"Το Ισραήλ δεν θέλει την ειρήνη"

του Gideon Levy

Το Ισραήλ δεν θέλει την ειρήνη. Δεν έχω γράψει κάτι άλλο μέχρι σήμερα για το οποίο θα αισθανόμουν πραγματικά πιο ευτυχισμένος αν αποδεικνύονταν λανθασμένο. Όμως τα στοιχεία πληθαίνουν. Ουσιαστικά, μπορεί να ειπωθεί ότι το Ισραήλ ποτέ δεν ήθελε την ειρήνη, μια δίκαιη ειρήνη, βασισμένη σ' έναν δίκαιο συμβιβασμό και για τις δύο πλευρές.

Είναι αλήθεια πως ο χαιρετισμός ρουτίνας στα εβραϊκά είναι "σαλόμ", ειρήνη δηλαδή. "Ειρήνη" λέει εκείνος που αποχαιρετά και φεύγει, "ειρήνη" λένε κι αυτοί που τον υποδέχονται και τον καλωσορίζουν. Αλλά δεν αναφέρονται στο είδος εκείνο της ειρήνης που θα επιφέρει τη δικαιοσύνη δίχως την οποία δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει ποτέ ειρήνη. Οι Ισραηλινοί θέλουν ειρήνη όχι όμως δικαιοσύνη, οπωσδήποτε όχι κάτι που να βασίζεται σε οικουμενικές αξίες. Έτσι, μιλούν για την ειρήνη χωρίς να υπάρχει ειρήνη. Όχι μόνον δεν υπάρχει ειρήνη, αλλά τα τελευταία χρόνια το Ισραήλ έχει απομακρυνθεί κι από την επιδίωξη του να κάνει ειρήνη. Έχει παραιτηθεί εντελώς απ' αυτή. Η ειρήνη έχει εξαφανιστεί από την ισραηλινή ατζέντα, τη θέση της έχουν πάρει οι συλλογικές ανησυχίες που συστηματικά εμφυτεύονται (στους πολίτες) και οι προσωπικές φιλοδοξίες που έχουν πλέον προτεραιότητα πάνω απ' οτιδήποτε άλλο.

 Η ισραηλινή επιθυμία για ειρήνη, κατά τα φαινόμενα, έσβησε πριν από μια δεκαετία περίπου, μετά την αποτυχία της διάσκεψης του Καμπ Ντέιβιντ το 2000, την διάδοση του ψέματος ότι "δεν υπάρχει Παλαιστίνιος εταίρος για την ειρήνη", και φυσικά, την φρικτή, αιματοβαμμένη περίοδο της δεύτερης Ιντιφάντα. Αλλά η αλήθεια είναι ότι ακόμα και πριν από αυτό, το Ισραήλ ποτέ δεν ήθελε πραγματικά την ειρήνη. Ποτέ, ούτε για ένα λεπτό, το Ισραήλ δεν συμπεριφέρθηκε στους Παλαιστίνιους σαν σε ανθρώπινα όντα που έχουν ίσα δικαιώματα. Ποτέ δεν αντιμετώπισε τη δυσφορία τους και την κατανοητή ανθρώπινη και εθνική αγωνία τους. Το δε ισραηλινό στρατόπεδο της ειρήνης-αν υπήρξε ποτέ τέτοιο πράγμα-αφανίστηκε μ' έναν παρατεταμένο θάνατο ανάμεσα στις οδυνηρές σκηνές της δεύτερης Ιντιφάντα και το ψέμα του ότι "δεν υπάρχει εταίρος για ειρήνη". Το μόνο που έμεινε ήταν μια χούφτα (ειρηνιστικών) οργανώσεων, οι οποίες όσο αποφασισμένες και αφοσιωμένες ήταν (στην ιδέα της ειρήνης) τόσο αναποτελεσματικές αποδείχθηκαν στην αντιμετώπιση των εκστρατειών απονομιμοποίησης που είχαν εξαπολυθεί εναντίον τους. Έτσι λοιπόν, το Ισραήλ απόμεινε με την απορριπτική στάση του.

 Οικισμοί και έποικοι

 Το πιο συντριπτικό αποδεικτικό στοιχείο της απόρριψης της ειρήνης από το Ισραήλ είναι φυσικά το έργο του εποικισμού. Από την αυγή της ύπαρξής του, δεν υπήρξε άλλο πιο αξιόπιστο και ακριβέστερο τεστ των πραγματικών προθέσεων του Ισραήλ από την συγκεκριμένη επιχείρηση. Με απλά λόγια: οι κατασκευαστές των εβραϊκών οικισμών θέλουν να παγιώσουν την κατοχή (των παλαιστινιακών εδαφών) κι αυτοί που θέλουν να παγιώσουν την κατοχή, δεν θέλουν την ειρήνη. Αυτή είναι όλη η ιστορία με λίγα λόγια.

 Υπό την προϋπόθεση ότι οι αποφάσεις του Ισραήλ είναι ορθολογικές, είναι αδύνατο να γίνουν αποδεκτές απ' τη μια η οικοδόμηση (εβραϊκών οικισμών) στις (παλαιστινιακές) περιοχές, και απ' την άλλη η επιδίωξη να επιτευχθεί ειρήνη και αμοιβαία συνύπαρξη. Κάθε κατασκευαστικό έργο στους οικισμούς, κάθε προκατασκευασμένο σπίτι και κάθε μπαλκόνι, εκφράζει την απόρριψη της ειρήνης. Αν το Ισραήλ ήθελε να πετύχει την ειρήνη μέσα από τις Συμφωνίες του Όσλο (του 1993) τουλάχιστον θα είχε σταματήσει την κατασκευή εβραϊκών οικισμών με δική του πρωτοβουλία. Το γεγονός ότι αυτό δεν συνέβη, αποδεικνύει ότι το Όσλο ήταν μια δόλια συμφωνία, ή στην καλύτερη περίπτωση, το χρονικό μιας προαναγγελθείσας αποτυχίας. Αν το Ισραήλ ήθελε να συνάψει ειρήνη στην Τάμπα, το Καμπ Ντέιβιντ, το Σαρμ ελ-Σεΐχ ή την Ιερουσαλήμ, η πρώτη κίνηση που θα έπρεπε να κάνει ήταν να βάλει οριστικό τέλος στην κατασκευή εβραϊκών οικισμών στις (παλαιστινιακές) περιοχές. Άνευ όρων. Χωρίς ανταλλάγματα. Το ότι δεν το έκανε, είναι απόδειξη πως δεν ήθελε μια δίκαιη ειρήνη. Οι εβραϊκοί οικισμοί είναι ο ακρογωνιαίος λίθος των προθέσεων του Ισραήλ.

 Απορρίπτοντας την ειρήνη

Απ΄ την άλλη, ο "αρνητισμός" του Ισραήλ (έναντι της ειρήνης) είναι ενσωματωμένος πολύ πιο βαθιά, στο DNA του, στο αίμα του, στο λόγο ύπαρξής του, στις πιο αρχέγονες πεποιθήσεις του. Εκεί, στο βαθύτερο σημείο τους, βρίσκεται η ιδέα ότι αυτή η γη προορίζεται για τους Εβραίους και μόνον γι αυτούς. Εκεί, πολύ βαθιά, είναι εδραιωμένη η αξία του "περιούσιου λαού", του λαού που "διάλεξε ο Θεός". Στην πράξη, αυτό σημαίνει πως εδώ, σ' αυτή τη γη, οι Εβραίοι έχουν το δικαίωμα να κάνουν ό, τι απαγορεύεται να κάνουν οι άλλοι. Έτσι έχουν τα πράγματα, αυτή είναι η "αφετηρία". Δεν υπάρχει περίπτωση να ξεκινήσεις από αυτό το σημείο και να φτάσεις σε μια δίκαιη ειρήνη. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να επιτευχθεί μια δίκαιη ειρήνη όταν τ' "όνομα του παιχνιδιού" είναι η αποστέρηση της ανθρώπινης ιδιότητας απ' τους Παλαιστινίους. Δεν υπάρχει τρόπος να επιτευχθεί ειρήνη, όταν η ιδέα της δαιμονοποίησης των Παλαιστινίων καρφώνεται στα κεφάλια των ανθρώπων μέρα με την ημέρα. Όσοι είναι πεπεισμένοι ότι κάθε Παλαιστίνιος είναι ύποπτος κι ότι κάθε Παλαιστίνιος θέλει "να πετάξει τους Εβραίους στη θάλασσα", δεν πρόκειται ποτέ να κάνουν ειρήνη με τους Παλαιστίνιους. Δυστυχώς, οι περισσότεροι Ισραηλινοί έχουν πεισθεί για την αλήθεια αυτών των δύο πεποιθήσεων.

 Την τελευταία δεκαετία, οι δύο λαοί έχουν διαχωριστεί ο ένας απ' τον άλλον. Ο μέσος νεαρός Ισραηλινός δεν θα συναντήσει ποτέ τον αντίστοιχο Παλαιστίνιο συνομήλικό του, παρά μόνον στη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας του (κι αυτό μόνον αν τύχει και υπηρετήσει στις κατεχόμενες περιοχές). Ούτε ο μέσος νεαρός Παλαιστίνιος θα "συναναστραφεί" ποτέ του μ' έναν Ισραηλινό της ηλικίας του, παρά μόνον αν θα είναι ο στρατιώτης που του φυσά τον καπνό στα μούτρα σε κάποιο σημείο ελέγχου, ή ο στρατιώτης που θα εισβάλει στο σπίτι του στη μέση της νύχτας, ή ο έποικος που σφετερίζεται τη γη του και πυρπολεί τους ελαιώνες του.

 Νέα μίση

 Κατά συνέπεια, η μόνη επαφή μεταξύ των δύο λαών είναι αυτή μεταξύ κατακτητή, που είναι οπλισμένος και βίαιος, και κατεχόμενου, που είναι απελπισμένος και που επίσης μπορεί να γίνει βίαιος. Πάνε οι παλιές ημέρες που οι Παλαιστίνιοι εργάζονταν στο Ισραήλ και οι Ισραηλινοί ψώνιζαν από την Παλαιστίνη. Ήταν η εποχή των «κανονικών», κατά το ήμισυ, και ισότιμων κατά το ένα τέταρτο, σχέσεων που υφίσταντο ανάμεσα σε δύο λαούς οι οποίοι μοιράζονται το ίδιο κομμάτι γης. Είναι πολύ εύκολο σε μια τέτοια κατάσταση, να υποκινηθούν και να στραφούν οι δύο λαοί ο ένας εναντίον του άλλου, να διασπαρθούν οι φόβοι και να ενσταλαχθούν νέα μίση σε αυτά που ήδη υπάρχουν. Αυτό επίσης, είναι μια σίγουρη συνταγή για μη-ειρήνη.

 Έτσι λοιπόν, μια νέα ισραηλινή επιθυμία ξεφύτρωσε: ο πόθος του διαχωρισμού. «Αυτοί θα είναι εκεί, κι εμείς εδώ-(θα είμαστε) επίσης κι εκεί». Σε μια εποχή που η πλειοψηφία των Παλαιστινίων-μια εκτίμηση που επιτρέπω στον εαυτό μου ύστερα από δεκαετίες που κάνω ρεπορτάζ στις (παλαιστινιακές) περιοχές- εξακολουθούν να θέλουν την συνύπαρξη, αν κι αυτοί γίνονται όλο και λιγότεροι, οι περισσότεροι Ισραηλινοί θέλουν την απεμπλοκή και τον διαχωρισμό, αλλά χωρίς να πληρώσουν το τίμημα. Το όραμα των δύο κρατών έχει κερδίσει ευρεία αποδοχή αλλά χωρίς καμία πρόθεση να εφαρμοστεί στην πράξη. Οι περισσότεροι Ισραηλινοί τάσσονται υπέρ, αλλά όχι «τώρα», κι ίσως όχι καν «εδώ». Έχουν εκπαιδευτεί να πιστεύουν πως δεν υπάρχει εταίρος για την ειρήνη-ένας Παλαιστίνιος δηλαδή- παρά μόνον ο Ισραηλινός εταίρος.

 Η κόκκινη γραμμή της δικαιοσύνης

 Δυστυχώς, η αλήθεια βρίσκεται σχεδόν στο αντίθετο. Οι Παλαιστίνιοι μη-εταίροι, δεν έχουν πλέον καμία ευκαιρία να αποδείξουν ότι είναι εταίροι (του Ισραήλ στην ειρήνη). Οι Ισραηλινοί μη-εταίροι είναι όμως πεπεισμένοι πως είναι συνομιλητές (των Παλαιστινίων στη διαδικασία ειρήνευσης). Έτσι άρχισε η διαδικασία κατά την οποία ισραηλινοί όροι, εμπόδια και δυσκολίες συσσωρεύθηκαν το ένα πάνω στ' άλλο, γεγονός που αποτελεί ένα ακόμη ορόσημο του ισραηλινού «αρνητισμού». Πρώτα ήρθε η απαίτηση για τερματισμό της τρομοκρατίας, έπειτα η απαίτηση για αλλαγή ηγεσίας (ο Γιασέρ Αραφάτ ήταν το εμπόδιο) και μετά απ' αυτό, η Χαμάς έγινε το εμπόδιο.

Τώρα θεωρείται εμπόδιο η άρνηση των Παλαιστινίων να αναγνωρίσουν το Ισραήλ ως εβραϊκό κράτος. Το Ισραήλ θεωρεί κάθε βήμα που κάνει-από τις μαζικές πολιτικές συλλήψεις ως την επέκταση των εβραϊκών οικισμών-ότι είναι νόμιμο, ενώ κάθε παλαιστινιακή κίνηση θεωρείται «μονομερής».

 Η μόνη χώρα στον πλανήτη χωρίς (οριστικά) σύνορα, εμφανίζεται τόσο καιρό απρόθυμη να οριοθετήσει ακόμα κι εκείνα τα σύνορα που θα προκύψουν από έναν συμβιβασμό με τον οποίο θα είναι ικανοποιημένη. Το Ισραήλ δεν έχει αφομοιώσει το γεγονός ότι για τους Παλαιστίνιους τα σύνορα του 1967 είναι η μητέρα όλων των συμβιβασμών, η κόκκινη γραμμή της δικαιοσύνης (η της σχετικής δικαιοσύνης). Για τους Ισραηλινούς, όμως αυτά είναι τα «σύνορα αυτοκτονίας». Αυτός είναι ο λόγος που η διατήρηση του σημερινού στάτους κβο έχει γίνει ο πραγματικός ισραηλινός σκοπός, ο πρωτεύων στόχος της ισραηλινής πολιτικής, σχεδόν το «άλφα και το ωμέγα» της. Το πρόβλημα είναι πως η υφιστάμενη κατάσταση δεν μπορεί να διαρκέσει για πάντα. Ιστορικά, ήταν λίγα τα έθνη που είχαν συμφωνήσει να ζουν υπό κατοχή χωρίς αντίσταση. Και η διεθνής κοινότητα επίσης, είναι ικανή μια μέρα να αρθρώσει μια ισχυρή καταδίκη αυτής της κατάστασης πραγμάτων με συνοδευτικά σωφρονιστικά μέτρα (κατά του Ισραήλ). Επομένως, είναι προφανές πως ο ισραηλινός στόχος είναι μη ρεαλιστικός.

 Ζοφερή εικόνα

 Αποκομμένοι απ' την πραγματικότητα, η πλειοψηφία των Ισραηλινών συνεχίζουν κανονικά τις ζωές τους. Στα μάτια του μυαλού τους, ο κόσμος είναι πάντα στραμμένος εναντίον τους και το θέμα της κατοχής (των Παλαιστινίων) είναι πέρα από το πεδίο των ενδιαφερόντων τους. Όποιος τολμήσει να επικρίνει την πολιτική της κατοχής, βαφτίζεται αντισημίτης, κάθε πράξη αντίστασης (από τους Παλαιστίνιους) εκλαμβάνεται ως απειλή για την ύπαρξη του Ισραήλ. Η αντίθεση όλης της διεθνούς κοινότητας στην κατοχή, θεωρείται ως «απο-νομιμοποίηση» του Ισραήλ και ως πρόκληση για την ύπαρξη της ίδιας της χώρας. Επτά δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο - οι περισσότεροι από τους οποίους τάσσονται κατά της κατοχής - έχουν άδικο, και έξι εκατομμύρια Εβραίοι του Ισραήλ - οι περισσότεροι από τους οποίους υποστηρίζουν την κατοχή - έχουν δίκιο. Αυτή είναι η πραγματικότητα στα μάτια του μέσου Ισραηλινού.

Προσθέστε σ' όλα αυτά την καταπίεση, την συγκάλυψη και την αποσιώπηση και έχετε άλλη μια εξήγηση του ισραηλινού «αρνητισμού» απέναντι στην ειρήνη. Γιατί θα πρέπει κανείς να αγωνιστεί για την ειρήνη εφόσον η ζωή στο Ισραήλ είναι καλή, επικρατεί η ηρεμία και η πραγματικότητα αποκρύπτεται; Ο μόνος τρόπος για την αποκλεισμένη Λωρίδα της Γάζας να υπενθυμίσει στους ανθρώπους την ύπαρξή της, είναι με το να εκτοξεύει ρουκέτες. Και η Δυτική Όχθη τραβά την παγκόσμια προσοχή, μόνον αυτές τις ημέρες που το αίμα χύνεται εκεί (στη Γάζα) Παρομοίως, η θέση της διεθνούς κοινότητας, λαμβάνεται υπόψη μόνον όταν προσπαθεί να επιβάλει μποϊκοτάζ και κυρώσεις, οι οποίες με τη σειρά τους δημιουργούν αμέσως μια εκστρατεία αυτό-θυματοποίησης (από το Ισραήλ) διάσπαρτη με χονδροειδείς και μερικές φορές θρασείς, ιστορικές καταγγελίες.

 Αυτή λοιπόν είναι η ζοφερή εικόνα. Δεν περιέχει κάποια ακτίνα ελπίδας. Η αλλαγή δεν θα έρθει μόνη της, μέσα απ' την ισραηλινή κοινωνία καθόσον αυτή η κοινωνία συνεχίζει να συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο. Οι Παλαιστίνιοι έχουν κάνει περισσότερα από ένα λάθη, αλλά τα λάθη τους είναι οριακά. Το θεμελιώδες δίκαιο είναι με το μέρος τους, και ο θεμελιώδης «αρνητισμός» (απέναντι στην ειρήνη) είναι στην αρμοδιότητα των Ισραηλινών. Οι Ισραηλινοί θέλουν την κατοχή, όχι την ειρήνη. Εύχομαι μονάχα να κάνω λάθος.

(Μετάφραση- επιμέλεια: Νίκος Κυριακίδης)