Οι εργάτες από τη Βιρμανία που παρήγαγαν τα τζιν της F&F για την Tesco στην Ταϊλάνδη αναφέρουν ότι ήταν παγιδευμένοι κυριολεκτικά σε καταναγκαστική εργασία, δουλεύοντας 99 ώρες την εβδομάδα για παράνομα χαμηλές αμοιβές σε άθλιες συνθήκες, όπως διαπίστωσε έρευνα της Guardian.

Η Tesco αντιμετωπίζει μια αγωγή-ορόσημο στο Ηνωμένο Βασίλειο από 130 πρώην εργαζόμενους στο εργοστάσιο ενδυμάτων VK (VKG), οι οποίοι την μηνύουν για υποτιθέμενη αμέλεια και αδικαιολόγητο πλουτισμό. Οι εργαζόμενοι κατασκεύαζαν τζιν ρούχα F&F για ενήλικες και παιδιά για το ταϊλανδέζικο υποκατάστημα της Tesco μεταξύ 2017 και 2020.

Η Tesco δήλωσε ότι τα ενδύματα πωλούνταν μόνο στην αγορά της Ταϊλάνδης, αν και η Guardian έχει δει εικόνες με ετικέτες γραμμένες στα αγγλικά σε ρούχα που ήταν φτιαγμένα εκεί. Τα κέρδη από τις πωλήσεις στην Ταϊλάνδη επέστρεφαν στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Πιστεύεται ότι είναι η πρώτη φορά που μια βρετανική εταιρεία απειλείται με αγωγή στα αγγλικά δικαστήρια για ένα ξένο εργοστάσιο ενδυμάτων στην αλυσίδα εφοδιασμού της, το οποίο δεν της ανήκει.

«Άγρια δύση» για τα δικαιώματα των εργαζομένων  

Το εργοστάσιο βρίσκεται στο Mae Sot, μια πόλη στα σύνορα με τη Μιανμάρ που βασίζεται στη βιρμανική μεταναστευτική εργασία και η οποία θεωρείται ως «άγρια δύση» για τα δικαιώματα των εργαζομένων. Η αγωγή υποστηρίζει ότι η Tesco θα έπρεπε να γνωρίζει ότι η περιοχή ήταν διαβόητη για την εκμετάλλευση.

Η Guardian διερεύνησε τους ισχυρισμούς των πρώην εργατών του εργοστασίου και πήρε συνέντευξη από 21 από αυτούς στο Mae Sot. Αυτοί είπαν κάποια πολύ συγκεκριμένα πράγματα:

·        Πληρώνονταν με μόλις 3 λίρες την ημέρα για να εργάζονται από τις 8 π.μ. έως τις 11 μ.μ. με μόλις μία ημέρα ρεπό το μήνα.

·        Λεπτομερή αρχεία που κρατούσαν οι προϊστάμενοι και τα οποία είδε η Guardian δείχνουν ότι η πλειοψηφία των εργαζομένων αμείβονταν με λιγότερες από 4 λίρες την ημέρα και μόνο ανάλογα με το πόσο μπορούσαν να βγάλουν. Ο κατώτατος μισθός στην Ταϊλάνδη ήταν τότε 7 λίρες για ένα 8ωρο.

·        Έπρεπε να δουλεύουν όλη τη νύχτα για 24 ώρες τουλάχιστον μία φορά το μήνα για να εκπληρώσουν μεγάλες παραγγελίες της F&F και να εξαντλούνται τόσο πολύ που κοιμόντουσαν στα τραπέζια ραψίματος.

·        Κάποιοι ανέφεραν σοβαρούς τραυματισμούς- ένας άνδρας περιέγραψε ότι έκοψε το χέρι του μεταφέροντας μια επικίνδυνα βαριά μηχανή, απαιτώντας 13 ράμματα. Ένας άλλος είπε ότι έχασε την άκρη του δείκτη του δακτύλου του αφού το έκοψε σε μια μηχανή κουμπιών ενώ έφτιαχνε τζιν σακάκια F&F.

·        Πολλοί είπαν ότι τους φώναζαν και τους απειλούσαν οι διευθυντές του εργοστασίου αν δεν συνέχιζαν να εργάζονται υπερωρίες και να εκπληρώσουν τους στόχους.

·        Περισσότεροι από δώδεκα από τους εργάτες που ερωτήθηκαν είπαν ότι το εργοστάσιο άνοιξε τραπεζικούς λογαριασμούς γι’ αυτούς και στη συνέχεια κατέσχεσε τις κάρτες και τους κωδικούς πρόσβασης, ώστε να φαίνεται ότι πληρώνονταν με τον κατώτατο μισθό, ενώ πλήρωναν πολύ λιγότερα σε μετρητά.

·        Οι περισσότεροι εργαζόμενοι βασίζονταν στη VKG για τη μεταναστευτική τους κατάσταση και ορισμένοι είπαν ότι τα μεταναστευτικά τους έγγραφα κρατούνταν από το εργοστάσιο, αφήνοντάς τους σε κατάσταση δουλεία.

·        Τα καταλύματα του εργοστασίου εντός του συγκροτήματος αποτελούνταν από δωμάτια με τσιμεντένια δάπεδα για να κοιμηθούν και βρώμικο νερό από λίμνη σε κουβά για να πλυθούν. Οι εργαζόμενοι λένε ότι τα περισσότερα δωμάτια δεν είχαν πόρτα, παρά μόνο μια κουρτίνα.

Η Tesco δήλωσε ότι η προστασία των δικαιωμάτων όλων στην αλυσίδα εφοδιασμού της είναι απολύτως απαραίτητη και ότι αν είχε εντοπίσει τότε σοβαρά ζητήματα όπως αυτά, θα είχε τερματίσει αμέσως τη σχέση της με την VKG.

Κανείς δεν είδε το κόκκινο πανί

Η Tesco άρχισε να χρησιμοποιεί το εργοστάσιο το 2017, παρά το γεγονός ότι η δική της αρχική επιθεώρηση εντόπισε τομείς μη συμμόρφωσης που, σύμφωνα με τους ειδικούς, θα έπρεπε να είχαν αποτελέσει κόκκινο πανί.

Η Tesco δεν συμμετείχε στην καθημερινή λειτουργία του εργοστασίου πέρα από τον καθορισμό και τον έλεγχο των προτύπων και την τοποθέτηση παραγγελιών. Σε μια πρωτοποριακή κίνηση, ωστόσο, οι εργαζόμενοι στην εφοδιαστική αλυσίδα της Tesco επιδιώκουν να θέσουν την Tesco προ των ευθυνών της, επειδή φέρεται να μην τους προστάτευσε.

Η Tesco πραγματοποίησε κέρδη 2,2 δισ. λιρών το 2020, το τελευταίο έτος που η ταϊλανδέζικη επιχείρησή της χρησιμοποίησε την VKG.

Η Win Win Mya, 53 ετών, η οποία δήλωσε ότι πληρωνόταν περίπου 3 λίρες την ημέρα για να σκουπίζει τα αποκόμματα υφασμάτων από το δάπεδο του εργοστασίου, δήλωσε: «Μας πήραν αυτό το κέρδος. Αυτοί το έχουν ήδη, αλλά εμείς δεν έχουμε τίποτα».

Οι ειδικοί σε θέματα εργασίας λένε ότι οι μεγάλες μάρκες ρούχων, όπως η F&F, αναθέτουν σκόπιμα την παραγωγή των ρούχων και τον έλεγχο των εργοστασίων σε εξωτερικούς συνεργάτες για να αποφύγουν την ευθύνη και τη φθορά της φήμης τους, διατηρώντας παράλληλα τις τιμές φθηνές και προστατεύοντας τα κέρδη τους.

Η υπόθεση, την οποία έχει αναλάβει η Leigh Day, αμφισβητεί τη δομή της εξωτερικής ανάθεσης. Ο Oliver Holland, ο δικηγόρος των εργαζομένων, δήλωσε: «Η υπόθεση αυτή είναι μια πολύ σημαντική υπόθεση: «Η Tesco είναι μία από τις πιο κερδοφόρες εταιρείες του Ηνωμένου Βασιλείου και οι πελάτες μας ισχυρίζονται ότι αποκομίζουν τεράστια κέρδη μέσω της εξωτερικής ανάθεσης της παραγωγής, μέσω των εργαζομένων που αμείβονται με πολύ χαμηλούς μισθούς, δουλεύουν υπερβολικά πολλές ώρες και κάτω από άθλιες συνθήκες.

»Υποστηρίζεται ότι όλα αυτά γίνονται αποκλειστικά για το κέρδος των εταιρειών στο Ηνωμένο Βασίλειο και για να μπορούν οι καταναλωτές να αγοράζουν πολύ φθηνά ρούχα. Ρούχα που κοστίζουν τόσο λίγο όσο τα ρούχα της F&F είναι πιθανό να προκαλούν ζημιά κάπου στην αλυσίδα εφοδιασμού και αυτό είναι που είδαμε σε αυτή την περίπτωση».

Εκδόθηκε αγωγή

Έχει εκδοθεί αγωγή στο Ανώτατο Δικαστήριο και αναμένεται να επιδοθεί το νέο έτος. Αντιμέτωπη με νομικές αγωγές είναι και η Ek Chai, η οποία ήταν το ταϊλανδέζικο υποκατάστημα της Tesco, μέχρι να πωληθεί στον όμιλο Charoen Pokphand τον Δεκέμβριο του 2020.

Η αγωγή έχει επίσης ασκηθεί κατά των ελεγκτών, της Intertek. Οι δικηγόροι πιστεύουν ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που ένας κοινωνικός ελεγκτής εμπλέκεται σε αυτού του είδους την αγωγή.

Η Intertek Ταϊλάνδης επιθεωρούσε τακτικά το εργοστάσιο, αλλά δεν εντόπισε σοβαρά ζητήματα μέχρι τον Ιούλιο του 2020, όταν οι εργαζόμενοι λένε ότι αποκάλυψαν τις συνθήκες που επικρατούσαν. Οι εργαζόμενοι δήλωσαν ότι το εργοστάσιο είχε ειδοποιηθεί για τους ελέγχους και ότι οι διευθυντές της VKG τους καθοδήγησαν να πουν ψέματα.

Η καταδικαστική έκθεση ελέγχου διαπίστωσε ότι εννέα από τους 26 ερωτηθέντες εργαζόμενους δήλωσαν ότι δεν πληρώνονταν με ημερομίσθιο ή τον κατώτατο μισθό, ότι εργάζονταν τις Κυριακές και ότι φοβόντουσαν να μιλήσουν. Είπε επίσης ότι ένας εργαζόμενος ανέφερε ότι του πήραν την κάρτα ΑΤΜ και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν μπορούσε να επαληθεύσει αν το εργοστάσιο συμμορφωνόταν με τις ώρες εργασίας, τους μισθούς και τις παροχές, λόγω των ασυνεπειών στα αρχεία της VKG.

Η Tesco παρέλαβε το πακέτο ελέγχου τον Αύγουστο του 2020, ωστόσο η VKG παρέμεινε προμηθευτής μέχρι να πουλήσει την Ek-Chai τον Δεκέμβριο του 2020. Η Tesco δήλωσε ότι ανέλαβε αμέσως έρευνα και αποφάσισε να αποχωρήσει από τον προμηθευτή, αλλά δεν κατάφερε να το πράξει πριν από την πώληση της επιχείρησης.

Καλύτερες συνθήκες; Απολύεσαι!

Τον Αύγουστο του 2020 απολύθηκαν 136 εργαζόμενοι της VKG, κάτι που, όπως είπαν, συνέβη αφού ζήτησαν καλύτερες αμοιβές και συνθήκες στον απόηχο του ελέγχου. Προσπάθησαν να λάβουν αποζημίωση απευθείας από το εργοστάσιο.

Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, οι εργαζόμενοι κατέθεσαν μήνυση στο τμήμα προστασίας και πρόνοιας της εργασίας της Ταϊλάνδης. Ισχυρίστηκαν ότι δικαιούνταν απλήρωτους μισθούς που αποτελούνταν από πλήρεις μισθούς δύο ετών, μισθούς για εργασία κατά τις παραδοσιακές αργίες, αμοιβή για υπερωρίες, επίδομα αδείας και εβδομαδιαία αμοιβή για ημέρες ανάπαυσης. Όμως το τμήμα διέταξε μόνο την καταβολή της αποζημίωσης απόλυσης και της αποζημίωσης προειδοποίησης.

Στη συνέχεια, η υπόθεση πήγε στο εργατικό δικαστήριο της Ταϊλάνδης, το οποίο κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα. Τίποτα δεν έχει καταβληθεί και οι εργαζόμενοι αναμένεται να καταθέσουν σύντομα έφεση. Οι περισσότεροι εναποθέτουν τώρα τις ελπίδες τους στην αγγλική υπόθεση.

Ταϊλανδοί εμπειρογνώμονες και δικηγόροι σε θέματα εργασίας πιστεύουν ότι η υπόθεση της Ταϊλάνδης απέτυχε εν μέρει επειδή η VKG βασίστηκε σε εκθέσεις ελέγχου που συνέταξε η Intertek, τις οποίες θεωρούν ελλιπείς, καθώς μέχρι το 2020 ανέφερε ότι η VKG είχε συμμορφωθεί με την εργατική νομοθεσία.

Ο Ντέιβιντ Γουέλς, διευθυντής του Κέντρου Αλληλεγγύης της Ταϊλάνδης, δήλωσε ότι τα δικαστήρια τείνουν να παίρνουν το μέρος των εργοδοτών και ότι το Mae Sot ήταν «η άγρια δύση της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού».

Ο Γουέλς είπε ότι το Mae Sot χαρακτηρίζεται από αδύναμο κράτος δικαίου, κακούς μισθούς και συνθήκες εργασίας, καμία πρόσβαση σε συνδικάτα και ένα μεταναστευτικό εργατικό δυναμικό «με ελάχιστη έως καθόλου νομική προστασία».

Οι αρχές γνωρίζουν τι συμβαίνει

Ο Χαρίτ Μισίτ, δικηγόρος που εκπροσώπησε τους εργάτες στα δικαστήρια της Ταϊλάνδης, αγωνίζεται στα δικαστήρια για εργατικές υποθέσεις εδώ και 42 χρόνια. Ο ίδιος δήλωσε: «Οι αρχές γνωρίζουν τι συμβαίνει, αλλά κάνουν τα στραβά μάτια. Τα δικαστήρια στην Ταϊλάνδη πρέπει να αναλάβουν δράση και να κάνουν περισσότερα. Αυτό που βλέπω εδώ και πάρα πολύ καιρό είναι ότι οι εργοδότες κάνουν κατάχρηση του συστήματος».

Εκπρόσωπος της Tesco δήλωσε: «Η προστασία των δικαιωμάτων όλων όσοι εργάζονται στην αλυσίδα εφοδιασμού μας είναι απολύτως απαραίτητη για τον τρόπο με τον οποίο δραστηριοποιούμαστε επιχειρηματικά. Προκειμένου να διατηρήσουμε τα αυστηρά μας πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, εφαρμόζουμε μια ισχυρή διαδικασία ελέγχου σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού μας και στις κοινότητες όπου δραστηριοποιούμαστε. Οποιοσδήποτε κίνδυνος παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι εντελώς απαράδεκτος, αλλά στις πολύ σπάνιες περιπτώσεις που εντοπίζονται, φροντίζουμε να διασφαλίσουμε ότι αντιμετωπίζονται κατάλληλα και ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι ελευθερίες των εργαζομένων γίνονται σεβαστά.

»Οι ισχυρισμοί που επισημαίνονται στην παρούσα έκθεση είναι απίστευτα σοβαροί και αν είχαμε εντοπίσει τέτοια ζητήματα κατά τη στιγμή που συνέβησαν, θα είχαμε τερματίσει αμέσως τη σχέση μας με τον συγκεκριμένο προμηθευτή. Καταλαβαίνουμε ότι το εργατικό δικαστήριο της Ταϊλάνδης επιδίκασε αποζημίωση στους εμπλεκόμενους και θα συνεχίσουμε να παροτρύνουμε τον προμηθευτή να επιστρέψει στους εργαζόμενους τους μισθούς που τους οφείλονται».

Ο Sirikul Tatiyawongpaibul, διευθύνων σύμβουλος της VKG, χαρακτήρισε τους ισχυρισμούς «φήμες» και δήλωσε ότι θα πρέπει να παρουσιαστούν στο δικαστήριο και ότι δεν μπορούν να σχολιαστούν, δεδομένης μιας υπόθεσης που βρίσκεται σε εξέλιξη στα εργατικά δικαστήρια της Ταϊλάνδης.

«Οι κανόνες και οι κανονισμοί της εταιρείας είναι σύμφωνοι με την εργατική νομοθεσία της Ταϊλάνδης, με την απασχόληση και τις συνθήκες εργασίας σύμφωνα με τους όρους που καθορίζονται από το τμήμα προστασίας και πρόνοιας της εργασίας και τους πελάτες … Η εταιρεία έχει πολεμήσει την υπόθεση με γεγονότα και δεν σκοπεύει να διακόψει τις δραστηριότητές της. Είναι απαραίτητο για την εταιρεία να διεκδικήσει δικαιοσύνη στο πλαίσιο της δικαστικής διαδικασίας της Ταϊλάνδης».

Εκπρόσωπος της Intertek δήλωσε: «Ως υπεύθυνη επιχείρηση, λαμβάνουμε πολύ σοβαρά υπόψη τα θέματα που θίγονται στην αλληλογραφία σας. Σημειώνουμε επίσης ότι τα θέματα αυτά αποτελούν επί του παρόντος αντικείμενο νομικών διαδικασιών στην Ταϊλάνδη και την Αγγλία και, ως εκ τούτου, δεν είμαστε σε θέση να σχολιάσουμε όσο οι διαδικασίες αυτές βρίσκονται σε εξέλιξη».

Το παρακάτω βίντεο είναι από ένα brand στην Ταϊλάνδη που κατασκευάζει ρούχα από ρετάλια -Μια καλή περίπτωση μέσα στο χάος του fast fashion

*Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην theguardian.com