Με αφορμή την επέτειο της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου στις 17 Νοέμβρη 1973, την κορυφαία αντιδικτατορική εκδήλωση απέναντι στο στρατιωτικό καθεστώς των Συνταγματαρχών, το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει ένα μοναδικό οπτικοακουστικό τεκμήριο με την τηλεοπτική κάλυψη της Δίκης του Πολυτεχνείου του 1975, στο πλαίσιο επετειακής εκπομπής του 1982:

Η ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ
Νέο Εκπομπή-αφιέρωμα με αφορμή την επέτειο των εννέα χρόνων από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Η εκπομπή περιλαμβάνει αποσπάσματα από την ιστορική Δίκη του Πολυτεχνείου του 1975, που για πρώτη φορά θα παρουσιάζονταν στην τηλεόραση. Το τηλεοπτικό υλικό για την κάλυψης της Δίκης προερχόταν από τη από τη Γενική Γραμματεία Τύπου και Πληροφοριών.

Η δίκη για τα αιματηρά γεγονότα του Πολυτεχνείου άρχισε το πρωί της 16ης Οκτωβρίου 1975 στο Πενταμελές Εφετείο Αθηνών στις Φυλακές Κορυδαλλού.
Πρόεδρος του δικαστηρίου ήταν ο εφέτης Ιωάννης Κουσουλός και μέλη οι εφέτες, Παναγιώτης Καλκαβούρας, Γεώργιος Μαρκουλάκης, Α. Σακελλαριάδης και Κωνσταντίνος Καινούργιος. Εισαγγελέας της έδρας, ο Νικόλαος Γανώσης και αναπληρωτής εισαγγελέας ο Γεώργιος Αρώνης. Συνολικά 32 άτομα κάθονταν στο εδώλιο του κατηγορουμένου, μεταξύ των οποίων ο Γεώργιος Παπαδόπουλος και ο Δημήτριος Ιωαννίδης για ηθική αυτουργία, που κάθονταν στις πίσω σειρές των εδωλίων. Κατά τη διάρκεια της δίκης κατέθεσαν 237 μάρτυρες κατηγορίας και 47 υπεράσπισης. Μετά από δυόμιση μήνες ακροαματικής διαδικασίας, στις 30 Δεκεμβρίου 1975, εκδόθηκε η απόφαση του Δικαστηρίου. 20 από τους κατηγορουμένους καταδικάσθηκαν από ποινές φυλάκισης ως ισόβια κάθειρξη και 12 αθωώθηκαν. Ο Δημήτριος Ιωαννίδης και ο Νικόλαος Ντερτιλής καταδικάσθηκαν σε ισόβια, ενώ ο αρχηγός των Απριλιανών, Γεώργιος Παπαδόπουλος, καταδικάσθηκε σε 25 χρόνια κάθειρξη.

Στο υλικό της εκπομπής περιλαμβάνονται οι καταθέσεις των εξής κατηγορουμένων: του Θρασύβουλου Γιοβάννη, ταξίαρχου ε.α. επικεφαλής της επιχείρησης εκκένωσης του Πολυτεχνείου, του Μιχαήλ Γουνελά, υπίλαρχου ε.α., επικεφαλής του τανκ του Πολυτεχνείου, του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου, πρώην γενικού γραμματέα του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης, του Λουκά Χριστολουκά, πρώην αστυνομικού διευθυντή Αθηνών, του δικτάτορα Γεώργιου Παπαδόπουλου, του Νικόλαου Ντερτιλή ταξίαρχου ε.α., του Κωνσταντίνου Μαυροειδή, αντιστράτηγου ε.α., τότε αρχηγού της ΑΣΔΕΝ, του Δημήτριου Ζαγοριαννάκου, στρατηγού ε.α. πρώην αρχηγού των Ενόπλων Δυνάμεων, του Βασίλειου Μπουκλάκου, ταγματάρχη ε.α. πρώην διευθυντή του Ρυθμιστικού Κέντρου (νυν ΕΚΑΒ), του Νικόλαου Κατσάρου, δόκιμου υπαστυνόμου και του Δημήτριου Ιωαννίδη, αρχηγού της ΕΣΑ την περίοδο της εξέγερσης. Για τη διερεύνηση των ευθυνών του τότε Υπουργείου Παιδείας και της στάσης της Συγκλήτου των καθηγητών του Πολυτεχνείου σημαντική ήταν η κατάθεση του Παναγιώτη Σιφναίου, πρώην Υπουργού Παιδείας.

Τέλος, ανάμεσα στις καταθέσεις μαρτύρων κατηγορίας περιλαμβάνεται στην εκπομπή η μαρτυρία του αρχηγού της Ένωσης Κέντρου-Νέες Δυνάμεις Γεώργιου Μαύρου, ο οποίος υποβάλλει στη διάθεση του δικαστηρίου μαγνητοταινία ήχου με ηχογραφημένες τις εκπομπές του ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου.

Η εκπομπή τελειώνει με την ανάγνωση της απόφασης του Δικαστηρίου από τον πρόεδρο του Πενταμελούς Εφετείου Ιωάννη Κουσουλό.

Επιμέλεια εκπομπής: Κατερίνα Πατέλη

Διάρκεια: 58’

Δείτε περισσότερα στο archive.ert.gr

Το Πολυτεχνείο ζει. Όχι στη λιτότητα και στον αυταρχισμό

Εμπρός για τις εξεγέρσεις της εποχής μας!

Όλες/οι στην πορεία στις 17 Νοέμβρη για την εξέγερση του Πολυτεχνείου

 Ο φετινός αγωνιστικός γιορτασμός της 46^ης επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου βρίσκει τη χώρα με κυβέρνηση της ΝΔ, η οποία χωρίς ενδοιασμούς και με τις πιο ακραίες αυταρχικές μεθόδους, προχωρά στην εφαρμογή του νεοφιλελεύθερου και αντικοινωνικού προγράμματός της, έχοντας αποδεχτεί πλήρως τις δεσμεύσεις της προηγούμενης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ έναντι των δανειστών και των δυνάμεων του κεφαλαίου, για πολιτικές μόνιμης λιτότητας, τεράστιων πλεονασμάτων και αυστηρής εποπτείας από αυτούς μέχρι το 2060.

Η πολιτική της εμπλουτίζει τις βασικές κατευθύνσεις της πολιτικής της προηγούμενης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ με μέτρα που κλιμακώνουν την εργασιακή κατεδάφιση, αναδιανείμουν συνεχώς τον πλούτο υπέρ του κεφαλαίου και σε βάρος των δυνάμεων της εργασίας, του λαού και της νεολαίας, ξεπουλούν ότι απέμεινε από τη δημόσια περιουσία και τα κοινωνικά αγαθά, εντείνουν τους πλειστηριασμούς λαϊκών κατοικιών και τις αποκοπές ηλεκτρικού ρεύματος σε φτωχοποιημένα λαϊκά νοικοκυριά.

Οι ακραία νεοφιλελεύθερες πολιτικές της ΝΔ στην οικονομία συνοδεύονται από αντιδραστικές πρακτικές ωμού αυταρχισμού και ακραίας καταστολής. Λίγες ημέρες πριν την επέτειο του Πολυτεχνείου, πάνοπλες δυνάμεις των ΜΑΤ εισέβαλαν στην ΑΣΟΕΕ εγκλωβίζοντας 300 φοιτητές και συνεχίζουν με ένα κύμα συλλήψεων, ξυλοδαρμού και κατατρομοκράτησης των φοιτητών. Με την κατάργηση και παραβίαση του πανεπιστημιακού ασύλου και τη βίαιη αστυνομική καταστολή του φοιτητικού κινήματος επιχειρούν τη φίμωση των μαχητικών διεκδικήσεων της νεολαίας.

Την ίδια στιγμή, από την πρώτη μέρα της εκλογής της, η κυβέρνηση υλοποιεί ρατσιστικό πογκρόμ σε βάρος των προσφύγων και των μεταναστών και μια εκδικητική επιχείρηση καταστολής της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης, μετατρέποντας την περιοχή των Εξαρχείων σε αστυνομοκρατούμενη ζώνη. Αξιοποιεί την ακροδεξιά που ιστορικά αποτελεί την «σιδερένια φτέρνα» και τον «Δούρειο Ίππο» για την υλοποίηση των πιο σκληρών αντιλαϊκών μέτρων, και σπέρνει το ρατσιστικό δηλητήριο.

Ταυτόχρονα με νέες συμφωνίες ενισχύει τη στήριξη των σχεδιασμών του αμερικανονατοϊκού ιμπεριαλισμού. Ο ιμπεριαλισμός, οι ΗΠΑ με την αμέριστη στήριξη της ΕΕ, έχει οργανώσει μια σειρά πραξικοπήματα σε βάρος των λαών της Λατινικής Αμερικής στη Βολιβία, τη Βενεζουέλα, ενώ στην άλλη άκρη του κόσμου, ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος συνεχίζει να ξεριζώνει το Συριακό λαό και ενορχηστρώνει το αιματοκύλισμα του κουρδικού λαού αφήνοντας πέρασμα στην επιθετικότητα Ερντογάν. Οι ελληνικές κυβερνήσεις, η τωρινή και η προηγούμενη, στηρίζουν ξεδιάντροπα τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα, προτείνοντας χείρα βοηθείας στο αιματοκύλισμα των λαών.

Από την μεγάλη ΕΑΜική αντίσταση έως το ’73 στην ηρωική εξέγερση του Πολυτεχνείου και μέχρι τις σύγχρονες λαϊκές εξεγέρσεις του Δεκέμβρη του 2008, τις παλλαϊκές και μαχητικές  αντιμνημονιακές κινητοποιήσεις και το περήφανο και προδομένο ΟΧΙ του λαού στο δημοψήφισμα της 5^ης Ιουλίου 2015, ένα κοινό κόκκινο νήμα διαπερνούσε τους αγώνες του λαού και της νεολαίας. Τα αδικαίωτα αιτήματα για κοινωνική δικαιοσύνη, πραγματική δημοκρατία, λαϊκή κυριαρχία, εθνική ανεξαρτησία. Κι αυτά παραμένουν και σήμερα όσο ποτέ επίκαιρα και αναγκαία.

Σήμερα αυτά τα αιτήματα μαζί με τους αγώνες για εργασία για όλους, για αξιοπρεπείς μισθούς και συντάξεις, για προστασία στο περιβάλλον, στη δημόσια περιουσία και στην πρώτη κατοικία και λαϊκή περιουσία, για δημοκρατικά δικαιώματα αποτελούν τους μεγάλους επίκαιρους ανατρεπτικούς στόχους με την υλοποίηση των οποίων θα μπορέσει να ανασάνουν και να αποκτήσουν ξανά ελπίδα και μέλλον ο λαός και η νεολαία.

Είναι αλήθεια ότι οι ηρωικοί αγώνες του λαού και της νεολαίας μας έμειναν μέχρι τώρα αδικαίωτοι, παρά τις θυσίες και τις επιμέρους κατακτήσεις τους. Η εξέλιξη, όμως, αυτή δεν σημαίνει ότι πρέπει να κυριαρχήσει για πάντα η μοιρολατρία και η απογοήτευση. Αντίθετα, στη θέση της «απογοήτευσης» και του «τίποτα δεν γίνεται», οφείλουμε να βάλουμε την εξαγωγή χρήσιμων για το παρόν και το μέλλον συμπερασμάτων από τα θετικά των μεγάλων αγωνιστικών εξάρσεων του λαού και της νεολαίας, αλλά και από τα αρνητικά των λαθών που τους συνόδευσαν.

Η μεγάλη παλλαϊκή εξέγερση του Πολυτεχνείου μας διδάσκει ότι ο λαός  και η νεολαία μπορεί να αγωνιστεί και να νικήσει ακόμη και τον πιο σκληρό αντίπαλο, ακόμη και ενάντια στο κράτος της δικτατορίας, των βασανιστηρίων, των φυλακών, της εξορίας.

Μπορούμε και τώρα να αντισταθούμε και να νικήσουμε.

Αρκεί να συμβάλλουμε σε μία νέα άνθηση των κοινωνικών αγώνων στη βάση των πραγματικών προβλημάτων του λαού και της νεολαίας. Το σύνθημα του Πολυτεχνείου για Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία μπορεί και πάλι να μπει στην προμετωπίδα των αγώνων και νοηματοδοτεί εκ νέου την μαζική αντίσταση των φοιτητών, των νέων που στέκονται απέναντι στα ΜΑΤ προασπιζόμενοι τις λαϊκές ελευθερίες. Αυτοί οι αγώνες μας γεμίζουν ελπίδα.

Ο αγώνας των φοιτητών ενάντια στην παραβίαση και κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου, τη διάλυση του εργασιακού μέλλοντος και για ένα δημόσιο πανεπιστήμιο, οι εργατικές αντιστάσεις σε εργασιακούς χώρους μπορούν και πρέπει να είναι η αφετηρία για ένα νέο κύκλο ενωτικών, μαζικών και νικηφόρων αγώνων του λαού και της νεολαίας.

Τα 46 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου ας εμπνεύσουν ανατρεπτικά, δημιουργικά κι ελπιδοφόρα τον λαό και τη νεολαία.

Ο αγώνας συνεχίζεται!

Γραφείο Τύπου Λαϊκής Ενότητας

[Ντοκουμέντα]

Αναδημοσίευση από το Tvxs / 17 Νοε. 2018 / Μάρθα Κίσκιλα / :

Φέτος συμπληρώνονται 45 χρόνια από την αιματοβαμμένη εξέγερση του Πολυτεχνείου. Το ζήτημα των νεκρών κατά τη διάρκεια της εξέγερσης και την επιχείρηση καταστολής της έρχεται και πάλι στο προσκήνιο από τη γκεμπελική προπαγάνδα: Ο βουλευτής της Χρυσής Αυγής, Γιάννης Λαγός, από το βήμα της Βουλής μάλιστα, αρνήθηκε το «παραμύθι του Πολυτεχνείου» και ισχυρίστηκε ότι δεν υπήρχαν νεκροί...

Τεκμηριώνοντας τα γεγονότα του Νοεμβρίου 1973

Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών το 2002, με διευθυντή τον Λεωνίδα  Καλλιβρετάκη διεξήγαγε έρευνα με τίτλο «Τεκμηριώνοντας τα γεγονότα του Νοεμβρίου 1973» για να διασαφηνίσει μεταξύ άλλων τον πραγματικό αριθμό και την ταυτότητα των νεκρών. «Στο πλαίσιο της έρευνάς μας, επιχειρείται η συγκέντρωση και επεξεργασία με επιστημονικές μεθόδους όλων των τεκμηρίων, από τα δημοσιεύματα της εποχής μέχρι τα αρχεία των νοσοκομείων, τις ανακρίσεις και λοιπές δικαστικές έρευνες που ακολούθησαν, τα βουλεύματα που εκδόθηκαν, τις καταθέσεις στη δίκη που ακολούθησε, καθώς και προσωπικές συνεντεύξεις από αυτόπτες μάρτυρες και συγγενείς των θυμάτων. Μέσα από αυτή τη διαδικασία φθάσαμε από τους εξωπραγματικούς αριθμούς που κυκλοφορούσαν, σε έναν περιορισμένο και απολύτως εξακριβωμένο και τεκμηριωμένο καταρχήν, αριθμό νεκρών, που δεν νομίζω ότι αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης», είχε αναφέρει ο κ. Καλλιβρετάκης σε προηγούμενη συνέντευξη του στο tvxs.gr.

«Η ιστορική έρευνα επιδίωξε να δει τα γεγονότα με ψυχραιμία, ακριβώς επειδή πιστεύουμε ότι η χαώδης και ατεκμηρίωτη πληροφόρηση που υπήρχε γύρω από το ζήτημα του Πολυτεχνείου, άφηνε το περιθώριο στους έμμεσους ή άμεσους υποστηρικτές του καθεστώτος και τους κάθε λογής «αναθεωρητές» της ιστορίας να μιλούν για «παραμύθια» και για “2-3 νεκρούς από αδέσποτες σφαίρες”», είχε επισημάνει. Όσο αφορά στους αρνητές της ύπαρξης νεκρών κατά τη διάρκεια της χούντας ο κ. Καλλιβρετάκης θεωρεί ότι «δεν θα πείθονταν ποτέ, ακόμη και αν τους έβαζες μπροστά στους νεκρούς και τους άφηνες να βάλουν "τον δάκτυλον εις τον τύπον των ήλων". Η στάση τους, όταν δεν είναι κακόβουλη, είναι πάντως ιδεολογική και δεν έχει να κάνει με την πειστικότητα των τεκμηρίων».

Οι μαρτυρίες

Τον Σεπτέμβριο του 1974, μετά την αντιπολίτευση, ανατέθηκε στον εισαγγελέα Δημήτριο Τσεβά, να διενεργήσει προκαταρκτική εξέταση. Μαρτυρίες για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου υπάρχουν πολλές. «Τύψεις συνειδήσεως με οδήγησαν μπροστά σας», φέρεται να είχε πει στην κατάθεσή του στον εισαγγελέα Δημήτριο Τσεβά, ο Δημήτριος Πίμπας, πρώην πράκτορας της ΚΥΠ. Στη συνέχεια αναφέρθηκε σε «450 νεκρούς και ομαδικούς τάφους στο νεκροταφείο Ζωγράφου».

Αλλά και ο δημοσιογράφος, Γρηγόριος Παπαδάτος υπέβαλε στον Τσεβά ένα κατάλογο 59 ονομάτων, που ισχυριζόταν ότι αντιστοιχούσαν σε νεκρούς εκείνων των ημερών. Όμως ο εισαγγελέας έκρινε ότι ο Παπαδάτος δεν ήταν αξιόπιστη πηγή, καθώς προέκυψε ότι κυκλοφορούσε στην περιοχή του Πολυτεχνείου με την ταυτότητα του έφεδρου αξιωματικού, διατηρώντας επαφές με παρακρατικούς και βαθμοφόρους του στρατού και της χωροφυλακής. Παράλληλα, αποδείχτηκε ότι στο δημοψήφισμα του Δεκεμβρίου 1974 ήταν υπεύθυνος του γραφείου τύπου της «Βασιλικής Ενώσεως» και προπαγάνδιζε την ψήφο υπέρ του Κωνσταντίνου.

Ένας άλλος μάρτυρας που έκανε αποκαλύψεις, ήταν ο Παντελής Τσαγκουρνής, ένας στρατιώτης που κατά τη διάρκεια των γεγονότων υπηρετούσε στο Πεντάγωνο και κατέθεσε ότι είχε δει στο Επιτελείο μια αναφορά του συνταγματάρχη Ντερτιλή, βάσει της οποίας «ο μέχρι τότε αριθμός των νεκρών ήταν 423». Ωστόσο, στο δικαστήριο ανασκεύασε τους ισχυρισμούς του, υποστηρίζοντας ότι δεν ήταν σίγουρος αν το έγγραφο «έλεγε ότι υπήρχαν 423 νεκροί ή τραυματίαι». Παρόλο αυτά η προκαταρτική έρευνα ήδη είχε ταυτοποιήσει 1.103 τραυματίες.

Διαβάστε επίσης:

• Η εν ψυχρώ εκτέλεση του 23χρου Μάρκου Καραμανή και του 16χρονου Αλέξανδρου Σπαρτίδη από δόκιμο αξιωματικό
• Η δολοφονία του 20χρονου Μιχαήλ Μυρογιάννη από τον Ν. Ντερτιλή

Η απόφαση του εισαγγελέα

Στο πόρισμά του στις 14 Οκτωβρίου του 1974, ο εισαγγελέας Δημήτρης Τσεβάς εκτίμησε ότι ο αριθμός των νεκρών φτάνει τους 34: 15 ταυτοποιημένοι, 3 πλήρως επιβεβαιωμένοι και 16 ανώνυμοι νεκροί για τους οποίους υπήρξαν επώνυμες καταθέσεις.

«Ανεξιχνίαστος παραμένει εισέτι ο ακριβής αριθμός των νεκρών. Σύ­ντονοι κατεβλήθησαν προς την κατεύθυνσιν αυτήν προσπάθειαι και πέραν των αμέσως ή εμμέσως περιερχομένων εις γνώσιν μου, έκκλησις δια του τύπου δημοσία διετυπώθη, όπως καταγγελθώσιν ή αναφερθώσι περιπτώ­σεις θανάτων ή και εξαφανίσεων ατόμων συνεπεία των γεγονότων του Πο­λυτεχνείου [...]. Κατά την διαδρομήν της ερεύνης εβεβαιώθησαν ή και απλώς επιθανολογήθησαν περιστατικά εδραιούντα παρ' εμοίτην πεποίθησιν ότι οι νεκροί εκ των γεγονότων του Πολυτεχνείου υπήρξαν περισσότε­ροι των επισήμως ανακοινωθέντων», έγραφε το πόρισμα.

Ο «επίσημος» κατάλογος

Σύμφωνα με τον επίσημο κατάλογο των νεκρών, που συντάχθηκε με μέριμνα της Προοδευτικής Ένωσης Μητέρων Ελλάδας, 52 άνθρωποι σκοτώθηκαν στο πλαίσιο των γεγονότων της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. «Ανάμεσά τους 9 που πιθανότατα αφορούν σε άτομα τα οποία σε πρώτη φάση είχαν θεωρηθεί νεκροί, αλλά μετά τη μεταπολίτευση προέκυ­ψε, όπως είδαμε, ότι είχαν μόνο τραυματιστεί. Δύο αποτελούν γνωστές πα­ραφθορές ονομάτων και στοιχείων διαπιστωμένων νεκρών που είχαν διορ­θωθεί ήδη δύο ημέρες μετά τα γεγονότα, αλλά συνεχίζουν να αναφέρονται μαζί με τις σωστές εκδοχές τους, επαναλαμβανόμενα έτσι εις διπλούν: Υπό τον ανύπαρκτο «Αιγύπτιο» Τορίλ Τεκλέτ εξακολουθεί 30 χρόνια μετά να υποκρύπτεται η νορβηγίδα φοιτήτρια Toril Margrethe Engeland, και υπό τον Γεώργιο Σαρμαλή, ο Γεώργιος Σαμούρης. Ως Διαμαντάκος πλέον εμφανίζεται η Μαρία Διαμαντάκη των καταλόγων του 1974-1975, όνομα που θεωρούμε ότι πιθανότατα υποκρύπτει τη Μαρία Δαμανάκη, λόγω της αρχι­κής φήμης ότι η εκφωνήτρια του Πολυτεχνείου είχε εκτελεστεί», είχε γράψει ο Λεωνίδας Καλλιβρετάκης παρουσιάζοντας την έρευνα.

Οι επώνυμοι νεκροί

Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών είχε προχωρήσει στη σύνταξη ενός προσωρινού καταλόγου των επώνυμων νεκρών των γεγονότων του Νοεμβρίου του 1973 κατά χρονολογική κατάταξη.

1. Σπυρίδων Κοντομάρης του Αναστασίου, 57 ετών, δικηγόρος (πρώην βουλευτής Κερκύρας της Ένωσης Κέντρου), κάτοικος Αγίου Μελετίου, Αθήνα. Στις 16.11.1973, γύρω στις 20.30-21.00, ενώ βρισκόταν στη διασταύρωση οδών Γεωργίου Σταύρου & Σταδίου, προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια που έρριχνε η Αστυνομία κατά των διαδηλωτών, με αποτέλεσμα να υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., όπου διαπιστώθηκε ο θάνατός του.

2. Διομήδης Κομνηνός του Ιωάννη, 17 ετών, μαθητής, κάτοικος Λευκάδος 7, Αθήνα. Στις 16.11.1973, μεταξύ 21.30 και 21.45, ενώ βρισκόταν μαζί με άλλους διαδηλωτές στη διασταύρωση των οδών Αβέρωφ & Μάρνη, τραυματίστηκε θανάσιμα στην καρδιά από πυρά που έριξαν εναντίον του άνδρες της φρουράς του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. και από εκεί, νεκρός πλέον, στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών (όπως λεγόταν τότε το Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο).

3. Σωκράτης Μιχαήλ, 57 ετών, εμπειρογνώμων ασφαλιστικής εταιρείας, κάτοικος Περιστερίου Αττικής. Στις 16.11.1973, μεταξύ 21.00 και 22.30, ενώ βρισκόταν μεταξύ των οδών Μπουμπουλίνας και Σόλωνος,
προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια που έρριχνε η Αστυνομία κατά των διαδηλωτών, με αποτέλεσμα να υποστεί απόφραξη της αριστεράς στεφανιαίας. Μεταφέρθηκε ημιθανής στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. (3ης Σεπτεμβρίου), όπου και πέθανε.

4. Toril Margrethe Engeland του Per Reidar, 22 ετών, φοιτήτρια από το Molde της Νορβηγίας. Στις 16.11.1973, γύρω στις 23.30, τραυματίστηκε θανάσιμα στο στήθος από πυρά της φρουράς του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Μεταφέρθηκε από διαδηλωτές στο ξενοδοχείο «Ακροπόλ» και αργότερα, νεκρή ήδη, στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ι.Κ.Α. Ανακριβώς είχε αναφερθεί αρχικά από την Αστυνομία ως «Αιγυπτία Τουρίλ Τεκλέτ» και η παρεξήγηση αυτή επιβιώνει ακόμη σε κάποιους «καταλόγους νεκρών».

5. Βασίλειος Φάμελλος του Παναγιώτη, 26 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος, από τον Πύργο Ηλείας, κάτοικος Κάσου 1, Κυψέλη, Αθήνα. Στις 16.11.1973, γύρω στις 23.30, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά της φρουράς του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Μεταφέρθηκε από διαδηλωτές στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. και από εκεί, νεκρός πλέον, στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών.

6. Γεώργιος Σαμούρης του Ανδρέα, 22 ετών, φοιτητής Παντείου, από την Πάτρα, κάτοικος πλατείας Κουντουριώτου 7, Κουκάκι. Στις 16.11.1973 γύρω στις 24.00, ενώ βρισκόταν στην ευρύτερη περιοχή του Πολυτεχνείου (Καλλιδρομίου και Ζωσιμάδων), τραυματίστηκε θανάσιμα στον τράχηλο από πυρά της αστυνομίας. Μεταφέρθηκε στο πρόχειρο ιατρείο του Πολυτεχνείου, όπου απεβίωσε. Από εκεί μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ι.Κ.Α. Ανακριβώς είχε αναφερθεί αρχικά από την Αστυνομία ως «Χαμουρλής».

7. Δημήτριος Κυριακόπουλος του Αντωνίου, 35 ετών, οικοδόμος, από τα Καλάβρυτα, κάτοικος Περιστερίου Αττικής. Κατά τις βράδυνες ώρες της 16.11.1973 ενώ βρισκόταν στην περιοχή του Πολυτεχνείου, προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια και στη συνέχεια κτυπήθηκε από αστυνομικούς με συμπαγείς ράβδους, συνεπεία των οποίων πέθανε, από οξεία ρήξη αορτής, τρεις ημέρες αργότερα, στις 19.11.1973, ενώ μεταφερόταν στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ.

8. Σπύρος Μαρίνος του Διονυσίου, επονομαζόμενος Γεωργαράς, 31 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος, από την Εξωχώρα Ζακύνθου. Κατά τις βράδυνες ώρες της 16.11.1973, ενώ βρισκόταν στην περιοχή του Πολυτεχνείου, κτυπήθηκε από αστυνομικούς με συμπαγείς ράβδους, και υπέστη κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Μεταφέρθηκε στο Θεραπευτήριο Πεντέλης, όπου πέθανε τη Δευτέρα, 19.11.1973, από οξύ αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Τάφηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, όπου στις 9.9.1974, έγινε τελετή στη μνήμη του.

9. Νικόλαος Μαρκούλης του Πέτρου, 24 ετών, εργάτης, από το Παρθένι Θεσσαλονίκης, κάτοικος Χρηστομάνου 67, Σεπόλια, Αθήνα, εργάτης. Κατά τις πρωινές ώρες της 17.11.1973, ενώ βάδιζε στην πλατεία Βάθης, τραυματίστηκε στην κοιλιά από ριπή στρατιωτικής περιπόλου. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε τη Δευτέρα 19.11.1973.

10. Αικατερίνη Αργυροπούλου σύζυγος Αγγελή, 76 ετών, κάτοικος Κέννεντυ και Καλύμνου, Αγιοι Ανάργυροι Αττικής. Στις 10.00 της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην αυλή του σπιτιού της, τραυματίστηκε στην
πλάτη από σφαίρα. Διακομίστηκε στην κλινική «Παμμακάριστος» (Κάτω Πατήσια), όπου νοσηλεύτηκε επί ένα μήνα και κατόπιν μεταφέρθηκε στο σπίτι της, όπου πέθανε συνεπεία του τραύματος της μετά από ένα εξάμηνο (Μάιος 1974).

11. Στυλιανός Καραγεώργης του Αγαμέμνονος, 19 ετών, οικοδόμος, κάτοικος Μιαούλη 38, Νέο Ηράκλειο Αττικής. Στις 10.15 το πρωί της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν μαζί με άλλους διαδηλωτές στην οδό Πατησίων, μεταξύ των κινηματογράφων «ΑΕΛΑΩ» και «ΕΑΛΗΝΙΣ», τραυματίστηκε από ριπή πολυβόλου που έρριξε εναντίον τους περίπολος πεζοναυτών που επέβαινε ενός τεθωρακισμένου οχήματος. Μεταφέρθηκε στο Κ.Α.Τ., όπου πέθανε μετά από 12 μέρες, στις 30.11.1973.

12. Μάρκος Καραμανής του Δημητρίου, 23 ετών, ηλεκτρολόγος, από τον Πειραιά, κάτοικος Χίου 35, Αιγάλεω. Στις 10.30 περίπου το πρωί της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην ταράτσα πολυκατοικίας επί της πλατείας Αιγύπτου 1, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά της στρατιωτικής φρουράς που ενέδρευε στην ταράτσα του Ο.Τ.Ε. (αυτουργός ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης Αυμπέρης, 573ου Τάγματος Πεζικού). Μεταφέρθηκε στην κλινική «Παντάνασσα» (πλατεία Βικτωρίας), όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.

13. Αλέξανδρος Σπαρτίδης του Ευστρατίου, 16 ετών, μαθητής, από τον Πειραιά, κάτοικος Αγίας Λαύρας 80, Αθήνα. Στις 10.30 με 11.00 περίπου το πρωί της 17.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Κότσικα, τραυματίστηκε θανάσιμα στην κοιλιά από πυρά της στρα­τιωτικής φρουράς που ενέδρευε στην ταράτσα του Ο.Τ.Ε. (αυτουργός ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης Δυμπέρης, 573ου Τάγματος Πεζικού). Με διαμπερές τραύμα μεταφέρθηκε στο Κ.Α.Τ., όπου τον βρήκε νεκρό ο πατέρας του.

14. Δημήτριος Παπαϊωάννου, 60 ετών, διευθυντής ταμείου αλευροβιομηχάνων, κάτοικος Αριστομένους 105, Αθήνα. Γύρω στις 11.30 της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην πλατεία Ομονοίας, προσβλήθηκε από δα­
κρυγόνα αέρια που έριχνε η Αστυνομία. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του, συνεπεία εμφράγματος.

15. Γεώργιος Γεριτσίδης του Αλεξάνδρου, 47 ετών, εφοριακός υπάλληλος, κάτοικος Ελπίδος 29, Νέο Ηράκλειο Αττικής. Στις 12.00 της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν μέσα στο αυτοκίνητο του στα Νέα Λιόσια, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά που διέσχισαν τον ουρανό του αυτοκινήτου. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε αυθημερόν.

16. Βασιλική Μπεκιάρη του Φωτίου, 17 ετών, εργαζόμενη μαθήτρια, από τα Αμπελάκια Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας, κάτοικος Μεταγένους 8, Νέος Κόσμος. Στις 12.00 το μεσημέρι της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην ταράτσα του σπιτιού της, τραυματίστηκε θανάσιμα στον αυχένα από πυρά. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών και στη συνέχεια στον «Ευαγγελισμό», όπου πέθανε αυθημερόν.

17. Δημήτρης Θεοδώρας του Θεοφάνους, 5 ετών, κάτοικος Ανακρέοντος 2, Ζωγράφου. Στις 13.00, της 17.11.1973, ενώ διέσχιζε με τη μητέρα του τη διασταύρωση της οδού Ορεινής Ταξιαρχίας με τη λεωφόρο Παπάγου στου Ζωγράφου, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά στρατιωτικής περιπόλου με επικεφαλής αξιωματικό (πιθανόν ο ίλαρχος Σπυρίδων Σταθάκης του Κ.Ε.Τ/Θ), που βρισκόταν ακροβολισμένη στο λόφο του Αγίου Θεράποντος. Εξέπνευσε ακαριαία και όταν μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο των Παίδων, απλώς διαπιστώθηκε ο θάνατος του.

18. Αλέξανδρος Βασίλειος (Μπασρί) Καράκας, 43 ετών, Αφγανός τουρκικής υπηκοότητας, ταχυδακτυλουργός, κάτοικος Μύρων 10, Αγιος Παντελεήμονας, Αθήνα. Στις 13.00, της 17.11.1973, ενώ βάδιζε με τον
13χρονο γιο του στη διασταύρωση των οδών Χέϋδεν και Αχαρνών, τραυματίστηκε θανάσιμα στην κοιλιά από ριπή μυδραλίου τεθωρακισμένου στρατιωτικού οχήματος. Μεταφέρθηκε απευθείας στο νεκροτομείο, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.

19. Αλέξανδρος Παπαθανασίου του Σπυρίδωνος, 59 ετών, συνταξιούχος εφοριακός, από το ΚεράσοΒο Αιτωλοακαρνανίας, κάτοικος Νάξου 116, Αθήνα. Στις 13.30 της 18.11.1973, ενώ βάδιζε με τις ανήλικες κόρες του στη διασταύρωση των οδών Δροσοπούλου και Κύθνου, απέναντι από το ΙΣΤ' Αστυνομικό Τμήμα, βρέθηκε εν μέσω πυρών, προερχομένων από τους αστυνομικούς του Τμήματος, με αποτέλεσμα να πάθει συγκοπή. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.

20. Ανδρέας Κούμπος του Στέργιου 63 ετών, βιοτέχνης, από την Καρδίτσα, κάτοικος Αμαλιάδος 12, Κολωνός. Γύρω στις 11.00 με 12.00 της 18.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Γ' Σεπτεμβρίου και Καποδιστρίου, τραυματίστηκε στη λεκάνη από πυρά μυδραλίου τεθωρακισμένου στρατιωτικού οχήματος. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., κατόπιν στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών και τέλος στο Κ.Α.Τ., όπου και πέθανε στις 30.1.1974.

21. Μιχαήλ Μυρογιάννης του Δημητρίου, 20 ετών, ηλεκτρολόγος, από τη Μυτιλήνη, κάτοικος Ασημάκη Φωτήλα 8, Αθήνα. Στις 12.00 το μεσημέρι της 18.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Στουρνάρη, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά περιστρόφου αξιωματικού του Στρατού (αυτουργός ο συνταγματάρχης Νικόλαος Ντερτιλής). Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. σε κωματώδη κατάσταση και κατόπιν στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε αυθημερόν.

22. Κυριάκος Παντελεάκης του Δημητρίου, 44 ετών, δικηγόρος, από την Κροκέα Λακωνίας, κάτοικος Φερρών 5, Αθήνα. Στις 12.00 με 12.30 το μεσημέρι της 18.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος, τραυματίστηκε θανάσιμα από πυρά διερχομένου άρματος μάχης. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου και πέθανε στις 27.12.1973.

23. Ευστάθιος Κολινιάτης, 47 ετών, από τον Πειραιά, κάτοικος Νικοπόλεως 4, Καματερό Αττικής. Κτυπήθηκε στις 18.11.1973 από αστυνομικούς με συμπαγείς ράβδους, και υπέστη κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, συνεπεία των οποίων πέθανε στις 21.11.1973.

24. Ιωάννης Μικρώνης του Αγγέλου, 22 ετών, φοιτητής στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών, από την Ανω Αλισσό Αχαΐας. Συμμετείχε στην κατάληψη του Πανεπιστημίου Πατρών. Κτυπήθηκε μετά τα γεγονότα, υπό συνθήκες που παραμένουν ακόμη αδιευκρίνιστες. Συνεπεία της κακοποίησης του υπέστη ρήξη του ήπατος, εξαιτίας της οποίας πέθανε στις 17.12.1973 στο Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών, όπου νοσηλευόταν. Σύμφωνα με ορισμένες ενδείξεις, ο τραυματισμός του συνέβη στην Πάτρα, άλλες όμως πληροφορίες τον τοποθετούν στην Αθήνα. Η περίπτωση του παραμένει υπό έρευνα. Σε ορισμένους καταλόγους νεκρών αναφέρεται ανακριβώς ως «Κώστας Μικρώνης».

* Eικονική παράσταση των σημείων των δολοφονιών πάνω σε έναν χάρτη του κέντρου της Αθήνας

Από νωρίς το πρωί άνοιξαν για τρίτη συνεχόμενη ημέρα τις πόρτες του το Πολυτεχνείο,για τις εκδηλώσεις της επετείου της εξέγερσης των φοιτητών την 17η Νοεμβρίου 1973. Φοιτητικοί σύλλογοι πολιτικοί φορείς και συλλογικότητες καλούν στην πλατεία Κλαυθμώνος στις 15:00. απ’ όπου θα ξεκινήσει η πορεία.

Στις 17:00 καλούν οι οργανώσεις του ΚΚΕ στην Ομόνοια. Η πύλη του Πολυτεχνείου θα μείνει ανοιχτή έως το μεσημέρι του Σαββάτου, ενώ ήδη από χθες πλήθος κόσμου προσέρχεται στο μνημείο για να αφήσει λουλούδια αποτίοντας φόρο τιμής στον αγώνα όσων αγωνίστηκαν για την ελευθερία και τη δημοκρατία.

Στη Θεσσαλονίκη η μεγάλη πορεία το απόγευμα του Σαββάτου θα ξεκινήσει από την Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ με κατάληξη το προξενείο των ΗΠΑ.

Επίσης το πρωί του Σαββάτου θα γίνει η κατάθεση στεφάνων στο μνημείο της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ και αμέσως μετά φίλοι και σύντροφοι του αγωνιστή Θωμά Βασιλειάδη, που ήταν από τους πρωταγωνιστές του Ελεύθερου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, θα αποτίσουν φόρο τιμής στη μνήμη του, στο ισόγειο της σχολής.

Η Επιτροπή Εορτασμού έχει ήδη κάνει έκκληση με ανακοίνωσή της να αποχωρήσουν οι καταληψίες από το κεντρικό κτήριο του Πολυτεχνείου, «Αβέρωφ» επισημαίνοντας ότι «οι ενέργειες και πρακτικές που λαμβάνουν χώρα στο κτίριο Αβέρωφ είναι καταδικαστέες».

Κόντρα έχει ξεσπάσει μεταξύ της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδος (ΟΙΕΛΕ) και τον Σύνδεσμο Ιδιωτικών Σχολείων (ΣΙΣ), με αφορμή καταγγελίες της πρώτης ότι σε κάποια ιδιωτικά σχολεία δεν εφαρμόστηκε η εγκύκλιος του υπουργείου Παιδείας για τον εορτασμό της 17ης Νοέμβρη. Ο ΣΙΣ από την πλευρά του απάντησε ότι τα ιδιωτικά σχολεία «τήρησαν απόλυτα το πνεύμα και το γράμμα των εγκυκλίων», ενώ ρόλο «διαιτητή» ανέλαβε το υπουργείο Παιδείας, αποστέλλοντας στις διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης έγγραφο με το οποίο ζητά να ενημερωθεί αν η εγκύκλιος για τις εορταστικές εκδηλώσεις της επετείου του Πολυτεχνείου εφαρμόστηκε στο σύνολο των ιδιωτικών σχολείων.

Έκτακτες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις

Οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις αφορούν όλο το οδικό δίκτυο γύρω από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο έως την Πλ. Κάνιγγος, αλλά και την ευρύτερη περιοχή του κέντρου που περικλείεται από τις οδούς και λεωφόρους Αλεξάνδρας, Πατησίων, Σταδίου, Βασ. Σοφίας, καθώς και στις παράλληλες και καθέτους αυτών. Οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις θα πραγματοποιούνται σταδιακά και ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες.

Διαδοχικό κλείσιμο σταθμών του μετρό

Λόγω της πορείας και κατόπιν εντολής της Ελληνικής Αστυνομίας, η ΣΤΑΣΥ ΑΕ θα προχωρήσει σε διαδοχικό κλείσιμο σταθμών του μετρό. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τους σταθμούς «Μέγαρο Μουσικής», ο οποίος θα κλείσει στις 15:00, «Ευαγγελισμός» και «Σύνταγμα», που θα κλείσουν στις 16:30.

Να σημειωθεί ότι τα δρομολόγια θα διεξάγονται κανονικά, ενώ οι συρμοί θα διέρχονται χωρίς στάση από τους παραπάνω σταθμούς. Οι σταθμοί θα ανοίξουν ξανά μετά το πέρας των εκδηλώσεων στο κέντρο της Αθήνας και αφού προηγηθεί νέα σχετική εντολή της Ελληνικής Αστυνομίας.

Τροποποιήσεις θα επέλθουν και στα δρομολόγια και στις στάσεις των συγκοινωνιακών μέσων (λεωφορεία – τρόλεϊ), σύμφωνα με απόφαση που πήραν οι «Οδικές Συγκοινωνίες Α.Ε.». Από τη Διεύθυνση Τροχαίας Αττικής σχεδιάστηκαν και θα ληφθούν μέτρα διευκόλυνσης της κυκλοφορίας στην ευρύτερη περιοχή του κέντρου της Αθήνας.

Τα μέτρα ασφαλείας

«Δρακόντεια» είναι, τέλος, τα μέτρα ασφαλείας που έχει λάβει η αστυνομία ενόψει της πορείας προς την αμερικανική πρεσβεία. Στην επιχείρηση πρόκειται να συμμετέχουν περισσότεροι από 5.000 αστυνομικοί, με τον σχεδιασμό της ΕΛΑΣ να προβλέπει, μεταξύ άλλων, την παρουσία πολύ μεγάλης αστυνομικής δύναμης σε όλο το κέντρο και ειδικότερα έξω από αστυνομικά τμήματα και γενικότερα σε κτίρια όπου στεγάζονται κρατικές υπηρεσίες.

Επιπλέον, στην περιοχή των Εξαρχείων θα βρίσκονται πολλοί «μυστικοί» αστυνομικοί που θα παρατηρούν τυχόν ύποπτες κινήσεις ατόμων, καθώς και κτίρια, τα οποία τελούν υπό κατάληψη.

Παράλληλα, πάνω από το κέντρο της Αθήνας θα πετούν συνεχώς μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones), καθώς και ελικόπτερο της ΕΛΑΣ, προκειμένου να κατοπτεύεται πλήρως η περιοχή και να υπάρχει ολοκληρωμένη εικόνα στο Κέντρο Επιχειρήσεων.

Πηγή ΕΡΤ, ΑΠΕ