Επιστήμονες μελέτησαν την ιστορικών διαστάσεων ξηρή τριετία 2018-2020 στη Γηραιά Ηπειρο και προτείνουν πολιτικές διαχείρισης παρόμοιων φαινομένων στο μέλλον. ● Δημιουργία μεγάλων δεξαμενών νερού, υπόγεια συστήματα αποθήκευσης, έξυπνες τεχνολογίες άρδευσης και καλλιέργεια πιο ανθεκτικών στη ζέστη ποικιλιών είναι ορισμένες από αυτές.

Τις ιστορικές διαστάσεις της ξηρασίας στη Ευρώπη που διήρκεσε από το 2018 έως το 2020 κατάφερε να κατηγοριοποιήσει μια διεθνής ομάδα ερευνητών με επικεφαλής επιστήμονες από το Κέντρο Περιβαλλοντικής Ερευνας Helmholtz (UFZ). Με βάση τα ευρήματά τους καμία ξηρασία που να καλύπτει μια τόσο μεγάλη περιοχή για μεγάλο χρονικό διάστημα και να συμπίπτει με υψηλότερη θερμοκρασία δεν έχει σημειωθεί στην Ευρώπη από τα μέσα του 18ου αιώνα.

Τα έτη από το 2018 έως το 2020 αντιπροσωπεύουν επομένως ένα νέο σημείο αναφοράς για τις ξηρασίες. Επειδή ένα τέτοιο πρωτοφανές γεγονός είναι πιθανό να συμβαίνει πιο συχνά στο μέλλον, οι επιστήμονες προτείνουν επειγόντως την ανάπτυξη και εφαρμογή κατάλληλων, περιφερειακά προσαρμοσμένων μέτρων πρόληψης της ξηρασίας.

Ξεραμένα λιβάδια και χωράφια, ξηρές κοίτες ρεμάτων, νεκρά δάση και μειωμένη παραγωγή σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Τα έτη ξηρασίας του 2018, 2019 και 2020 ήταν ασυνήθιστα και είχαν σημαντικές επιπτώσεις στη φύση και την οικονομία. Μέχρι σήμερα δεν ήταν σαφές πού έπρεπε να ταξινομηθούν στην ιστορική τους διάσταση.

Πλέον γνωρίζουμε: «Η ξηρασία της περιόδου 2018-2020 θέτει ένα νέο σημείο αναφοράς για τις ξηρασίες στην Ευρώπη» λέει ο δρ Ολντριχ Ράκοβεκ, μοντελοποιητής στο UFZ και κύριος συγγραφέας του σχετικού επιστημονικού άρθρου που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Earth's Future» της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ενωσης.

Συλλογή δεδομένων

Η έρευνα τεκμηριώθηκε με μεγάλη συλλογή δεδομένων και τεχνικών μοντελοποίησης, που επέτρεψε στους επιστήμονες να ανασυνθέσουν τις ιστορικές ξηρασίες από το 1766 και να συγκρίνουν την έκτασή τους με την ξηρασία από το 2018 έως το 2020.

Η ξηρασία αυτή επηρέασε περίπου το ένα τρίτο της χερσαίας έκτασης της Ευρώπης, ειδικά στην κεντρική Ευρώπη, σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Τσεχική Δημοκρατία. «Κανένα άλλο περιστατικό ξηρασίας τα τελευταία 250 χρόνια δεν είχε τόσο μεγάλη χωρική έκταση όσο αυτό» εξηγεί ο Ολντριχ Ράκοβεκ. Η συνολική διάρκεια αυτής της ξηρασίας στην Ευρώπη ήταν επίσης ασυνήθιστα μεγάλη.

Ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2018 και δεν έληξε μέχρι τον Δεκέμβριο του 2020: συνολικά 33 μήνες. Μόνο η ξηρασία μεταξύ 1857 και 1860 διήρκεσε ελαφρώς περισσότερο, για συνολικά 35 μήνες. Επιπλέον η ξηρασία από το 2018 έως το 2020 συνεχίστηκε επίσης το 2021 και το 2022 σε βαθύτερα εδάφη (δηλαδή έως και 2 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους). «Παρ' όλο που το 2021 ήταν πιο υγρό και παρείχε το πολύ αναγκαίο νερό στο ανώτερο έδαφος, σημαντικό για τη διατήρηση των γεωργικών δραστηριοτήτων, η υγρασία δεν διείσδυσε σε μεγαλύτερα βάθη» λέει ο ίδιος.

Επειδή ένα γεγονός ξηρασίας αναπτύσσεται δυναμικά στον χώρο και στον χρόνο (δηλαδή ξεκινά από ένα σημείο, μετά συνεχίζει να αναπτύσσεται και τελικά τελειώνει κάπου αλλού), η μέση διάρκειά του διαφέρει από τη συνολική του. Σε αυτήν την περίπτωση η εκδήλωση 2018-2020 παρουσίασε μέση διάρκεια ξηρασίας 12 μηνών. Στο παρελθόν μόνο το περιστατικό της ξηρασίας από το 1857 έως το 1860 διήρκεσε περισσότερο, με μέση διάρκεια 13 μήνες.

Ιστορικό ρεκόρ

Η άνοδος της θερμοκρασίας του αέρα έφτασε επίσης σε ιστορικό ρεκόρ κατά τη διάρκεια της ξηρασίας 2018-2020, με ανωμαλία 2,8 βαθμών Κελσίου πάνω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο τα τελευταία 250 χρόνια. «Οι ξηρασίες στο παρελθόν ήταν ψυχρότερες από τις πρόσφατες ξηρασίες, στις οποίες η μέση θερμοκρασία δεν άλλαξε σχεδόν καθόλου» λέει ο δρ Ροχίνι Κουμάρ, μοντελοποιητής στο UFZ και συν-συγγραφέας του άρθρου.

Οι επιπτώσεις ενός γεγονότος ξηρασίας γίνονται σημαντικά πιο σοβαρές εάν, εκτός από το έλλειμμα βροχοπτώσεων (περίπου 20% για μεγάλα γεγονότα ξηρασίας των περασμένων αιώνων), επικρατούν οι θερμότερες συνθήκες. Αυτό το συνδυασμένο αποτέλεσμα οδηγεί σε μεγαλύτερες απώλειες εξάτμισης, οδηγώντας σε μείωση των επιπέδων της υγρασίας του εδάφους.

Οι επιστήμονες εξέτασαν επίσης τις συνέπειες της έλλειψης νερού για τη γεωργία κατά τη διάρκεια αυτού του γεγονότος ξηρασίας. Συνέκριναν τις μέσες ετήσιες αποδόσεις των καλλιεργειών για το σιτάρι, τον αραβόσιτο και το κριθάρι μεταξύ 2018 και 2020 με εκείνες μεταξύ 1961 και 2021. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι συγκομιδές μειώθηκαν σημαντικά σε χώρες που επλήγησαν κυρίως από την ξηρασία της περιόδου 2018-2020.

Για παράδειγμα, η παραγωγή καλαμποκιού μειώθηκε μεταξύ 20 και 40% στο Βέλγιο, την Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, τη Γερμανία και τη Γαλλία. Η παραγωγή σιταριού μειώθηκε έως και 17,5% στη Γερμανία και του κριθαριού κατά 10% σε όλη σχεδόν την Ευρώπη.

«Οι λήπτες των αποφάσεων θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για σημαντικά, πιο σοβαρά περιστατικά ξηρασίας στο μέλλον. Ειδικά για τη χάραξη νέων γεωργικών πολιτικών αυτό θα πρέπει να θεωρηθεί ως αφύπνιση για την αξιολόγηση των κατάλληλων μέτρων για τον μετριασμό της απειλητικής έλλειψης νερού» λέει ο δρ Λούις Σαμιανένγκο, συν-συγγραφέας του άρθρου και επικεφαλής της ομάδας εργασίας.

Σε περιφερειακή βάση αυτό θα μπορούσε να είναι η δημιουργία μεγάλων δεξαμενών νερού, όπως τα υπόγεια συστήματα αποθήκευσης, έξυπνες τεχνολογίες άρδευσης ή αναπαραγωγή πιο ανθεκτικών στη ζέστη ποικιλιών.

Πηγή: efsyn.gr