Μια διαδραστική πλατφόρμα χαρτογράφησης της συνοριακής γραμμής στον Εβρο, προϊόν πολύμηνης έρευνας της ερευνητικής ομάδας Forensis μαζί με την ερευνητική ομάδα Forensic Architecture, έχει αναρτηθεί από χθες στο διαδίκτυο (https://evros.counter-investigations.org/) για να φωτίσει κάθε σημαντική λεπτομέρεια ενός συνοριακού τοπίου που κρατούνταν μέχρι σήμερα αχαρτογράφητο, απροσπέλαστο και ασαφές για τις οργανώσεις δικαιωμάτων, για τους ακτιβιστές, για τους ερευνητές, για τους πρόσφυγες που διασχίζουν τα σύνορα και για κάθε ενδιαφερόμενο.

Καθώς με τις δεκαετίες άλλαζε το φυσικό ανάγλυφο και μετατοπιζόταν η κοίτη του ποταμού με βάση την οποία έγινε η αρχική συνοριακή χάραξη το 1926, το ακριβές σύνορο του Εβρου παρέμενε ασαφές στους μη ειδικούς. Αυτή την ασάφεια εκμεταλλεύονταν οι ελληνικές και οι τουρκικές αρχές για να ισχυριστούν κατά πώς τις βολεύει κάθε φορά ότι ένα συγκεκριμένο σημείο βρισκόταν στην εδαφική κυριότητα του άλλου κράτους, προκειμένου να αποποιηθούν τη δική τους ευθύνη για τυχόν διάσωση προσφύγων ή για παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.

«Η πλατφόρμα παρακολουθεί αυτή την επί έναν αιώνα μεταμόρφωση του ποτάμιου τοπίου και παρακολουθεί τη μεταβαλλόμενη πορεία του ποταμού στον χώρο και στον χρόνο για να διερευνήσει τις θανατηφόρες επιπτώσεις που έχει αυτή η ευέλικτη εδαφική συνθήκη στις σημερινές συνοριακές διελεύσεις. Στα 9.404 στρέμματα και τα δύο κράτη χρησιμοποιούν ως όπλο την εδαφική ασάφεια για να παραβιάζουν ατιμώρητα τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο. Μέσα σε αυτόν τον χώρο μετανάστες και πρόσφυγες κυνηγιούνται, κρατούνται, βασανίζονται, «απωθούνται» στην άλλη πλευρά του ποταμού από τους συνοροφύλακες ή εγκαταλείπονται σε νησίδες για ημέρες, ακόμη και εβδομάδες» σημειώνουν οι δημιουργοί της πλατφόρμας.

01 04

Εκμεταλλευόμενες το αποκλειστικό δικαίωμα πρόσβασης που διατηρούν για τον εαυτό τους στην περιοχή, οι Aρχές των δύο χωρών έχουν μετατρέψει την περιοχή σε θανατηφόρα ζώνη εξαίρεσης από τον νόμο, μια επικράτεια αυθαιρεσίας. Tο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στην πρόσφατη ιστορική απόφασή του, με την οποία καταδικάζει τη χώρα μας για την επαναπροώθηση γυναίκας τουρκικής καταγωγής στην Τουρκία τον Μάιο του 2019, έκανε δεκτό ότι οι επαναπροωθήσεις στον Εβρο και στο Αιγαίο αποτελούν συστηματική πρακτική της Ελλάδας. Το Δικαστήριο δέχτηκε επίσης ότι όλα τα στοιχεία της έκθεσης που είχαν υποβάλει οι Forensic Architecture βάσει λεπτομερούς χωροχρονικής ανάλυσης ήταν αυθεντικά και επαληθεύσιμα, ενώ αμφισβήτησε τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης ότι μπορούν να γίνουν δεκτά μόνο φωτογραφίες και βίντεο στα οποία αναγράφονται τα λεγόμενα μεταδεδομένα, δηλαδή πληροφορίες για το πότε και πού τραβήχτηκαν.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της πλατφόρμας, περισσότερες από 60 ομάδες προσφύγων έχουν εγκλωβιστεί σε νησίδες του ποταμού από τις αρχές του 2020. Η περίπτωση της ομάδας που εγκλωβίστηκε για εβδομάδες σε νησίδα απέναντι από το χωριό Κισσάρι τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2022 είναι ίσως η γνωστότερη και η πιο χαρακτηριστική για το πώς χειρίζονται οι ελληνικές αρχές την ασάφεια της συνοριακής γραμμής. Η ελληνική κυβέρνηση αρνούνταν να κάνει επιχείρηση διάσωσης με το επιχείρημα πως η συγκεκριμένη νησίδα ήταν τάχα τουρκική. Ωστόσο το Γενικό Επιτελείο Στρατού, ανατρέχοντας στο Πρωτόκολλο της Επιτροπής Διαχάραξης των Ελληνοτουρκικών Συνόρων του 1926, όπως ψηφιοποιήθηκε από τη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού μετά από γεωγραφική προσαρμογή των χαρτών του Πρωτοκόλλου, διαπίστωνε ότι η συνοριακή γραμμή χώριζε τη νησίδα σε ελληνικό και σε τουρκικό μέρος.

Τώρα η πλατφόρμα έχει ενσωματώσει τα επίσημα στοιχεία του χάρτη του 1926 και δίνει τη δυνατότητα μιας ακριβούς απάντησης σχετικά με την εδαφική κυριότητα κάθε σημείου της περιοχής. «Βασιζόμενη στους αρχικούς χάρτες οριοθέτησης και σε δημόσια διαθέσιμο υλικό από τη Χαρτογραφική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού, η πλατφόρμα σχεδιάζει για πρώτη φορά την ακριβή πορεία της συνοριακής γραμμής. Η πλατφόρμα επιτρέπει επίσης στους χρήστες να εισάγουν συντεταγμένες και να τις εξετάζουν σε σύγκριση με την ακριβή συνοριακή γραμμή. Με αυτόν τον τρόπο ο χάρτης στοχεύει να προσφέρει ένα πολύτιμο εργαλείο για οργανισμούς και ερευνητές που λαμβάνουν σήματα κινδύνου από ομάδες εγκλωβισμένων και να ασκήσουν πίεση για την έγκαιρη διάσωσή τους» επισημαίνουν οι δύο ερευνητικές ομάδες.

Χαρτογράφηση της μεγάλης πυρκαγιάς

Ο χάρτης δίνει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει κανείς μέρα μέρα την εξέλιξη της μεγάλης πυρκαγιάς που ξέσπασε στον Εβρο στις 19 Αυγούστου 2023 και συνέχισε να καίει για 17 μέρες, καταστρέφοντας περίπου 1.000.000 στρέμματα και αποτελώντας τη μεγαλύτερη σε έκταση και διάρκεια πυρκαγιά που έχει καταγραφεί στην Ευρώπη.

Η κυβέρνηση και προσωπικά ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης όπως και τα συστημικά μέσα ενημέρωσης υπαινίχθηκαν ή δήλωσαν ευθέως ότι τη φωτιά την έβαλαν πρόσφυγες που περνούσαν από την περιοχή, αν και έγινε γνωστό ότι η πυρκαγιά ξεκίνησε από κεραυνό. Στο δάσος βρέθηκαν τα απανθρακωμένα πτώματα 20 προσφύγων που είχαν εγκλωβιστεί στο δάσος, ακολουθώντας τη μακρύτερη και πιο επικίνδυνη διαδρομή μέσω των βουνών της Ροδόπης ακριβώς για να αποφύγουν τον κίνδυνο επαναπροώθησης κοντά στο ποτάμι.

Η πλατφόρμα χαρτογραφεί μαζί με την εξάπλωση της πυρκαγιάς και τις τοποθεσίες των προσφύγων που κάηκαν. Στόχος της πλατφόρμας είναι να αποτελέσει εργαλείο στα χέρια ακτιβιστών, οργανώσεων, ερευνητών και προσφύγων για τη λογοδοσία των Αρχών και τον εντοπισμό της ευθύνης τους ως προς τις παραβιάσεις δικαιωμάτων στα σύνορα, όπως και για την προστασία των προσφύγων που διασχίζουν τα σύνορα.

«Η χαρτογράφηση των συνόρων είναι συνήθως μια χειρονομία εξουσίας. Αντίθετα, αντί να επιβάλουμε αυτό το σύνορο, η συμβολή μας στοχεύει στην αποσταθεροποίηση της θανατηφόρας λειτουργίας του. Φέρνοντας την πολυπόθητη διαύγεια πάνω σε αυτή την εσκεμμένα θολή εδαφική συνθήκη και αποδεικνύοντας όχι μόνο πόσο επικίνδυνο, αλλά και πόσο ατίθασο και ασταθές είναι το ποτάμι και τα ιζήματά του ως εθνικό σύνορο, η πλατφόρμα εξετάζει τον ποταμό Εβρο μέσα από μια προοπτική κατάργησης» υπογραμμίζουν οι Forensic Architecture και Forensis.

ΠΑΣΟΚ: «Δυσθεώρητες οι εκκρεμότητες» στις άδειες μεταναστών

Περισσότερες από 280 χιλιάδες είναι οι εκκρεμότητες των μεταναστευτικών αδειών διαφόρων τύπων που βρίσκονται σε διαδικασία χορήγησης και ανανέωσης, σύμφωνα με στοιχεία που διέθεσε στο ΠΑΣΟΚ το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, απαντώντας σε αίτηση κατάθεσης εγγράφων που είχε υποβάλει στις 27 Νοεμβρίου η τομεάρχης Μετανάστευσης, Νάντια Γιαννακοπούλου.

«Ο αριθμός των εκκρεμοτήτων είναι δυσθεώρητος και αδύνατον να αντιμετωπιστεί χωρίς τη λήψη μέτρων ενίσχυσης των υπηρεσιών και απλοποίησης των διαδικασιών», επισημαίνει σε ανακοίνωσή της η κ. Γιαννακοπούλου. Σημειώνει ότι σε ορισμένες υπηρεσίες ανά τη χώρα η κατάσταση είναι τραγική, καθώς είναι περισσότερες οι εκκρεμότητες από τις άδειες που έχουν εκδοθεί.

Πρώτες στον κατάλογο των εκκρεμοτήτων βρίσκονται η κεντρική υπηρεσία (74.828 εκκρεμότητες), ο Πειραιάς (69.201) και η Παλλήνη (63.515).

Από το σύνολο των 776.109 μεταναστών που είτε έχουν άδεια διαμονής (495.635) είτε βρίσκονται σε διαδικασία χορήγησης ή ανανέωσης της άδειάς τους (280.484), 107.871 είναι κάτω των 18 ετών και 104.945 άνω των 60 ετών. Ανά χώρα προέλευσης, οι περισσότεροι μετανάστες προέρχονται από την Αλβανία (400.217), την Κίνα (61.912), το Πακιστάν (50.545), τη Γεωργία (33.096), το Μπανγκλαντές (24.720), την Αίγυπτο (23.080), την Ινδία (20.383), τη Ρωσία (20.106), την Ουκρανία (19.035), τις Φιλιππίνες (16.213) και την Τουρκία (14.093). Τα τελευταία δημοσιοποιημένα στοιχεία του υπουργείου ως προς τη διαδικασία ασύλου αφορούν τον Νοέμβριο και έκτοτε έχει σταματήσει η μηνιαία δημοσιοποίηση στοιχείων, χωρίς να παρέχεται εξήγηση στην ιστοσελίδα του υπουργείου.

Η κ. Γιαννακοπούλου επισημαίνει ότι από τον Απρίλιο του 2020 το υπουργείο σταμάτησε αναιτιολόγητα να δημοσιοποιεί στατιστικά που δημοσιοποιούσε από το 2014, ενώ δύο υπουργοί «αρνήθηκαν με αντικοινοβουλευτικό τρόπο να δώσουν τα στοιχεία που ζητήθηκαν μέσω του κοινοβουλευτικού ελέγχου», επισημαίνει. Ευχαριστεί τον σημερινό υπουργό Νίκο Παναγιωτόπουλο για τη διάθεση των στοιχείων και σημειώνει ότι ύστερα από μερικούς μήνες το ΠΑΣΟΚ θα ζητήσει επικαιροποιημένα στατιστικά και θα επιμείνει στην τακτική επίσημη ανάρτησή τους.

Πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ