόνο που αναπνέετε – τείνουμε να το ξεχνάμε αυτό» πρόσθεσε.

Η έρευνα μόλις αρχίζει να ξύνει την επιφάνεια της κατανόησης του τρόπου με τον οποίο η θερμότητα επηρεάζει τα οικοσυστήματα. Σύμφωνα με ένα σενάριο υψηλών εκπομπών για αύξηση της θερμοκρασίας κατά 4,4 βαθμούς Κελσίου, το 41% των χερσαίων σπονδυλωτών θα αντιμετωπίσει ακραία θερμικά φαινόμενα μέχρι το 2099, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Nature. Οι πιέσεις που προκαλούνται από τις υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να προκαλέσουν πολλά προβλήματα, επηρεάζοντας την ανάπτυξη, τη γονιμότητα, την ανοσία και τις αλλαγές στη συμπεριφορά.

Τα είδη μετακινούνται στα βουνά και προς τους πόλους για να αποφύγουν τη ζέστη. Τελικά, είναι πιθανό να οδηγήσει περισσότερα είδη προς εξαφάνιση.

Η φύση μπορεί, ωστόσο, να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο να κάνει την ακραία ζέστη πιο υποφερτή, λένε οι ειδικοί. Οι υδάτινες μάζες, όπως οι λίμνες και τα σιντριβάνια, καθιστούν τα τοπία πιο ανθεκτικά στα ζεστά, ξηρά καλοκαίρια, βοηθώντας στην πρόληψη των πυρκαγιών και μειώνοντας τις επιπτώσεις της ξηρασίας.

«Η παρουσία της βλάστησης και του νερού στο τοπίο μας μπορεί να χρησιμεύσει ως τρόπος παθητικής ψύξης του περιβάλλοντός μας. Τα δέντρα και τα φυτά παρέχουν σκίαση και έχουν επίσης τον μηχανισμό της εξατμισοδιαπνοής. Τα υδάτινα σώματα, όπως οι λίμνες και τα σιντριβάνια, δεσμεύουν τη θερμότητα γύρω τους με την εξάτμιση του νερού» δήλωσε η Νικόλ Μιράντα, ερευνήτρια στο πρόγραμμα Oxford Martin για το μέλλον της ψύξης.

Ένα παράδειγμα είναι οι πράσινοι διάδρομοι μεγάλης κλίμακας στο Μεντεγίν της Κολομβίας, οι οποίοι φέρεται να έχουν μειώσει τη θερμότητα των πόλεων κατά 2 βαθμούς Κελσίου

*Πηγή: Guardian