"Μαύρα σύννεφα" πάνω από τις Βρυξέλλες μετά από την τρομακτική έρευνα της Lighthouse Reports που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα σε συνεργασία με ΜΜΕ και οργανισμούς όπως El País, Der Spiegel, Politico, Etilaat Roz, SIRAJ, NRC, L’Espresso και Le Monde.

 

Η έρευνα ρίχνει για πρώτη φορά φως σε ένα οργανωμένο σύστημα απελάσεων και στον τρόπο με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση βοήθησε εις γνώση της στη δημιουργία και λειτουργία του.

Ένα τεράστιο βίαιο δίκτυο

Η Ένωση έχει διαθέσει εκατομμύρια ευρώ στις σκοτεινές αυτές επιχειρήσεις που πραγματοποιούνται έξω από τα σύνορα της Τουρκία, όπως Σύροι και Αφγανοί πρόσφυγες τίθενται υπό κράτηση, κακοποιούνται, ενώ υπάρχουν ακόμη και θάνατοι εξαιτίας της κακομεταχείρισης αυτής.

Άνδρες, γυναίκες και παιδιά κλειδώνονται σε κέντρα απέλασης που έχουν δημιουργηθεί με ευρωπαϊκά κονδύλια, όπου αντιμετωπίζουν βασανιστήρια και κακοποίηση προτού απελαθούν με τη βία και, σε ορισμένες περιπτώσεις, εκτεθούν σε θανατηφόρες συνθήκες.

Την τελευταία δεκαετία, αναφέρει η Lighthouse Reports, εκατομμύρια πρόσφυγες που προσπάθησαν να γλιτώσουν από τους Ταλιμπάν και τον εμφύλιο στη Συρία έχουν αναζητήσει καταφύγιο στην Τουρκία. Η Ε.Ε. έχει χαρακτηρίσει μη ασφαλείς χώρες τη Συρία και το Αφγανιστάν και έχει κάνει, πρακτικά, την Τουρκία ως μια ουδέτερη ζώνη για να τους σταματήσει από το να έρθουν στην Ευρώπη. Το αντίτιμο προς την Άγκυρα είναι μερικά δισεκατομμύρια ευρώ.

Τα τελευταία χρόνια με τα προβλήματα στην τουρκική οικονομία να παραμένουν και την αντιμεταναστευτική ρητορική να κερδίζει έδαφος η Άγκυρα έχει αυξήσει τις απελάσεις με εκατοντάδες χιλιάδες Σύρους και Αφγανούς να επαναπροωθούνται από την Τουρκία. Αυτό έχει γίνει εφικτό μέσα από ένα τεράστιο δίκτυο, συλλήψεων, κρατήσεων και διωγμών, το οποίο έχει δημιουργηθεί με τα χρήματα της Ε.Ε.

Τα εκατομμύρια της Ε.Ε.

Στην έρευνα καταγράφονται 213 εκατομμύρια ευρώ για την κατασκευή και συντήρηση περίπου 30 κέντρων απελάσεων στην Τουρκία, ενώ συνολικά έχει δοθεί σχεδόν ένα δισ. ως βοήθεια προς την Τουρκία για να διαχειριστεί τη μετανάστευση στα σύνορά της. Κάποια από αυτά τα κονδύλια έχουν χρησιμοποιηθεί για την επέκταση των συστημάτων ταυτοποίησης και εντοπισμού μεταναστών στους δρόμους μέσω δακτυλικών αποτυπωμάτων, αλλά και για να οχυρωθούν τα κέντρα με συρματοπλέγματα και πιο ψηλά τείχη.

Έγγραφα, οπτικό υλικό και συνεντεύξεις δείχνουν ότι στους κρατούμενους ορισμένες φορές υπάρχει άρνηση νομικής βοήθειας, ενώ εκτίθενται σε ανθυγιεινές, ασφυκτικές συνθήκες, αλλά και κακοποίηση και βασανιστήρια. Πολλοί εξαναγκάζονται με τη βία να υπογράψουν έγγραφα δηλώνοντας ότι επιστρέφουν εθελοντικά στις χώρες από τις οποίες έχουν φύγει.

Η έρευνα συμπεραίνει ακόμη ότι η Ε.Ε. είναι ενήμερη πως χρηματοδοτεί ένα οργανωμένο σύστημα κακοποίησης, καθώς υπάρχουν και δικά της στελέχη που έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου μέσω εσωτερικής ενημέρωσης. Πάντως οι ανώτεροι αξιωματούχοι επιλέγουν να κλείσουν τα μάτια.

Μεθοδολογία

Οι ερευνητικές ομάδες μίλησαν με 100 πηγές, ανάμεσά τους 37 άτομα που έχουν τεθεί υπό κράτηση σε 22 κέντρα κράτησης, αλλά και με Τούρκους, Σύρους και Αφγανούς αξιωματούχους και εργαζόμενους σε αυτές τις εγκαταστάσεις. Οι καταθέσεις τους για άθλιες συνθήκες, συστηματική βία και υποχρεωτική υπογραφή εγγράφων υποστηρίζονται και από οπτικό υλικό, αποφάσεις δικαστηρίων, αλλά και ντοκουμέντα από επίσημα ευρωπαϊκά έγγραφα.

Στο πλαίσιο της έρευνας έχουν ληφθεί συνεντεύξεις από Ευρωπαίους διπλωμάτες και αξιωματούχους τόσο σε Βρυξέλλες και Τουρκία, ενώ υπάρχουν φωτογραφίες και βίντεο από εξοπλισμό που έχει πληρωθεί από την Ε.Ε. να χρησιμοποιείται σε μαζικές συλλήψεις προσφύγων σε πόλεις της Τουρκίας, αλλά και μεταφορά προσφύγων πίσω στη Συρία.

Συνέλαβαν τον Αμπντούλ στη μέση του δρόμου

Ο Αμπντούλ Αϊσέ 28 ετών ζούσε νόμιμα στην Τουρκία για τέσσερα χρόνια πριν συλληφθεί στον δρόμο, φυλακιστεί σε κέντρο απέλασης και εξαναγκαστεί να υπογράψει έγγραφο «εθελοντικής επιστροφής». Λίγο αργότερα μεταφέρθηκε στη Συρία με λεωφορείο που έφερε τη σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

«Πήγαινα να αγοράσω προμήθειες για το σπίτι μου όταν με συνέλαβε η τουρκική αστυνομία. Στη φυλακή μας βασάνισαν άγρια και μας κράτησαν σε ένα ψυγείο για 12 ώρες. Μας ανάγκασαν να υπογράψουμε έγγραφα εθελοντικής απέλασης» δηλώνει στο Lighthouse Reports.

Είχε φύγει από τη Συρία το 2019 όταν τραυματίστηκε από πυρά και ζούσε στην Τουρκία με τη γυναίκα και τον τεσσάρων ετών γιο του, ο οποίος έχει καρδιακή πάθηση. Οι δυο τους δεν μπορούσαν να επιβιώσουν στην Τουρκία χωρίς τον Αμπντούλ και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στη Συρία.

Ο θάνατος του Τζασμπίντ

Σε ορισμένες περιπτώσεις της απέλασης αποδείχθηκαν θανατηφόρες.

Ο Τζασμπίντ, πατέρας ενός παιδιού, υπηρετούσε στις ειδικές δυνάμεις του Αφγανιστάν. Όταν οι Ταλιμπάν προέλασαν προς την Καμπούλ έφυγε από τη χώρα και έφτασε στην Τουρκία το καλοκαίρι του 2023.

Συνελήφθη μετά από έναν μήνα και απελάθηκε πρώτα στο Ιράν και στη συνέχεια στο Αφγανιστάν σύμφωνα με δύο συγγενείς του. Λίγες εβδομάδες αργότερα πυροβολήθηκε και έχασε τη ζωή του.

Όλοι ξέρουν, αλλά κλείνουν τα μάτια

Αρκετοί Ευρωπαίοι διπλωμάτες καταγγέλλουν ότι έχουν θέσει το ζήτημα των ευρωπαϊκών κονδυλίων σε ανώτερους αξιωματούχους, όμως οι προειδοποιήσεις τους αγνοήθηκαν. Ευρωπαίοι διπλωμάτες στην Τουρκία, που εργάζονται για την Ένωση ή τα κράτη-μέλη, δηλώνουν ότι γνώριζαν για τις υποχρεωτικές απελάσεις και για τις άθλιες συνθήκες κράτησης. Αυτά τα θέματα έχουν «συστηματικά καταγραφεί» στις ετήσιες εκθέσεις της Ε.Ε. για την Τουρκία. «Όλοι γνωρίζουν, αλλά κλείνουν τα μάτια τους» σημειώνει με νόημα πρώην αξιωματούχος της Ε.Ε.

«Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν πλήρη γνώση του τι συμβαίνει, απλά δεν θέλουν να λερώσουν τα χέρια τους. Η Ε.Ε. έμμεσα χρηματοδοτεί τις υποχρεωτικές απελάσεις. Δίνουν σε υπερεργολαβία παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε τρίτες χώρες» καταγγέλλει η Έμα Σινκλέρ της Human Rights Watch.

Απόλυτη κάλυψη από την Κομισιόν

Για το θέμα ρωτήθηκε σήμερα από αρκετούς δημοσιογράφους εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και, όπως μεταδίδει η ανταποκρίτρια της «Εφ.Συν.» Μαρία Ψαρά, η Κομισιόν κάλυψε απολύτως την Τουρκία και της πέταξε το μπαλάκι για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επέμεινε πάντως ότι στα κέντρα υπό την χρηματοδότηση της ΕΕ, τα οποία εκπρόσωποι της ΕΕ επισκέπτονται συχνά, τηρούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα. 

«Η Τουρκία παραμένει βασικός εταίρος για την Ευρωπαϊκή Ένωση και υποψήφια χώρα. Η ΕΕ αναγνωρίζει τις προσπάθειες της Τουρκίας να φιλοξενήσει 3,6 εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία και άλλες χώρες. Η ΕΕ έχει επίσης δείξει μεγάλη αλληλεγγύη με την Τουρκία, κινητοποιώντας σχεδόν 10 δισεκατομμύρια ευρώ για τη στήριξη των προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής από το 2012 και έχει δεσμευτεί επιπλέον 1 δισεκατομμύριο ευρώ για το 2024 στην 8η Διάσκεψη των Βρυξελλών για τη Συρία. Η βοήθεια της ΕΕ για τη διαχείριση της μετανάστευσης στην Τουρκία στοχεύει στη βελτίωση της διακυβέρνησης σύμφωνα με τα διεθνή και τα κοινοτικά πρότυπα», δήλωσε η εκπρόσωπος της Κομισιόν, Άνα Πισονέρο.

«Σε αυτό το πλαίσιο, η χρηματοδότηση της ΕΕ που παρέχεται για κέντρα απομάκρυνσης και υποβοηθούμενη εθελοντική επιστροφή και επανένταξη (AVRR) τηρεί πλήρως τα κοινοτικά και διεθνή πρότυπα. Ενώ η βοήθεια της ΕΕ στους πρόσφυγες και τους μετανάστες στην Τουρκία παρέχεται σύμφωνα με τις αρχές, τους κανόνες και τις διαδικασίες της ΕΕ, η Τουρκία έχει τη δική της σειρά νομοθεσίας όσον αφορά την αναγνώριση των προσφύγων και τη διαχείριση της μετανάστευσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η επιβολή και η προστασία αυτών των επίσημων δικαιωμάτων παραμένει ευθύνη της Τουρκίας. Τα θεμελιώδη δικαιώματα των ατόμων και η αρχή της μη επαναπροώθησης πρέπει πάντα να γίνονται σεβαστά κατά την εκτέλεση οποιασδήποτε απόφασης επιστροφής», συμπλήρωσε.

Για να καταλήξει: «Είναι ευθύνη των τουρκικών αρχών να διερευνήσουν ενδελεχώς τις καταγγελίες για αδικήματα και τις προτρέπουμε να το πράξουν. Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συζητείται με τις τουρκικές αρχές, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο του διαλόγου υψηλού επιπέδου της ΕΕ για τη μετανάστευση και την ασφάλεια.  

Επιπλέον, η Επιτροπή της ΕΕ παρακολουθεί τακτικά την κατάσταση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Τουρκία, ιδίως μέσω των ετήσιων εκθέσεων της για τη διεύρυνση.

Οι εργασίες συνεχίζονται για την επερχόμενη δέσμη μέτρων για τη διεύρυνση, η οποία αναμένεται να δημοσιευθεί αργότερα το φθινόπωρο».

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ

0 νέος εκτελεστικός διευθυντής της Frontex, Χανς Λάιτενς, εμφανίζεται στην κάμερα της δημόσιας γερμανικής τηλεόρασης ARD να παραδέχεται για πρώτη φορά ανοιχτά ότι η Ελλάδα κάνει επαναπροωθήσεις προσφύγων και ότι έχει ζητήσει από τις ελληνικές αρχές να τις σταματήσουν. Εξαγγέλλει μάλιστα νέα πολιτική αντιμετώπισης των επαναπροωθήσεων εκ μέρους της Frontex, λέγοντας ότι τα σκάφη και οι δυνάμεις της Frontex θα πρέπει να παρεμβαίνουν ενεργά την ώρα που διαπιστώνουν παραβιάσεις του κανονισμού από τα κράτη-μέλη για να τις σταματήσουν, αντί να επιτηρούν παθητικά, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα. Και αφήνει επίσης για πρώτη φορά ανοιχτό το ενδεχόμενο της αποχώρησης της αποστολής της Frontex από την Ελλάδα, σε περίπτωση που δεν καταφέρει να σταματήσει τις παράνομες ενέργειες των ελληνικών αρχών, σημειώνοντας ότι η αποχώρηση της Frontex αποτελεί μια επιλογή που εξετάζεται κάθε φορά ανάλογα με τα νέα δεδομένα.

Οι αποκαλυπτικές δηλώσεις του διευθυντή της Frontex περιλαμβάνονται στο ντοκιμαντέρ των Στέφανι Ντοτ, Μανουέλ Μπεβάρντερ, Γιόνας Σρέιγεγκ, Γιώργου Χρηστίδη «Διαβόητη Frontex: θα κάνει μια νέα αρχή η ευρωπαϊκή υπηρεσία συνόρων;», που προβλήθηκε την Πέμπτη στο ΑRD. Το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει επίσης την εξομολόγηση Σουηδού υποναύαρχου, επικεφαλής της σουηδικής δύναμης της Frontex στην Ελλάδα το 2020, o oποίος διηγείται ότι δέχτηκε απειλές από ανώτερό του στη Frontex ότι θα έχει προβλήματα αν καταγγείλει επαναπροώθηση βάρκας προσφύγων από τη Χίο στην Τουρκία.

Πρόκειται για την τρίτη δημοσιογραφική αποκάλυψη διεθνούς μέσου αυτή την εβδομάδα για τις παράνομες επαναπροωθήσεις των ελληνικών αρχών, με στοιχεία εξαιρετικά επιβαρυντικά που είναι δύσκολο να αντικρουστούν, όπως άλλωστε το δείχνει κι η αμήχανη στάση της κυβέρνησης μέχρι στιγμής.

 

Στις αρχές της εβδομάδας, ντοκιμαντέρ του BBC αποκάλυπτε στοιχεία για περισσότερους από 40 νεκρούς πρόσφυγες κατά τη διάρκεια επαναπροωθήσεων από τον Μάιο του 2020 ώς τον Μάιο του 2023 και επιβεβαίωνε τις συνταρακτικές αποκαλύψεις για δολοφονικές πρακτικές του Λιμενικού να πετούν πρόσφυγες απευθείας στη θάλασσα χωρίς σωσίβιο, κάποιες φορές με δεμένα τα χέρια. Περιλάμβανε επίσης την ομολογία τού πρώην επικεφαλής ειδικών επιχειρήσεων του Λιμενικού, Δημήτρη Μπαλτάκου, όταν νόμιζε ότι δεν κατέγραφαν οι κάμερες, ότι το γνωστό βίντεο που είχαν δημοσιοποιήσει οι New York Times έδειχνε πράγματι παράνομη επαναπροώθηση.

Την ίδια ημέρα, το Al Jazeera αποκάλυψε το πόρισμα του Γραφείου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex που διαπιστώνει ότι το βίντεο των New York Times δείχνει «πέρα από κάθε αμφιβολία» επαναπροώθηση υπό την αιγίδα και τον συντονισμό υψηλών κλιμακίων του ελληνικού Λιμενικού, το οποίο διαστρέβλωσε γεγονότα στην επιχειρησιακή του αναφορά και έδρασε με τρόπο που παραπέμπει σε συγκάλυψη.

Αλλά οι αποκαλύψεις του ντοκιμαντέρ στο ARD έχουν ακόμη μεγαλύτερο βάρος, καθώς προέρχονται από τα χείλη του ίδιου του εκτελεστικού διευθυντή της Frontex. Οι δημοσιογράφοι δείχνουν στον κ. Λάιτενς βίντεο από δύο επαναπροωθήσεις προσφύγων που είχε καταγράψει η νορβηγική οργάνωση Aegean Boat Report, μία στις 19 Φεβρουαρίου 2024 και μία στις 25 Ιανουαρίου 2024, τις οποίες τεκμηρίωσε με γεωεντοπισμό η ερευνητική ομάδα Forensis. Στο ένα περιστατικό παρευρίσκονταν δύο βουλγαρικά σκάφη της Frontex, στο άλλο ένα λετονικό.

Απαντά ο κ. Λάιτενς: «Αν βρισκόμαστε εκεί, τότε εμπλεκόμαστε με κάποιον τρόπο, ακόμη κι αν δεν κάνουμε τίποτα, διότι προκύπτει το ερώτημα: μπορούσαμε ή έπρεπε να το εμποδίσουμε; Εχουμε ευθύνη [...] να το εμποδίσουμε, αν είναι δυνατόν. Ας είμαστε ρεαλιστές. Ακόμα κι αν βρίσκεσαι 100 μέτρα μακριά, έχεις μέσα επικοινωνίας. Θέλω να κάνουν πράγματι κάτι και όχι να κάθονται άνετοι και χαλαροί επειδή τις ενέργειες τις κάνει μια άλλη χώρα».

Στην ερώτηση αν έχει κάνει κάτι συγκεκριμένο και αν έχει ζητήσει από τις ελληνικές αρχές να σταματήσουν τις επαναπροωθήσεις, ο εκτελεστικός διευθυντής της Frontex απαντά: «Nαι, τους το είπα. Αλλά δεν μπορώ να το εμποδίσω, δεν είναι ρεαλιστικό». Και συμπληρώνει: «Πρέπει να αξιολογήσουμε όλη την υποστήριξη που δίνουμε και πρέπει πράγματι να κάνουμε σταθμίσεις απέναντι σε πιθανές επαναπροωθήσεις. Στο τέλος μπορεί να οδηγηθώ στο συμπέρασμα ότι δεν είναι πια δυνατή μια αξιόπιστη συνεργασία. Δεν έχω φτάσει σ' αυτό το σημείο, αλλά πρέπει να το αξιολογούμε συχνά και συνεχώς».

Ψέματα, απειλές και τιμωρίες καταγγέλλει Σουηδός υποναύαρχος της Frontex

Ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν και οι αποκαλύψεις του υποναύαρχου Κένεθ Νέιγνες, υπεύθυνου των διεθνών επιχειρήσεων της Σουηδίας για χρόνια και συχνά επικεφαλής των σουηδικών δυνάμεων της Frontex. Διηγείται ότι το 2020, ενώ εκτελεστικός διευθυντής της Frontex ήταν ο περιβόητος Φαμπρίς Λετζέρι, εκλεγμένος ευρωβουλευτής με τη Μαρίν Λεπέν στις τελευταίες ευρωεκλογές και βραβευμένος από την κυβέρνηση Μητσοτάκη για τις υπηρεσίες του, ο κ. Νέιγνες δέχτηκε στις 5 τα ξημερώματα ειδοποίηση από τον καπετάνιο του σουηδικού περιπολικού για περιστατικό με μετανάστες. Οι Σουηδοί ειδοποίησαν το ελληνικό Λιμενικό, που κατέφτασε στο σημείο αλλά έδωσε εντολή στο σκάφος τους να απομακρυνθεί και να μετακινηθεί βόρεια το συντομότερο. Μετά από λίγο, είδαν στη συσκευή του σκάφους τη βάρκα των προσφύγων και το σκάφος του Λιμενικού να κατευθύνονται προς την Τουρκία.

Στην έρευνα που διεξήγαγε το Γραφείο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex, το Λιμενικό ισχυρίζεται ότι οι πρόσφυγες φοβήθηκαν από την παρουσία του περιπολικού και άλλαξαν μόνοι τους διαδρομή προς την Τουρκία. Ο κ. Νέιγνες πιστεύει ότι αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και ότι επρόκειτο ξεκάθαρα για παραβίαση της διεθνούς νομοθεσίας. Οταν όμως επιχείρησε να το καταθέσει στους ανωτέρους του, η αντίδραση ήταν ιδιαιτέρως αρνητική, όπως λέει. Του είπαν ότι θα υπάρξουν προβλήματα και συνέπειες για τον ίδιο. Αμέσως μετά, το σουηδικό περιπολικό στάλθηκε στην άλλη πλευρά της Χίου, όπου δεν υπήρχαν πρόσφυγες, να περιπολεί νύχτα με δυνατό αέρα και κύμα. «Νομίζω ότι το είδαμε σαν ένα είδος τιμωρίας», λέει ο υποναύαρχος.

Πηγή: efsyn.gr

Η έκθεση, η οποία είναι παραπάνω από 120 σελίδες, διαπιστώνει ότι υπήρξαν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και ότι η Frontex γνώριζε και την ύπαρξή τους και «δεν διασφάλισε την απαραίτητη συνέχιση της διερεύνησης».

Όσον αφορά συγκεκριμένα την Ελλάδα, αναφέρεται πως υπήρχαν περιστατικά επαναπροωθήσεων από τις ελληνικές αρχές, τα οποία στελέχη της Frontex γνώριζαν, αφού σε κάποια από αυτά ήταν μάρτυρες. Συγκεκριμένα, τον Απρίλιο του 2020 αξιωματικοί της Frontex ήταν μάρτυρες ενώ ελληνικό σκάφος «ρυμούλκησε μέσα στη νύχτα κακής κατάστασης σκάφος με υπεράριθμους επιβάτες προς την ανοιχτή θάλασσα, απειλώντας σοβαρά τις ζωές τους».

Ακόμη, επισημαίνονται προσπάθειες συγκάλυψης από τις ελληνικές αρχές, όταν στελέχη της Frontex ήθελαν να προχωρήσουν σε καταγγελία, εξωθώντας τους σε «εναλλακτικούς» τρόπους επικοινωνίας, για να μην καταγράφονται τα περιστατικά.

Μάλιστα, υπάρχει παραδοχή ότι οι πιέσεις της ελληνικής πλευράς έφεραν αποτέλεσμα, κι έτσι αξιωματικοί της Frontex δεν προχώρησαν σε καταγγελίες για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ δεν έγινε και τίποτα για την αποτροπή, «για να διατηρηθούν καλές σχέσεις με τις ελληνικές Αρχές».

Επιπλέον, υπάρχει χειρόγραφο υψηλόβαθμου στελέχους της Frontex, σύμφωνα με το οποίο αεροσκάφος της οργάνωσης που είχε καταγράψει ελληνικό σκάφος να ρυμουλκεί σκάφος από τα ελληνικά χωρικά ύδατα προς την Τουρκία «απομακρύνθηκε», τον Αύγουστο του 2020,  «για να μην είμαστε μάρτυρες».

Σύμφωνα μάλιστα με το Spiegel, η υπηρεσία συγχρηματοδότησε μερικούς από τους ελληνικούς οργανισμούς που πραγματοποίησαν τις παράνομες επαναπροωθήσεις, ενώ παραπλάνησε τους φορείς που είχαν την αρμοδιότητα εποπτείας της Frontex.

https://drive.google.com/file/d/1h3e-lMOSJrKLnKqm4v2vCwSswra2VQmo/view