Έκθεση / Η Ελλάδα σε θεσμική υποχώρηση – SOS για το κράτος Δικαίου από ανεξάρτητες οργανώσεις
ΦΩΤΕΙΝΗ ΛΑΜΠΡΙΔΗ
Εξαιρετικά ανησυχητική για το κράτος Δικαίου στην Ελλάδα σήμερα είναι η έκθεση, με παραλήπτη την Κομισιόν, που δημοσιοποίησαν σε συνέντευξη Τύπου οι ανεξάρτητες οργανώσεις Vouliwatch, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA), HIAS Ελλάδος, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ) και Reporters United στην αίθουσα του Δικηγορικού Συλλόγου Αθήνας.
Το tvxs σταχυολογεί τα βασικά σημεία της έκθεσης και όσα ειπώθηκαν στη συνέντευξη τύπου.
Η έκθεση εντοπίζει πέντε οριζόντια ζητήματα με αντίκτυπο στις διαφορετικές πτυχές του Κράτους Δικαίου στην Ελλάδα:
- Παρακολουθήσεις από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) και χρήση του λογισμικού κατασκοπείας Predator κατά υψηλόβαθμων κρατικών λειτουργών, δημοσιογράφων και άλλων στόχων,
- Παρέμβαση της κυβέρνησης στο έργο των συνταγματικά κατοχυρωμένων ανεξάρτητων αρχών όπως η Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), ιδίως μέσω αντισυνταγματικών τροποποιήσεων της σύνθεσης της Αρχής, εκφοβισμού των μελών της και κλήση τους ως υπόπτων σε ποινικές διαδικασίες,
- Αναγκαστική εξαφάνιση ανθρώπων που ζητούν άσυλο στη χώρα υπό τη μορφή επαναπροωθήσεων, με συνέχιση της ευθείας παράβασης διαταγών του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για την παροχή βοήθειας σε ανθρώπους σε κίνδυνο και για την πρόσβασή τους σε διαδικασίες ασύλου,
- Ολίσθηση της ελευθερίας του Τύπου, με κατάταξη της χώρας στην τελευταία θέση της ΕΕ για δεύτερη συνεχή χρονιά, λόγω των απειλών και επιθέσεων, των παρακολουθήσεων και των καταχρηστικών αγωγών (SLAPPs) κατά δημοσιογράφων,
- Αστυνομική βία και αυθαιρεσία, ιδίως κατά μειονοτήτων, σε συνδυασμό με την ευρύτερη αντίληψη περί ατιμωρησίας των σωμάτων ασφαλείας και την έλλειψη αποτελεσματικής διερεύνησης.
Η έκθεση επισημαίνει επίσης περαιτέρω παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου και των υποχρεώσεων που επιβάλλει το διεθνές, το ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο, μεταξύ των οποίων:
- Καταστρατήγηση των συνταγματικών και νομοθετικών εγγυήσεων της καλής νομοθέτησης, μέσω της συνεχιζόμενης τακτικής των ανεπαρκών δημοσίων διαβουλεύσεων, της κατάθεσης και ψήφισης «πολυνομοσχεδίων» και εκπρόθεσμων ή/και άσχετων τροπολογιών, καθώς και της συνεχούς τροποποίησης προσφάτως ψηφισθέντων νόμων,
- Πλημμελής και αδιαφανής έλεγχος της διαφθοράς, οπισθοδρόμηση του πλαισίου για τις δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης («πόθεν έσχες»), ζητήματα μη εφαρμογής του νόμου για το Μητρώο Διαφάνειας και για τα δώρα υπουργών και βουλευτών,
- Πλημμελής συμμόρφωση της χώρας με τις υποχρεώσεις διαφάνειας και ανοικτών δεδομένων, συμπεριλαμβανομένης της συστηματικής αδυναμίας ανταπόκρισης της Κυβέρνησης και της Βουλής σε αιτήματα πληροφοριών και κατάθεσης εγγράφων,
- Κατάχρηση του ποινικού δικαίου, ενδεικτικά των διατάξεων για τη διακίνηση, σε βάρος προσφύγων και μεταναστών, αλλά και κατά οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων για σύννομες δράσεις υποστήριξης.
Τέλος, τόσο στην έκθεση όσο και στη σύνοψη των κυριότερων σημείων της που τη συνοδεύει, συμπεριλαμβάνονται συγκεκριμένες συστάσεις προς την ελληνική κυβέρνηση, ενώ οι οργανώσεις αιτούνται, μέσα από την κατάθεση της έκθεσης αυτής στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τη διατύπωση συστάσεων προς την Ελλάδα και από την πλευρά της Επιτροπής, για συγκεκριμένες δεσμεύσεις, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική συμμόρφωση της χώρας με τις θεμελιώδεις αρχές και νομικές υποχρεώσεις του δικαίου της ΕΕ.
Βερβεσός: Παρεμβαίνουμε στα αστυνομικά τμήματα για συναδέλφους που κρατούνται παρανόμως
«Η έκθεση παρουσιάζει ένα άκρως ανησυχητικό για κάθε πολίτη συμπέρασμα» είπε ο πρόεδρος του ΔΣΑ κ. Βερβεσός μιλώντας για δυστοπικό τοπίο.
«Η υπεράσπιση του κράτους Δικαίου είναι ένα πρόταγμα διαχρονικό για τον δικηγορικό κόσμο ο οποίος έχει πάρει θέση και αναλάβει πρωτοβουλίες» είπε και πρόσθεσε πως θεωρεί μείζον θέμα αυτό των παρακολουθήσεων. «Έχουμε ζητήσει πλήρη διαλεύκανση. Η πολιτεία παρακολουθούσε 15.500 συμπολίτες μας και δεν έδειξε καμία εξουσία (εκτελεστική, δικαστική, νομοθετική) τα απαραίτητα θεσμικά αντανακλαστικά ενώ ούτε το κοινοβούλιο ούτε οι δικαστικές αρχές δεν συνέβαλαν στις έρευνες.
Η έρευνα δεν έχει προχωρήσει ακόμα, ενώ η μοναδική απόπειρα ελέγχου από την ΑΔΑΕ εμποδίστηκε. Εσχάτως μπήκαν πάλι στο στόχαστρο οι ανεξάρτητες αρχές καθώς αντικαταστάθηκαν μέλη της ΑΔΑΕ. Όταν αποτελούν πραγματικά αντίβαρα στην εξουσία ενοχλούν. Ασκήσαμε αίτηση ακύρωσης για την εκδίωξη τους που εκκρεμεί από το ΣτΕ» είπε ο κ. Βερβεσός και υπογράμμισε πως «Η αστυνομία ασκεί κρατική βία γιατί το κράτος το διατάζει. έχουμε πραγματοποιήσει δημόσιες παρεμβάσεις. Ασκούν βία ενάντια και σε δικηγόρους ενώ κράτηση τους δεν είναι σύννομη. Αναγκαζόμαστε να παρεμβαίνουμε στα αστυνομικά τμήματα για συναδέλφους που κρατούνται παρανόμως».
Ο κ. Βερβεσός έκανε λόγο και για την καταπάτηση των δικαιωμάτων των προσφύγων – μεταναστών και για την ελευθερία του τύπου.
Λουκόπουλος: 504 άρθρα δεν τέθηκαν καν σε δημόσια διαβούλευση
Τον λόγο πήρε από τη συντονίστρια Μαρία Λούκα ο διευθυντής του vouli watch ο οποίος υπογράμμισε ότι «Τα ζητήματα του κράτους δικαίου δεν αποτελούν δυστυχώς προτεραιότητα για τα ελληνικά ΜΜΕ» και ευχαρίστησε όσους δημοσιογράφους έδωσαν το παρόν.
Εξήγησε ότι vouliwatch επικεντρώθηκε σε θεματικές βασικό πυρήνα τη διαδικασία προετοιμασίας και θέσπισης νόμων, το πλαίσιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς και την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Σημείωσε πως κατέγραψαν θέματα σχετικά με την καταπολέμηση της διαφθοράς, ζητήματα που αφορούν το πολιτικό σύστημα (πόθεν έσχες, πολιτική δώρων προς μέλη κυβέρνησης και βουλευτές, πλαίσιο για αποτροπή περιπτώσεων σύγκρουσης συμφερόντων).
Σε σχέση με το πόθεν έσχες είπε:
«Ο νέος νόμος δημιουργεί προβληματισμός σχετικά με τη διαφάνεια και τον έλεγχο από αρμόδια όργανα. Προβλέπει αδικαιολόγητη και υπερβολική μείωση του χρόνου που μένουν αναρτημένες οι ετήσιες εκθέσεις της επιτροπής ελέγχου (από 7 στα 3 χρόνια) ενώ οι δηλώσεις βουλευτών – βουλευτριών έπεσε από τη μία θητεία στα 3 έτη. Έχει γίνει ανάκληση της υποχρέωσης δήλωσης μετρητών άνω 30.000 ευρώ και άλλων κινητών στοιχείων. Υπάρχει πρόβλεψη ενός και μόνο οργάνου ελέγχου, κάτι το οποίο δημιουργεί προβληματισμούς γιατί ο όγκος είναι πολύ μεγάλος και η επιτροπή αυτή κινείται με αργούς ρυθμούς και δεν δημοσιοποιεί επαρκή στοιχεία. Η νομοθετική επιλογή της υπαγωγής υπό έλεγχο δυο ανεξάρτητων αρχών, μπορεί να εγείρει ζητήματα παρέμβασης στην ανεξαρτησία των εν λόγω αρχών. Το πλαίσιο για το πόθεν έσχες παραμένει προβληματικό γιατί η άρση απορρήτου εξακολουθεί να είναι προαιρετική».
Συμπλήρωσε επίσης πως «…ο κατάλογος με τα δώρα προς μέλη της κυβέρνησης και βουλευτές που πρέπει να δημοσιεύεται δεν έχει αναρτηθεί τα τελευταία τρία χρόνια (2021-2022-2023) ενώ προβλέπεται. «Σε σχέση με τα δώρα – ωφελήματα προς βουλευτές. Ο κατάλογος αγνοείται».
Σε σχέση με την καλή νομοθέτηση σημείωσε:
«Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι κανόνες που έχουν τεθεί από ελληνική έννομη τάξη φαίνονται να μη λαμβάνονται υπόψη διαχρονικά από την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία. Μιλώντας για τις προθεσμίες δημόσιας διαβούλευσης. Μέσα στο ’23 το 57% των νόμων που τέθηκαν σε δημόσια διαβούλευση η προθεσμία ήταν μικρότερη από 14 μέρες που προβλέπεται χωρίς καμία αιτιολόγηση. Κάποια άρθρα δεν τίθενται καν στη δημόσια διαβούλευση. Εντοπίσαμε 504 άρθρα που δεν τέθηκαν καν σε δημόσια διαβούλευση. Κατατίθενται και ψηφίζονται εκπρόθεσμες και άσχετες τροπολογίες. Το 65% των τροπολογιών που κατατέθηκαν το ’23 ήταν εκπρόθεσμες. Κατατέθηκαν την προηγούμενη ή την ίδια μέρα, ενώ το 94% περιείχαν διατάξεις που δεν είχαν σχέση με τον νόμο. Το 50% των νόμων ρυθμίζουν πολλά και διαφορετικά αντικείμενα. Με λίγα λόγια υπάρχει κατάφορη παραβίαση άρθρου 74 συντάγματος και κανονισμού βουλής».
Χονδρόγιαννος: Για τις παρακολουθήσεις διώκονται μόνο δημοσιογράφοι και μέλη της ΑΔΑΕ
Ο Θοδωρής Χονδρόγιαννος (Reporters United) υπογράμμισε πως το θέμα των παρακολουθήσεων δεν επηρεάζει μόνο δημοσιογράφους και τις πηγές τους αλλά απειλεί και την εθνική ασφάλεια.
«Η διασυνοριακής έρευνα έδειξε ότι μηνύματα που εστάλησαν με το κακόβουλο λογισμικό Predator, παρουσίαζαν ως αποστολέα τον αριθμό του κ. Δημητριάδη την ώρα που ήταν ο ίδιος υπεύθυνος για την ΕΥΠ ενώ ανάμεσα στους πολιτικούς στόχους ήταν ο ίδιος ο αρχηγός της ΕΛ.ΛΑΣ».
Υπογράμμισε επίσης ότι έχουν περάσει δύο χρόνια από τις πρώτες αποκαλύψεις για την παρακολούθηση του Κουκάκη (Απρίλιος του 2022) και δεν έχει κληθεί κανένα πρόσωπο από τη Δικαιοσύνη, δεν έχει γίνει καμία ποινική δίωξη.
«Ποιοι έχουν οδηγηθεί στη δικαιοσύνη; Οι δημοσιογράφοι που έκαναν τις αποκαλύψεις και τα μέλη της ΑΔΑΕ μετά την υπόθεση που κίνησε ο κ. Ντογιάκος για διαρροή απορρήτων πληροφοριών στην περίπτωση του Κουκάκη. Ο ίδιος ο Κουκάκης έχει πει ότι εμείς τον ενημερώσαμε για την παρακολούθηση του, όχι μέλη της ΑΔΑΕ, παρόλα αυτά ήταν τα μέλη της ανεξάρτητης αρχής που αντικαταστάθηκαν το 2023 από την κυβέρνηση.
Να πούμε επίσης ότι καταστράφηκαν οι φάκελοι Κουκάκη και Ανδρουλάκη και οι πηγές του Κουκάκη είχαν συνέπειες.
Διεθνείς οργανώσεις όπως οι Ρεπόρτερς Χωρίς Σύνορα, επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έχουν πάρει θέση ενώ υπάρχει οδηγία για αγωγές SLAPP που δεν έχει ενσωματωθεί. Ο δημοσιογράφος έχει οικονομικό και ψυχικό βάρος.
Ο δημοσιογράφος έκλεισε λέγοντας πως: «οι παρακολουθήσεις θα έχουν διαβρωτικό χαρακτήρα για το μέλλον αν δεν υπάρχει δικαιοσύνη γιατί οποιαδήποτε κυβέρνηση στο μέλλον θα το επαναλάβει»
Ελ. Σαράντη: Δικηγόροι και ΜΚΟ διωκόμαστε γιατί ενημερώνουμε τις αρχές
«Ο όρος pushbacks δεν αποδίδει τη βαναυσότητα του φαινομένου. Μιλάμε για αναγκαστική εξαφάνιση προσφύγων, παράνομες βίαιες επαναπροωθήσεις προς Τουρκία» είπε η Έλλη Κριωνά Σαράντη, δικηγόρος HIAS Ελλάδος.
«Η άρνηση ελληνικών αρχών να αναγνωρίσουν το ζήτημα είναι ένα θέμα. Στο εξωτερικό λένε: υπάρχει μια μόνο χώρα που δεν αναγνωρίζει ότι γίνονται και αυτό είναι η Ελλάδα.
Επαναπροωθήσεις γίνονται, παρά τις αποφάσεις Ευρωπαϊκών δικαστηρίων ενώ μες τον Ιανουάριο είχαμε ακόμα μια καταδικαστική απόφαση από το δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προστέθηκε στο ήδη βεβαρημένο ιστορικό για μη αποτελεσματικές έρευνες για θανάτους προσφύγων»
Η δικηγόρος υπογράμμισε ότι τις έρευνες για τυχόν ποινικές ευθύνες του λιμενικού τις κάνουν τα ίδια όργανα.
«Υπόθεση επαναπροώθησης στη Λέσβο μπήκε σε αρχείο χωρίς να κληθούν οι αστυνομικοί σε ένα περιστατικό που βρέθηκε και ασύρματος στο σημείο. Στην Πύλο το λιμενικό αρνήθηκε να ξεκινήσει δική του πειθαρχική έρευνα.
Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας, μετά από πιέσεις της Κομισιόν είναι ο αρμόδιος οργανισμός για τις έρευνες των επαναπροωθήσεων. Να πούμε ότι η τελευταία δημόσια έρευνα δημοσιεύθηκε το 2022 και είχε δεχθεί κριτική λόγω της μεθοδολογίας. Δεν είχε μιλήσει κανένας με θύματα και η έκθεση υποστήριζε ότι δεν γίνονται επαναπροωθήσεις».
Διαβάστε: Ευρωκοινοβούλιο / Νέα έκθεση εκφράζει σοβαρές ανησυχίες για τις ατομικές ελευθερίες στην Ελλάδα
Υπογράμμισε επίσης την όξυνση ποινικοποίησης προσφύγων:
«Η έκθεση δείχνει ότι δικάζονται χωρίς πρόσβαση σε διερμηνεία, οι δίκες δεν αρκούν πάνω από μισή ώρα και στηρίζονται σε μια μαρτυρία συνήθως αστυνομικούς. Οι άνθρωποι αυτοί αναγκάζονται από διακινητές να οδηγήσουν βάρκα.
Επίσης συνεχίζεται η στοχοποίηση των ΜΚΟ, των ανθρώπων που υπερασπίζονται πρόσφυγες, τώρα και μέσω της ΕΥΠ. Εμφανίζονται ως εμπλεκόμενες οι ΜΚΟ για διακίνηση, γιατί ενημέρωσαν τις αρχές.
Και η ίδια αυτή επικοινωνία ανάμεσα στις οργανώσεις και τους αφιχθέντες εμφανίζεται ως ύποπτη παρά το ότι είναι δημόσια τα mail μας. Επίσης οι ίδιοι που στοχοποιούνται ως διακινητές δεν ενημερώνονται για τη δικογραφία, το μαθαίνουν από τύπο.
Οι οργανώσεις που ασχολούνται με το προσφυγικό υπόκεινται καταγραφόμαστε σε ένα ειδικό μητρώο που έχει δεχθεί κριτική από τον ΟΗΕ και Ευρώπη για τη μη συμβατότητα. Έχει γίνει αίτηση ακύρωσης του μητρώου και αναμένουμε το ΣτΕ να αποφασίσει».
Υπογράμμισε το ιδιαίτερα δυσοίωνο περιβάλλον για τους υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων κάτι στο οποίο έχουν αναφερθεί αξιωματούχοι του ΟΗΕ και της ΕΕ.
«Πριν κάποια χρόνια βλέπαμε τα θέματα αυτά ως συμπτωματικά. Πιστεύαμε ότι το προσφυγικό πχ αφορούσε μόνο μεταναστευτική πολιτική. Πρόσφατα καταλάβαμε ότι η αύξηση βίας δεν ήταν μόνο για τους μετανάστες, ούτε η κακή νομοθέτηση. Όταν αρχίσαμε να μιλάμε μεταξύ μας είπαμε ότι αποτελεί ευθύνη μας να συμπορευτούμε να αναδείξουμε το φαινόμενο της ταχύτατης διολίσθησης κράτους δικαίου στην Ελλάδα και να απαιτήσουμε την άμεση αποκατάσταση νομιμότητας»
Ενίσχυσε την ανεξαρτησία μας
Γίνε συνδρομητής στο TVXS
Στο τέλος τον λόγο πήρε ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης για να δώσει στοιχεία σχετικά με το που βρίσκεται η έρευνα για την Πύλο.
«Έχουμε δυο έρευνες μία υπόθεση διακίνησης μία για ευθύνες λιμενικού και άλλη μια του Συνηγόρου του Πολίτη. Μετά μήνυση εκ μέρους 40 επιζησάντων ξεκίνησαν οι καταθέσεις μαρτύρων. Δεν έχουμε εικόνα για το πως θα εξελιχθεί. Ο πρωθυπουργός είπε θα χυθεί άπλετο φως αλλά… μας έχει τυφλώσει.
Έχουν γίνει αιτήματα να επιστραφούν τα κινητά να ανελκύσουν το σκάφος. Το γεγονός ότι πρέπει να κάνουμε μήνυση για να αρχίσει η διαδικασία είναι ενδεικτικό. Θα συνεχίσουμε να πιέζουμε. Τον Ιούνιο να θυμίσω συμπληρώνεται ένας χρόνος».
Δείτε όλη την έκθεση στα αγγλικά
Πηγή: tvxs.gr
