Ένας μετεωρίτης 470 εκατομμυρίων ετών, χάρη στην επιστημονική μελέτη τριών ετών και την αναζήτηση δεδομένων που ξεκίνησε το μακρινό 2013, φανερώνει μία ακόμα δυνάμει πηγή προέλευσης του νερού στη Γη.

«Πολλές φορές αμελούμε την προσπάθεια της αναζήτησης τέτοιων ορυκτών σε έναν μετεωρίτη επειδή θεωρητικά μπορεί να μην τα αναμένουμε εκεί», ανέφερε στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ «Πρακτορείο 104,9 FM» ο Δρ. Ιωάννης Μπαζιώτης, επίκουρος καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, περιγράφοντας τη διαδικασία της επιστημονικής έρευνας που οδήγησε σε μία μοναδική ανακάλυψη ένυδρων ορυκτών σε έναν ιστορικό μετεωρίτη.

«Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι μοναδικά για την κατηγορία των τυπικών χονδριτών μετεωριτών. Για πρώτη φορά έχουμε ανακάλυψη του ένυδρου ορυκτού μαργαρίτη, που με την παρουσία του δεικνύει μία ακόμα -δυνάμει- πηγή του νερού στη πρώιμη Γη», εξηγεί ο Δρ. Μπαζιώτης, ο οποίος ηγήθηκε μιας διεθνούς ομάδας επιστημόνων.

Ο μετεωρίτης kakowa

Η συγκεκριμένη ομάδα επιστημόνων, αποτελούμενη από Έλληνες, Αμερικάνους, Κινέζους και Γάλλους επιστήμονες, ανακάλυψε και χαρακτήρισε ένα μοναδικό ορυκτολογικό άθροισμα στον μετεωρίτη Kakowa. Ένα ιστορικό δείγμα μετεωρίτη βρίσκεται στη μεγάλη συλλογή μετεωριτών του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης.

«Ο μετεωρίτης Kakowa αποτελεί ένα τυπικό χονδρίτη, κατηγορίας L6, που έπεσε στις 19 Μαΐου 1858 στη Ρουμανία και σύμφωνα με ιστορικές καταγραφές, ανακτήθηκε μόλις μερικά λεπτά μετά την πτώση του. Χάρη στην έρευνα που έγινε, ανακαλύψαμε μοναδικά ευρήματα ένυδρων ορυκτών κι έναν μεγάλο αριθμό ορυκτών υπερυψηλών πιέσεων στον Kakowa», εξήγησε ο Έλληνας επιστήμονας.

Η δημοσίευση των αποτελεσμάτων της μελέτης της ομάδας στο αντικείμενο της Πλανητικής Επιστήμης έχει τίτλο «Unique evidence of fluid alteration in the Kakowa (L6) ordinary chondrite» και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Scientific Reports του Οίκου Nature Publishing Group (Springer Nature) – https://rdcu.be/cLaRO και το στοιχείο που την καθιστά μοναδική είναι ότι «…επεκτείνει τη γνώση μας που καταγράφεται στους μετεωρίτες και σχετίζεται τόσο με τις διαδικασίες εξαλλοίωσης όσο και της μεταμόρφωσης λόγω σοκ», τονίζει ο Δρ. Μπαζιώτης.

  Απουσία νερού σημαίνει απουσία ζωής

«Ήταν δύο συγκρούσεις απίστευτου σοκ! Οι παρατηρήσεις που κάναμε, μας επέτρεψαν να «ανακατασκευάσουμε» την ιστορία του μετεωρίτη Kakowa, κατά τη διάρκεια της οποίας δημιουργήθηκαν φλέβες τήγματος ως αποτέλεσμα μίας σφοδρής σύγκρουσης στο μητρικό σώμα του Kakowa, ακολουθούμενη από μία ηπιότερη σύγκρουση με έναν άλλο αστεροειδή, κατά τη διάρκεια της οποίας διείσδυσαν ένυδρα ορυκτά μέσα σε ρωγμές», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Δρ. Ιωάννης Μπαζιώτης.

«Η πληθώρα των ορυκτών υψηλών πιέσεων που βρέθηκαν μέσα στις φλέβες τήγματος μας βοήθησαν να εκτιμήσουμε τη σφοδρότητα και τις συνθήκες της πρώτης σύγκρουσης που έλαβε χώρα πριν από 470 εκατομμύρια χρόνια στο μητρικό σώμα από το οποίο προέρχεται ο μετεωρίτης Kakowa», προσθέτει.

Οι μετεωρίτες αποτελούν σπάνια αντικείμενα, που περιέχουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη γέννηση και εξέλιξη του ηλιακού μας συστήματος. Διατηρούν στοιχεία των διαδικασιών εκείνων που έλαβαν χώρα σε αστεροειδείς κατά τα πρώτα εκατομμύρια χρόνια της ιστορίας του ηλιακού μας συστήματος. Αυτοί οι αστεροειδείς θερμάνθηκαν εξαιτίας της διάσπασης ραδιενεργών ισοτόπων και της επακόλουθης απελευθέρωσης θερμότητας, οδηγώντας στη θερμική μεταμόρφωσή τους, και τη μετέπειτα απελευθέρωση ρευστών. Ταυτόχρονα υπέστησαν «πολλαπλές προσκρούσεις που άφησαν τα ίχνη τους στα ορυκτά των μετεωριτών».

Η ιστορία του νερού στο ηλιακό μας σύστημα είναι θέμα τεράστιου ενδιαφέροντος, ακριβώς λόγω του ρόλου του στην έναρξη της ζωής στη Γη. «Δείχνοντας για πρώτη φορά ότι τα μητρικά σώματα των τυπικών χονδριτών απελευθερώνουν αρκετό νερό ώστε να σχηματίσουν ένυδρα ορυκτά, προσθέτει μία ακόμα -δυνάμει- σημαντική πηγή για τη προέλευση του νερού στη Γη», αναφέρει ο Δρ. Ιωάννης Μπαζιώτης. Οι δύο άλλες πηγές προέλευσης του νερού στη Γη μπορεί να είναι οι κομήτες και οι ανθρακούχοι αστεροειδείς.

   Μια ευκαιρία στις 69477 για ένα «Εύρηκα»

«Τώρα, με την συγκεκριμένη ανακάλυψη του μαργαρίτη, ενός ένυδρου ορυκτού που ανήκει στους ασβεστούχους μαρμαρυγίες με ποσοστό που φθάνει το 4-5 % κ.β. σε νερό, μπορούμε να πούμε ότι για πρώτη φορά ένα τέτοιο ορυκτό -με σαφή εξωγήινη ισοτοπική υπογραφή- συναντάται μέσα σε τυπικούς χονδρίτες», εξηγεί ο Έλληνας επιστήμονας, υπογραμμίζοντας την ιδιαιτερότητα της επιστημονικής ανακάλυψης.

«Είναι χαρακτηριστικό της σπανιότητας το γεγονός ότι επί του συνόλου των 69477 μετεωριτών (σύμφωνα με τη τελευταία επίσημη καταγραφή στη βάση δεδομένων της Meteoritical Society), οι τυπικοί χονδρίτες -όπως ο μετεωρίτης Kakowa- «αγγίζουν» τους 59192, δηλαδή ξεπερνούν το 85%», προσθέτει ο Δρ. Μπαζιώτης.

Ο συγκεκριμένος μετεωρίτης έχει και μια σημαντική ιδιαιτερότητα αφού δεν «μολύνθηκε» όταν έπεσε στη Γη. «Κάποιοι από τους μετεωρίτες έχουν ανακτηθεί από την Ανταρκτική ή τις ζεστές ερήμους (π.χ. Σαχάρα), ωστόσο, οι πιο «φρέσκοι» μετεωρίτες είναι αυτοί που ο άνθρωπος τούς είδε να πέφτουν στη Γη, και τους συνέλεξε λίγο μετά την πτώση τους. Αυτοί είναι που έχουν αποφύγει τη λεγόμενη εξαλλοίωση στο γήινο περιβάλλον», επισημαίνει.

   Συνεργασία για την ανακάλυψη

Η μελέτη ξεκίνησε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης, στο πλαίσιο του χρηματοδούμενου από την ΕΕ προγράμματος SYNTHESYS, με σκοπό την έρευνα των χαρακτηριστικών που δημιουργούνται έπειτα από τη πρόσκρουση αστεροειδών.

Τα δε μέλη της ομάδας του California Institute of Technology, στις ΗΠΑ, πραγματοποίησαν προηγμένες μικροαναλυτικές μεθόδους για να χαρακτηρίσουν την ορυκτολογία, χημική σύσταση, ισοτοπικές αναλογίες οξυγόνου και μολύβδου, του μοναδικού αυτού ένυδρου ορυκτολογικού αθροίσματος. «Όσο περισσότερες μεθόδους εφαρμόζαμε για να χαρακτηρίσουμε αυτά τα εξωτικά υλικά, τόσο περισσότερο σίγουροι ήμασταν για την αξιοπιστία των αναλύσεών μας και την εξωγήινη προέλευση των ορυκτών», αναφέρει στην επιστημονική του ανάλυση ο καθηγητής Paul Asimow, επικεφαλής της ομάδας του Caltech που εργάστηκε υπό την καθοδήγηση του Έλληνα επιστήμονα.

«Όσα ανακαλύφθηκαν σήμερα δεν θα μπορούσαν να βρεθούν πριν από 50 χρόνια… Πρακτικά, χάρη στην επιστημονική εξέλιξη, κάθε δεκαετία θα ήταν πιθανή μια νέα ανακάλυψη. Ποτέ δεν ξέρεις τι πρόκειται να ανακαλύψεις, αν δε κάνεις προσπάθεια να μελετήσεις έναν μετεωρίτη, και ιδιαίτερα, αν δεν επιμείνεις στη περαιτέρω διερεύνηση των ορυκτών που μπορεί να περιέχονται μέσα σε αυτό», εξήγησε ο Δρ. Μπαζιώτης.

Ο συγκεκριμένος μετεωρίτης εισήλθε στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης λίγο μετά την ανάκτησή του, το 1858. Ο Kakowa εκτίθεται στην αίθουσα των μετεωριτών στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης, στην Αυστρία, ενώ στην ίδια αίθουσα εκτίθεται και ο μόνος μετεωρίτης που έχει ανακτηθεί από ελληνικό έδαφος το μακρινό 1818, ο επονομαζόμενος «Seres».

«Μέσα από σκληρή επιστημονική δουλειά καταφέραμε να αποδείξουμε ότι το συγκεκριμένο υλικό είναι εξωγήινο. Η αγωνία ήταν τεράστια. Περιμέναμε από μέρα σε μέρα να έρθουν τα αποτελέσματα από τη Καλιφόρνια. Ένα συγκεκριμένο νούμερο ειδικά, ώστε να πούμε με βεβαιότητα πια, το δικό μας «εύρηκα». Αυτό σημαίνει ότι βρισκόμαστε μπροστά στο 0,0016% των μετεωριτών που φέρουν αυτό το σπάνιο ορυκτό!», καταλήγει ο Δρ. Μπαζιώτης.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η αμερικανική Διοίκηση Διαστήματος φαίνεται να επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό ότι ένας μετεωρίτης που προήλθε εκτός του ηλιακού μας συστήματος είχε εισέλθει στην ατμόσφαιρα της Γης, αλλά ορισμένοι επιστήμονες και η NASA δεν είναι ακόμα πεπεισμένοι.

Το αντικείμενο, ένας μικρός μετεωρίτης με διάμετρο μόλις 0,45 μέτρα, έπεσε στην ατμόσφαιρα της Γης στις 8 Ιανουαρίου 2014, αφού ταξίδεψε στο διάστημα με ταχύτητα άνω των 210.000 χλμ/ώρα – αριθμός που υπερβαίνει κατά πολύ τη μέση ταχύτητα των μετεωριτών που κινούνται σε τροχιά εντός του ηλιακού συστήματος, σύμφωνα με δύο ερευνητές του Χάρβαρντ.

Οι συγγραφείς της μελέτης του 2019, υποστήριζουν ότι η υπερβολική ταχύτητα του μετεωρίτη υποδεικνύει διαστρική προέλευση και ότι το αντικείμενο προήλθε πιθανώς από το εσωτερικό ενός πλανητικού συστήματος ή ενός άστρου στον πυκνό δίσκο του Γαλαξία μας.

Ωστόσο, το έγγραφο δεν έγινε δεκτό για δημοσίευση. Οι υπεύθυνοι παρατήρησαν την έλλειψη επαρκών λεπτομερειών για την επαλήθευση του ισχυρισμού σχετικά με τον μετεωρίτη. «Πιστεύαμε ότι αυτό ήταν μια χαμένη υπόθεση», είπε ένας από τους ερευνητές, ο Αμίρ Σιράζ, ένας προπτυχιακός φοιτητής του Χάρβαρντ που σπουδάζει αστροφυσική. Χωρίς πιο εμπεριστατωμένα δεδομένα, παραδέχτηκε, ήταν δύσκολο «να καταλάβουμε αν το αντικείμενο ήταν πραγματικά διαστρικό ή όχι».

Όπως αποδείχθηκε, η αλήθεια ήταν εκεί έξω. Τον περασμένο μήνα, η Διαστημική Διοίκηση των ΗΠΑ δημοσίευσε ένα υπόμνημα προς τους επιστήμονες της NASA που ανέφερε ότι τα δεδομένα από τους αισθητήρες των δορυφόρων προειδοποίησης πυραύλων «ήταν αρκετά ακριβή για να υποδείξουν μια διαστρική τροχιά» για τον μετεωρίτη. Η δημοσίευση αυτή ήταν το αποκορύφωμα μιας τριετούς προσπάθειας του κ. Σιράζ και ενός γνωστού αστρονόμου του Χάρβαρντ, του Αβί Λεμπ.

 

Πολλοί επιστήμονες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της NASA, λένε ότι ο στρατός δεν έχει ακόμη δημοσιεύσει αρκετά στοιχεία για να επιβεβαιώσει τη διαστρική προέλευση του μετεωρίτη. Αλλά δεν ήταν οι μόνες πληροφορίες για μετεωρίτες που κυκλοφόρησαν. Ο στρατός παρέδωσε επίσης στη NASA δεκαετίες μυστικών στρατιωτικών δεδομένων σχετικά με τη φωτεινότητα εκατοντάδων άλλων αντικειμένων.

«Είναι ένας ασυνήθιστος βαθμός ορατότητας ενός συνόλου δεδομένων που προέρχονται από αυτόν τον κόσμο», δήλωσε ο Ματ Ντάνιελς, βοηθός διευθυντής για την ασφάλεια του διαστήματος στο Γραφείο Επιστήμης και Τεχνολογικής Πολιτικής του Λευκού Οίκου, ο οποίος εργάστηκε για την δημοσιοποίηση των δεδομένων. «Βρισκόμαστε σε μια περίοδο ενθουσιασμού και αναγέννησης στα διαστημικά προγράμματα γενικά, και εν μέσω αυτής, νομίζω ότι σκεπτόμενοι ηγέτες σε πολλά μέρη είπαν: “Ξέρετε, τώρα είναι η καλή στιγμή να το κάνετε αυτό”».

Τα τελευταία χρόνια, υπήρχαν και άλλα παρόμοια περάσματα, όπως του Oumuamua – ενός διάσημου πλέον, σε σχήμα πούρου αντικειμένου, που κινείται επίσης πολύ γρήγορα για να έχει προέλθει από το ηλιακό μας σύστημα. Σε αντίθεση με τον μετεωρίτη του 2014, το Oumuamua εντοπίστηκε μακριά από τη Γη και ήδη απομακρύνεται με ταχύτητα από το ηλιακό σύστημα, σύμφωνα με τη NASA.

Ο Δρ Λεμπ, είχε προσελκύσει την προσοχή, υποστηρίζοντας ότι το Oumuamua ήταν τεχνολογικό κατασκεύασμα, ενώ άλλοι αστρονόμοι εξακολουθούν να συζητούν για το τι είδους αντικείμενο ήταν.

Το 2019, ο Μπορίσοφ, ένας αστεροειδής στο μέγεθος του Πύργου του Άιφελ, έγινε ο δεύτερος επιβεβαιωμένος διαστρικός επισκέπτης. Ένα κομμάτι του έσπασε το 2020 αφού πέρασε από τον ήλιο.

Ενώ τα δεδομένα από διαβαθμισμένους στρατιωτικούς δορυφόρους μπορεί να μην έχουν βοηθήσει τη μελέτη αυτών των διαστρικών επισκεπτών, θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους ακαδημαϊκούς ερευνητές να μελετήσουν αντικείμενα πιο κοντά στη Γη. Θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν τη NASA στον ομοσπονδιακό ρόλο που της έχει ανατεθεί ως υπερασπιστής του πλανήτη Γη από δολοφονικούς αστεροειδείς. Και αυτός είναι ο στόχος μιας νέας συμφωνίας με τη Διαστημική Δύναμη των ΗΠΑ (U.S. Space Command) που στοχεύει να συνδράμει το Γραφείο Συντονισμού Πλανητικής Άμυνας της NASA να κατανοήσει καλύτερα τι συμβαίνει όταν οι διαστημικοί βράχοι φτάνουν στην ατμόσφαιρα.

Ο Δρ Ντάνιελς στον Λευκό Οίκο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια των ερευνητών του Χάρβαρντ να εξασφαλίσουν μια δημόσια δήλωση από τη Διοίκηση Διαστήματος. Αφού μια επιστημονική δημοσίευση απορρίφθηκε από το «The Astrophysical Journal Letters», ο Δρ. Λεμπ είπε ότι επικοινώνησε με έναν συνάδελφό του στο Εθνικό Εργαστήριο του Λος Άλαμος που τελικά τον έφερε σε επαφή με τον Δρ Ντάνιελς. Στη συνέχεια, ο αξιωματούχος του Λευκού Οίκου είπε για τον μετεωρίτη το 2020, με τη Διοίκηση Διαστήματος να ξεκινά τις κυβερνητικές προσπάθειες για τη δημοσιοποίηση δεδομένων του στρατιωτικού δορυφόρου σχετικά με τον υποτιθέμενο διαστρικό μετεωρίτη. «Ήξερα ότι αυτό θα ήταν μια πρόκληση, και γι’ αυτό ήταν μια συνεχής συζήτηση για αρκετό καιρό», είπε ο Δρ. Ντάνιελς.

Η κοινή χρήση απόρρητων δεδομένων από στρατιωτικούς δορυφόρους με αστρονόμους έχει οδηγήσει σε σημαντικές επιστημονικές ανακαλύψεις στο παρελθόν.

Μια ομάδα δορυφόρων που αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1960 από τις Ηνωμένες Πολιτείες για να ανιχνεύσει κρυφές εκρήξεις πυρηνικών όπλων στη Γη έγινε κατά λάθος το βασικό όργανο που χρησιμοποιήθηκε για να γίνει η πρώτη ανίχνευση εξωγήινων εκρήξεων ακτίνων γάμμα. Οι εκρήξεις εμφανίστηκαν στους δορυφόρους, με την κωδική ονομασία Vela, ως μεμονωμένες εκρήξεις ενέργειας, προκαλώντας σύγχυση στους αναλυτές του Εθνικού Εργαστηρίου του Λος Άλαμος.

Ωστόσο, ενώ τα επιχειρήματα σχετικά με τις εκρήξεις γάμμα επιλύθηκαν σε μεγάλο βαθμό αργότερα, η υπόθεση του κ. Σιράζ και του Δρ. Λεμπ σχετικά με τον διαστρικό μετεωρίτη εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο αμφισβήτησης.

Ενώ πολλοί – συμπεριλαμβανομένων των δύο αστρονόμων του Χάρβαρντ – ερμήνευσαν τη δήλωση της Διαστημικής Διοίκησης ως επιβεβαίωση ότι ο μετεωρίτης είναι διαστρικός, ορισμένοι αστρονόμοι πιστεύουν ότι χρειάζονται περισσότερα δεδομένα για να υποστηριχθεί ο ισχυρισμός.

«Τα στοιχεία δεν επαρκούν. Τα επιστημονικά αποτελέσματα δημοσιεύονται, δεν είναι μυστικά», είπε η Μαρία Χαζντούκοβα, ερευνήτρια στο Αστρονομικό Ινστιτούτο της Σλοβακικής Ακαδημίας Επιστημών που μελετά μετεωρίτες και εξέτασε το συμβάν. «Δεν λέω ότι δεν το πιστεύω, αλλά αν δεν έχω στοιχεία δεν μπορώ να το επιβεβαιώσω», πρόσθεσε.

Σε ανακοίνωσή της η NASA ανέφερε ότι «η σύντομη διάρκεια των δεδομένων, καθιστά δύσκολο τον οριστικό προσδιορισμό εάν η προέλευση του αντικειμένου ήταν πράγματι διαστρική».

Οι ερευνητές του Χάρβαρντ είχαν διαφορετική άποψη. «Πέντε δευτερόλεπτα είναι αρκετός χρόνος. Δεν έχει σημασία η διάρκεια, αλλά η ποιότητα των δεδομένων που συγκεντρώθηκαν. Μέσα σε πέντε δευτερόλεπτα μπορείς να κάνεις πολλά, όσον αφορά τα όργανα και τις μετρήσεις», ανέφερε ο Δρ. Λεμπ, ο οποίος μαζί με τον κ. Σιράζ σχεδιάζει να υποβάλει ξανά τη μελέτη στο «The Astrophysical Journal Letters». Και τα δεδομένα για τον μετεωρίτη του 2014 που προέρχονται τώρα από τη στρατιωτική υπηρεσία μπορεί να βοηθήσουν στην επιχειρηματολογία τους.

Πηγή: kathimerini.gr , NEW YORK TIMES

Γιώργος Στάμκος

Σιβηρία, Τουγκούσκα, 30 Ιουνίου 1908. Μια πανίσχυρη και μυστηριώδης έκρηξη ισοπέδωσε μια περιοχή μεγαλύτερη των 2.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, καταστρέφοντας σχεδόν οτιδήποτε σε ακτίνα πενήντα χιλιομέτρων.


Ο νυκτερινός ουρανός πάνω από το βόρειο ημισφαίριο ξαφνικά γέμισε γαλαζωπές λάμψεις, καθιστώντας δυνατή ακόμη και την ανάγνωση εφημερίδας μέσα στο σκοτάδι! Τι συνέβη; Τις δεκαετίες που ακολούθησαν έγιναν πολλές ρώσικές αποστολές στην περιοχή της έκρηξης και προτάθηκαν πολλές θεωρίες για να εξηγήσουν το καταστροφικό περιστατικό. Η επικρατούσα θεωρία ήταν ότι επρόκειτο για έκρηξη μετεωρίτη λίγα χιλιόμετρα πάνω από το έδαφος γι’ αυτό και δεν βρέθηκε μέχρι σήμερα ο κρατήρας του…

Το περιστατικό της Τουγκούσκα

Στην καρδιά της Σιβηρίας, περίπου 1.500 χιλιόμετρα ανατολικά της Μόσχας, εκτείνεται μια τεράστια παρθένα περιοχή γεμάτη δάση, ποτάμια και βαλτότοπους. Είναι μια από τις πιο αραιοκατοικημένες περιοχές του κόσμου και το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου είναι παγωμένη. Η περιοχή ονομάζεται Τουγκούσκα και το όνομα της έχει συνδεθεί μ’ ένα πολύ παράξενο συμβάν που έλαβε χώρα ακριβώς πριν από έναν αιώνα…

Ήταν ένα ήσυχο καλοκαιρινό πρωινό, λίγο μετά τις επτά το πρωί, του 1908 όταν μια παράξενη ισχυρή έκρηξη συντάραξε την απόκοσμη γαλήνη της σιβηριανής τάιγκα. Ξαφνικά η απομονωμένη και ακατοίκητη κοιλάδα του ποταμού Τουγκούσκα έγινε το πρωί της 30ης Ιουνίου του 1908 παράρτημα της κόλασης. Μέσα σε δευτερόλεπτα απελευθερώθηκε ενέργεια ισχύος αρκετών ατομικών βομβών. Η έκρηξη αυτή ισοπέδώσε μια περιοχή μεγαλύτερη από νησί της Ρόδου. Σε ακτίνα πενήντα και πλέον χιλιόμετρων δεν έμεινε τίποτε όρθιο. Τα ωστικά κύματα και οι δονήσεις της έκρηξης σύντομα απλώθηκαν σε απόσταση χιλιάδων χιλιομέτρων. Η αφύσικα μεγάλη λάμψη της έκρηξης έγινε ορατή σε τεράστιες αποστάσεις. Στο Λονδίνο, 10.000 χιλιόμετρα δυτικά, ο ουρανός του μεσονυχτίου ξαφνικά φωτίστηκε λες και ήταν μέρα. Όλοι κατάλαβαν ότι κάτι περίεργο είχε συμβεί. Που όμως και τι ήταν αυτό;



Οι νομάδες της φυλής Τουγκούς, που ζούσαν στα γύρω δάση κυνηγώντας αρκούδες και ελάφια, και οι ελάχιστοι Ρώσοι έμποροι γούνας της περιοχής, ήταν οι αυτόπτες μάρτυρες αυτού του κοσμογονικού συμβάντος. Όσοι απ’ αυτούς έτυχε να  παρατηρούν εκείνο το πρωινό τον ουρανό της κεντρικής Σιβηρίας, είδαν μια μεγάλη πύρινη σφαίρα να διασχίζει την ατμόσφαιρα πάνω από τον εμπορικό σταθμό Vanavara, αφήνοντας πίσω της ένα φωτεινό ίχνος μήκους 800 χιλιομέτρων! Κατόπιν ακολούθησε ένας υπόκωφος θόρυβος και μια ταχύτατη σειρά κατακλυσμιαίων εκρήξεων που σάρωσαν τα πάντα.

Το γεωγραφικό στίγμα της περιοχής, όπου σημειώθηκε αυτή η κοσμική έκρηξη ήταν 101 E με 62 N. Το σημείο Χ βρισκόταν μεταξύ των ποταμών Τουγκούσκα και Τσουνίγια και 92 χιλιόμετρα βορείως της Vanavara. Το «αντικείμενο» –αν πραγματικά είχε υλική μορφή– εξερράγη σε ύψος 7,6 χιλιομέτρων. Ήταν ο πρώτος κοσμικός επισκέπτης, που κτύπησε τη Γη στη διάρκεια του σύγχρονου ανθρώπινου πολιτισμού…

Φωτιά από τον ουρανό

Για τους θρησκόληπτους Ρώσους της Σιβηρίας, που «είδαν μια φωτιά να κατεβαίνει από τον ουρανό», το γεγονός αυτό ερμηνεύτηκε ως προάγγελος της Αποκάλυψης. Πολλοί απ’ αυτούς έπεσαν στα γόνατα παρακαλώντας το Θεό για συγχώρεση. Οι αυτόχθονοι σαμανιστές της φυλής Τουγκούς αντιμετώπισαν πιο ψύχραιμα την καταστροφή, αποδίδοντας την στην οργή του θεού της φωτιάς Όγκντυ. Χρειάστηκαν αρκετά χρόνια για να παρουσιαστεί η πρώτη επιστημονική ερμηνεία αυτής της μυστηριώδους έκρηξης.

Στο επίκεντρο της έκρηξης το σιβηριανό δάσος πήρε αμέσως φωτιά, οι φλόγες της οποίας ήταν ορατές εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά. Αυτές οι φωτιές έκαιγαν για βδομάδες, καταστρέφοντας μια περιοχή χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων. Τη στιγμή της έκρηξης ένας εκκωφαντικός ήχος, σαν μπαράζ πυροβολικού που έβαλε από μακριά, έγινε αντιληπτός σε απόσταση 800 χιλιομέτρων.

Την αλλόκοτη έκρηξη στην Τουγκούσκα ακολούθησαν ασυνήθιστα πολύχρωμα ηλιοβασιλέματα και χαραυγές, που αναφέρθηκαν σε αρκετές χώρες εκτός Ρωσίας, ιδιαίτερα στη βόρεια Ευρώπη. Αναφορές για φωτεινές νύχτες ήρθαν από διαφορετικές πόλεις, όπως η Κοπεγχάγη, Μαδρίτη και Λονδίνο. Το αποκορύφωμα των παράξενων οπτικών ανωμαλιών έλαβε χώρα τη νύχτα στις 30 Ιουνίου του 1908.

Στις 3 Ιουλίου του 1908 η εφημερίδα New York Times ανέφερε ότι «αξιοσημείωτες λάμψεις εμφανίστηκαν στους ουρανούς του βορρά τις νύχτες της Τρίτης και της Τετάρτης». Οι επιστήμονες της εποχής λανθασμένα απέδωσαν αυτές τις νυχτερινές λάμψεις σε ασυνήθιστη ηλιακή δραστηριότητα, κάτι δηλαδή σαν ενισχυμένο Βόρειο Σέλας. Βέβαια, παρόμοια φώτα είχαν αναφερθεί και το 1883, χρονιά που σημειώθηκε η ηφαιστειακή έκρηξη που εξαφάνισε το νησί Κρακατόα, πράγμα που έκανε αρκετούς να αποδώσουν την ασυνήθιστη εμφάνιση του ουρανού σε τεκτονική δραστηριότητα, αποτέλεσμα πιθανώς κάποιου μεγάλου σεισμού.



Ο νυκτερινός ουρανός είχε γίνει τόσο φωτεινός –είχε μια γαλαζοκόκκινη απόχρωση– ώστε μπορούσε κανείς να δει την ώρα στο ρολόι του ακόμη και να διαβάσει εφημερίδα! Αιτία ήταν η σκόνη που ανέβασε η έκρηξη σε ύψος 40-70 χιλιομέτρων σχηματίζοντας φωτεινά σύννεφα, τα οποία εξέπεμπαν φως παρόμοιο με εκείνο των πυγολαμπίδων. Εκείνες τις μέρες παρατηρήθηκε επίσης και έντονη άλως γύρω από τον ήλιο.

Εκτός από τα πολύχρωμα οπτικά εφέ στον ουρανό παρατηρήθηκαν και γεωμαγνητικές διαταραχές. Πολλές μαγνητικές πυξίδες «τρελάθηκαν», χάνοντας προσωρινά τον προσανατολισμό τους. Οι ανωμαλίες στο μαγνητικό πεδίο της Γης αναφέρθηκαν 900 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από το επίκεντρο της έκρηξης και συγκεκριμένα από το αστεροσκοπείο του Ιρκούτσκ. Επρόκειτο για μαγνητικές «καταιγίδες» παρόμοιες μ’ αυτές που παράγουν οι πυρηνικές δοκιμές στην ατμόσφαιρα. Αλλά και οι σεισμογράφοι στην Αγία Πετρούπολη, περίπου 4.000 χλμ. δυτικά, κατέγραψαν τις σεισμικές δονήσεις της έκρηξης, όπως άλλωστε και αρκετοί άλλοι σεισμογραφικοί σταθμοί ανά τον κόσμο.

Ήταν ολοφάνερο ότι είχε συμβεί κάτι αλλόκοτο. Έπειτα από την αρχική σύγχυση έγινε αντιληπτό από τα στοιχεία ότι το σημείο της έκρηξης βρισκόταν κάπου στη κεντρική Σιβηρία, στην απόμακρη κοιλάδα του ποταμού Τουγκούσκα. Θα περνούσαν ωστόσο αρκετά χρόνια ώστε να φθάσει εκεί η πρώτη επιστημονική αποστολή, προκειμένου να διεξάγει επιτόπια έρευνα και να ξεδιαλύνει το «Μυστήριο της Τουγκούσκα».

Μια έκρηξη ίση με 1.000 ατομικές βόμβες της Χιροσίμα

Οι μεταγενέστεροι επιστήμονες υπολόγισαν πως το πρωί στις 7.17 του 1908  μια παγωμένη μάζα γεμάτη πέτρες, που είχε βάρος 10.000.000 τόνους και διάμετρο μεγαλύτερη από ποδοσφαιρικό γήπεδο, εξερράγη σε ύψος 7.6 χιλιομέτρων πάνω από την Τουγκούσκα εκλύοντας ενέργεια αρκετών υδρογονοβομβών. Οι εκτιμήσεις για το μέγεθος του σώματος ποικίλουν. Κάποιοι εκτιμούν πως είχε διάμετρο 60-190 μέτρα, ενώ υπάρχουν κι εκείνοι που υποθέτουν πως είχε διάμετρο μεγαλύτερη από το ένα χιλιόμετρο. Μολονότι ο μετεωρίτης εξερράγη πριν κτυπήσει το έδαφος, εντούτοις το περιστατικό της Τουγκούσκα συνεχίζει να θεωρείται ως ένα περιστατικό σύγκρουσης με μετεωρίτη. Η ενέργεια που απελευθερώθηκε από την έκρηξη υπολογίστηκε μεταξύ 10-40 μεγατόνους, δηλαδή 1.000 μεγαλύτερη από εκείνη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα. (Για σύγκριση αναφέρουμε πως η ισχύς της έκρηξης του αστεροειδή που πριν από 50.000 χρόνια έπεσε στην Αριζόνα, υπολογίζεται σε μόλις 3,5 μεγατόνους). Η έκρηξη υπολογίζεται πως ισοπέδωσε μια περιοχή 2.150 χιλιομέτρων και προκάλεσε σεισμό ισχύος 5 Ρίχτερ (αν και η κλίμακα Ρίχτερ επινοήθηκε το 1935)

Η έκρηξη της Τουγκούσκα αποτελεί το μεγαλύτερο περιστατικό σύγκρουσης μετεωρίτη στην πρόσφατη ιστορία. Αν συνέβαινε μια παρόμοια έκρηξη πάνω από αστική περιοχή θα μπορούσε να εξαφανίσει από το χάρτη πόλεις ολόκληρες και να έχει εκατομμύρια θύματα. Αν η σύγκρουση συνέβαινε 4 ώρες και 47 λεπτά αργότερα, με βάση την ταχύτητα περιφοράς της Γης, θα μπορούσε να καταστρέψει ολοκληρωτικά την Αγία Πετρούπολη!

Βέβαια, την εποχή της αποστολής του Κούλικ (1927), η ατομική βόμβα ήταν ακόμη επιστημονική φαντασία. Κι όμως η περιγραφή της έκρηξης στην Τουγκούσκα το 1908 έμοιαζε εκπληκτικά με θερμοπυρηνική έκρηξη –μάλιστα η ραδιενέργεια στην περιοχή βρέθηκε εντυπωσιακά αυξημένη–, άσχετα αν η πρώτη πυρηνική δοκιμή έγινε το 1945 στο Λος Άλαμος.



Μια συστηματική εξέταση των αναφορών από τους αυτόπτες μάρτυρες, που έγινε το 1959 από σοβιετική ιατρική ομάδα, έδειξε πως οι ντόπιοι κάτοικοι που ζούσαν σε απόσταση 100 χιλιομέτρων από το σημείο της έκρηξης παραπονέθηκαν για φλεγμονές και αλλοιώσεις του δέρματος κι επειδή οι επιστήμονες απέκλεισαν την ύπαρξη επιδημίας ευλογιάς την περίοδο της έκρηξης στην Τουγκούσκα, απέδωσαν τα συμπτώματα των κατοίκων στη φυσική ραδιενέργεια που προκλήθηκε από την έκρηξη.

Σοβιετικές αποστολές που στάλθηκαν στην περιοχή τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 ανακάλυψαν μικροσκοπικά γυάλινα σφαιρίδια στο έδαφος. Η χημική τους ανάλυση έδειξε υψηλές συγκεντρώσεις νικελίου και ιριδίου, στοιχεία που συναντώνται συνήθως στους μετεωρίτες και γενικώς έχουν εξωγήινη προέλευση. Αν η έκρηξη στην Τουγκούσκα ήταν μια μορφή πυρηνικής έκρηξης, μήπως δεν οφειλόταν στο ανθρώπινο παράγοντα;

Τί θα συνέβαινε αν ο μετεωρίτης χτυπούσε την Ευρώπη;

Τι θα συνέβαινε αν αυτό το κοσμικό αντικείμενο (μετεωρίτης) δεν έπεφτε πάνω από τη σχεδόν ακατοίκητη Τουγκούσκα αλλά πάνω από την πυκνοκατοικημένη Ευρώπη;  Σύμφωνα με τον Ρώσο ακαδημαϊκό Νίκολαϊ Βασίλιεφ: «Αν αυτό το κοσμικό αντικείμενο δεν είχε πέσει σε μια απομονωμένη περιοχή της Σιβηρίας αλλά κάπου στην Ευρώπη, ο αριθμός των ανθρώπινων θυμάτων θα ξεπερνούσε τις 500.000, χωρίς να υπολογιστεί η οικολογική καταστροφή. Πριν από δύο χρόνια ένας αστεροειδής διαμέτρου μερικών χιλιομέτρων πέρασε σε απόσταση μόλις 700.000 χιλιομέτρων από τη Γη. Για τα αστρονομικά δεδομένα αυτή η απόσταση είναι μικρή. Αυτό που συνέβη στην Τουγκούσκα σηματοδοτεί το μοναδικό περιστατικό στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού σύγκρουσης με τη Γη ενός πραγματικά μεγάλου ουράνιου αντικειμένου, μολονότι ένας αριθμός από τέτοιες συγκρούσεις συνέβησαν στο γεωλογικό μας παρελθόν και αρκετές ακόμη πρόκειται να συμβούν και στο μέλλον».

Μπορούμε λοιπόν να φανταστούμε τι θα συνέβαινε αν ο μετεωρίτης δεν έπεφτε το 1908 στην Τουγκούσκα, αλλά π.χ. στην πυκνοκατοικημένη βιομηχανική κοιλάδα του Ρήνου. Σ’ αυτή την περίπτωση οι νεκροί θα έφταναν το 1-2 εκατομμύρια, ενώ θα υπήρχαν ίσως και δέκα εκατομμύρια τραυματίες. Ιστορικές πόλεις θα εξαφανίζονταν από το χάρτη και το πλήγμα στην οικονομία της Γερμανίας, της Γαλλίας και των Κάτω Χωρών θα ήταν ασήκωτο. Θα ξεσπούσαν κοινωνικές αναταραχές, και διάφοροι ιεροκήρυκες θα έβγαζαν πύρινους λόγους μιλώντας για «θεία τιμωρία». Το φυσικό περιβάλλον θα πάθαινε επίσης μεγάλες καταστροφές και θα χρειαζόταν δεκαετίες για να συνέλθει…

Θα υπήρχε ωστόσο και μια θετική εξέλιξη: αυτό το αναπάντεχο κοσμικό πλήγμα θα έκανε ίσως την εθνικιστική Αυτοκρατορία της Γερμανίας, που αναζητούσε «ζωτικό χώρο», αλλά και τη ρεβιοζιονιστική Δημοκρατία της Γαλλίας, που επιζητούσε τη ρεβάνς από τη Γερμανία για την απώλεια της Αλσατίας και της Λορένης, να σταματήσουν τον μεταξύ τους πολιτικό και στρατιωτικό ανταγωνισμό και να συνεννοηθούν. Η αίσθηση ότι το ανθρώπινο είδος είναι αδύναμο και ευάλωτο απέναντι στις κοσμικές απειλές από το διάστημα θα προκαλούσε αλυσιδωτές αντιδράσεις στις κοινωνίες των ευρωπαϊκών χωρών, που θα πίεζαν για ειρηνική συνύπαρξη και επίλυση των διαφορών. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών ίσως θα ήταν να αποφευχθεί ο πολυαίμακτος Α’ και κατ’ επέκταση ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος!

Για τον Νίκολαϊ Βασίλιεφ οι έρευνες στην Τουγκούσκα είναι πολύ σημαντικές, επειδή «αυτό που συνέβη εκεί θα συμβεί ξανά, κάποτε». Μόνο γνωρίζοντας τι ήταν αυτό το αντικείμενο και γνωρίζοντας τις καταστρεπτικές συνέπειες του, θα είναι σε θέση η επιστημονική κοινότητα να προβλέψει έναν παρόμοιο κοσμικό κατακλυσμό και στο μέλλον. Στην περιφέρεια της Γης υπάρχουν περίπου 500.000 αστεροειδείς με διάμετρο μεγαλύτερη του ενός χιλιομέτρου και πολλά απ’ αυτά τα αντικείμενα έχουν ανεξέλεγκτες τροχιές. Τι θα γίνει αν ένα από αυτά τα ουράνια σώματα ξεστρατίσει προς την κατεύθυνση της Γης;

Αν η τεράστια καταστροφή στην Τουγκούσκα το 1908 ήταν όντως αποτέλεσμα της έκρηξης ενός μετεωρίτη με διάμετρο 40-190 μέτρα, τότε μπορεί να φανταστεί κανείς τον όλεθρο που θα προκαλέσει στη Γη ένας μετεωρίτης-τέρας, με διάμετρο 50-100 χιλιόμετρα…                                                                                                                                                                                                                                                                                                            

* Ο Γιώργος Στάμκος (Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.) είναι συγγραφέας και δημιουργός του Ζενίθ (www.zenithmag.wordpress.Com) 


πηγή tvxs.gr