Καθώς η χρονιά πλησιάζει στο τέλος της, ήρθε η ώρα να κάνουμε μια αναδρομή στα σημαντικότερα επιστημονικά επιτεύγματα για το 2022 που θα διαμορφώσουν τον κόσμο για τα επόμενα χρόνια. Η φετινή χρονιά ήταν γεμάτη καινοτομία και πρωτοποριακές εξελίξεις παρά τις αυξανόμενες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας.

Αυτές είναι οι πιο σημαντικές επιστημονικές εξελίξεις για το 2022:

Προσωποποιημένα εμβόλια κατά συγκεκριμένων μορφών καρκίνου

Τα εξατομικευμένα εμβόλια mRNA αποτελούν μια πολλά υποσχόμενη μορφή ιατρικής για τη θεραπεία του καρκίνου. Ο άμεσος στόχος είναι να δημιουργηθούν εμβόλια που καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα – ενώ ορισμένοι επιστήμονες αναπτύσσουν εμβόλια που θα μπορούσαν να αποτρέψουν κάποιον από το να εμφανίσει καρκίνο.

Τον Δεκέμβριο, τα αμερικανικά εργαστήρια των εταιριών Moderna και Merck ανακοίνωσαν θετικά προκαταρκτικά αποτελέσματα για το εμβόλιο τους κατά του καρκίνου του δέρματος με βάση το αγγελιοφόρο RNA, όταν χορηγείται σε συνδυασμό με ένα αντικαρκινικό φάρμακο. Συγκεκριμένα, σε μια μελέτη περίπου 150 ατόμων με μελάνωμα, η λήψη του εμβολίου ταυτόχρονα με το αντικαρκινικό φάρμακο Keytruda μείωσε τον κίνδυνο επανεμφάνισης ή θανάτου του καρκίνου κατά 44 τοις εκατό, σε σύγκριση με άτομα που έλαβαν θεραπεία μόνο με το αντικαρκινικό φάρμακο.

Ένας άνδρας υποβλήθηκε σε μεταμόσχευση καρδιάς από γενετικά τροποποιημένο χοίρο

Τον Ιανουάριο, ένας ανίατα άρρωστος 57χρονος άνδρας έγινε ο πρώτος άνθρωπος που υποβλήθηκε σε μεταμόσχευση καρδιάς από γενετικά τροποποιημένο χοίρο – ένα κρίσιμο πρώτο βήμα για να διαπιστωθεί αν τα ζώα θα μπορούσαν να αποτελέσουν πηγή οργάνων για τους ανθρώπους που τα χρειάζονται.

Τέτοιες ξενομεταμοσχεύσεις συνήθως απορρίπτονται γρήγορα από τον ανθρώπινο οργανισμό, αλλά αυτή η καρδιά προήλθε από ένα χοίρο με δέκα γονιδιακές επεξεργασίες που αποσκοπούσαν στη μείωση του κινδύνου να της επιτεθεί το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα. Η καρδιά λειτούργησε καλά, αλλά ο ασθενής πέθανε τελικά δύο μήνες μετά την πρωτοποριακή διαδικασία.

Λίγους μήνες αργότερα, δύο αμερικανικές ερευνητικές ομάδες ανέφεραν ανεξάρτητα τη μεταμόσχευση νεφρών χοίρου σε τρεις ανθρώπους που είχαν κηρυχθεί νομικά νεκροί επειδή δεν είχαν εγκεφαλική λειτουργία. Τα όργανα δεν απορρίφθηκαν και άρχισαν να παράγουν ούρα. Οι ερευνητές λένε ότι το επόμενο βήμα είναι οι κλινικές δοκιμές για να δοκιμαστούν ενδελεχώς τέτοιες διαδικασίες σε ζωντανούς ανθρώπους.

Αίμα που αναπτύχθηκε στο εργαστήριο χορηγήθηκε για πρώτη φορά σε ανθρώπους

Αίμα που αναπτύχθηκε στο εργαστήριο μεταγγίστηκε σε ανθρώπους στην πρώτη παγκόσμια κλινική δοκιμή. Οι συμμετέχοντες έλαβαν «τεχνητό αίμα» σε ποσότητα που δεν ξεπερνούσε τις δυο κουταλιές για να δουν πώς το συγκεκριμένο αίμα αποδίδει μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Η μελέτη επικεντρώνεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια που μεταφέρουν οξυγόνο από τους πνεύμονες στο υπόλοιπο σώμα.

Η τεχνητή νοημοσύνη προβλέπει δομές πρωτεϊνών

Ερευνητές ανακοίνωσαν τον Ιούλιο ότι χρησιμοποίησαν το επαναστατικό δίκτυο τεχνητής νοημοσύνης AlphaFold για να προβλέψουν τις δομές περισσότερων από 200 εκατομμυρίων πρωτεϊνών από περίπου ένα εκατομμύριο είδη, καλύπτοντας σχεδόν κάθε γνωστή πρωτεΐνη από όλους τους οργανισμούς των οποίων τα γονιδιώματα βρίσκονται σε βάσεις δεδομένων. Η ανάπτυξη του AlphaFold απέφερε στους δημιουργούς του στην εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης DeepMind, που εδρεύει στο Λονδίνο και ανήκει στην Alphabet, ένα από τα φετινά βραβεία Breakthrough ύψους 3 εκατομμυρίων δολαρίων.

Η Meta (Facebook) ανέπτυξε το δικό της δίκτυο τεχνητής νοημοσύνης, που ονομάζεται ESMFold, και το χρησιμοποίησε για να προβλέψει τα σχήματα περίπου 600 εκατομμυρίων πιθανών πρωτεϊνών από βακτήρια, ιούς και άλλους μικροοργανισμούς που δεν έχουν απομονωθεί ή καλλιεργηθεί. Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν αυτά τα εργαλεία για να αναπτύξουν πρωτεΐνες που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση νέων φαρμάκων και εμβολίων.

Πυρηνική σύντηξη

Τον Δεκέμβριο, η υπουργός Ενέργειας των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζένιφερ Γκράνχολμ ανακοίνωσε μια σημαντική επιστημονική ανακάλυψη για την αξιοποίηση της σύντηξης, την ενέργεια που τροφοδοτεί τον ήλιο και τα αστέρια. Ερευνητές στο Εθνικό Εργαστήριο Lawrence Livermore στην Καλιφόρνια παρήγαγαν για πρώτη φορά περισσότερη ενέργεια σε μια αντίδραση σύντηξης από όση κατανάλωσαν τα λέιζερ, κάτι που ονομάζεται καθαρό κέρδος ενέργειας.

Οι υποστηρικτές της σύντηξης ελπίζουν ότι μια μέρα θα μπορούσε να παραχθεί απεριόριστη, χωρίς άνθρακα, ενέργεια, εκτοπίζοντας τα ορυκτά καύσιμα και τις παραδοσιακές πηγές ενέργειας. Παρά το γεγονός πως η παραγωγή ενέργειας που θα τροφοδοτεί σπίτια και επιχειρήσεις από τη σύντηξη απέχει ακόμη δεκαετίες, οι ερευνητές δήλωσαν ότι πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα.

Εγκεφαλογράφημα δείχνει για πρώτη φορά τις τελευταίες στιγμές ενός ετοιμοθάνατου

Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων πραγματοποίησε ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG) για να αναλύσει τη δραστηριότητα των επιληπτικών κρίσεων ενός ασθενούς και να του συνταγογραφήσει την κατάλληλη θεραπεία. Όταν ο ασθενής υπέστη καρδιακή προσβολή στη μέση της καταγραφής και απεβίωσε, οι επιστήμονες κατάφεραν να καταγράψουν τη δραστηριότητα ενός ετοιμοθάνατου εγκεφάλου για πρώτη φορά στην ιστορία. Η μελέτη αυτού του ασθενούς υποδηλώνει ότι ο εγκέφαλος μπορεί να παραμένει ενεργός κατά τη διάρκεια -και ακόμη και μετά- του θανάτου. Στην πραγματικότητα, μπορεί να είναι προγραμματισμένος να συντονίζει την όλη διαδικασία.

Ανακαλύφθηκε το αρχαιότερο DNA

Επιστήμονες ανακοίνωσαν την ανακάλυψη του αρχαιότερου DNA που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Το DNA, που ανακτήθηκε από πυρήνες ιζημάτων στο βόρειο άκρο της Γροιλανδίας, είναι ηλικίας 2 εκατομμυρίων ετών.

Το εύρημα, λένε οι ειδικοί, θα μπορούσε όχι μόνο να φέρει επανάσταση στην παλαιοντολογία, ανοίγοντας νέα παράθυρα σε αρχαίους κόσμους, αλλά και να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα πώς τα είδη προσαρμόστηκαν σε έναν κόσμο που θερμαίνεται στο παρελθόν.

«Είναι σαν να έχουμε πραγματικά μια μηχανή του χρόνου με έναν τρόπο που δεν περιμέναμε ποτέ», δήλωσε ο Ρος ΜακΦι, ανώτερος επιμελητής στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας.