Μετάφραση/Επιμέλεια: Ανδρέας Κοσιάρης

Έκθεση που δημοσιεύτηκε την περασμένη Δευτέρα από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και δημοσιεύτηκε στο International Journal of Epidemiology, διαπιστώνει πως η μείωση του προσδόκιμου ζωής σε 29 χώρες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, η Χιλή και 27 χώρες της Ευρώπης, είναι η μεγαλύτερη στη σύγχρονη ιστορία.

Για τη Δυτική Ευρώπη, η μείωση του προσδόκιμου ζωής είναι η χειρότερη από τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Για την Ανατολική Ευρώπη, είναι η χειρότερη από την κατάρρευση του Σοβιετικού μπλοκ το 1989-1991, που οδήγησε στην επανόρθωση του καπιταλισμού και τη διάλυση των δημόσιων συστημάτων υγείας και άλλων κοινωνικών δικτύων στήριξης.

Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η μείωση του προσδόκιμου ζωής είναι η χειρότερη από τότε που κρατούνται επίσημα στοιχεία, το 1933, καταμεσής της Μεγάλης Ύφεσης. Με άλλα λόγια, η COVID-19 είναι η χειρότερη συμφορά που συνέβη στην αμερικανική κοινωνία στη ζωντανή μνήμη.

Οι μειώσεις του προσδόκιμου ζωής ήταν κατά μέσο όρο πάνω από ένα ολόκληρο έτος στις 29 χώρες που μελετήθηκαν. Η μεγαλύτερη μείωση, 2,2 έτη, ήταν για τους άνδρες στις Ηνωμένες Πολιτείες, διπλάσια από τον μέσο όρο στις 29 χώρες.

Αυτή η μαζική κοινωνική οπισθοδρόμηση δεν προκαλείται από τον ιό SARS-CoV-2, αλλά από την άρνηση των κυρίαρχων τάξεων σε αυτές τις χώρες να διεξάγουν οποιονδήποτε σοβαρό αγώνα εναντίον του. Αντί να επιδιώκουν την καταστολή της πανδημίας και την εξάλειψη του ιού, έχουν εφαρμόσει μια πολιτική «πρώτα τα κέρδη», διατηρώντας την καπιταλιστική παραγωγή πάση θυσία, ειδικά με τη θυσία της ανθρώπινης ζωής.

Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες στο Κέντρο Δημογραφικής Επιστήμης του Leverhulme στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, οι οποίοι δημιούργησαν μια βάση δεδομένων με στοιχεία για το προσδόκιμο ζωής και από τις 29 χώρες, η οποία στη συνέχεια αναλύθηκε για τον προσδιορισμό των τάσεων από το 2019 έως τα μέσα του 2020 με βάση το φύλο και την ηλικία. Σε τρεις μόνο σκανδιναβικές χώρες υπήρξε κάποια βελτίωση. Σε όλες τις άλλες, παρατηρήθηκε πτώση τόσο για άνδρες όσο και για γυναίκες, άνω και κάτω των 60 ετών.

Σύμφωνα με τη μελέτη, «Το μέγεθος αυτών των μειώσεων αντιστάθμισε τα περισσότερα κέρδη στο προσδόκιμο ζωής τα πέντε χρόνια πριν από την πανδημία. Από τις 29 χώρες, γυναίκες από 15 και άνδρες από 10 χώρες κατέληξαν με χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση το 2020 από ό,τι το 2015».

Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο κύριων περιοχών που καλύπτονται από την έκθεση, της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών. Στην Ευρώπη, οι θάνατοι μεταξύ ατόμων ηλικίας άνω των 60 ετών ήταν ο κύριος παράγοντας για τη μείωση του προσδόκιμου ζωής. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ωστόσο, «η αυξημένη θνησιμότητα της μέσης ηλικίας (0-59 ετών) ήταν ο μεγαλύτερος συνεισφέρων παράγοντας στις απώλειες προσδόκιμου ζωής μεταξύ 2019 και 2020 στις ΗΠΑ μεταξύ των ανδρών».

Αυτό είναι μόνο ένα από τα πολλά ευρήματα που δείχνουν ότι η εργατική τάξη στις Ηνωμένες Πολιτείες, και ιδιαίτερα οι άνδρες εργαζόμενοι, έχουν υποστεί δυσανάλογο αντίκτυπο από την πανδημία.

Η έκθεση διαπίστωσε: «Παρά το γεγονός ότι έχουν νεότερο πληθυσμό, οι ΗΠΑ έχουν επίσης υψηλότερες συννοσηρότητες σε αυτές τις ηλικιακές ομάδες σε σύγκριση με τους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς με μεγαλύτερη ευπάθεια στην COVID-19. Άλλοι παράγοντες, όπως αυτοί που συνδέονται με την ανομοιογένεια στην πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας και τον δομικό ρατσισμό, μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην εξήγηση της αυξημένης θνησιμότητας».

Αυτές οι συννοσηρότητες περιλαμβάνουν τα υψηλότερα ποσοστά καρδιακών παθήσεων, καρκίνου και διαβήτη, που σε πολλές περιπτώσεις συνδέονται με το άγχος στον χώρο εργασίας και την υπερβολική εργασία, τον αντίκτυπο του αλκοολισμού, του εθισμού στα οπιοειδή και άλλων μορφών κατάχρησης ναρκωτικών που προκαλούνται από παρόμοιες αιτίες.

Υπάρχει επίσης μια συσσωρευμένη επίδραση από την κατάκλυση των εγκαταστάσεων υγειονομικής περίθαλψης από ασθενείς με COVID, καθώς όσοι αναζητούν φροντίδα για καρδιακές παθήσεις, καρκίνο και άλλες καταστάσεις μπορεί να μην μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση. Η έκθεση σημειώνει: «Τα αναδυόμενα στοιχεία δείχνουν περαιτέρω ότι η πλεονάζουσα θνησιμότητα που δεν προερχόταν από την CΟVID-19 συγκεντρώθηκε σε ηλικίες εργασίας».

Η μελέτη της Οξφόρδης δεν προχώρησε περαιτέρω και δεν εξέτασε τον αντίκτυπο της οικονομικής ανισότητας στο προσδόκιμο ζωής και στα ποσοστά θανάτων από την COVID. Όμως, πρόσφατα δεδομένα από μια μελέτη στο Οντάριο του Καναδά, διαπίστωσαν ότι όσοι είχαν χαμηλότερο εισόδημα είχαν πενταπλάσιο ποσοστό μόλυνσης από την COVID.

Ενώ ο ιός που προκαλεί την COVID-19 δεν ενδιαφέρεται αν ο ανθρώπινος στόχος του είναι πλούσιος ή φτωχός, δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για την κερδοσκοπική οργάνωση της κοινωνίας μας, που καθορίζει ποιοι άνθρωποι θα εκτεθούν στον θανατηφόρο ιό και για πόσο χρονικό διάστημα, και πόσο υγιείς και ανθεκτικοί στη μόλυνση θα είναι. Το κερδοσκοπικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης δεν αδιαφορεί για την τάξη και τον πλούτο όταν αποφασίζει ποια θεραπεία θα λάβει ένα άτομο που έχει μολυνθεί από τον ιό.

Η εργατική τάξη σε κάθε χώρα εισήλθε στην πανδημία του κορωνοϊού σε μειονεκτική θέση σε σύγκριση με τους καπιταλιστές εκμεταλλευτές, οι οποίοι είχαν μεγαλύτερη πρόσβαση σε υγειονομικούς πόρους και λιγότερες συννοσηρότητες πριν από την πανδημία και μεγαλύτερη ικανότητα απομόνωσης και προστασίας όταν εκατομμύρια αρρώσταιναν και πέθαιναν.

Συγκεκριμένα, οι άνδρες εργάτες ήταν πιο πιθανό να εργάζονται σε βιομηχανίες που θεωρούνται «αναγκαίες» (εκτός από την ίδια την υγειονομική περίθαλψη), όπως η συσκευασία κρέατος και η παραγωγή άλλων τροφίμων, η αποθήκευση και ο εφοδιασμός, η ηλεκτρική ενέργεια και άλλες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, και οι μεταφορές.

Η έκθεση της Οξφόρδης καταλήγει με αυτήν την προειδοποίηση για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας: «Παρόλο που η COVID-19 μπορεί να θεωρηθεί ως παροδικό σοκ στο προσδόκιμο ζωής, τα στοιχεία πιθανής μακροπρόθεσμης νοσηρότητας λόγω μακράς COVID και των επιπτώσεων της καθυστερημένης περίθαλψης για άλλες ασθένειες, καθώς και για των επιπτώσεων στην υγεία και των αυξανόμενων ανισοτήτων που απορρέουν από την κοινωνική και οικονομική διαταραχή της πανδημίας, υποδηλώνουν ότι τα σημάδια της πανδημίας της COVID-19 στην υγεία του πληθυσμού μπορεί να είναι πιο μακροχρόνια».

Η μελέτη βασίστηκε στην ανάλυση δεδομένων που συλλέχθηκαν πριν από την παραγωγή εμβολίων και την έναρξη του μαζικού εμβολιασμού. Αλλά ο άνισος εμβολιασμός λιγότερου από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού, που κυμαίνεται από περισσότερο από 70% στην Κίνα και σε μέρη της βιομηχανικής Δύσης, έως 5% ή λιγότερο στην Αφρική, δεν σταμάτησε την εξάπλωση του SARS-CoV- 2, και ο ιός συνεχίζει να μεταλλάσσεται.

Η μελέτη σημείωσε ότι 1,8 εκατομμύρια πέθαναν παγκοσμίως από την COVID-19 το 2020, χωρίς να αναφέρεται το προφανές του πολύ υψηλότερου αριθμού νεκρών το 2021 — 2,9 εκατομμύρια μέχρι στιγμής, για ένα σύνολο 4,7 εκατομμυρίων — έτσι η μείωση του προσδόκιμου ζωής θα είναι πιθανότατα ακόμη μεγαλύτερη φέτος.

Η επιστήμη είναι σαφής ότι ο COVID-19 μπορεί να εξουδετερωθεί σε περιοχές και να εξαλειφθεί παγκοσμίως, αλλά μόνο εάν υπάρχει η πολιτική βούληση για την υλοποίηση ενός προγράμματος μέγιστης κοινωνικής πάλης ενάντια στην πανδημία: το κλείσιμο σχολείων και χώρων εργασίας εκτός από τα πραγματικά απαραίτητα για τη διατήρηση της ζωής — όχι των εταιρικών κερδών — και μια πολιτική δημόσιας υγείας σε πλήρη κλίμακα που περιλαμβάνει μάσκες, κοινωνικές αποστάσεις, τεστ και εντοπισμό.

Κανένα τμήμα της άρχουσας τάξης δεν θα πραγματοποιήσει ένα τέτοιο πρόγραμμα, το οποίο θα πληρωνόταν μέσω της απαλλοτρίωσης του πλούτου που οι καπιταλιστές έχουν αποσπάσει από την εργασία των εργαζομένων για αμέτρητες δεκαετίες. Αυτή η πολιτική θα πραγματοποιηθεί μόνο μέσω της πολιτικής κινητοποίησης της εργατικής τάξης ως ανεξάρτητης κοινωνικής δύναμης, που θα παλεύει για τα δικά της συμφέροντα και τα συμφέροντα όλων εκείνων που επιθυμούν να θέσουν τέρμα σε αυτή τη θανατηφόρα απειλή για την ανθρωπότητα.