Του Αρη Χατζηγεωργίου

Άφησαν επί δεκαετίες εκατοντάδες γέφυρες χωρίς συντήρηση, στο έλεος του χρόνου και των καιρικών φαινομένων και τώρα, μπροστά στον κίνδυνο κατάρρευσης, σπεύδουν να τοποθετήσουν πανάκριβα συστήματα παρακολούθησης της δομικής τους κατάστασης. Το αποτέλεσμα; Να κηρύσσεται μονίμως ανάδοχος στους διαγωνισμούς η ίδια εταιρεία που κατεβαίνει χωρίς αντίπαλο, ενώ ο βασικός της μέτοχος ελέγχεται στην Γαλλία και την Ελλάδα για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.

Πρόκειται για την εταιρεία Osmos, κομμάτι του επιχειρηματικού κολοσσού που έχει χτίσει εδώ και δεκαετίες ο Ελληνογάλλος επιχειρηματίας Πάρης Μουράτογλου, δραστηριοποιούμενος στις κατασκευές και την ενέργεια. Σύμφωνα με απολύτως ασφαλείς πληροφορίες, ο κ. Μουράτογλου ελέγχεται από την ελληνική «Αρχή Kαταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες», κατόπιν ενημέρωσης από την αντίστοιχη γαλλική αρχή (FIU), γνωστή και με την επωνυμία «Τρακφίν». Εννοείται ότι ο έλεγχος που βρίσκεται σε εξέλιξη δεν έχει προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα και ούτε μπορεί να αποτελέσει λόγο αποκλεισμού των επιχειρήσεων του ομίλου Μουράτογλου από δημόσιες προμήθειες καθώς αυτό προϋποθέτει αμετάκλητη καταδικαστική απόφαση.

Ο μεγαλύτερος διαγωνισμός τον οποίο κέρδισε πριν λίγες μέρες η Osmos αφορά στην εγκατάσταση ενός συστήματος οπτικών ινών με ειδικούς αισθητήρες που θα ελέγχουν συνεχώς την δομική κατάσταση 100 σιδηροδρομικών και 150 οδικών γεφυρών ανά την Ελλάδα. Τα χρήματα προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και το έργο ανατέθηκε μέσω του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) με συνολικό κόστος 157 εκατομμύρια ευρώ. Ανάδοχος μαζί με την Osmos είναι και η Vodafone που θα αναλάβει το κομμάτι της μετάδοσης των δεδομένων τα οποία θα συλλέγονται από τους αισθητήρες.

Τους τελευταίους μήνες, μάλιστα, η Osmos έχει κερδίσει αρκετά μικρότερα έργα που σχετίζονται με γέφυρες αλλά και με την καταπόνηση που ασκούν σε δημόσιες υποδομές η έλλειψη συντήρησης και τα έντονα καιρικά και πλημμυρικά φαινόμενα. Είχε προηγηθεί, όμως, μια περιπετειώδης ανάθεση από την ΕΡΓΟΣΕ και άλλες αναθέσεις από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και την Περιφέρεια Αττικής όπου και πάλι η Osmos κατέβηκε χωρίς αντίπαλο.

Αυτή είναι η επίμαχη τελευταία σύμβαση που εγκρίθηκε προ ημερών από Τ.Ε.Ε (pdf ΕΔΩ)

Σημειώνεται ότι όλα τα παραπάνω έργα, προς το παρόν απέχουν παρασάγγας από το ύψος των υπόλοιπων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του ομίλου Μουράτογλου στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Εντός της χώρας, ο επιχειρηματίας με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη, δραστηριοποιείται στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας μέσω την εταιρεία Eren Hellas, θυγατρικής της Τotal Eren που έχει ως κύριους μετόχους την οικογένεια Μουράτογλου και την Total Energies και συστάθηκε προ 6ετίας μετά από συμφωνία με τον κολοσσό της Total. Η Eren Hellas είναι στην πρώτη πεντάδα των εταιρειών που εγκαθιστούν πανελλαδικά αιολικά πάρκα, κυρίως στην Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα με συνολική ισχύ εκατοντάδων Μεγαβάτ αλλά και φωτοβολταϊκά – μερικά εκ των οποίων στην περιοχή της Κοζάνης. Η εταιρεία έγινε επίσης γνωστή από την χορηγία της για αντιπλημμυρικά έργα στην Βόρεια Εύβοια μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 2021.

Οι λόγοι που οι γαλλικές αρχές οικονομικού ελέγχου σκαλίζουν τις οικονομικές δραστηριότητες του Πάρη Μουράτογλου δεν έχουν γίνει γνωστοί αλλά ζητούνται στοιχεία σχετικά με τυχόν ύποπτες τραπεζικές και επιχειρηματικές δράσεις. Πάντως, έως τώρα, ο επιχειρηματίας τύγχανε ευρείας αποδοχής στην Γαλλία καθώς συνδεόταν στενά επί χρόνια με τον μεγιστάνα της αμυντικής βιομηχανίας Dassault (Ντασό) που παράγει τα Ραφάλ, ενώ είχε προσωπικές σχέσεις με τον πρώην πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί και την σύζυγό του Κάρλα Μπρούνι, τον Φρανσουά Ολάντ και τον σημερινό Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν.

Είναι προφανές ότι με τέτοια διεθνή και οικονομική επιρροή ο Πάρης Μουράτογλου δεν δυσκολεύτηκε ιδιαίτερα να μπει στις μπίζνες των ελληνικών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας που είναι και προνομιακό πεδίο όλων των μεγάλων ομίλων.

Φαίνεται όμως ότι αυτό δεν τον απέτρεψε από το να επιδιώξει δυναμική είσοδο σε μια αγορά εκατοντάδων εκατομμυρίων που σχετίζεται επίσης με την Κλιματική Κρίση αλλά και την Πολιτική Προστασία. Μόλις πρόσφατα, ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Χρήστος Σταϊκούρας δήλωνε στο συνέδριο του Economist ότι ένας από τους τρεις άξονες δράσης αντιμετώπισης των επιπτώσεων από τις φυσικές καταστροφές, με αρχική χρηματοδότηση 600 εκατομμυρίων από το Ταμείο Ανάκαμψης, θα αφορά «στον έλεγχο και στην συντήρηση υφιστάμενων έργων με στόχο την ενίσχυση της ασφάλειάς τους».

Ανέφερε μάλιστα ως ειδικό παράδειγμα τις γέφυρες λέγοντας ότι αποτελούν «σημαντικό μέρος του δομικού πλούτου της χώρας μας και αντιστοιχούν στο 30% του κόστους κατασκευής ενώ αντιστοιχούν μόλις στο 2-3% του συνολικού οδικού δικτύου».

Βασικό και πρώτο εργαλείο αυτού του έργου αποτελεί ο διαγωνισμός για τις «Έξυπνες Γέφυρες» που προαναφέραμε και ανατέθηκε πρόσφατα από το ΤΕΕ ως φορέα που εποπτεύεται από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Η διακήρυξη του διαγωνισμού βγήκε τον περασμένο Απρίλιο κάτω από την βαριά σκιά που έριχνε το δυστύχημα στα Τέμπη και η διακοπή λειτουργίας της γέφυρας στα Σέρβια Κοζάνης.

Υπενθυμίζεται ότι με αφορμή τα Τέμπη, οι μηχανοδηγοί που επί μήνες προειδοποιούσαν για την κακή κατάσταση του δικτύου χωρίς να εισακούγονται, έθεσαν ως προϋπόθεση για την επανεκκίνηση του σιδηροδρόμου, να γίνουν σοβαροί έλεγχοι και έργα αποκατάστασης σε δεκάδες γερασμένες γέφυρες ανά την Ελλάδα. Η κοινοπραξία Osmos-Vodafone κατέβηκε ως μοναδική ενδιαφερόμενη, ελέγχθηκε και πήρε την δουλειά.

Οι 250 γέφυρες, προβλέπεται να εξοπλιστούν σε 28 μήνες με ειδικά συστήματα μέτρησης της δομικής απόκρισης, αισθητήρες/τεχνολογίας οπτικών ινών που θα μετρούν και θα καταγράφουν πληροφορίες (μετατοπίσεις, κραδασμούς, επιταχύνσεις κλπ), σε πραγματικό χρόνο με σύγχρονες τεχνολογικές μεθόδους. Υποτίθεται ότι τα στοιχεία θα συλλέγονται από ειδικούς οι οποίοι θα δίνουν εντολές για εργασίες προληπτικής συντήρησης. Που σημαίνει ότι το κράτος θα πρέπει να οργανώσει άλλες εργολαβίες καθώς το Δημόσιο στερείται των απαραίτητων ανθρώπινων πόρων.

Οι ειδικοί χτυπούν εδώ και καιρό καμπανάκια για τα δομικά προβλήματα των γεφυρών που συνδέονται με την γήρανση των κατασκευών, την κατασκευή τους με παλαιότερους κανονισμούς ως προς την αντοχή και την αύξηση των φορτίων. Υπενθυμίζεται ότι στις εμπορευματικές μεταφορές συνεχίζουν να κυριαρχούν τα φορτηγά που συχνά αποφεύγουν λόγω κόστους τους σύγχρονους αυτοκινητόδρομους και επιλέγουν οδικούς άξονες κατασκευασμένους πριν δεκαετίες.

Οι φθορές επιτείνονται από την σεισμική δραστηριότητα αλλά και την αύξηση της ορμής των υδάτων όπου οι γέφυρες περνούν πάνω από νερό. Όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη συστηματικής παρακολούθησης, συντήρησης και αναβάθμισης των κατασκευών.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το ΤΕΕ ετοιμάζει και δεύτερο διαγωνισμό για αντίστοιχα συστήματα σε οδικές γέφυρες που θα περιλαμβάνει αρχικά τον πρωτοβάθμιο έλεγχό τους και την δημιουργία μιας βάσης δεδομένων με όλα τα χαρακτηριστικά και το ιστορικό της λειτουργίας τους. Ακολούθως θα σχεδιαστούν τα συστήματα παρακολούθησης που θα λάβουν υπόψη και την βαρύτητα αυτού του ιστορικού.

ΕΡΓΟΣΕ

Πέντε χρόνια πριν την ανάθεση από το ΤΕΕ, η Osmos είχε αναλάβει μέσω της ΕΡΓΟΣΕ ένα αντίστοιχο έργο τοποθέτησης αισθητήρων σε 14 μεγάλες σιδηροδρομικές γέφυρες στο τμήμα Λιανοκλάδι-Δομοκός. Το έργο με προϋπολογισμό 4,6 εκατομμύρια ευρώ ανατέθηκε το 2018 με στόχο να ολοκληρωθεί εντός 9 μηνών αλλά ακόμη δεν έχει υλοποιηθεί η παράδοσή του.

Στη Διαύγεια της ΕΡΓΟΣΕ συνεχίζουν ακόμη και τώρα να ανεβαίνουν αποφάσεις για τμηματική εξόφληση λογαριασμών ενώ, με αφορμή τις μετά τα Τέμπη αποκαλύψεις για τα χρονίζοντα έργα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης, υπήρξαν δημοσιεύματα που ανέφεραν ότι βασικό έλλειμμα του έργου για τις 14 γέφυρες ήταν η απουσία συστημάτων μετάδοσης των δεδομένων.

Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας

Το περασμένο καλοκαίρι η Osmos υπέγραψε επίσης σύμβαση με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για την Προμήθεια, Εγκατάσταση και Συντήρηση ευφυών συστημάτων ενόργανης παρακολούθησης γεφυρών και αξιολόγηση της δομικής τους απόκρισης υπό τα φορτία λειτουργίας των διερχόμενων οχημάτων και έγκαιρης προειδοποίησης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης (σεισμούς, πλημμύρες, πυρκαγιές). Η δαπάνη του έργου πλησιάζει το 1 εκατομμύριο ευρώ και η χρηματοδότηση προέρχεται επίσης από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Ένα χρόνο νωρίτερα, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας είχε και πάλι αναθέσει στην Osmos άλλο έργο με προϋπολογισμό 1,8 εκατομμύρια ευρώ και τίτλο «Υποστηρικτικές δράσεις πρόληψης και προειδοποίησης πλημμυρικών φαινομένων» στο πλαίσιο των έργων αντιπλημμυρικής προστασίας.

Στο έργο περιλαμβάνεται και πάλι η τοποθέτηση καταγραφικών συστημάτων που θα παρακολουθούν την στάθμη των υδάτων σε ποταμούς, το ύψος βροχής, τις παραμορφώσεις και επιταχύνσεις σε καταστρώματα οδών.

Περιφέρεια Αττικής

Από τον χορό των αναθέσεων δεν θα μπορούσε να λείπει και η Περιφέρεια Αττικής που κατακύρωσε τον περασμένο Μάιο στην Osmos έργο με τίτλο «Παρακολούθηση δομικής ακεραιότητας κατασκευών σε Γέφυρες» και προϋπολογισμό 5,5 εκατομμύρια ευρώ.

Αντικείμενο της προμήθειας αυτής είναι η εγκατάσταση και λειτουργία συστημάτων ενόργανης παρακολούθησης για 22 τεχνικά έργα-γέφυρες μέσα στην περιοχή ευθύνης της Περιφέρειας Αττικής καθώς και η εύρυθμη λειτουργία του συστήματος για την παροχή, μεταφορά και επεξεργασία των δεδομένων, μέσω των οποίων θα αξιολογείται σε πραγματικό χρόνο η φέρουσα ικανότητα των γεφυρών υπό τα φορτία λειτουργίας κατά την διάρκεια της διετούς «καλής λειτουργίας του συνόλου των συστημάτων» της Σύμβασης.

Αντίστοιχα έργα ενόργανης παρακολούθησης αλλά με πολύ μικρότερο οικονομικό περιεχόμενο έχει αναλάβει η Osmos τα τελευταία χρόνια από τους δήμους Μακρακώμης και Μοσχάτου-Ταύρου που αντιμετωπίζουν προβλήματα με πλημμυρικά φαινόμενα.

Τις πρώτες της εμφανίσεις είχε κάνει το 2017 όταν ανέλαβε από την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας επί Κ. Μπακογιάννη, την εγκατάσταση συστημάτων για την δομική παρακολούθηση κτιρίων στο παραλιακό κρηπίδωμα της Χαλκίδας. Ακόμη, η ίδια εταιρεία πραγματοποίησε μετρήσεις το 2020 στο «καπάκι» του εγκιβωτισμένου ποταμού Ιλισσού επί της λεωφόρου Καλλιρρόης. Οι μετρήσεις έγιναν για να διαπιστωθεί η αντοχή της πλάκας προκειμένου να ξεκινήσουν τα δρομολόγια του τραμ που είχαν σταματήσει το 2018.

Πηγή: datajournalists.co.uk