Αυξημένο τίμημα ώς 16% στις υπογεγραμμένες προσφορές αναδόχων αποδέχτηκε το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών για να προχωρήσουν οι παραδόσεις στα δύο εκκρεμή τμήματα του διαγωνισμού καινούργιων αστικών λεωφορείων φυσικού αερίου. Οι δύο αυτές προμήθειες αποτελούν τμήματα του ταλαίπωρου διαγωνισμού για την παραλαβή καινούργιων αστικών λεωφορείων, ο οποίος προκηρύχθηκε τον Οκτώβριο του 2021, σε συνέχεια ακυρωθέντος διαγωνισμού από την άνοιξη του 2019 με παραπλήσιο αντικείμενο. Είχε προηγηθεί τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2024 (δυόμισι χρόνια μετά την προκήρυξη του διαγωνισμού) η υπογραφή των συμβάσεων με τις δύο κατασκευάστριες εταιρείες από τη Γαλλία και την Ιταλία στα εκκρεμή τμήματα λεωφορείων φυσικού αερίου Euro VI.

Για το τμήμα του διαγωνισμού με τα 200 αστικά λεωφορεία μήκους 12 μέτρων, που επελέγη η Industria Italiana Autobus SpA (IIA), είχε εγκριθεί με τη σύμβαση που υπεγράφη στις 19.3.2024 συμβατικό τίμημα 51,99 εκατ. ευρώ πλέον ΦΠΑ (συνολικά 64,467 εκατ. ευρώ), δηλαδή 259.950 ευρώ πλέον ΦΠΑ ανά λεωφορείο με υποστήριξη συντήρησης για 5 χρόνια. Οι παραδόσεις προγραμματίστηκαν σε πακέτα των 50 λεωφορείων, τα πρώτα μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2025, άλλα 50 μέχρι το τέλος Απριλίου 2025, ακόμη 50 μέχρι το τέλος Μαΐου 2025 και τα υπόλοιπα μέχρι το τέλος Ιουνίου 2025.

Αντιπρόσωπος της ιταλικής μάρκας (και της Karsan) για την Ελλάδα είναι ο Ανδρέας Τσελέντης (Mietsel A.E.).

Εναν χρόνο πριν από τη λήξη της συμβατικής ημερομηνίας παράδοσης, η IΙΑ κατέθεσε στις 31.5.2024 αίτημα τροποποίησης κυρίως ως προς συμμόρφωσή της στις νέες υποχρεωτικές τεχνικές προδιαγραφές του Κανονισμού 2019/2144, σε θέματα ασφαλείας του κλωβού των λεωφορείων και των ηλεκτρονικών συστημάτων ευστάθειας, ζητώντας την αναπροσαρμογή του τιμήματος σε ποσοστό 20,1%, για τη συμμόρφωση στις νέες υποχρεωτικές τεχνικές προδιαγραφές ενός Κανονισμού (Ε.Ε.) που ήταν σε ισχύ από το 2019 - παρακάτω θα δούμε όμως ότι αλλού είναι το πρόβλημα...

Με νεότερο έγγραφο στις 30.7.2024 αναπροσάρμοσε τις απαιτήσεις της σε 16% αύξηση του τιμήματος - αίτημα το οποίο αποδέχθηκε τρεις ημέρες αργότερα, στις 2 Αυγούστου 2024, η Επιτροπή Παραλαβής των λεωφορείων. Επιπλέον, υπέβαλε στις 5 Αυγούστου αίτημα μετάθεσης του συμβατικού χρόνου παράδοσης. Τελικά, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, ενέκρινε στις 7.8.2024 (ΑΔΑ 9ΞΣ2465ΧΘΞ-ΙΠΟ) πρόσθετη αποζημίωση 8,32 εκατ. ευρώ πλέον ΦΠΑ (συνολικά 10.314.816 ευρώ), αυξάνοντας το συνολικό κόστος στα 60,31 εκατ. ευρώ πλέον ΦΠΑ (συνολικά 74,78 εκατ. ευρώ), δηλαδή 301.550 ευρώ ανά λεωφορείο πλέον ΦΠΑ, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να κρατήσει ζωντανό αυτό το τμήμα του διαγωνισμού - όμως το θέμα ήδη δημιουργεί πονοκεφάλους στο Ελεγκτικό Συνέδριο.

Εχει ιστορικό κ.λπ. ενδιαφέρον με έμμεση αξία, ότι ο διευθύνων σύμβουλος της Karsan, Okan Baş, είχε δηλώσει δημόσια το καλοκαίρι του 2019 πως με τα 227 λεωφορεία (Menarinibus Citimood με μείγμα κινητήρων πετρελαίου και CNG, σε μήκη 10 και 12 μέτρων) που πρόκειται να παραδοθούν στη δημοτική συγκοινωνία της Ρώμης, οι συνολικές παραγγελίες που έλαβε η Karsan (ως εταίρος της IΙA) τους πρώτους 5 μήνες του 2019 έφτασαν τις 320 μονάδες που αντιστοιχούν σε ποσό 61,3 εκατομμυρίων ευρώ.

Και γαλλικός... μπερές

Είχε προηγηθεί στα τέλη Ιουλίου η έγκριση του υπουργού Μεταφορών (και του υπουργείου Οικονομικών στο σκέλος της τροποποίησης προϋπολογισμού) στο αίτημα της Iveco France SAS για αναπροσαρμογή κατά 9% του συμβατικού τιμήματος για τα 100 αρθρωτά 18μετρα αστικά λεωφορεία φυσικού αερίου CNG, δηλαδή επιπλέον 3,465 εκατ. ευρώ πλέον ΦΠΑ, αυξάνοντας το συνολικό κόστος από τα 38,5 στα 41,965 εκατ. ευρώ πλέον ΦΠΑ. Η σύμβαση υπεγράφη στις 20 Φεβρουαρίου 2024 προβλέποντας παράδοση 50 οχημάτων μέχρι τις 20 Οκτωβρίου 2024 και τα υπόλοιπα μέχρι τις 25 Μαΐου 2025.

Λίγες ημέρες αργότερα, στις 8 Μαρτίου κατατέθηκε το αίτημα αναπροσαρμογής (η διαδικασία προβλέπεται στο άρθρο 41 της σύμβασης, αλλά… δεν είναι υποχρεωτική η αποδοχή), συνοδευόμενο από οικονομική ανάλυση της ελεγκτικής PwC. Το υπουργείο αποδέχτηκε την «άνοδο του κόστους σε πρώτες ύλες, ενέργεια και εργατικά χέρια» αναγνωρίζοντας ότι είχε καθυστερήσει σημαντικά την κατακύρωση του συγκεκριμένου τμήματος (το Ελεγκτικό Συνέδριο προς το παρόν διαφωνεί).

Ελεγκτικό… φρένο

Οι δύο τροποποιήσεις των υπογεγραμμένων συμβάσεων πρέπει να πάρουν εκ νέου το «πράσινο φως» από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Σύμφωνα με πληροφορίες, το ανώτατο δικαστήριο που έχει την ευθύνη του προσυμβατικού ελέγχου έχει εκδώσει αναβλητική πράξη για το αίτημα που αφορά το αυξημένο κόστος των λεωφορείων της Iveco France, ζητώντας από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών την προσκόμιση συμπληρωματικών στοιχείων, ενώ εκκρεμεί η εξέταση για το αίτημα που αφορά το αυξημένο κόστος για την Industria Italiana Autobus, το οποίο είναι πιο περίπλοκο καθώς «αποδίδεται» σε υποχρεωτικές προδιαγραφές ασφαλείας που ήταν σε ισχύ με Κανονισμό (Ε.Ε.) από το 2019, με καταληκτική ημερομηνία ταξινόμησης μέσω διαδικασίας «τέλους σειράς» τον Ιούνιο 2024.

Προβληματική από την ίδρυσή της η Industria Italiana Autobus

Η Industria Italiana Autobus SpA δημιουργήθηκε το 2014 με μετοχικό κεφάλαιο 16,8 εκατ. ευρώ, στο πλαίσιο των σχεδίων για την εκποίηση των Irisbus (πρ. θυγατρική της CNH Industrial) και BredaMenarinibus (θυγατρική της Finmeccanica - νυν Leonardo), οι οποίες είχαν παραγωγικές εγκαταστάσεις λεωφορείων στο Φλούμερι-Αβελίνο, κοντά στη Νάπολη (Irisbus) και στην Μπολόνια (BredaMenarinibus), με την προσθήκη της King Long Italia (Tevere SpA κινεζικών συμφερόντων) ως κύριου μετόχου με μερίδιο 80%.

Η νέα εταιρεία ξεφορτώθηκε τις παραγωγικές εγκαταστάσεις και τους περίπου 500 εργαζόμενους, αναθέτοντας την παραγωγή λεωφορείων στην τουρκική Karsan, στην Προύσα της Τουρκίας (Μαρμαράς). Το 2016 φάνηκαν τα πρώτα προβλήματα και με ένα δάνειο 25 εκατ. ευρώ (κυρίως από την Invitalia) προσπάθησε να επαναλειτουργήσει το παλιό εργοστάσιο της Irisbus στο Φλούμερι (σε αδράνεια από το 2011), σε συνδυασμό με μια αύξηση κεφαλαίου κατά 9,2 εκατ. ευρώ που μείωσε το μερίδιο της Leonardo στο 15%. Τα προβλήματα συσσωρεύτηκαν ώς το 2018, όταν και λόγω απεργιών ακυρώθηκαν συσσωρευμένες παραγγελίες λόγω μη τήρησης συμβατικών υποχρεώσεων. Παρενέβη τότε το ιταλικό υπουργείο Ανάπτυξης με ένα σχέδιο διάσωσης που περιελάμβανε μετοχικές αλλαγές. Την επόμενη χρονιά πήρε μερίδιο 20,03% η Karsan (αργότερα το αύξησε στο 28,6%). Μια νέα αναταραχή πέρυσι οδήγησε σε ακόμη μία προσπάθεια διάσωσης, με εμπλοκή του ιταλικού Δημοσίου.

Φέτος, στις 19 Ιουνίου η Seri Industrial SpA (μπαταρίες αυτοκινήτων FAAM κ.λπ.) ανακοίνωσε την πρόθεση εξαγοράς του 98% της Industria Italiana Autobus SpA (IIA). Η συμφωνία οριστικοποιήθηκε στις 11 Ιουλίου 2024 με σκοπό τη δημιουργία συνεργειών για την απορρόφηση της παραγωγής μπαταριών λιθίου που κατασκευάζει η θυγατρική της FIB SpA, με επικέντρωση της παραγωγής επί ιταλικού εδάφους σε ηλεκτροκίνητα αστικά λεωφορεία.

Στο μεταξύ όμως η Karsan, η οποία κατασκεύαζε με σχετική αδειοδότηση από τη MenariniBus από το 2019 την τρέχουσα γενιά των αστικών λεωφορείων Citimood CNG (και τα πετρελαιοκίνητα μοντέλα), έχει πλέον αποχωρήσει από την παραγωγή τους και έχει στραφεί στην παραγωγή ηλεκτρικών λεωφορείων με τεχνολογία κίνησης από την BMW, δηλώνοντας ότι μπορεί να επανέλθει στο μέλλον, αλλά αυτή τη φορά θα αντιμετωπίσει τη Menarini ως πελάτη και όχι ως εταίρο (...σε ό,τι αφορά το κόστος και τους χρόνους παράδοσης). Κάπου εκεί κρύβεται το μυστικό του αιτήματος για αύξηση του συμβατικού τιμήματος και όχι στην αστεία δικαιολογία της αλλαγής προδιαγραφών.

Μετά την αποχώρηση της Karsan, η μόνη παραγωγική διέξοδος της IIA είναι στη Valle Ufita της επαρχίας Αβελίνο (Νάπολη), καθώς ο όμιλος Seri ανακοίνωσε στις αρχές Αυγούστου την πρόθεσή του να κλείσει το εργοστάσιο στην Μπολόνια όπου «γεννήθηκε» η Menarini το 1919 και να μεταφέρει τους εναπομείναντες 77 εργαζόμενους στη Νάπολη. Τα συνδικάτα ανακοίνωσαν απεργίες για τις 3 Σεπτεμβρίου και αύριο Τρίτη έχει προγραμματιστεί συνάντηση στο υπουργείο Βιομηχανίας στη Ρώμη, για να αποφασιστεί τι θα γίνει με την IIA.

Πάντως, η μόνη ρεαλιστική πιθανότητα να κατασκευαστούν νέα λεωφορεία στην Ιταλία είναι να μην υπάρχουν χρέη της Menarini προς τους προμηθευτές εξαρτημάτων - δηλαδή σενάριο επιστημονικής φαντασίας.

Πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ