Η θρυλική ερμηνεύτρια της κουβανέζικης μουσικής Omara Portuondo που επανασυστήθηκε στον κόσμο στα τέλη των 90ς με τους Buena Vista Social Club, ανακοίνωσε ότι αποσύρεται από τις ζωντανές εμφανίσεις. Την ανακοίνωση έκανε ο γιός και μάνατζέρ της στις 3 Οκτωβρίου 2024. Ο Ariel Jimenez Portuondo δήλωσε ότι η μητέρα του έδειξε «σημάδια κόπωσης και αποπροσανατολισμού στη διάρκεια μιας συναυλίας στη Βαρκελώνη στις 2 Οκτωβρίου και αναγκάστηκε να απομακρυνθεί από την σκηνή. Θεωρούμε» συνέχισε σε ανάρτησή του στο Facebook «ότι είναι σωστό να ανακοινώσουμε την οριστική αποχώρησή της από την σκηνή, με την τελευταία της εμφάνιση στη Βουδαπέστη την Κυριακή 6 Οκτωβρίου».
Εκεί η Omara δε θα τραγουδήσει αλλά θα εμφανιστεί για να απολαύσει «την αγάπη και τα χειροκροτήματα των θαυμαστών της. Η ίδια είναι καλά υπό την εποπτεία του προσωπικού της γιατρού» καταλήγει ο Ariel. Ο ζωντανός θρύλος ξεκίνησε στα 15 της ως χορεύτρια στο διάσημο καμπαρέ Tropicana και στο στυλ της ενσωμάτωσε την γοητεία της ατμόσφαιρας της παλιάς Αβάνας.
Στα 60 της χρόνια πείθεται να συνεργαστεί με τους παλιούς Κουβανούς σταρ Ibrahim Ferrer και Ruben Conzales και όλοι μαζί υπό την καθοδήγηση του κιθαρίστα Ry Cooder επανασυστήνονται και επανασυστήνουν την παραγκωνισμένη αίγλη της κουβανέζικης ρούμπα και του son ηχογραφώντας μέσα σε μόλις 6 ημέρες το 1997 το αξεπέραστο Buena Vista Social Club, ένα απο τα πιό εμπορικά άλμπουμ της ανερχόμενης τότε world music το οποίο κερδίζει επάξια και το Grammy.
Grammy και μάλιστα δύο έχει κερδίσει και η ίδια , το 2009 για το άλμπουμ «Gracias» αλλά και το 2023 για το τελευταίο της «Vida». Ο γιός της Omara διευκρινίζει ότι η μητέρα του ναι μεν αποσύρεται από την σκηνή αλλά «το να την στερήσουμε από την πιθανότητα να τραγουδάει, όσο έχει καθαρό νου, ζωντανό πνεύμα, φωνητική ικανότητα και δύναμη, θα ήταν σαν να την καταδικάζαμε στη θλίψη. Η επαφή με το κοινό, τα χειροκροτήματα και το τραγούδι είναι που την κρατούν ζωντανή και ευδιάθετη».
Από ένα μικρό ψαροχώρι της Τυνησίας ξεκίνησε την πορεία του στη ζωή και την τέχνη ο διεθνούς φήμης ουτίστας, συνθέτης και βοκαλίστας Dhafer Youssef. Όπως όμως συμβαίνει αρκετά συχνά, σ’ αυτές τις μικρές κοινωνίες με τα ασφυκτικά κοινωνικά πλαίσια επιβιώνουν και μεταλαμπαδεύονται οι σπόροι αιώνων πολιτιστικής ύφανσης που σε δημιουργικά μυαλά νεότερων μετατρέπονται σε ακμάζουσα τέχνη που μπολιάζει το παρόν με στοιχεία ύψιστων δημιουργημάτων! Στην περίπτωση του μικρού Dhafer δε θα μπορούσε να γίνει με καλύτερο τρόπο!
Ο Dhafer bin Youssef bin Tahar Maarref γεννήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 1967 στο ψαροχώρι Teboulba της Τυνησίας. Το ευτύχημα ήταν ότι η οικογένειά του έφερε πίσω της γενεές μουεζίνηδων, δηλαδή ψαλτών που αν και οι περισσότεροι αυτοδίδακτοι, κατείχαν την τέχνη του τραγουδιού με περίσσεια δεινότητα. Η κουζίνα της μητέρας του ήταν το πρώτο δωμάτιο που ο νεαρός Dhafer άρχισε να τραγουδάει, αντιγράφοντας ό,τι άκουγε από το ραδιόφωνο. Ο χώρος όμως που του πυροδότησε το ταλέντο ήταν το τοπικό χαμάμ, και πιο συγκεκριμένα ο προθάλαμός του. Εκείνο το δωμάτιο είχε ένα μυστικό που έγινε αργότερα το σήμα κατατεθέν του.
”Όταν μπαίνεις στον προθάλαμο στην ακουστική του ενυπάρχει μιαν αντήχηση, μια ηχώ! Και αυτό έγινε από τότε ένα πολύτιμο όργανο για μένα. Αυτό το εφέ, ούτε καν το ούτι. Σήμερα το χρησιμοποιώ ως μια δυνατότητα να με ταξιδεύει αλλού. Έγινε κάτι σαν το προσωπικό μου άρωμα αυτή η ηχώ (delay), όπως κάποιος κιθαρίστας χρησιμοποιεί το πεντάλ. Είναι ένας άλλος τρόπος σκέψης που γεννήθηκε από αυτό τον μικρό προθάλαμο στο χαμάμ. Πιστεύω πολύ στην προδιαγεγραμμένη μοίρα. Μερικές φορές συμβαίνουν πράγματα και δεν έχεις ιδέα γιατί, αλλά πρέπει να συμβούν επειδή έχεις έναν δρόμο να ακολουθήσεις. Η Μητέρα Φύση, ο Θεός ή κάτι άλλο σε βοηθά να το κάνεις. Απλά ανοίξτε τα μάτια και το μυαλό σας και μπορείτε να το λάβετε.” λέει σε μια συνέντευξή του ο συνθέτης.
Ο μουεζίνης τον προσέχει και συγκινημένος τον καλεί να ψάλλει κοντά του, στην προσευχή στο Τζαμί. Έτσι ξεκινά ο μικρός Dhafer μ’ ένα φθηνό πλαστικό μικρόφωνο. Η πρώτη του συνάντηση με το κοινό μένει χαραγμένη για πάντα στην μνήμη του. Θα ακολουθήσει η πρώτη του επαφή με το ούτι, στο Κέντρο Νεότητας αλλά και το μπάσο και γενικότερα το groove στοιχείο, απόλυτα συνυφασμένο με το νεαρό της ηλικίας του. Δεν αργεί να ενταχθεί στην Εθνική Τυνησιακή Ορχήστρα (φυτώριο μεγάλων καλλιτεχνών όπου συναντούμε ανάλογες ορχήστρες σ΄όλες τις μουσουλμανικές και αφρικανικές χώρες) από τον Mesbah Souli.
Πολύ γρήγορα όμως αντιλαμβάνεται ότι οι δυνατότητες και οι προοπτικές που του δίνει το χωριό του είναι κάτι παραπάνω από περιορισμένες. Φεύγει για την πρωτεύουσα Τύνιδα στο μουσικό σχολείο Nahj Zarkoun. Κι εδώ όμως η χαμηλή ποιότητα σπουδών τον αφήνει ανικανοποίητο. Αποφασίζει να κάνει το μεγάλο βήμα. Αναχωρεί για την Βιέννη για να συνεχίσει τις μουσικές του σπουδές.
Το πολυπολιτισμικό περιβάλλον της ευρωπαϊκής πρωτεύουσας είναι το κατάλληλο για ένα ανήσυχο πνεύμα όπως το δικό του. Η ακαδημαϊκή εκπαίδευση δεν φαίνεται να τον συγκινεί πλέον και η τζαζ και η ινδική μουσική έρχονται να του ανοίξουν νέους πνευματικούς ορίζοντες. Γνωρίζει λοιπόν τον παίκτη της tabla, Jatinder Thakur που ”άνοιξε το σπίτι και την καρδιά του για μένα” όπως ομολογεί ο ίδιος. Τον μυεί στην ινδική μουσική. Θυμάται όταν πρωτακούει το δίδυμο Zakir Hussain και Father Allah Rakha: ”Αυτή ήταν η ΣΤΙΓΜΗ για μένα. Μετά ανακάλυψα την τζαζ και ήταν εύκολο να την ερωτευτώ λόγω της ελευθερίας που προσφέρει” Ανακατεύεται με τοπικά γκρουπ και παίρνει γρήγορα μέρος σε αμέτρητα jam sessions σε τοπικά κλαμπ. Δεν αργεί φυσικά και το πρώτο του σχήμα Zeyrab με συνοδοιπόρο τον Αυστριακό κρουστό Gerhard Reiter.
Το πρώτο του demo τον τίτλο Musafir κυκλοφορεί το 1996 και το παρουσιάζει στο διάσημο κλαμπ της Βιέννης Porgy & Bess. Η επιτυχία εκείνης της βραδιάς του εξασφαλίζει πολλές ακόμη βραδιές στο ίδιο μέρος. Γίνεται λοιπόν και αφορμή να γνωρίσει ανάμεσα σε άλλους και τους μετέπειτα πιστούς φίλους και συνοδοιπόρους στην τέχνη, τον Γαλλο-Βιετναμέζο Nguyen Lee και τον Ιταλό τρομπετίστα Paolo Fresu.
Από το πρώτο του solo άλπμουμ ”Malak” (1999) ως το τελευταίο του πόνημα ”Streets Of Minarets” (2023) ο Dhafer Youssef αριθμεί εννέα κυκλοφορίες με αξιόλογους πάντα και διαφορετικούς συνεργάτες απ’ όλο τον κόσμο που τρέφουν κι εκείνοι την ίδια περιέργεια να εξερευνήσουν τα γοητευτικά άγνωστα μονοπάτια της μουσικής: Zakir Hussain, L. Subramaniam, Dave Holland, Bill Laswell είναι μόνο μερικοί. Εκτός των επίσημων άλμπουμ, συμμετέχει καιι σε projects μουσικών απ’ όλο το κόσμο και οι συνεργασίες έρχονται και από τις 5 ηπείρους. Να υπενθυμίσουμε και τη μουσική που έχει γράψει για ταινίες όπως οι The Amazing Spider-Man, Luna και Gods and Kings.
Χαίρεται κάθε στιγμή και κάθε νέα συνάντηση. ”Για μένα κάθε άλμπουμ και συναυλία είναι ένα ταξίδι, καθώς είμαι ένας ταξιδιώτης που γυρίζει τον κόσμο μ’ ένα ούτι κι ένα σακίδιο στον ώμο αναζητώντας τις ρίζες και την έμπνευση. Το ταξίδι, η επαφή και η σύνδεση με τους ανθρώπους και η ζεύξη διαφορετικών πολιτισμών είναι συνέχεια παρόντα στη μουσική μου κι εκείνη αντικατοπτρίζει εμένα και το ταξίδι μου”
Ο Dhafer Youssef είναι από εκείνους τους καλλιτέχνες που βιώνουν μια βαθιά, ιερή σχέση με την τέχνη τους. ”Στα live εμπνέομαι από την στιγμή. Όταν τραγουδάω δεν σκέφτομαι. Αφήνω τον εαυτό μου να οδηγηθεί, χτυπάω την πόρτα του Αγνώστου” εξομολογείται και αρκεί να τον παρακολουθήσει κάποιος όταν ερμηνεύει για να νοιώσει αυτή την έκσταση που εκπέμπει.
Φυσικά το ούτι έχει κι αυτό μια ιδιαίτερη θέση στον κόσμο του δημιουργού. Κι αυτό όμως είναι ένα μέσο για να πει τη δική του ιστορία. ”Με το ούτι δεν προσπαθώ να δείξω ότι ντε και καλά θα πρέπει να έχει μια θέση στην τζαζ μουσική. Πρέπει να είναι δημιουργικό, χωρίς κλισέ και επίδειξη οριενταλισμού, τον οποίο μισώ, δηλαδή οι μουσικοί να πέφτουν στην παγίδα του, στην παγίδα του εξωτισμού”
Με το ούτι ο δεξιοτέχνης Dhafer έχει ιδιαίτερη σχέση επειδή έτυχε να γεννηθεί στην Τυνησία, όπως θα είχε με το μπάσο αν είχε την Αμερική για πατρίδα, ή την kora αν είχε γεννηθεί στην Κεντρική Αφρική. Κάθε πρωί που ξυπνάει το ”πρωϊνό” του είναι λίγες στιγμές δίπλα στο αγαπημένο του όργανο. ”Πιστεύω ότι η μουσική δεν είναι η φωνή ή το όργανο που παίζεις. Είναι περισσότερο αυτό που έχεις μέσα σου. Πρέπει λοιπόν να έχεις αυτοπεποίθηση και να έχεις μια ιστορία να πεις.”
Η μουσική του Dhafer είναι ένα πολύ καλά ισορροπημένο ζύγι τζαζ και παράδοσης, μοντέρνου και κλασικού, αρχετυπικού και ”αιμάτινου” ιδιώματος. Μπολιασμένα όλα τα κομμάτια με την μαγιά της τζαζ, εντούτοις δεν ξεφεύγουν σε μακροσκελείς αυτοσχεδιασμούς με αποτέλεσμα να μην κουράζουν τους πιο συντηρητικούς ακροατές. Από την άλλη η παράδοση είναι τόσο καλά τοποθετημένη ώστε να δίνει το στίγμα καταγωγής και έμπνευσης αλλά να κλείνει και το μάτι σ’ ένα πιο ανοιχτό και καλλιεργημένο διεθνές κοινό. Οι εκλεκτές συνεργασίες σε κάθε άλμπουμ εκπλήσσουν με το εύρος και το κύρος που προσδίδουν σε κάθε ηχογράφηση. Παρόλ’ αυτά ο χαρακτηριστικός ήχος του δημιουργού είναι εμφανής, απόδειξη πόσο, σπουδαίοι μουσικοί απ’ όλο τον κόσμο, σέβονται τη δουλειά του και ”υπηρετούν” κάθε φορά το όραμά του. Κι εκείνος όμως δίνει χώρο κάθε φορά για νέες ιδέες, νέες ενορχηστρώσεις και καινούριες πινελιές μέσα από τους συνεργάτες που επιλέγει.
Ο Dhafer θεωρεί άλλωστε τον εαυτό του ένα σφουγγάρι που απορροφά τα πάντα στο δρόμο του. ”Αυτό που είναι σημαντικό για μένα είναι η μυστικιστική και όχι η θρησκευτική πλευρά της ερμηνείας. Νοιώθω σαν ένα μωσαϊκό των πάντων. Απολαμβάνω τη ζωή, ελεύθερος από κριτική. Κρατήστε το μυαλό σας ελεύθερο σαν ένα πουλί. Γι’ αυτό τραγουδάω”.
Ο Miles Davis είναι ο ”μέντορας” του δημιουργού, αν και δεν τον είχε γνωρίσει. ”Μου άλλαξε τη ζωή, μ’ έκανε πραγματικά να ονειρεύομαι. Κάθε φορά που ολοκληρώνω ένα έργο φαντάζομαι εκείνον ως αρχηγό του γκρουπ. Εκείνον που δεν είχε όρια”
Η φωνή του Dhafer είναι από τη στόφα εκείνων που θα μπορούσαν να ερμηνεύσουν πολλά είδη παραδοσιακής μουσικής απ’ όλο τον κόσμο, από ινδιάνικες τελετουργίες ως περσικά και σούφικα ιδιώματα. Χαρακτηριστικός ”συγγενής” του θα μπορούσε να είναι η περίπτωση του Stephan Micus, ενώ άνετα η μουσική του θα μπορούσε να συμπλεύσει με εκείνη των Iasis και όλης εκείνης της σκηνής που αναπτύχθηκε στα ‘90ς και ‘00ς με εμπλοκή του ελληνικού και μεσογειακού ηχοχρώματος σε jazz τοπία. Ποτέ όμως δεν είναι αργά μιας και σήμερα υπάρχουν Ελληνες μουσικοί που μπορούν να συμπλεύσουν με τον ”κόσμο” του Τυνήσιου δημιουργού.
”Δε θα μπορούσα να είμαι μουσικός αν δεν μ’ ενδιέφερε η τζαζ αν και αγαπώ όλα τα είδη που μπορούν να με αγγίξουν εφόσον γίνονται με αγάπη και πρωτοτυπία. Εκείνο όμως που αγαπώ σ’ αυτήν είναι η ελεύθερη αυτοσχεδιαστική διαδικασία. Με την τζαζ πάνω στη σκηνή μπορείς να είσαι με οποιονδήποτε, να απολαμβάνεις κάθε οπτική γωνία της ζωής. Μπορεί να είναι αφροαμερικανοί, ευρωπαίοι, Νορβηγοί, Βραζιλιάνοι, Ινδοί και να δημιουργούν την ίδια γλώσσα ψάχνοντας παράλληλα νέες εκφάνσεις γι’ αυτήν. Κι αυτό αγαπώ σ’ αυτή την διαδικασία: όλοι καταλαβαίνουν ότι είμαστε εκεί για να εκπλαγούμε!”
Lucas Santtana: O Paraíso (No Format, 2023)
Ο 54χρονος Βραζιλιάνος Lucas Santtana στο ένατο άλμπουμ της καρριέρας του, επιλέγει και πάλι να φλερτάρει με τον κλασσικό ήχο του Gilberto Gil, της bossa nova των 60ς και της ηχούς του chanson κλείνοντας το μάτι και στο γαλλικό του ακροατήριο!
Itzhak Ventura: Aligned (Riverboat Records, 2022)
Υπάρχει μια εσάνς πρωτογενούς πυρήνα στη μουσική του Ισραηλινού Itzhak Ventura. Το νέυ ως πρωταγωνιστικό όργανο αγκαλιάζει λες όλη την νοτιανατολική Μεσόγειο μ’ αυτό το λιτό παίξιμο που δεν κρύβει την αγάπη του όμως και για την τζαζ-ροκ ενορχήστρωση. Έτσι, χωρίς όρια, αρκεί να σέβεσαι την πηγή! Και εδώ ο Ventura μας το αποδεικνύει περίτρανα!
Togo All Stars: Fa (Excelsior Recordings, 2022)
”Δεν μ΄αρέσει να τραγουδάω ”Mama Africa”. Μισώ το ”We are the world” ”, δηλώνει ο βοκαλίστας των Togo All Stars, Dodji Oshe. Από το 2018 που δραστηριοποιούνται δισκογραφικά τιμούν τις ρίζες και όχι το επιφανειακό λούστρο. Afrobeat, Fela Kuti, ethiopiques είναι μερικές από τις αναφορές τους και εδώ! Με τον ήχο της Δυτικής Αφρικής στο δεύτερο από τα τρία άλμπουμ τους, αφιερώνουν τη μουσική τους ”γι’ αυτούς τους νεαρούς Αφρικάνους που πεθαίνουν κάθε μέρα στην Μεσόγειο με τις φρούδες ελπίδες για έναν καλύτερο κόσμο κάπου αλλού”
Vusi Mahlasela, Norman Zulu and Jive Connection: Face To Face (Strut records, 2023)
Επανακυκλοφορία μιας σπουδαίας συνεργασίας από το 2002 του Νοτιοαφρικανού ερμηνευτή Vusi Mahlasela, του τραγουδοποιού Norman Zulu και της τζαζ-ροκ Σουηδικής μπάντας Jive Connection. Η Σουηδία ας μην ξεχνάμε ότι πρωτοστάτησε στην εξάλειψη του απαρτχάιντ γι’ αυτό και ο Νέλσον Μαντέλα επισκέφτηκε τη χώρα αμέσως μετά την απελευθέρωσή του! Οι στίχοι του Vusi πραγματεύονται άλλωστε αυτή την ανάγκη για ελευθερία. Afrobeat, jazz, soul, reggae και post punk σ’ ένα ολόφρεσκο και συνάμα κλασσικό άλμπουμ που ηχογραφήθηκε το 1994 και βρέθηκε πρόσφατα στα αρχεία του παραγωγού Torsten Larsson!
Kimi Djabaté: Dindin {Cumbancha, 2023}
Σχεδόν 50 ετών ο Kimi Djabate μοιράζεται ένα μουσικό επώνυμο που έχει δώσει πολλά στην αφρικανική κουλτούρα των τελευταίων δεκαετιών. Έδρα του η Λισαβώνα, μα η καλλιτεχνική του ψυχή εφορμά από την Γουινέα και πιο συγκεκριμένα από την Mandingo παράδοση. Δισκογραφικά ενεργός από το 2005, στο τέταρτο μόλις άλμπουμ του, μοιράζεται την ευγενικά βαρύτονη χροιά του με τζαζ-ροκ κιθάρες, kora, balafon και απαλούς gumbe ρυθμούς.
Η μουσική ήταν και παραμένει ένα αστείρευτο πεδίο δημιουργικότητας και εξερεύνησης για τον Kiya Tabassian, ιδρυτικό στέλεχος του σχήματος Constantinople. Ο ίδιος ζει μέσ ́ απ ́ αυτό αλλά και από τα άλλα projects του, με κύριο στόχο να φέρει κοντά ταλαντούχους συναδέλφους του απ’ όλο τον κόσμο και να “συζητήσουν” μαζί τις μουσικές τους καταβολές, να γεφυρώσουν το δέντρο που ο καθένας έχει ποτίσει, πάντα όμως με σεβασμό στις ρίζες των κόσμων που έχουν έρθει κοντά για να συνομιλήσουν. Όχι, φυσικά και δεν πρωτοτυπεί. Η κουλτούρα αυτών των μειγμάτων είναι παλιά υπόθεση. Την συναντάμε ήδη στον Μεσαίωνα, προϊόν είτε της μετανάστευσης, των ταξιδιών αλλά και των πολέμων.
Αυτή η γέφυρα ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, το χτες και το σήμερα είναι και ο πυρήνας του Ensemble Constantinople που ξεκίνησε ο Kiya το 2001 και μέχρι σήμερα αριθμεί δεκάδες άλμπουμ και άλλες τόσες ευφάνταστες συνεργασίες, εντός και εκτός στούντιο, απ’ όλη την υφήλιο. Μη ξεχνάμε βέβαια ότι η Κωνσταντινούπολη παραμένει διαχρονικά η γέφυρα, το πολυπολιτισμικό επίκεντρο από την ίδρυσή της. Εύλογα λοιπόν δόθηκε στην μπάντα αυτό το όνομα, που ακολούθησε κι αυτή, το πεπρωμένο της Πόλης – Γέφυρας. Από το 2001, 20 και πλέον άλμπουμ, 60 πρωτότυπα έργα και εμφανίσεις σε πάνω από 290 πόλεις σε 57 διαφορετικές χώρες είναι ο αξιοσέβαστος, ως τώρα, απολογισμός των ακούραστων μελών της μπάντας Kiya Tabassian (setar), Didem Basar (kanun), Patrick Graham (κρουστά), Tonya Laperriere (μπαρόκ βιολί και viola d’ amore) και Hamin Honari (κρουστά). Η έδρα βέβαια δεν είναι η Κωνσταντινούπολη, όπως θα περίμενε κανείς, αλλά το Κεμπέκ του Καναδά. Αυτό προσφέρει την απαραίτητη απόσταση που έχουν ανάγκη πολλοί καλλιτέχνες για να έρχονται πιό φρέσκοι και να ”κατακτούν” καλλιτεχνικά την πηγή έμπνευσής τους.
Αν θέλει κανείς να σκύψει πάνω στο έργο του σχήματος θα εντυπωσιαστεί από την ποικιλία και το εύρος των πηγών και των αναφορών του. Σε όλες τις ηχογραφήσεις τους ανατρέχουν στις πηγές των μουσικών χειρογράφων του Μεσαίωνα (κυρίως), στις καταγραφές της ιστορικής περιόδου που κάθε φορά καταπιάνονται συνάμα με τις μουσικές παραδόσεις των χωρών που ”επισκέπτονται”. Και όλα αυτά με την σύμπραξη των εκλεκτών καλεσμένων τους οι οποίοι ζυμώνουν μαζί με τα μέλη του σχήματος τον καλλιτεχνικό άρτο. Μουσικοί από την Αφρική, την Ιαπωνία, την Ιταλία, την Ελλάδα, την Ινδία κ.α. Κάθε φορά αναδύεται ένας γόνιμος διάλογος ανάμεσα στους δημιουργούς και το αποτύπωμά του εγγράφεται ως κλασικό στην δισκογραφική ιστορία. Αν ακούσει κανείς όλα τα άλμπουμ σίγουρα θα νοιώσει το κοινό ύφος που αποπνέουν. Ένα απόσταγμα μεσαιωνικής γεύσης που όμως δεν αναπτύσσεται ακαδημαϊκά. Στόχος είναι να ακουστεί η ντοπιολαλιά των καλεσμένων και να ταξιδέψουν μαζί με τον ακροατή, όσο είναι αυτό δυνατόν, στην πηγή, πίσω στο χρόνο, να πάρουμε μια γεύση κι εμείς πώς γίνονταν τον καιρό εκείνο οι προσμίξεις, τα παντρέματα, συνήθως από πηγές ανώνυμες. Απ’ αυτό τον δημιουργικό καμβά δεν λείπουν βέβαια και οι πρωτότυπες συνθέσεις οι οποίες δένουν αριστοτεχνικά με την ηχώ των προγόνων. Σεφαραδίτικα, ελληνικά και μικρασιάτικα, ισπανικά, μελωδίες που άκουγε ο ταξιδευτής και έμπορος στον Δρόμο του Μεταξιού και τόσα άλλα, τις περισσότερες φορές με όργανα εποχής και την απουσία ηλεκτρισμού, αλλά με όλη την δυναμική εκείνων των εποχών που αποτέλεσαν πολλές φορές και την απαρχή του σύγχρονου μουσικού ”αλφάβητου”! ”Το έδαφος που υπάρχει προς εξερεύνηση είναι άπειροι πολιτισμοί και μνήμες των οποίων τις γραμμές μας αρέσει να μετακινούμε ώστε αυτές τελικά να συγκλίνουν. Έδαφός μας είναι οι μεταναστευτικές ροές και η μίξη των πολιτισμών. Ίσως η δική μας ”εξορία” {στον Καναδά} μας οδήγησε να επιστρέψουμε στην πηγή, να ακολουθήσουμε τα ίχνη των προκατόχων μας και να αναζητήσουμε ασταμάτητα δημιουργικούς συνοδοιπόρους. ‘Ο,τι κι αν είναι, αυτή η επίγνωση ότι ανήκεις σε πολλούς χώρους και χρόνους είναι τόσο βασική για μας όσο η αναπνοή, όσο η έμπνευση” είναι το μανιφέστο της μπάντας.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής και η ψυχή του σχήματος Kiyia Tabassian, σε ηλικία 14 ετών, το 1990 μεταναστεύει στο Κεμπέκ του Καναδά. Εκεί συνεχίζει τις σπουδές του στην περσική μουσική με δασκάλους τον Ρεζά Γκασεμί και Καγκάν Καλχάρ ενώ σπουδάζει και μουσική σύνθεση. Πολυπράγμων, εκτός του Constantinople, συμμετέχει σε παρόμοια προτζεκτ σ’ όλο τον κόσμο, συνθέτει και διδάσκει. Δεξιοτέχνης του σετάρ, θεμελίωσε μια μοναδική σχέση με τον Ιρανό συμπατριώτη του Καλχάρ, διάσημο παίκτη του κεμαντσέ. Οι Constantinople και ο Kiya έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα. Οι ΕΝ ΧΟΡΔΑΙΣ έχουν συνεργαστεί σε αρκετά άλμπουμ του σχήματος, στα οποία συναντούμε και τις Μαρία Φαραντούρη και Σαββίνα Γιαννάτου. Η παρουσία τους δε στην Ελλάδα είναι συχνή και με αρκετή επιτυχία. Μεγάλες τους αγάπες είναι και η Francois Atlan και ο αφρικανός Ablaye Cissoko.
Σε μια εποχή που η γνήσια παραδοσιακή μουσική αλλά και αυτή που συνηθίσαμε να αποκαλούμε world, φαίνται να περνάει ξανά στο παρασκήνιο, τέτοιες μονάδες είναι πραγματικοί θησαυροί για την διατήρηση και την ανανέωση των εθνικών ιδιαιτεροτήτων αλλά και την παράλληλη συνέχιση της σύμπραξης για τη δημιουργία νέων γλωσσών, νέων υβριδίων και εν τέλει μιας νέας προοπτικής.
Ένα από τα πιο εμβληματικά συγκροτήματα στην ιστορία της world μουσικής, η Orchestra Baobab, έρχεται το Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) για να μας ταξιδέψει στους χορευτικούς ρυθμούς της αφρικανικής ηπείρου, στο πλαίσιο της τελευταίας Parklife συναυλίας της σεζόν. Η βραδιά ξεκινάει με DJ set από τον Teranga Beat σκορπίζοντας στο Ξέφωτο ψυχεδελικούς afro-jazz και funky-tropical ήχους της Αφρικής.
Η ιστορία της Orchestra Baobab ξεκινάει τη δεκαετία του ’60 στην καρδιά της Μεντίνα του Ντακάρ. Ένα σχήμα που αρχικά ήταν η house band στο περίφημο Baobab Club του Ντακάρ, εξελίχθηκε στη μεγαλύτερη χορευτική μπάντα της αφρικανικής ηπείρου. H θρυλική Orchestra Baobab, λατρεμένη τόσο στην πατρίδα της, τη Σενεγάλη, όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο, 52 χρόνια από την ίδρυσή της, εξακολουθεί να φέρνει σε κάθε τόπο που επισκέπτεται το ιδιαίτερο χαρμάνι της, το οποίο μπλέκει afrolatin και κουβανέζικους ρυθμούς με την griot music της Δυτικής Αφρικής.
Έχει στο ενεργητικό της πάνω από είκοσι στούντιο άλμπουμ, μεταξύ των οποίων το Ken Dou Werente του 1982, το οποίο θεωρείται από τα κορυφαία άλμπουμ world music, ενώ αξέχαστες έχουν μείνει οι συνεργασίες της με ονόματα όπως ο Ibrahim Ferrer των Buena Vista Social Club, ο Cheikh Ibra Fam, ο Youssou N’Dour και ο Dave Matthews.
Διανύοντας, τα τελευταία 20 χρόνια, μια συνεχή περίοδο ανασυγκρότησης και «δεύτερης ζωής», μέσα από επαναηχογραφήσεις, νέες κυκλοφορίες και μνημειώδεις συναυλίες, η Orchestra Baobab βλέπει διαρκώς τον εαυτό της να αναγεννάται (στην κυριολεξία, καθώς πολλά από τα αρχικά μέλη της μπάντας έχουν φύγει από τη ζωή, με τη σκυτάλη να έχει περάσει στους απογόνους τους) και επιβεβαιώνει με κάθε της εμφάνιση την παγκόσμια φήμη της.
H συναυλία πραγματοποιείται με ελεύθερη είσοδο χάρη στη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
Ο Kokowumba Binzunga και οι «Kokowumba & Friends»
στο θέατρο Ροές
Παρασκευή 19 και 26 Μαΐου
Ο Kokowumba Binzunga είναι ένας καταξιωμένος Κονγκολέζος μουσικός με μακρά καριέρα σε μεγάλες σκηνές Αφρικανικών και Ευρωπαϊκών φεστιβάλ. Θα τον απολαύσουμε, παρέα με μια κολεκτίβα μουσικών, διαφόρων εθνικοτήτων, με την ονομασία “KOKOWUMBA AND FRIENDS”, για δύο βραδιές, τις Παρασκευές 19 και 26 Μαΐου, στο θέατρο Ροές για να μας ταξιδέψουν στην Κεντρική Αφρική μέσα από τους εκρηκτικούς ρυθμούς τους!
Πριν από τέσσερα χρόνια αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την χώρα του (Δημοκρατία του Κονγκό) λόγω προβλημάτων λογοκρισίας, και όπως πολλοί άλλοι ήρθε στην Ελλάδα σε αναζήτηση πολιτικού ασύλου. Από τότε μένει με την οικογένειά του σε δομές προσφύγων και σήμερα στεγάζεται στη δομή προσφύγων του Βόλου (Μόζας), περιμένοντας να αναγνωριστεί η κατάστασή του ως πολιτικός πρόσφυγας.
Ο Kokowumba σε συνεργασία με την κολεκτίβα των μουσικών “KOKOWUMBA AND FRIENDS” κυκλοφόρησαν πριν λίγο καιρό το άλμπουμ με τον τίτλο “TANGO EKOKI” (Η ώρα έφτασε). Δώδεκα πρωτότυπα κομμάτια γραμμένα από τον Kokowumba Binzunga, εμπνευσμένα από παραδοσιακούς αφρικάνικους ρυθμούς (guinaua, mutuazi) σε συνδυασμό με άλλα είδη όπως latin, funk, reggae, που φέρνουν ως αποτέλεσμα χορευτικούς και ζωντανούς ρυθμούς, περιγράφοντας τις δύσκολες εμπειρίες που είχε ο καλλιτέχνης κατά την εξαναγκασμένη φυγή του από το Κονγκό.
Το συγκρότημα αποτελείται από το σύνολο των πνευστών (τενόρο σαξόφωνο, άλτο σαξόφωνο, τρομπέτα και κλαρινέτο), ντραμς, κρουστά, (congas, timbales and minor percussion), δύο κιθάρες, μπαλαφόν, μπάσο και φωνές.
HESAM INANLOU : ''MANE AND WIND'' {HERMES RECORDS, 2016}
Με αρκετές περγαμηνές και συνεργασίες, ο συνθέτης Hesam Inanlou έρχεται να αποδείξει ότι στο πολύπαθο Ιράν δεν παράγεται μόνο μουσική που είναι πλαισιωμένη από την αυστηρή παράδοση του τόπου. Μερικοί συνθέτες ξέρουν να διευρύνουν την οπτική τους, συνδέοντας αυτή την παράδοση με την δυτική μουσική, είτε από τον χώρο της τζαζ είτε από εκείνον της λόγιας φαρέτρας. Άλλωστε η σκέπη αυτού του πονήματος, η Hermes Records, χαρακτηρίζεται, θα λέγαμε η ECM της ευρύτερης περιοχής , με τον ιδρυτή της Ramin Sadighi να υπερηφανεύεται για τις δεκάδες αξιόλογες κυκλοφορίες της, ήδη από τον χειμώνα του 1999. Στο ''Mane and wind'' ο κεμεντσέ του Inanlou, η τοπική λύρα, κατορθώνει, ενώ βρίσκεται εντός του τοπικού ηχοχρώματος να μπολιάσει τις έξι συνθέσεις με ιδέες από ό,τι συνηθίζουμε να ονομάζουμε οθωμανική λόγια τεχνοτροπία η οποία ανέδειξε εδώ και αιώνες έναν υπέροχο ιδιαίτερο κλασσικισμό, ο οποίος μπλέκεται εδώ με γοητευτικά αποτελέσματα. Τον κεμεντσέ συνοδεύουν κλαρινέτο, νέυ και τσέλο.
Την Hermes Records διανέμει στην Ελλάδα η Recordic και τα cd της θα τα βρείτε στο δισκοπωλείο MUSIC CORNER, Πανεπιστημίου 56 και Εμμανουηλ Μπενάκη. Αθήνα
Από τις 11 έως τις 14 Νοέμβρη, το κουαρτέτο του Ross Daly έρχεται στη σκηνή του Half Note Jazz Club για τέσσερεις μοναδικές βραδιές. Μαζί με τον Ross Daly, θα παίξουν οι μουσικοί Κέλυ Θωμά (λύρα), Παύλος Σπυρόπουλος (κοντραμπάσο) και Bijan Chemirani (κρουστά).
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει συνθέσεις σύγχρονης τροπικής μουσικής του Ross Daly και της Κέλυς Θωμά. Οι συνθέσεις αυτές αντανακλούν την πολύχρονη διαδρομή τους μέσα στον ευρύτερο χώρο των μουσικών παραδόσεων της τροπικής μουσικής που επεκτείνεται γεωγραφικά από την Βορειοδυτική Αφρική ως την Ινδία.
Κάθε βράδυ το κουαρτέτο θα υποδέχεται έναν εκλεκτό καλεσμένο και θα παρουσιάζει διαφορετικό πρόγραμμα στο κοινό. Έτσι το κουαρτέτο θα μοιραστεί τη σκηνή με τους εξαιρετικούς:
Χάρη Λαμπράκη (νέυ), 11/11
Βασίλη Ρακόπουλο (κιθάρα), 12/11
Ταξιάρχη Γεωργούλη (ούτι), στις 13/11
Γιώργο και Νίκο Παπαϊωάννου (βιολί και βιολοντσέλο), 14/11
Ross Daly
Ο Ross Daly είναι ο ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Μουσικού Εργαστηρίου Λαβύρινθος στην Κρήτη, που συγκεντρώνει κάθε χρόνο εκατοντάδες μαθητές και δασκάλους από όλο τον κόσμο, σε κύκλους σεμιναρίων που προσφέρουν μια μοναδική εμπειρία βιωματικής εκμάθησης των μουσικών παραδόσεων όλου του φάσματος της Τροπικής Μουσικής. Μετά από πολλά χρόνια εντατικής εκπαίδευσης σε μια πληθώρα μουσικών παραδόσεων, ο Ross Daly έστρεψε την προσοχή του σε μεγάλο βαθμό στη σύνθεση αντλώντας από όλες τις γνώσεις που απέκτησε κατά τη διάρκεια της μακράς μαθητείας του. Σήμερα έχει κυκλοφορήσει περισσότερα από τριάντα οκτώ άλμπουμ με δικές του συνθέσεις καθώς και με δικές του διασκευές παραδοσιακών μελωδιών που συνέλεξε κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του. Το νησί της Κρήτης εξακολουθεί να αποτελεί τη βάση για την προσωπική και μουσική του έρευνα καθώς συνεχίζει να ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο παρουσιάζοντας τη μουσική του.
Κέλυ Θωμά
Η Κέλυ Θωμά γεννήθηκε το 1978 στον Πειραιά. Το 1995 ξεκίνησε να ασχολείται με τη λύρα με δάσκαλο τον Ross Daly. Από το 1998 ταξιδεύει με τον ίδιο και το συγκρότημα του «Λαβύρινθος» σε πόλεις της Ευρώπης, της Ασίας, της Αμερικής και της Αυστραλίας. Μέσα από αυτή την εμπειρία έχει συνεργαστεί με καταξιωμένους μουσικούς διαφόρων παραδόσεων του κόσμου, γεγονός που έχει συμβάλει σημαντικά στη διαμόρφωση του ιδιαίτερου ήxου που χαρακτηρίζει το παίξιμό της. Έχει συνεργαστεί με πολύ σπουδαία ονόματα της παγκόσμιας σκηνής της παραδοσιακής μουσικής όπως Trio Chemirani, Zohar Fresco, Pedram Khavar Zamini, Efren Lopez, Dhruba Ghosh, Ballake Sissoko, Mayu Shviro, Mehmet Erenler, Hossein Arman, Goksel Baktagir, Yurdal Tokcan, Shubhankar Banerjee, Ahmet και Omer Erdogdular, Huun Huur Tu και πολλούς άλλους. Από το 2008 συνεργάζεται με το κουαρτέτο εγχόρδων Tokso που εδρεύει στη Νορβηγία. Έχει εκδώσει τρεις προσωπικές δισκογραφικές δουλειές , Anamkhara (2009), 7Fish (2014) και "Άμα κοπάσουν οι καιροί" (2018) οι οποίες έχουν αποσπάσει εξαιρετικές κριτικές από διεθνή περιοδικά και μουσικούς παραγωγούς. Μεταξύ άλλων έχει εμφανιστεί μαζί με τον Ross Daly σε σημαντικά θέατρα και φεστιβάλ όπως: Theatre de la Ville, Carnegie Hall, Queen Elizabeth Hall Melbourne Festival, Berliner Philarmoniker, Μέγαρο Mουσικής Θεσσαλονίκης, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και πολλά άλλα.
Bijan Chemirani
Ο Bijan Chemirani είναι ένας μοναδικός μουσικός με ένα πλούσιο και ποικίλο υπόβαθρο. Είναι ο νεότερος γιος του περίφημου Ιρανού κρουστού Djamchid Chemirani και ως εκ τούτου κληρονόμος μιας πολύ πλούσιας πολιτιστικής παρακαταθήκης με επίκεντρο το παραδοσιακό ιρανικό κρουστό, το ζαρμπ, γνωστό και ως τομπάκ
Ο Bijan γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γαλλία, όπου ήρθε σε επαφή με μια πληθώρα μουσικών από άλλες μουσικές παραδόσεις, διαμορφώνοντας έτσι ένα πολύ δικό του στυλ παιξίματος που ενσωματώνει στοιχεία από πολλά διαφορετικά μουσικά ιδιώματα. Ζώντας στη Μασσαλία, ο Bijan βρίσκεται σε στενή επαφή με τον πολιτισμό της Μεσογείου και της Οξιτανίας. Η ανοιχτόμυαλη, εξερευνητική προσέγγισή του στη μουσική αντανακλάται στον ποικίλο κατάλογο των συνεργατών του μέχρι σήμερα, από τον τσελίστα Jean-Guihen Queyras μέχρι τον κιθαρίστα Sylvain Luc, ή τον τραγουδοποιό Piers Faccini μέχρι τον Sting (στο άλμπουμ "If On A Winter Night") ή τον Ross Daly και τον Ballake Sissoko και πολλούς άλλους. Έχοντας κυκλοφορήσει αρκετές σόλο ηχογραφήσεις, ο Bijan παίζει επίσης σε πολλά διαφορετικά μουσικά σχήματα, συμπεριλαμβανομένων των Oneira, Lopez-Petrakis-Chemirani Trio και Forabandit και φυσικά το Trio Chemirani μαζί με τον πατέρα και τον αδελφό του, Keyvan Chemirani, στο οποίο μαζί εξερευνούν τις αμέτρητες δυνατότητες στα περσικά κρουστά.
Παύλος Σπυρόπουλος
Γεννημένος στην Αθήνα το 1984, ξεκίνησε σπουδές μελετώντας πιάνο, τσέλο και θεωρητικά με τη Μαρκέλλα Τσούβα στο «Ωδείο Τρικάλων Α. Κασιώλα». Το 2003 ξεκινάει να παίζει κοντραμπάσο, μαθητεύοντας δίπλα στον Χαράλαμπο Χειμαριό. Ως κοντραμπασίστας, είναι μέλος σχημάτων που δημιουργούν ορμώμενα από λαϊκές αλλά και λόγιες μουσικές παραδόσεις. Εκτός από το κουαρτέτο modal4, είναι επίσης μέλος των σχημάτων Magnanimus Trio, Νeda, Caja Secreta και Caldera trio. Από το 2010, συμπράττει με τον Ross Daly και το μουσικό σχήμα “Λαβύρινθος”, στο πλαίσιο του οποίου παίζει με μουσικούς όπως οι Zohar Fresco, Κέλυ Θωμά, Χάρης Λαμπράκης, Efren Lopez, Bijan Chemirani, Περικλής Παπαπετρόπουλος, Hooshang Farahani, Imamyar Hasanov. Έχει συμπράξει επίσης σε συναυλίες ή/και ηχογραφήσεις με τους Erkan Oǧur, Derya Turkan, Σωκράτη Σινόπουλο, Θεοδώρα Αθανασίου, Γιώργη Μανωλάκη, Βαγγέλη Καρίπη κ.α. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης , διπλωματούχος κοντραμπάσου, πτυχιούχος ανωτέρων θεωρητικών και πιάνου. Από το 2018 είναι υπεύθυνος της ορχήστρας «Μίτος» στο μουσικό εργαστήρι Λαβύρινθος.
Ross Daly Quartet
Half Note Jazz Club
Τριβωνιανού 17, Μετς | 210 9213310
Το είδος thumri είναι αυτό της ινδικής κλασσικής μουσικής που χαρακτηρίζεται από τον ρομαντισμό στη μελωδία, όπως και στους στίχους και ήκμασε τον 19ο αιώνα, περνώντας από γενιά σε γενιά. Αυτά τα τραγούδια καλείται να ερμηνεύσει η hindustani τραγουδίστρια Pratibha Singh Baghel, σε ενορχήστρωση του μουσικού Deepak Pandit, με την συνοδεία της Συμφωνικής Ορχήστρας της Βουδαπέστης. Εδώ ο 19ος έρχεται να συναντήσει τον 21ο αιώνα και νέοι ακροατές να μυηθούν στην μελωμένη crossover ινδική κλασσική παράδοση.
Όλα τα κομμάτια της στήλης ''ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ'' ακούγονται κάθε Τρίτη στην εκπομπή ''ΚΑΡΑΒΑΝΙ ΤΩΝ ΗΧΩΝ'' 15.00-17.00μμ στον διαδικτυακό αέρα της ΕΡΤΟΠΕΝ, www.ertopen.com
EMILIA Y PABLO : Territorio de delirio {Territorio De Delirio, 2021}
Πρόκειται για δύο Χιλιανούς καλλιτέχνες που έχουν έδρα την Μαδρίτη. Οι Emilia y Pablo αντλούν στοιχεία από την παραδοσιακή μουσική της Νότιας Αμερικής, το φλαμένκο και τη σύγχρονη ηλεκτρική άμπιεντ. Το ολόφρεσκο άλμπουμ τους ''Territorio De Delirio'' είναι και ο τίτλος του κομματιού με το οποίο κέρδισαν τον διαγωνισμό Madrid Young Creators το 2019. Την ίδια χρονιά δημιούργησαν την Colectivo Delirio, μια οπτικοακουστική και θεατρική ομάδα για να δώσουν μια κινηματογραφική - χορευτική διάσταση στην παρουσίαση των τραγουδιών τους!
Όλα τα κομμάτια της στήλης ''ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ'' ακούγονται κάθε Τρίτη στην εκπομπή ''ΚΑΡΑΒΑΝΙ ΤΩΝ ΗΧΩΝ'' 15.00-17.00μμ στον διαδικτυακό αέρα της ΕΡΤΟΠΕΝ, www.ertopen.com
