Βασιλική Τζεβελέκου

Η διαδικασία για την εκμίσθωση υποδιαιρείται γεωγραφικά σε τρεις ομάδες και θέτει προϋποθέσεις στις οποίες μπορούν να ανταποκριθούν μόνο μεγάλες αλυσίδες ● Προϋποθέτει όμως και κάτι άλλο: τη «διοικητική αποβολή εντός 3 ημερών» δεκάδων μικρών επιχειρήσεων με εκατοντάδες εργαζόμενους και συσσωρευμένα χρέη ● «Πώς θα αποπληρώσουμε π.χ. τις επιστρεπτέες προκαταβολές που έχουν ρυθμιστεί σε 96 δόσεις;» αναρωτιούνται οι ίδιοι, που θα καταθέσουν αγωγές.

Ο Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ, πρώην ΤΑΠ) προκήρυξε την 1η Φεβρουαρίου Δημόσιο Ανοιχτό Πλειοδοτικό Διαγωνισμό για 59 αναψυκτήρια και εστιατόρια σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία της χώρας. Παράλληλα προβλέπεται να εγκατασταθούν αυτόματοι πωλητές νερού-αναψυκτικών σε 36 σημεία, καθώς δεν ήταν καθόλου αυτονόητο τα τρία προηγούμενα καλοκαίρια ότι οι επισκέπτες μας απ' όλον τον κόσμο είχαν τη δυνατότητα πρόσβασης σ' ένα μπουκαλάκι κρύο νερό έστω όταν επισκέπτονταν προβεβλημένους ή λιγότερο γνωστούς αρχαιολογικούς χώρους.

Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και η πρόεδρος του ΟΔΑΠ Νικολέτα Βαλάκου (στενή συνεργάτριά της από τα χρόνια που η πρώτη ήταν γενική γραμματέας του ΥΠΠΟΑ) αναφέρονται στην «αναβάθμιση παροχής υπηρεσιών προς τους επισκέπτες» και στην «εύρυθμη λειτουργία των αναψυκτηρίων» εφόσον η διαγωνιστική διαδικασία έχει αίσιο τέλος. Στη σχετική ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ η κ. Μενδώνη δίνει μια «αίσθηση» του σχεδίου που επιχειρείται να εφαρμοστεί. «Το ΥΠΠΟΑ και ο ΟΔΑΠ δουλέψαν μεθοδικά και συστηματικά, ώστε ο Οργανισμός να αξιοποιήσει την αναπτυξιακή του δυναμική, εφαρμόζοντας σύγχρονο τρόπο λειτουργίας». Η κ. Βαλάκου είναι λίγο περισσότερο αποκαλυπτική, καθώς αναφέρεται στην «προσέλκυση αξιόλογων οικονομικών φορέων, που θέλουν να επενδύσουν στην ευπρόσωπη και ομαλή λειτουργία των αναψυκτηρίων, για την αποτελεσματική εξυπηρέτηση. [...] Ταυτόχρονα, ενδιαφέρει η παρουσίαση και η προβολή των τοπικών γεύσεων κάθε περιοχής, σημαντικό τμήμα της Αϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, αλλά και η αύξηση των εσόδων του Οργανισμού».

Πώς ακριβώς είναι τα πράγματα πίσω από τα λόγια; Η αξιοποίηση των αναψυκτηρίων, ζητούμενο δεκαετιών, πήρε τη θετική γνωμοδότηση του ΚΑΣ. Ο διαγωνισμός για την εκμίσθωση των 59 αναψυκτηρίων υποδιαιρείται γεωγραφικά σε τρεις ομάδες. Η πρώτη αφορά 19 αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία ανάμεσα στα οποία Ακρόπολη, Νομισματικό, αρχαιολογικός χώρος Βραυρώνας, Μουσεία Λαμίας, Μυτιλήνης, Σάμου, Ακρόπολη Ρόδου κ.ά.

Ο μισθωτής αναλαμβάνει επίσης την τοποθέτηση αυτόματων πωλητών προϊόντων σε 14 χώρους όπως οι αρχαιολογικοί: Ορχομενού, Θερμοπυλών, Λαυρίου, Μαραθώνα, Καστελόριζου, Ιερά Μονή Οσίου Λουκά κ.ά. Η δεύτερη ομάδα αφορά 14 αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία (Μυκηνών, Μεσσήνης, Κνωσού, Σπιναλόγκας, Ναυπάκτου, Πατρών κ.ά.) και την τοποθέτηση αυτόματων πωλητών σε 13 σημεία, ενώ η τρίτη ομάδα αφορά 26 χώρους (Εθνικό Αρχαιολογικό, Βυζαντινό και Χριστιανικό, Παλαιό Φρούριο Κέρκυρας, Βυζαντινού Πολιτισμού, Κάστρο Ιωαννίνων κ.ά.) και την τοποθέτηση αυτόματων πωλητών σε 9 σημεία (αρχαίο θέατρο Μαρωνείας, Κάστρο Πλαταμώνα, αρχαιολογικός χώρος αρχαίων Σταγείρων κ.ά.).

Η διάρκεια της σύμβασης θα είναι έξι χρόνια με δυνατότητα παράτασης για έξι επιπλέον. «Ως κριτήριο ανάθεσης ορίζεται αποκλειστικά η τιμή και, συγκεκριμένα, η υψηλότερη ετήσια τιμή του προσφερόμενου μισθώματος συνολικά ανά ομάδα». Περιμέναμε από το υπουργείο Πολιτισμού και τον ΟΔΑΠ να θέσουν ποιοτικά κριτήρια για τα προϊόντα και την υποχρέωση ή τη δυνατότητα να διακινούνται τοπικά εδέσματα συνεταιρισμών, αλλά ο «πλουτισμός» μάλλον προηγείται και είναι αμείλικτος.

Το ελάχιστο ετήσιο μίσθωμα για την Ομάδα Α ορίζεται στο ποσό των 529.995€ (μηνιαία περίπου 44.000 ευρώ), για την Ομάδα Β 293.620€ (μηνιαία περίπου 24.000 ευρώ) και για την Ομάδα Γ 531.347€ (επίσης γύρω στα 44.000 ευρώ), που δεν το λες και ακριβό καθώς μιλάμε για δεκάδες χώρους ανάμεσα στους οποίους και εκείνοι που έχουν υψηλή επισκεψιμότητα.

«Φωτογραφικές» προϋποθέσεις

Και ενώ θεωρητικά σ' έναν ανοιχτό διαγωνισμό μπορούν να πάρουν μέρος εκατοντάδες ενδιαφερόμενοι, στον συγκεκριμένο πέφτει «μαχαίρι» αφού στα «Κριτήρια Χρηματοοικονομικής Επάρκειας» διαβάζουμε ότι οι συμμετέχοντες οφείλουν τα τελευταία πέντε χρόνια (2017-2021) να έχουν «ετήσιο κύκλο εργασιών μεγαλύτερο του ενός εκατομμυρίου (1.000.000,00€) ευρώ και θετικά ίδια κεφάλαια»! Επίσης στα «Κριτήρια Τεχνικής και Επαγγελματικής Ικανότητας» απαιτείται «επαγγελματική εμπειρία τουλάχιστον κατά τα τελευταία έξι (6) έτη (2017-2022) στη λειτουργία 10 τουλάχιστον καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, κλειστής ή ανοιχτής αγοράς, στα οποία τρόφιμα και ροφήματα (περιλαμβανομένων πρόχειρων ή και πλήρων γευμάτων, κρύας ή και ζεστής κουζίνας, πιτών, γλυκισμάτων, καφέ, χυμών φρούτων κ.λπ.) προετοιμάζονται και προσφέρονται σε όρθιους ή και καθήμενους πελάτες, σε δύο τουλάχιστον διαφορετικές γεωγραφικές περιφέρειες της Χώρας».

Γίνεται σαφές αυτό που τονίζουν οι επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον χώρο, ότι πρόκειται για «φωτογραφικό» διαγωνισμό ο οποίος απευθύνεται αποκλειστικά σε μεγάλες αλυσίδες τροφοδοσίας που θα αναλάβουν «πακέτο» τα αναψυκτήρια κατά 20άδες. Ολοι οι υπόλοιποι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες και συνεταιριστικά εγχειρήματα τοπικών κοινωνιών αποκλείονται εξ αρχής από τα οικονομικά κριτήρια. Τη στιγμή που η εξωστρέφεια των μουσείων σε διεθνές επίπεδο (αλλά και σε μεμονωμένες περιοχές στην Ελλάδα) έρχεται και από τα καφέ που συναγωνίζονται ποιο θα γίνει πιο ελκυστικό για τους επισκέπτες, υπουργείο Πολιτισμού και ΟΔΑΠ επιβάλλουν την ομοιογένεια και την ομοιοχρωμία μίας ή δύο μεγάλων αλυσίδων. Αντίστοιχος διαγωνισμός επιχειρήθηκε την περίοδο 2016-2017 από την τότε πρόεδρο του ΤΑΠ Ασπασία Λούβη, αλλά τελικά κατηγορήθηκε επίσης ως «φωτογραφικός» και σκανδαλώδης, βγήκε άγονος και αποσύρθηκε. Ο ίδιος επανέρχεται με περισσότερα προβληματικά σημεία και παρουσιάζεται ως εκσυγχρονιστική πρόταση για την εύρυθμη λειτουργία των αναψυκτηρίων και την υψηλή ποιότητα παροχής υπηρεσιών.

«Διοικητική αποβολή εντός 3 ημερών σε δεκάδες μικρές επιχειρήσεις»

Από τον κατάλογο που δημοσιεύει ο ΟΔΑΠ αποκαλύπτεται ότι από τα 59 αναψυκτήρια λειτουργούν αυτή τη στιγμή τα 16 στους μεγαλύτερους, πιο προβεβλημένους και επισκέψιμους χώρους όπως: αρχαιολογικός χώρος Ακρόπολης, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Νομισματικό, αρχαιολογικός χώρος Κνωσού, Κάστρο Ιωαννίνων, Σπιναλόγκα κ.ά. Ολα τα υπόλοιπα αναφέρονται ως «ελεύθερα», που μεταφράζεται σε κλειστά. Για τα 16 που λειτουργούν ο ΟΔΑΠ λέει ότι «εκκρεμεί η παράδοση Μισθίου στο πλαίσιο σύμβασης που έχει λήξει». Πότε ειδοποιήθηκαν οι επιχειρηματίες να εκκενώσουν τις επιχειρήσεις τους;

Πριν από τέσσερις ημέρες. «Διοικητική αποβολή εντός 3 ημερών σε δεκάδες μικρές επιχειρήσεις, με εκατοντάδες εργαζόμενους και με συσσωρευμένα χρέη; Πώς θα αποπληρώσουν π.χ. τις επιστρεπτέες προκαταβολές που έχουν ρυθμιστεί σε 96 δόσεις;» σχολίασαν στην «Εφ.Συν.». Οι επιχειρηματίες αναμένεται να απαντήσουν με αγωγές κατά του ΟΔΑΠ κι έτσι η κ. Μενδώνη καταφέρνει, εκτός από τους εργαζόμενους στον σύγχρονο πολιτισμό και στα μουσεία οι οποίοι αντιστέκονται στην κατάργηση των πτυχίων τους και στη μετατροπή των πέντε δημόσιων μουσείων σε ΝΠΔΔ αντίστοιχα, να ανοίξει μέτωπο και με τους επιχειρηματίες και τους εργαζόμενους στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους αρχαιολογικούς χώρους και στα μουσεία.

Η απορία μας είναι αν αύριο οι επαγγελματίες αδειάσουν τους χώρους, όπως ζητάει ο ΟΔΑΠ, θα μείνει το Εθνικό Αρχαιολογικό, για παράδειγμα, ή ο αρχαιολογικός χώρος της Ακρόπολης χωρίς αναψυκτήριο; Μέχρι πότε; Καταληκτική ημερομηνία προσφορών είναι η 28η Φεβρουαρίου, ενώ ο ανάδοχος καλείται σε 45 μέρες να ανακαινίσει, να εξοπλίσει και να λειτουργήσει άρτια τα δεκάδες αναψυκτήρια που αναλαμβάνει, ορισμένα εκ των οποίων χρειάζονται ανακατασκευή.

Να θυμίσουμε ότι το «καυτό» καλοκαίρι του 2022, όπου η τουριστική κίνηση άρχισε να κινείται σε νούμερα πριν από την πανδημία, οι περισσότεροι αυτόματοι πωλητές δεν λειτουργούσαν. Στο ρεπορτάζ της «Εφ.Συν.» («Ετοιμότης μηδέν στην Ακρόπολη για τις ορδές των τουριστών» 16/8/22) γράφαμε: «Τι συμβαίνει με τους αυτόματους πωλητές νερού στο σύνολο των αρχαιολογικών χώρων (συμπεριλαμβανομένης της Ακρόπολης) καθώς καταγγέλλεται ότι οι περισσότεροι είτε δεν λειτουργούν, είτε δεν ανατροφοδοτούνται, είτε υπολειτουργούν; Η έλλειψη εμφιαλωμένου νερού συνδέεται με την απευθείας ανάθεση που προχώρησε το Δ.Σ. του ΟΔΑΠ σε νεοσύστατη εταιρεία για το σύνολο των αυτόματων πωλητών σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους; Και ποιο είναι το οικονομικό ύψος της ανάθεσης;» Ποτέ δεν πήραμε απάντηση.

Πηγή: efsyn.gr