Ερντογάν ή Κιλιτσντάρογλου; Τι δήλωσαν αφού ψήφισαν σε Κωνσταντινούπολη και Άγκυρα, καθώς οι Τούρκοι προσέρχονται στις κάλπες για την κρισιμότερη εκλογική αναμέτρηση εδώ και δεκαετίες

Μια διχασμένη Τουρκία καθορίζει τη μοίρα της στις πιο κομβικές εκλογές στη σύγχρονη ιστορία της, για να αποφασίσει εάν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα παραμείνει πρόεδρος μετά από 20 χρόνια στην εξουσία. Οι κάλπες θα αναδείξουν με αναλογικό σύστημα και τα 600 μέλη του τουρκικού κοινοβουλίου, ο ρόλος του οποίου υποβαθμίστηκε μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος το 2017 και τη θέσπιση προεδρικού συστήματος.

Ο απερχόμενος πρόεδρος ψήφισε το πρωί σε εκλογικό τμήμα του Ουσκουντάρ της Κωνσταντινούπολης, όπου είχε συγκεντρωθεί πλήθος υποστηρικτών του, που τον επευφημούσε, όπως και τη σύζυγό του, Εμινέ. Ο ίδιος ευχήθηκε «ένα επικερδές μέλλον» για την χώρα τονίζοντας ότι «είναι σημαντικό όλοι οι ψηφοφόροι να ψηφίσουν απρόσκοπτα μέχρι στις 17.00 για να δείξουν την δύναμη της τουρκικής δημοκρατίας».

«Η δημοκρατία έλειψε σε όλους μας», δήλωσε ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης και ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP), Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, που ψήφισε νωρίτερα στην Άγκυρα. «Μας έλειψε να είμαστε μαζί, να αγκαλιαζόμαστε. Θα δείτε, η άνοιξη θα επιστρέψει σε αυτή τη χώρα, αν το θέλει ο Θεός, και θα διαρκέσει για πάντα» υποστήριξε.

Η κυβερνώσα συμμαχία του ισλαμοσυντηρητικού AKP και του ακροδεξιού συμμάχου του MHP έχει την πλειοψηφία, αλλά η Εθνική Συμμαχία, που σχηματίστηκε από έξι αντιπολιτευόμενες παρατάξεις, φιλοδοξεί όχι μόνο να ανατρέψει την ισορροπία ισχύος αλλά να εξασφαλίσει πλειοψηφία δύο τρίτων, ώστε να μπορεί να προχωρήσει σε νέα αναθεώρηση του Συντάγματος.

Οι πολίτες της γείτονος προσέρχονται στην ψηφοφορία μετά από μια εκστρατεία σε κλίμα ακραίας πόλωσης με βία, απειλές και προβοκάτσιες με αποτέλεσμα να εκφράζονται ανησυχίες πως μπορεί σήμερα να ξεσπάσουν βίαια επεισόδια.

Η απόφαση του εκλογικού συμβουλίου αλλάζει τα δεδομένα, αφού έκρινε πως η απόσυρση του Μουχαρέμ Ιντζέ από την κούρσα δεν μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή στον πρώτο γύρο και ως εκ τούτου μπορεί να χρειαστεί δεύτερος, που θα θα διεξαχθεί στις 28 Μαΐου, εάν κανείς από τους δύο πρώτους υποψήφιους δεν συγκεντρώσει ποσοστό υψηλότερο του 50%.

Αν και κανείς δεν γνωρίζει τι θα κάνουν οι ψηφοφόροι του, όλα έδειχναν ότι θα ενισχυόταν σημαντικά ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, χωρίς να αποκλείεται νίκη του ακόμη και από τον πρώτο γύρο. Ωστόσο, τα ανοιχτά ζητήματα να είναι τόσα, που δεν επιτρέπουν καμία ασφαλή πρόβλεψη. 

Ο Ερντογάν υστερεί οριακά στις δημοσκοπήσεις και γι' αυτό κατέφυγε σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια, προκειμένου να κερδίσει την επανεκλογή του. Ισχυριζόμενος ότι η Τουρκία έχει χτυπήσει πετρέλαιο μοίρασε δώρα, μοίρασε δώρα, ήτοι αυξήσεις στους μισθούς του Δημοσίου κατά 45% και δωρεάν φυσικό αέριο, αλλά και κινδυνολογία, καθώς σε προεκλογική του συγκέντρωση το περασμένο Σαββατοκύριακο έδειξε ένα δήθεν deepfake βίντεο, που δείχνει μια ομάδα Κούρδων μαχητών να εκφράζουν την υποστήριξή τους στον αντίπαλό του.

Στην τελευταία του ομιλία επέλεξε να κατηγορήσει την αντιπολίτευση ότι συνεργάζεται με τον Αμερικανό πρόεδρο για να τον ανατρέψουν, αναπαράγοντας αυτό που λέει εδώ και καιρό, ότι οι αντίπαλοί του δέχονται εντολές από τη και ότι θα υποταχθεί στις επιθυμίες της εάν εκλεγεί.

Συγκεκριμένα, υπενθύμισε μια δήλωση του Τζο Μπάιντεν από την δική του εκστρατεία για την αμερικανική προεδρία, που είχε δημοσιευτεί στους New York Times τον Ιανουάριο του 2020, όταν είχε πει ότι η Ουάσινγκτον πρέπει να ενθαρρύνει τους αντιπάλους του Ερντογάν να τον νικήσουν μέσω εκλογών, υπογραμμίζοντας ότι δεν πρέπει να εκδιωχθεί από την εξουσία με πραξικόπημα. «Ο Μπάιντεν έδωσε εντολή να ανατραπεί ο Ερντογάν, το γνωρίζω αυτό. Ο λαός μου όλος το γνωρίζει», ανέφερε ο Τούρκος ηγέτης. «Σε μια τέτοια περίπτωση, τότε οι εκλογές θα δώσουν μια απάντηση και στον Μπάιντεν», πρόσθεσε.

Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ τόνισε ότι η Τουρκία είναι ένας μακροχρόνιος σύμμαχος των ΗΠΑ, σημειώνοντας πως παρακολουθούν στενά τις εκλογές αλλά δεν παίρνουν θέση σε αυτές. «Το μοναδικό μας ενδιαφέρον είναι η δημοκρατική διαδικασία, η οποία θα πρέπει να είναι και ελεύθερη και δίκαιη. Εμπιστευόμαστε τις τουρκικές αρχές ότι θα διεξαγάγουν τις εκλογές τηρώντας τη μακρά, περήφανη δημοκρατική παράδοση και τους νόμους της», ανέφερε.

Η σύνθεση του αυριανού τουρκικού κοινοβουλίου έχει επίσης κρίσιμη σημασία. Οι δημοσκοπήσεις προοιωνίζονται και σε αυτή την αναμέτρηση σκληρή μάχη ανάμεσα στο AKP και το MHP από τη μια και, και την Εθνική Συμμαχία από την άλλη. Οι σημερινές βουλευτικές και προεδρικές εκλογές κρίνουν όχι μόνο ποιος θα κυβερνήσει την Τουρκία, κράτος μέλος του NATO, αλλά και το πώς θα την κυβερνήσει, την εξέλιξη της οικονομίας, εν μέσω κρίσης που αύξησε κατακόρυφα το κόστος ζωής, καθώς και την εξωτερική πολιτική της, που σημαδεύτηκε από αρκετές μάλλον απρόβλεπτες στροφές.

Tι υποσχέθηκαν οι δύο αντίπαλοι

Η προεκλογική εκστρατεία Ερντογάν επικεντρώθηκε στη διαφήμιση της διακυβέρνησής του στους τομείς της αμυντικής βιομηχανίας και σε έργα υποδομής, με τον ίδιο να υποστηρίζει ότι η αντιπολίτευση θα ανατρέψει αυτά τα έργα προόδου.

 Για πολλούς οι υποσχέσεις του για ταχεία ανοικοδόμηση, που αναδιαμόρφωνε σημαντικό μέρος του νότου της χώρας που καταστράφηκε από τους σεισμούς, αποτελούν τον πυρήνα των προσπαθειών για την απομάκρυνση της προσοχής από τους τις συνέπειές τους και τις 50.000 ανθρώπινες απώλειες μόλις πριν από τρεις μήνες, ενώ  παραμένουν τα μεγάλα ερωτήματα για τις αιτίες και οι σφοδρές αντιδράσεις για τη διαχείριση της κρίσης από την κυβέρνησή του.

«Στόχος μας είναι να ανυψώσουμε τη ζώνη του σεισμού», είπε ο Ερντογάν έναν μήνα μετά τους σεισμούς, προσθέτοντας ότι η κυβέρνηση θα κατασκευάσει 319.000 σπίτια μέσα στον πρώτο χρόνο και 650.000 συνολικά. Οπότε για αρκετούς από τους επιζώντες δεν σημαίνουν λίγα αυτές οι δεσμεύσεις. 
 
Η αντιπολίτευση της Τουρκίας έκανε εκστρατεία με την υπόσχεση ότι «η άνοιξη θα ξανάρθει», δεσμευόμενη να αναθεωρήσει τις πολιτικές του «σουλτάνου», που αναμόρφωσαν τη χώρα είκοσι χρόνια τώρα, ώστε να επιστρέψει η κοινοβουλευτική δημοκρατία. Ειδικά τα τελευταία χρόνια της θητείας του σημαδεύτηκαν ξεκάθαρα από ολοένα μεγαλύτερη αυταρχική στάση κατά των αντιπάλων του και όχι μόνο.

Ο Κιλιτσντάρογλου, υποψήφιος του συνασπισμού κομμάτων που κινούνται στο φάσμα από την εθνικιστική δεξιά ως τη φιλελεύθερη κεντροαριστερά περνώντας από το πολιτικό ισλάμ, υπόσχεται επίσης την επαναφορά της Τουρκίας σε πιο ορθόδοξη οικονομική πολιτική, αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και κατάργηση του προεδρικού συστήματος.

Η ψήφος των Κούρδων, που αντιπροσωπεύουν το 15-20% του εκλογικού σώματος, θα κρίνει πολλά. Το Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP) δεν εντάχθηκε στον συνασπισμό, μολονότι εναντιώνεται σθεναρά στον Ερντογάν, ειδικά μετά τη φυλάκιση ηγετών του και τον διωγμό του τα τελευταία χρόνια, αλλά τάχθηκε αποφασιστικά υπέρ του Κιλιτσντάρογλου.

Το HDP συμμετέχει στις βουλευτικές εκλογές υπό τα λάβαρα του μικρού Κόμματος Πράσινης Αριστεράς, καθώς εκκρεμεί στη δικαιοσύνη δίωξη που ίσως οδηγήσει στην απαγόρευσή του, για δεσμούς με την «τρομοκρατία» –με το ένοπλο κουρδικό αυτονομιστικό κίνημα PKK–, που διαψεύδει κατηγορηματικά.

Ο Σινάν Ογάν, πρώην βουλευτής της άκρας δεξιάς, είναι επίσης υποψήφιος, όμως οι πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις δεν του πιστώνουν παρά το 5% των προθέσεων ψήφου.

Η εκλογική διαδικασία σε αριθμούς

Στους εκλογικούς καταλόγους είναι εγγεγραμμένοι περίπου 64 εκατομμύρια ψηφοφόροι (επί συνόλου 85 εκατ. κατοίκων). Από αυτούς, 3,4 εκατ. έχουν ήδη ψηφίσει στο εξωτερικό. Άλλοι 5,2 εκατομμύρια είναι νέοι, που θα ψηφίσουν για πρώτη φορά.  

Εκατοντάδες παρατηρητές βρίσκονται στα 50.000 εκλογικά κέντρα που άνοιξαν στις 08:00 και θα κλείσουν στις 17:00. Το Συμβούλιο της Ευρώπης αναμενόταν να αναπτύξει 350 παρατηρητές, πέραν των εκλογικών αντιπροσώπων που έχουν οριστεί από τα κόμματα, συμπεριλαμβανομένων 300.000 από την αντιπολίτευση.

Πρόεδρος ως το 2028; Ο πρόεδρος θεωρητικά δεν μπορεί να αναδειχθεί παρά για δυο πενταετείς θητείες. 
Όμως ο Ερντογάν διεκδικεί τρίτη διότι δεν λαμβάνεται υπόψη η νίκη του στις προεδρικές εκλογές του 2014, που έγινε όταν ακόμα το σύστημα ήταν κοινοβουλευτικό, έπειτα από τα 12 χρόνια που παρέμεινε στο αξίωμα του πρωθυπουργού 

Ο Κιλιτσντάρογλου, που θέλει να αλλάξει ξανά το σύστημα από προεδρικό σε κοινοβουλευτικό και να θεσπιστεί μια μόνο επταετής θητεία στην προεδρία, έχει υπονοήσει πως θα παραμείνει αρχηγός του κράτους μόνο για μια θητεία.

Βάσει της τουρκικής νομοθεσίας, απαγορεύεται αυστηρά η μετάδοση των αποτελεσμάτων πριν από τις 21:00. Αργά το βράδυ πάντως αναμένεται να έχει ξεκαθαρίσει το εάν θα χρειαστεί να διεξαχθεί δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάλυση της τουρκικής υπηρεσίας παρακολούθησης ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών διαπίστωσε ότι ο πρόεδρος είχε περισσότερες από 32 ώρες κάλυψης σε ένα κρατικό κανάλι, ενώ ο αντίπαλός του μόλις 32 λεπτά.

Στις εκλογές του 2018, το ποσοστό συμμετοχής ξεπέρασε το 86%.

Πηγή: efsyn.gr