«Ψηλά ψηλά τα χελιδόνια χαύοντας μύγες, πετσοκόβοντας τον αέρα πέρα δώθε, αλλά το γαλάζιο ανέπαφο, να σαλπίζει ουρανό ως το σούρουπο». Πόσο μα πόσο καίριοι, προφητικοί σχεδόν, για την Ελλάδα και ειδικά για την Αριστερά αποδείχτηκαν αυτοί οι στίχοι (από το ποίημα «Καλό φεγγάρι») του ποιητή Μιχάλη Γκανά. Οι οποίοι συνεχίζουν ακόμα πιο καίρια: «Περαστικά μας τώρα. Στα σπάρτα οι μνήμες, στις πολυκατοικίες τα υφαντά τους. Χερσαία όνειρα, αποτυπώματα Πελασγών – Κρητών – Τούρκων – Φράγκων – Σλάβων – Αγγλων – Αμερικανών, τι μπατανίες, Θε μου, τι μπάντες για λογής κρεβάτια, σκοντάφτει εκεί το νυσταγμένο μάτι κι ύστερα σαν ανθρακωρύχος χάνεται στις στοές του ύπνου».

Περαστικά μας χίλιες φορές, ποιητά μου. Πόσω μάλλον τώρα που ο Μιχάλης Γκανάς δεν είναι πια κοντά μας. Σε ηλικία 80 ετών «έφυγε». Χθες Τρίτη 12/11. Με την ελληνική ποίηση να μένει φτωχότερη. Και δεν είναι ούτε υπερβολή ούτε υποκριτικό σχόλιο επικηδείου αυτό. Είναι η αλήθεια. Ο Μιχάλης Γκανάς ήταν εξαιρετικός ποιητής και στιχουργός, από τους σπουδαιότερους στην Ελλάδα. Το περίεργο (υπό την έννοια της σπανιότητας του φαινομένου) είναι πως οι στίχοι του δεν υπονόμευσαν ποτέ τα ποιήματά του, ούτε τα ποιήματα ανταγωνίζονταν τους στίχους των τραγουδιών του. Εκκινώντας από τους δεύτερους, όλοι περιλαμβάνονται στο βιβλίο «Στίχοι: Μιχάλης Γκανάς» (είχε κυκλοφορήσει από τις Εκδόσεις Μελάνι που διατηρεί η σύζυγός του Πόπη Γκανά), που φέρουν και την ιδιόχειρη υπογραφή του: «Στο Σουμιτζού κάποια βραδιά», «Μικρός Τιτανικός», «Τα κορμιά και τα μαχαίρια», «Του πόθου τ’ αγρίμι», «Χρώμα δεν αλλάζουνε τα μάτια», «Καράβια στη στεριά», «Κι αν σε θέλω», «Για των ματιών σου το χρώμα», «Αυτοί παιδί μου δεν» και πόσα ακόμη πολύ γνωστά τραγούδια που ίσως δεν ξέρουμε έως τα τώρα ότι είναι σε δικούς του στίχους. Ο ίδιος ένιωθε «οφειλέτης στον κόσμο του ελληνικού τραγουδιού», ίσως όπως όλοι οι μεγάλοι (και ελάχιστοι) άνδρες και γυναίκες που καταλαβαίνουν ή καταλάβαιναν πόση αξία δίνει η ελληνική γλώσσα στην προσωδία και φυσικά στην ίδια την ποίηση.

Ο Μιχάλης Γκανάς, ωστόσο, κατόρθωνε και δημοφιλή τραγούδια να γράφει και να μη γίνεται ποτέ μελό ή ψευτοσυναισθηματικός: η γραφή του ξεχώριζε για τη βαθύτητά της, την ακεραιότητα των νοημάτων και την ευγένεια των συναισθημάτων. Γι’ αυτό και ο καθένας μας τα θυμάται: γιατί ήταν τόσο ανθρωπινά που δεν μπορούσες παρά να συνυπάρχεις (αν δεν ταυτιζόσουν) μαζί τους. Ωστόσο μελοποιήθηκαν και πολλά από τα ποιήματά του και μάλιστα από σημαντικούς συνθέτες, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου, ο Νίκος Ξυδάκης, ο Ara Dinkjian, τα αδέλφια Καλογεράκη κ.ά.

Ο ίδιος είχε γεννηθεί το 1944 στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας, ένα χωριό στα σύνορα με την Αλβανία. «Είμαι Ηπειρώτης και ξέρω πώς να διαχειρίζομαι τον πόνο» τον ακούγαμε να λέει συχνά σε κοινές παρέες. Σε ηλικία τεσσάρων ετών, με την οικογένειά του, είχε σχεδόν αναγκαστεί να καταφύγει αρχικά στην Αλβανία (ο παππούς του ήταν αντάρτης με τον Ζέρβα και διέφυγε, παίρνοντας μαζί και την οικογένειά του, όπως είχε πει ο ίδιος ο ποιητής σε παλαιότερη συνέντευξή του στην «Εφ.Συν.» και στην Κυριακή Μπεϊόγλου), ενώ συνέχισαν σε χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, όπως η Ουγγαρία: «Αφήσαμε δύο νεκρούς σε ξένα χώματα, τη γιαγιά μου και την 22χρονη θεία μου» είχε πει τότε. Στην Ελλάδα, «σε έναν άλλον Τσαμαντά, πολύ χειρότερο από αυτόν που αφήσαμε, σε μια Ελλάδα που έτρωγε η μύγα σίδερο» επέστρεψε στα δέκα του, το 1954. Οι γονείς του ήθελαν πολύ τα παιδιά τους να σπουδάσουν. Ετσι ο ίδιος μπήκε στη Νομική, παρότι δεν τον ενδιέφερε ποτέ η δικηγορία. Γι’ αυτό και δεν τελείωσε τις σπουδές του.

Συνεργασίες

Εγραφε. Από μικρός. «Πάντοτε δήλωνα “ποιητής” ευθαρσώς! Προς εαυτόν, φυσικά. Τότε πάντως ένιωθα ποιητής περισσότερο από τώρα μπορώ να πω, που έχω και τη “βούλα” του ποιητή» είχε πει στην ίδια συνέντευξη το 2018. Αναγκάστηκε να κάνει διάφορες δουλειές, όπως εργάτης εργοστασίου, βιβλιοπώλης για μια δεκαπενταετία, συνεργάστηκε αργότερα με την κρατική τηλεόραση ως επιμελητής λογοτεχνικών εκπομπών και σεναριογράφος, αλλά και ως κειμενογράφος σε διαφημιστική εταιρεία. Το τι πέρασε ο ίδιος στα νεανικά του χρόνια και πώς αυτά συνδέονται με τη σύγχρονη ιστορία της χώρας, καθώς και το αποτύπωμα που άφησαν μέσα του και φυσικά επέδρασε στην ποίησή του απαθανατίστηκαν από την κάμερα του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου στο ντοκιμαντέρ «Με λίγο φως στους ώμους», με μουσική του Νίκου Κυπουργού (η ταινία προβλήθηκε το 2007 στο 9ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και στο 1ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Χαλκίδας όπου τιμήθηκε με το δεύτερο βραβείο Καλύτερης Ταινίας και το Βραβείο Καλύτερης Φωτογραφίας). «Στην Ουγγαρία κρύο πολύ. Κουβαλάγαμε ψείρες. Περνούν τα ρούχα μας από κλίβανο, μας βάζουν στα μπάνια. Μια μισοσκότεινη αίθουσα γεμάτη ατμούς και γυναίκες. Εκείνο το μαύρο χαμηλά στην κοιλιά το ’βλεπα πρώτη φορά. Εγώ πήγαινα σχολείο, είχαμε Ελληνες δασκάλους και Ουγγαρέζους. Ούτε που μ’ άρεσε, ούτε που δε μ’ άρεσε το σχολείο τον πρώτο καιρό», γράφει με παραστατικό και ειλικρινή τρόπο στο αυτοβιογραφικό πεζό έργο του «Μητριά πατρίδα» (Εκδ. Μελάνι, 2008).

«Μερικοί κριτικοί με έχουν χαρακτηρίσει ποιητή της εντοπιότητας, του γενέθλιου τόπου. Θέλω να πιστεύω πως δεν είμαι μόνο αυτό. Ο,τι με βασανίζει κατά βάθος είναι η οριστική απώλεια ανθρώπων, τόπων και τρόπων και το ανέφικτο της επιστροφής. Πού; Στην παιδική ηλικία, ίσως την πραγματική πατρίδα όλων μας» είχε γράψει στο συλλογικό έργο «Αγαπημένα» (Εκδ. Μεταίχμιο), εξομολογούμενος την αλήθεια του. Ποτέ δεν έκρυβε, εξάλλου, τίποτε ο Μιχάλης Γκανάς: πάντα εξομολογητικός και πάντα αληθινός. Αυτά τα δύο, βέβαια, δεν σε κάνουν σπουδαίο από μόνα τους. Ο ίδιος όμως ήταν. Και μάλιστα, πολύ σπουδαίος. Και όπως αρχίσαμε με στίχους του, θα κλείσουμε με λόγια του (από συνέντευξη που έδωσε στον συνάδελφο Γιάννη Πανταζόπουλο/LIFO): «Δουλειά της ποίησης είναι να στέκει πάνω στις πληγές και να τις ξύνει. Εχει μια παρηγορητική δύναμη. Μια ελευθεριότητα. Μια ασύγκριτη καταφυγή σε ένα άλλο προσωπικό σύμπαν. Γι’ αυτό: “Να μην κοιτάς, λοιπόν, μα να παρατηρείς. Γιατί η παρατήρηση έχει διάρκεια. Και η διάρκεια είναι πάθος”».

*Από τους στίχους του «Πάνε χιόνια από τότε. / Εφευγα στη σέλα γνωστών ποιητών. / Καίγανε το γαλόνι στα τριάντα, μ’ αφήνανε στο δρόμο. / Μουσικές, φράσεις ατέλειωτες, ρεφραίν, φρένα νταλίκας. / Η ψυχή μου τρανζίστορ βουβό μια σταλιά, καταπίνοντας μισό μέτρο κεραία. / Η Ελλάδα και πάλι ταινία παλιά που όλο κόβεται, φερμουάρ που δεν κλείνει».

Info: Ο Μιχάλης Γκανάς έχει τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το βιβλίο του «Παραλογή» (1994), με το Βραβείο Καβάφη (2009), με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών (Ιδρυμα Πέτρου Χάρη, 2011) για το σύνολο του έργου του και με το Μεγάλο Βραβείο Jean Moreas για το έργο και την προσφορά του στα ελληνικά Γράμματα (2021). Την ίδια χρονιά, ήταν ανάμεσα στους τελικούς υποψηφίους του «The Anglo-Hellenic League Runciman Award» για το δίγλωσσο βιβλίο του «A Greek Ballad: Selected Poems» (Yale University Press 2020), καθώς και για το διεθνούς κύρους βραβείο Neustadt International Prize for Literature 2021, για το ίδιο βιβλίο.

Πηγή: efsyn.gr

Έως τις 30 Σεπτεμβρίου θα διαρκέσει στο Παλαιό Φρούριο Κέρκυρας, η έκθεση με θέμα «Εξαιτίας σου, ποίηση, καίγεται ακόμα η Τροία - Ιάσων Δεπούντης (1919-2008)».

«Η έκθεση, που συνδιοργανώνουν η Πολιτιστική Εταιρία ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κέρκυρας, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, παρακολουθεί το πολυσχιδές έργο του Κερκυραίου ποιητή, εισάγοντας θέματα και μοτίβα, όπως αυτά εξελίσσονται μέσα στην πορεία του χρόνου. Αναδεικνύει μεταξύ άλλων την ιδιαίτερη σχέση του με τον Κερκυραίο χαράκτη Νικόλαο Βεντούρα και τον ποιητή Νικηφόρο Βρεττάκο».

Όπως αναφέρεται, «σημαντικό μέρος της έκθεσης εστιάζει στη ζωή και το έργο του Ιάσονα Δεπούντη στην Ελβετία, ως παιδαγωγού και διευθυντή του Ελληνικού Σπιτιού στο χωριό Πεσταλότσι (Kinderdorf Pestalozzi), ως ερευνητή, μεταφραστή και συγγραφέα. Επίσης περιλαμβάνει σειρά από κολάζ και “ μετακείμενα” της τελευταίας περιόδου του: “ Ποίηση να καταργείς την ποίηση, όταν το τίποτα εισβάλλει στο κενό |δημιουργώντας Σύμπαν...”».

Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας και της Πρεσβείας της Ελβετίας στην Ελλάδα. Αποτελεί διευρυμένη μορφή παλαιότερων παρουσιάσεων, το 2016 στην Αίθουσα Τέχνης της Δημοτικής Πινακοθήκης Κέρκυρας και το 2023 στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά.

Έφυγε από τη ζωή την Κυριακή, σε ηλικία 65 ετών, ο βραβευμένος ποιητής και μεταφραστής Γιώργος Μπλάνας.

Ο Γιώργος Μπλάνας γεννήθηκε το 1959 στο Αιγάλεω. Είχε κάνει σπουδές που αφορούν το αντικείμενο της βιβλιοθηκονομίας.

Το 2015, έλαβε το κρατικό βραβείο μετάφρασης ξένης λογοτεχνίας για την μετάφρασή για το έργο «Ζωή και Πεπρωμένο» του Βασίλι Γκρόσμαν ενώ παλαιότερα είχε τιμηθεί με το βραβείο του περιοδικού «Διαβάζω» για την ποιητική συλλογή του «Στασιωτικά [1-50]» καθώς και με τον έπαινο «Κάρολος Κουν» για τη μετάφραση της τραγωδίας του Ευριπίδη «Ηρακλής Μαινόμενος».

Μεταφράσεις του έχουν χρησιμοποιηθεί σε τραγωδίες στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού.

Εργογραφία

• Η Ζωή Κολυμπά σαν Φάλαινα Ανύποπτη πριν τη Σφαγή (Υάκινθος 1987)
• Η Αναπόφευκτη Ανθηρότητά σου (Διάττων 1990)
• Νύχτα (Νεφέλη 1991)
• Παράφορο! (Δελφίνι 1997)
• Άννα (Ερατώ 1998)
• Η Απάντησή του (Νεφέλη 2000)
• Επεισόδιο (Νεφέλη 2002)
• Τα Ποιήματα του Προηγούμενου Αιώνα (συλλογές 1987-1997, Ερατώ 2004)
• Ωδή Στον Γεώργιο Καραϊσκάκη (Γαβριηλίδης, 2009)
• Στασιωτικά [1-50] (Γαβριηλίδης, 2010)

Δοκίμια

• Το Ποιητικό συμβάν (Γαβριηλίδης 2013)
• Ποιητές στη σκιά Α΄ (Γαβριηλίδης 2012)
• Ποιητές στη Σκιά (Γαβριηλίδης 2013)

Μεταφράσεις

• Λώρενς Φερλινγκέττι, Ατέλειωτη Ζωή (Άρδην, 1982)
• Τσαρλς Μπουκόβσκι, Η Αγάπη είναι ένας Σκύλος απ’ τη Κόλαση (Απόπειρα, 1986), Υπεραστικό Μεθύσι (Απόπειρα, 1987), Βρώμικος Κόσμος (Απόπειρα, 1988), Τοστ Ζαμπόν (Γράμματα 1990), Τρόμου και Αγωνίας Γωνία (Απόπειρα, 1994), Αστυνομικό (Απόπειρα, 1996)
• Ουίλλιαμ Μπλέηκ, Τα Τραγούδια της Αθωότητας (Ερατώ 2002), Το Βιβλίο της Θελ (Ερατώ 2003), Τα Τραγούδια της Πείρας (Ερατώ 2004)
• Άμπροουζ Μπηρς, Το Αλφαβητάρι του Διαβόλου (Ηλέκτρα 2004), Ιστορίες Φαντασμάτων (Ηλέκτρα 2005)
• Άλλεν Γκίνσμπεργκ, Ουρλιαχτό (Ελεύθερος Τύπος 2002)
• Λώρενς Φερλινγκέττι, Λαϊκά Μανιφέστα (Ελεύθερος Τύπος 1988)
• Γκρέγκορι Κόρσο, Βενζίνη (Ελεύθερος Τύπος 1989)
• Ομήρου, Ιλιάδα (Ραψωδίες Α’, Ι’, Κ’, Γαβριηλίδης 2001)
• Αρχίλοχου, Ποιήματα και Θρύψαλα (Γαβριηλίδης 2001)
• Αλέξανδρου Πούσκιν, Ο Νέγρος του Μεγάλου Πέτρου (Ερατώ 2006)
• Ντύλαν Τόμας Κι ο θάνατος δεν θα χει εξουσία: Ποιήματα (Ερατώ, 2000)
• Κομπαγιάσι Ίσσα, Μύγες και Βούδες (Γαβριηλίδης 2002)
• Ματσούο Μπασό, Μόνο τα Όνειρά μου Συνεχίζουν (Ερατώ 2002)
• Σοφοκλής, Φιλοκτήτης (Γαβριηλίδης 2003), Αίας (Γαβριηλίδης 2011)
• Ευριπίδης, Ηρακλής Μαινόμενος (Νεφέλη 2010)
• Βασίλι Γκρόσμαν, Ζωή και πεπρωμένο (Γκοβόστης 2013)
• Ντ. Χ. Λόρενς, Το πλουμιστό ερπετό (Νεφέλη 2009)

Η τελευταία παράσταση που έφερε την υπογραφή του Γιώργου Μπλάνα στην μετάφραση ήταν ο «Οιδίπους Τύραννος» που παρουσιάστηκε το περασμένο καλοκαίρι στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα, με τον Γιάννη Στάνκογλου να πρωταγωνιστεί.

Ο γνωστός ηθοποιός θέλησε μέσα από τον προσωπικό του λογαριασμό στα social media να πει το δικό του “αντίο” στον σπουδαίο ποιητή και μεταφραστή με τον οποίο είχε συνεργαστεί πολλές φορές στο παρελθόν.

Έφυγε από τη ζωή ένας εκ των κορυφαίων εκπροσώπων της γενιάς των beat ποιητών, ο Σπύρος Μεϊμάρης, σε ηλικία 82 ετών.

Όπως σημειώνει η ιστοσελίδα LIFO, o καλλιτέχνης  βρισκόταν στο νοσοκομείο με εγκεφαλικό την τελευταία εβδομάδα και τελικά εξέπνευσε. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1942. Το 1959-60 βρέθηκε στο Σαν Φρανσκίσκο και παρευρέθηκε στο ξεκίνημα της Βeat Generation. Γνωρίστηκε με τον ποιητή Lawrence Ferlinghetti, εκδότη των City Lights Books και αρχίζει να γράφει ποίηση στα Αγγλικά.

Όταν ο Allen Ginsberg (1926-1997), η πιο επιφανής φιγούρα της beat generation (και της beat poetry), θα ερχόταν στην Ελλάδα από την Ταγγέρη με το θρυλικό υπερωκεάνιο S.S. Vulcania, στις 29 Αυγούστου 1961, ο Σπύρος Μεϊμάρης, μαζί με τους Νάνο Βαλαωρίτη, Πάνο Κουτρουμπούση, Μίνω Αργυράκη, Γιώργο Κατσίμπαλη και Amy Mims, θα ήταν ανάμεσα σ’ αυτούς που θα τον συναναστρέφονταν και που θα τον συνόδευαν στις περιπλανήσεις του στα κέντρα της Αθήνας και του Πειραιά.

Ο Σ. Μεϊμάρης ήδη από το 1959 είχε βρεθεί με υποτροφία στην Καλιφόρνια, συχνάζοντας στην North Beach του Σαν Φρανσίσκο, την εποχή της ακμής των beats, ενώ το 1961 στο Beat Hotel, στην οδό Gît-le-Cœur του Παρισιού, θα συναντούσε τους William S. Burroughs, Sinclair Beiles και Kay Johnson ανάμεσα σε άλλους και λίγο αργότερα, στην Ταγγέρη, τους Harold Norse, Paul Bowles και Jane Bowles.

Βασικά, μαζεμένα ποιήματα του Σπύρου Μεϊμάρη συναντάμε για πρώτη φορά στο τεύχος #22 του «Κούρου» (1974) κάτω από τον τίτλο «Αρνάκι άσπρο και παχύ…», όπως και σ’ ένα τεύχος του περιοδικού “Panderma”, την επόμενη χρονιά, το «Όνειρα Πραγματικότητας» (1975). Ποιήματα και κείμενά του δημοσιεύονται βεβαίως και στο περιώνυμο ένατο τεύχος του περιοδικού «Σήμα / Αφιέρωμα Η Σκηνή» (Σεπτέμβρης 1975) και πολλά χρόνια αργότερα στην «Τυφλόμυγα» [Μάιος-Ιούνιος, 2016]. Ίσως να υπάρχουν και αλλού.

Από ’κει και πέρα τα βιβλία του Σ. Μεϊμάρη, με ποιήματά του και μεταφράσεις, με τη σειρά έκδοσής τους είναι τα: «Εξορκισμοί» [Καστανιώτης, 1983], «Αλμπέρ Κοσερί / Ξεχασμένοι απ’ το Θεό» [Απόπειρα, 1991] (μετάφραση), «Τζακ Κέρουακ / Τα Όνειρά μου» [Αίολος, 1992] (μετάφραση), «Άλλεν Γκίνσμπεργκ / Ημερολόγια» [Εστία, 1993] (μετάφραση), «Τζακ Κέρουακ / Μάγκι Κάσιντι» [Αίολος, 1997] (μετάφραση), «Γραφτά» [Απόπειρα, 1998], «Δηλώσεις της Σιγαλιάς, 1997-2009» [Εκδόσεις Πολιτιστική Δράση-ΕΜΣΕ, 2011] και «Η Μεταμόρφωση του Τοπίου / Ποιήματα 1961-2014» [Εκδόσεις Πολιτιστική Δράση-ΕΜΣΕ, 2016].

Το πιο πρόσφατο βιβλίο του Σπύρου Μεϊμάρη κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις OPPORtUNA, έχοντας τίτλο «Επίλεκτα ποιήματα και άλλα κείμενα (2012-2022)». 

Ο παλαιστίνιος ποιητής Ρεφαάτ Αλαρίρ (Refaat Alareer) από τα πιο γνωστά μέλη νέας γενιάς λογοτεχνών, που έγραφε συχνά στα αγγλικά για να αφηγηθεί τις ιστορίες των κατοίκων της Λωρίδας της Γάζας σε ευρύτερο κοινό, σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια ισραηλινών βομβαρδισμών, γνωστοποίησαν φίλοι του τη νύχτα της Πέμπτης προς Παρασκευή.

“Η δολοφονία του Ρεφαάτ είναι τραγική, οδυνηρή και εξοργιστική. Είναι τεράστια απώλεια”, τόνισε μέσω X (του πρώην Twitter) φίλος του, ο παλαιστίνιος δημοσιογράφος Άχμεντ Αλναούκ, έπειτα από φονικούς ισραηλινούς βομβαρδισμούς χθες, Πέμπτη το βράδυ στο βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της κυβέρνησης της Χαμάς.

“Ράγισε η καρδιά μου, ο φίλος και συνάδελφός μου Ρεφαάτ Αλαρίρ σκοτώθηκε μαζί με την οικογένειά του πριν από μερικά λεπτά (…) Δεν θέλω να το πιστέψω. Μας άρεσε να μαζεύουμε φράουλες μαζί”, ανέφερε επίσης μέσω X ο Γαζαίος ποιητής Μοσάμπ Αμπού Τόχα.

“Αναπαύσου εν ειρήνη Ρεφαάτ Αλαρίρ. Θα συνεχίσουμε να φωτιζόμαστε από τη σοφία σου, σήμερα και για πάντα”, τόνισε μέσω X ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Ράμζι Μπαρούντ.

Ο εξειδικευμένος ιστότοπος Literary Hub απέτισε φόρο τιμής στον εκλιπόντα.

Ποιος ήταν ο Ρεφαάτ Αλαρίρ

Καθηγητής αγγλικής φιλολογίας στο ισλαμικό πανεπιστήμιο της Γάζας, όπου δίδασκε κυρίως τα έργα του Σέξπιρ, ο Ρεφαάτ Αλαρίρ ήταν συνιδρυτής της πρωτοβουλίας “We are not numbers (Δεν είμαστε αριθμοί)”, που αδελφοποιεί συγγραφείς στη Γάζα με “μέντορες” στο εξωτερικό, που τους βοηθούν να γράψουν στα αγγλικά και να αφηγηθούν την πραγματικότητά τους.

Ήταν επιμελητής του βιβλίου “Gaza writes back”, χρονικού της ζωής στη Λωρίδα της Γάζας από νεαρούς λογοτέχνες, και είχε γράψει το βιβλίο “Gaza unsilenced”.

Σε αντίποινα για την επίθεση της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου, ο ισραηλινός στρατός εξαπέλυσε ευρείας κλίμακας επιχειρήσεις με διακηρυγμένο στόχο να αφανίσει το παλαιστινιακό ισλαμιστικό κίνημα, στην εξουσία στη Λωρίδα της Γάζας από το 2007, “τρομοκρατική” οργάνωση σύμφωνα με το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Στον πόλεμο που συνεχίζεται έχουν σκοτωθεί πάνω από 17.000 άνθρωποι, το 70% εκ των οποίων ήταν γυναίκες, παιδιά και έφηβοι.

Μερικές ημέρες αφότου ο ισραηλινός στρατός άρχισε χερσαίες επιχειρήσεις, ο Ρεφαάτ Αλαρίρ έκανε γνωστό πως δεν θα έφευγε από το βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, επίκεντρο των εχθροπραξιών τότε.

Το προφητικό ποίημα

Την 1η Νοεμβρίου δημοσίευσε μέσω της πλατφόρμας Χ ένα ποίημα γραμμένο στα αγγλικά με τον τίτλο “If I must die (Αν πρέπει να πεθάνω)”, το οποίο καταλήγει με τη φράση, “ας είναι ένα παραμύθι”.

Θλίψη σκόρπισε στο λογοτεχνικό στερέωμα ο θάνατος του συγγραφέα και ποιητή Κωστή Γκιμοσούλη σε ηλικία 63 ετών, ενός ιδιαίτερα αγαπητού στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό συγγραφέα και ποιητή.

Ο Κωστής Γκιμοσούλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Απόφοιτος της Νομικής Σχολής Αθηνών, εργάστηκε για πολλά χρόνια ως συμβολαιογράφος. Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα τη δεκαετία του ‘80 και άφησε ισχυρό το στίγμα του. Εξέδωσε τις δύο πρώτες ποιητικές του συλλογές το 1983, και πέρασε στον πεζό λόγο το 1988.

Σήμα κατατεθέν του τα μακριά του γκρίζα μαλλιά. Ήταν μία από τις ιδιαίτερες φωνές της ελληνικής λογοτεχνίας, καθώς στα κείμενά του ακροβατούσε στο μεταίχμιο της ποίησης και του πεζού λόγου και σε αυτά προσέθετε μία παραμυθητική χροιά, αλλά και σχέδιά του. Πίστευε πως «τα παραμύθια, πλησιάζουν πιο πολύ την πραγματικότητα, από αυτές τις ιστορίες που τις λέμε αληθινές», ενώ σε συνεντεύξεις του παραδεχόταν πως έχει "μια αδυναμία στα βιβλία “τουρλού”, δηλαδή που περιέχουν ποιήματα, πεζά και σχέδια".

Χαρακτηριστικά τα τελευταία του λόγια στον προσωπικό του λογαριασμό στα social media:

πάντα θα μου μένει μια γεύση ανικανοποίητου
πάντα θα λείπει κάτι. τί; δεν ξέρω ούτε πρόκειται να μάθω
μόνο στην αγκαλιά της δημιουργίας...
μοιάζω με μαγικό κουτί με δίχως πάτο

Έγραψε διηγήματα όπως "Η κραυγή της πεταλούδας". Καμιά φορά αυτά τα διηγήματα μεγάλωναν και γίνονταν νουβέλες ή μυθιστορήματα, όπως το "Μια νύχτα με την Κόκκινη", "Ανατολή", "Χέρι στη φωτιά", "Βρέχει φως", "Το θηρίο είναι παντού", "Εξομολόγηση σ’ έναν κολομβιανό σκύλο", "Στάχτη στα μάτια", "Ο άγγελος της μηχανής", "Her night on red", "Το φάντασμά της", "Το αηδόνι στο πόδι της", "Ο Μέσα και ο Έξω", Όλες μία" και "Μεταξοχώρι (Aλφάβητο για όρη)".

Έγραψε και ποιήματα ("O ξυλοκόπος πυρετός", "H αγία μελάνη", "Το στόμα κλέφτης", "Επικίνδυνα παιδιά", "Αγάπη από ζήλια"). Το 2001 εκδόθηκε o "Μαύρος χρυσός", ένα βιβλίο του που περιέχει ποιήματα, διηγήματα και ζωγραφιές με νερομπογιές, ενώ το 2011 κυκλοφόρησε το "Για να μάθεις να πετάς", με ιστορίες-παραμύθια για μικρούς και για μεγάλους, και με εννέα ζωγραφιές του Γιάννη Ψυχοπαίδη εμπνευσμένες ειδικά για το βιβλίο.

ας μη σβήσουμε το μέσα φως
(όσο κι αν πυκνώνουν τα σκοτάδια έξω)

Το 2013 εκδόθηκε το "Δυο μήνες στην αποθήκη", μια προσωπική μαρτυρία από την παραμονή του σε νοσοκομείο. Το 2014 κυκλοφόρησε το βιβλίο του με τίτλο "Τα παράξενα που δεν ξεχνάμε", που περιλαμβάνει μικρά πεζά, ποιήματα και σχέδια του ίδιου. Έργα του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Για την ποιητική του συλλογή "Ο ξυλοκόπος πυρετός" πήρε το βραβείο Μαρίας Ράλλη για πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς.

Το 1997 συμμετείχε ως ηθοποιός, υποδυόμενος έναν ήρωά του, στη μικρού μήκους ταινία "Δεύτερο κράνος" της Αθηνάς Σακελλαρίου, που προβλήθηκε στο φεστιβάλ Δράμας. Έργα του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες.

Η Εταιρεία Συγγραφέων τον αποχαίρετησε με ένα απόσπασμα από το ποιήμα του «Αγάπη από ζήλια»:

Έφυγε κι ήρθε
ήρθε κι έφυγε
γκρέμισε τον τοίχο
και τον έχτισε
άναψε φωτιά στο σπίτι
και την έσβησε
ένα φεγγάρι μ' ερωτεύτηκε
και πάει πια με ξέχασε. 

Ενας από τους πιο σημαντικούς μα και ιδιαίτερους και αινιγματικούς σύγχρονους ποιητές μας, που δεν ενδιαφέρθηκε για την προβολή, που με το ελεύθερο πνεύμα του, την έντονη προσωπικότητα και τον δυναμικό λόγο του κέρδισε την εκτίμηση και τον σεβασμό των λογοτεχνικών κύκλων, ο Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος έφυγε χθες από τη ζωή, έπειτα από μάχη με τον καρκίνο σε ηλικία 78 ετών. Αφησε όμως το «αντιφέγγισμά» του, ένα εμβληματικό έργο ζωής και πνοής: «Σύσσημον ή Τα Κεφάλαια».

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του 1945 στα Εξάρχεια. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές και τη θητεία του εργάστηκε για δεκαεννιά χρόνια ως οικονομικούς διευθυντής σε φαρμακαποθήκη, μερίδιο της οποίας είχε κληρονομήσει. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του περιοδικού «Εκηβόλος» μαζί με τον Βασίλη Διοσκουρίδη και την Τζούλια Τσακίρη. Από το 1985 αφιερώθηκε σε ένα εκτεταμένο opus incertum – μια μακρά αφήγηση σε ελεύθερο στίχο με τον τίτλο «Σύσσημον ή Τα Κεφάλαια», το οποίο έχει κυκλοφορήσει κατ’ αρχάς σε φυλλάδια εκτός εμπορίου, και, αργότερα, από τις εκδόσεις «Ινδικτος» και «Το Ροδακιό». Παράλληλα, ασχολήθηκε με τη μετάφραση, ιδίως αρχαίου δράματος – μάλιστα ο Λευτέρης Βογιατζής είχε επιλέξει δική του μετάφραση για την «Αντιγόνη» που ανέβασε στην Επίδαυρο και πιο πρόσφατα ο Χάρης Φραγκούλης για τον «Οιδίποδα».

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος για το « Σύσσημον ή Τα Κεφάλαια» έγραφε το 2015 –με το ξεχωριστό του ύφος– πως: «Με βαθιά αυτοκριτική είναι ένα έργο-ναυάγιο· όμως, ηπιότερα αν προσεγγίσουμε και το ονομάσουμε, είναι ένα έργο-αντιφέγγισμα· αλλά στο ερώτημα τίνος φέγγους είναι αντιφέγγισμα θα σωπάσουμε· αυτό ας μείνει αναπάντητο, είναι το πρέπον». Ηταν ουσιαστικά το έργο της ζωής του στο οποίο αφιέρωσε μια 20ετία και όπως ο ίδιος είχε εξηγήσει η δημοσιοποίηση είχε γίνει σταδιακά κατ’ αρχάς: «Για το κείμενο που περιέχουν οι σελίδες αυτού του βιβλίου υπήρξε μια αρχική φάση “κλειστής” κυκλοφορίας – κράτησε από το 1988 έως το 1999. Εκείνα τα έντεκα χρόνια εφτά μεγάλα χειρόγραφα τετράδια μιας αφήγησης σε ελεύθερο στίχο έγιναν εφτά τυπωμένες συνέχειες, ήγουν εφτά φυλλάδια εκτός εμπορίου (με διαστάσεις 30,2 x 22,5 εκ., χωρίς σελιδαρίθμηση) δουλεμένα στη μονοτυπία. [...] Τα δύο πρώτα φυλλάδια τυπώθηκαν από τον “Εκηβόλο”, το τρίτο από τον Σταύρο Μουστάνη και τη “Λέσχη”, το τέταρτο από τον “Ικαρο”, με φροντίδα της Γεωργίας Παπαγεωργίου, και τα πέμπτο, έκτο και έβδομο από την “Εταιρεία Φίλων του Περιοδικού Εκηβόλος και των Εκδόσεων Το Ροδακιό” – η φροντίδα και η επιμέλεια ήταν του Βασίλη Διοσκουρίδη και της Τζούλιας Τσιακίρη. Κατόπι –μετά το 1999–, όταν άρχισε η εργασία στα δύο κεφάλαια που θα απάρτιζαν τη συνέχεια, το όγδοο δηλαδή φυλλάδιο του βιβλίου, ξανακοιτάχτηκε παράλληλα όλο το έργο και ξαναδουλεύτηκε. Αλλα έξι χρόνια πέρασαν. [...]».

Ηδη από το 2007 ο ποιητής Χάρης Βλαβιανός εγκωμίαζε το «Σύσσημον ή Τα Κεφάλαια» σε άρθρο του στα «Νέα»: «Πολυθεματικό, πολυεστιακό, “ανοιχτό”, χτίζεται αργά μέσα στον χρόνο και εξελίσσεται ποιητικά και πνευματικά μαζί με τον δημιουργό του. Είναι μια σύνθεση μεγάλης πνοής και δύναμης, όπου η γραφή ολοκληρώνεται μέσα από την πράξη της διακοπής της. Μια οποιαδήποτε σελίδα του βιβλίου αντανακλά αυτήν την αίσθηση δυσκολίας – τη δυσκολία τού να υπάρχεις και να γράφεις: απομονωμένες προτάσεις και παράγραφοι χωρίζονται με κενά διαστήματα, σπάζουν με παρενθετικές παρατηρήσεις, με μέρη σε πλάγια γραφή και πλάγια γραφή σε παρενθέσεις, έτσι που το κείμενο δεν καταλαμβάνει ποτέ ένα ενιαίο, αδιάσπαστο οπτικό πεδίο».

Ο Χ. Βλαβιανός εντόπιζε και τις εκλεκτικές συγγένειες: «Πολυσχιδές και πολυεπίπεδο έργο, το “Σύσσημον” φέρει αναπόφευκτα τα ίχνη επιρροών και αναγνωστικών εμμονών του συγγραφέα: αρχαία τραγωδία, Πίνδαρος, μεσαιωνικές μυθιστορίες, ισλανδικές σάγκες, αλλά και τα “Αυτόγραφα” του Σολωμού και το “Μήτηρ Θεού” του Σικελιανού, τα οράματα του Γέιτς, τα “Κάντος” του Πάουντ, η “Ανάβαση” του Σεν Τζον Περς, τα “Τρία κρυφά ποιήματα” του Σεφέρη και το “Φωτόδεντρο” του Ελύτη».

Αλλά και ο Κωστής Παπαγιώργης έγραφε στη «Lifo» τον Οκτώβριο του 2006 για το ίδιο έργο: «Αυτό το εκτυφλωτικό σκότος 484 σελίδων, ήτοι η αδίδακτη τέχνη ενός ανθρώπου που έμαθε να αναμοχλεύει τα σωθικά του, μετουσιώνεται μαστορικά σε κοινό μάθημα και διαβάζεται νεράκι από το Α ώς το Ω. Οποια κι αν είναι η εκλεπτυσμένη μας ηλιθιότητα, καταλαβαίνουμε ότι δεν έχουμε να κάνουμε με ατομικά μυστικά, με απόκρυφες αμαρτίες· το βάθος είναι πάντα η κοινότητα, οι μεταστάσεις της βασανισμένης ψυχής που φέρνει και παίρνει τις γενιές, που ανακλαδίζεται μέσα στην Ιστορία χωρίς φανερό μέτρο και ρυθμό. Στα σκληρά τερτίπια της περιπλάνησης το “Σύσσημον” αριστεύει».

Την είδηση του θανάτου του μας μετέφερε ο αρχιτέκτονας, ομότιμος καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ Τάσης Παπαϊωάννου που υπήρξε φίλος του καθώς και εκείνος που είχε σχεδιάσει το εξώφυλλο στο «Σύσσημον ή Τα Κεφάλαια. Βιβλίο πρώτο» όταν κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Ροδακιό».

Πηγή: efsyn.gr

Ο Γερμανός συγγραφέας, μεταφραστής και ποιητής πέθανε την Πέμπτη 24 Νοεμβρίου 2022 σε ηλικία 93 ετών, σύμφωνα με ανακοίνωση του εκδοτικού οίκου Suhrkamp, του οποίου υπήρξε συνιδρυτής. Γεννήθηκε το 1929 στο Καουφμπόιρεν, μια μικρή πόλη της Βαυαρίας και ήταν ο μεγαλύτερος από τέσσερις αδελφούς.

Εργάστηκε ως συντάκτης στη ραδιοφωνία της Στουτγάρδης, ως επιμελητής εκδόσεων, ως επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης και στο Wesleyan University του Κονέκτικατ, ενώ ίδρυσε και διηύθυνε τα περιοδικά «Kursbuch» (1965) και «TransAtlantik» (1980). Από το 1979 ζούσε στο Μόναχο και από το 1985 ήταν επιμελητής της σειράς «Die Andere Bibliothek» των εκδόσεων Eichborn της Φρανκφούρτης.

Μαζί με τον Γκύντερ Γκρας και τον Μάρτιν Βάλζερ υπήρξαν οι πυλώνες της μεταπολεμικής γερμανικής λογοτεχνίας. Η γραφή του διαμορφώθηκε μέσα από την εμπειρία που είχε μεγαλώνοντας στη ναζιστική Γερμανία – υπήρξε μέλος της νεολαίας του Χίτλερ στην εφηβεία του. Στα κείμενά του ασκεί έντονη κριτική στη γερμανική αστική τάξη και τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Για να αποφύγει την αποπνικτική ατμόσφαιρα της μεταπολεμικής Γερμανίας έκανε μεγάλα ταξίδια στις ΗΠΑ, την Ιταλία, το Μεξικό και τη Νορβηγία, μια εμπειρία η οποία επηρέασε βαθιά το έργο του.

Το 1949 ξεκίνησε τις σπουδές του στη λογοτεχνία και το 1955 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στη φιλοσοφία. Εκείνη την εποχή δημοσίευσε τα πρώτα του κείμενα και ήταν μέλος του Gruppe 47, μιας ομάδας διανοουμένων που εργάζονταν σε εργοστάσια. Από τα σημαντικότερα έργα του είναι «Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας – Η ζωή και ο θάνατος του Μπουεναβεντούρα Ντουρούτι» με θέμα τη ζωή και τον θάνατο του ισπανού αναρχικού επαναστάτη Ντουρούτι, ο οποίος αφοσιώθηκε με το εθελοντικό τάγμα του στον αγώνα κατά του στρατηγού Φράνκο.

Ο Εντσενσμπέργκερ ο οποίος έγραφε στα γερμανικά και στα αγγλικά δημοσίευσε όχι μόνο με το όνομά του, αλλά και χρησιμοποιώντας διάφορα ψευδώνυμα, με πιο γνωστό το Andreas Thalmayr. Το πλούσιο έργο του έχει τιμηθεί με διεθνή βραβεία.