Η ψυχική μας υγεία σύμφωνα με διάφορες μελέτες έχει επιδεινωθεί τα τρία τελευταία χρόνια, δηλαδή κατά τη διάρκεια της πανδημίας και στην πρώτη μεταπανδημική φάση, ενώ κυριαρχεί ο φόβος πως το 2023 θα υπάρχει μεγαλύτερο στρες. Στο τελευταίο συμπέρασμα κατέληξε η Αμερικανική Ψυχιατρική Ενωση σε μια έρευνα που διεξήγαγε σε 2.220 ενηλίκους στα τέλη του 2022, στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού.

Τι σχέση έχει αυτή η επιδείνωση με τις εργασιακές πραγματικότητες στον δυτικό κόσμο; Είναι γεγονός πως έχει μεταβληθεί ο τρόπος που εργαζόμαστε και συνεργαζόμαστε, ο τρόπος που υπάρχουν και που αποτιμούν τη δουλειά μας κι εμάς.

Το αίσθημα της διαρκούς ψηφιακής επιτήρησης και παράλληλα της εργασιακής επισφάλειας λειτουργεί συχνά παραβιαστικά και περιθωριοποιητικά. Το υπουργείο Υγείας δείχνει να μεριμνά για τις αγχώδεις διαταραχές που συνδέονται με την εργασία καθώς ανακοίνωσε τη λειτουργία τεσσάρων μονάδων για την αντιμετώπιση του εργασιακού στρες.

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός έχει λειτουργήσει αναμφισβήτητα σαν μεγεθυντικός φακός για την ήδη υπάρχουσα επισφάλεια και πίεση. Η κυριαρχία της ψηφιακής εικόνας του εαυτού μας, ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξη του άλλου και κρίνουμε την αποδοτικότητά του.

Μια πρόσφατη μελέτη του ομίλου Adecco Global Workforce of the Future 2022, κατέληγε πως η διασάλευση της ψυχικής υγείας αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα για το εργατικό δυναμικό, καθώς 1 στους 4 εργαζομένους, σε διεθνές επίπεδο, αναφέρει πως η ψυχική του υγεία έχει επιδεινωθεί τον τελευταίο χρόνο. Βάσει της έρευνας οι ηλικιακές ομάδες που έχουν πληγεί περισσότερο είναι οι Millennials και η Γενιά Ζ.

Αξιοσημείωτο είναι πως το 36% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι βιώνει επαγγελματική εξουθένωση, το 35% των συμμετεχόντων ομολόγησε πως σκέφτεται να εγκαταλείψει την εργασία του στο προσεχές διάστημα εξαιτίας μεγάλης κόπωσης και στρες, ενώ το 49% των εργαζομένων ανέφερε ότι φοβάται πως θα βιώσει επαγγελματική εξουθένωση κάποια στιγμή στο προσεχές μέλλον. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), περίπου 3 δισ. δολάρια κάθε χρόνο χάνονται από τις επιχειρήσεις, είτε επειδή οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν έντονο στρες στη δουλειά τους και παίρνουν άδεια είτε επειδή δεν μπορούν να είναι παραγωγικοί κατά τη διάρκεια της εργασίας τους.

Τι συμβαίνει; Από τη μία έχουμε το πλεόνασμα ελευθερίας που μας παρέχει ο ψηφιακός κόσμος, έχουμε δηλαδή τη δυνατότητα να εξοικονομήσουμε χρόνο και κόπο και μια πρωτοφανή ευελιξία και ελευθερία ως προς την επιλογή του χώρου εργασίας και του τρόπου συνδιαλλαγής. Από την άλλη εγκαθίσταται ένα νέο εργατικό δίκαιο που επιτείνει το εργασιακό στρες... καθώς μας καθιστά πιο εύκολα περιττούς στα εργοδοτικά μάτια.

Ετσι, συχνά οι σύγχρονες μορφές εργασίας μάς εγκλωβίζουν σε μια νέα μετανεωτερική απόλαυση με στοιχεία οικειοθελούς εγκλωβισμού. Δεν δουλεύουμε για να ζούμε αλλά ζούμε για να δουλεύουμε. Μέχρι που «σπάμε». Και τότε έχουμε το φαινόμενο της μαζικής παραίτησης.

Τον τελευταίο καιρό ολοένα και περισσότεροι νέοι εγκαταλείπουν τη δουλειά τους στον δυτικό κόσμο, απορρίπτοντας την κεντρικότητα που καταλαμβάνει η εργασία στο όνομα της ψυχικής τους ηρεμίας. Πριν από τη μεγάλη παραίτηση είχαν καταγραφεί πολλές αυτοκτονίες εξαιτίας της εργασιακής πίεσης και της εργασιακής αβεβαιότητας σε χώρες της Ευρώπης και κυρίως στη Γαλλία. Τουλάχιστον αυτές είχαν δει το φως της δημοσιότητας.

Οι ειδικοί είχαν καταλήξει πως οι εργαζόμενοι δυσφορούσαν στον χώρο εργασίας, δεν άντεχαν το ψυχικό αδιέξοδο: την αδυναμία ανταπόκρισης στο καθήκον και την αδυναμία προβολής του εαυτού τους στο μέλλον και έβαζαν τέλος στη ζωή τους. Η αυτοχειρία είναι, εξάλλου, μια κοινωνιολογικά προσδιορισμένη πράξη, καθώς αποτελεί προϊόν κοινωνικών συνθηκών και πιέσεων, όπως έχει σημειώσει ο Εμίλ Ντιρκέκ, ο Γάλλος θεμελιωτής της Κοινωνιολογίας.

Τα μέτρα που ανακοινώνει το υπουργείο Υγείας συνεπώς δεν θα αποδειχτούν επαρκή αν δεν τροποποιηθεί το νομικό πλαίσιο για την εργασία. Γιατί το ψυχικό δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από το πολιτικό. Αν, λοιπόν, δεν αλλάξει η εργασιακή κουλτούρα και δεν θωρακιστούν οι εργαζόμενοι, «οι μονάδες για το στρες των εργαζομένων» θα είναι περιτύλιγμα ατομικών βομβών που κάποια στιγμή θα σκάσουν.

Ο νέος ανθρωπότυπος που ανατέλλει στα χρόνια του ψηφιακού μετασχηματισμού θα έχει θετικό πρόσημο στον ψυχισμό του όταν αντιμετωπιστεί ως άνθρωπος και όχι σαν μηχανή με στόχο τη μεγιστοποίηση του κέρδους.

Τότε, ναι, οι μονάδες κατά του στρες των εργαζομένων θα έχουν να προσθέσουν κάτι στη διαχείριση του στρες ή του θυμού, θα έχουν να προσθέσουν στη βελτίωση των σχέσεων στον εργασιακό χώρο.

Πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ