Αισιοδοξία φέρνει πρωτοποριακή ανακάλυψη «καυτής» πηγής ενέργειας στα έγκατα της γης, η οποία ενδεχομένως να είναι πέντε φορές πιο ισχυρή από τα σημερινά γεωθερμικά πηγάδια.
Πρόκειται για πετρώματα που βρίσκονται σε τεράστια βάθη κάτω από την επιφάνεια του φλοιού της Γης.
Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες πίστευαν ότι δεν μπορούσαν να εκμεταλλευτούν τη θερμότητα σε αυτά τα πετρώματα, διότι για να παραχθεί γεωθερμική ενέργεια από αυτά, το νερό θα πρέπει να περάσει μέσα από «ρωγμές» για να φτάσει στους 400 βαθμούς Κελσίου.
Τα πετρώματα αυτά βρίσκονται ήδη υπό τεράστια πίεση και θερμότητα, καθιστώντας τα πιο εύκαμπτα, όπως είναι το παιχνίδι Silly Putty. Έτσι, οι ερευνητές ήταν δύσπιστοι ότι οι βράχοι θα μπορούσαν να σχηματίσουν ρωγμές για να περάσει το νερό.
Ωστόσο, έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Communications, δείχνει ότι τέτοιοι βράχοι μπορούν να σχηματίσουν ρωγμές που να συνδέονται και να κάνουν έτσι τους βράχους διαπερατούς.
Ειδικότερα, επιστήμονες από την Ομοσπονδιακή Πολυτεχνική Σχολή Λωζάννης (EPFL), αγγίζοντας τον υπερκαυτό, πολύ βαθύ βράχο μίλια κάτω από τα πόδια μας, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια «καθαρή», ανανεώσιμη πηγή ενέργειας ικανή να αντικαταστήσει σημαντική ποσότητα ορυκτών καυσίμων που σχετίζονται με την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Τώρα, τα ευρήματα της Ομοσπονδιακής Πολυτεχνικής Σχολή Λωζάννης (EPFL), που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Nature Communications, έχουν επιβεβαιώσει προηγούμενες θεωρητικές εργασίες που περιγράφονται λεπτομερώς στη Γεωθερμική Ενέργεια: εντόπισαν πιθανές ρωγμές σε αυτούς τους καυτούς βράχους.
Αυτή η γνώση μπορεί να ανοίξει έναν δρόμο προς την πηγή ενέργειας χαμηλού κόστους που μπορεί να είναι μέρος της μετάβασης μακριά από τα ρυπογόνα βρώμικα καύσιμα που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Επιπλέον, η ισχύς θα ήταν άφθονη — «περίπου πέντε έως δέκα φορές την ενέργεια που παράγεται από τα σημερινά εμπορικά γεωθερμικά πηγάδια», σύμφωνα με μια έκθεση της Ομάδας Καθαρού Αέρα του 2021 που αναφέρεται στην έκδοση.
«Δείξαμε ότι η μετάβαση από εύθραυστο σε όλκιμο δεν αποτελεί αποκοπή για την κυκλοφορία ρευστού στον φλοιό, κάτι που είναι πολλά υποσχόμενο για την εκμετάλλευση των βαθιών γεωθερμικών δεξαμενών», δήλωσε η επικεφαλής της έρευνας Marie Violay, επικεφαλής του Εργαστηρίου Πειραματικής Μηχανικής Βράχων του EPFL. «Αυτά είναι από τα πρώτα πειραματικά αποτελέσματα που ρίχνουν φως σε τέτοιες ακραίες συνθήκες».
Σύμφωνα με την ανακοίνωση, η Quaise Energy βοήθησε στη χρηματοδότηση της μελέτης, μαζί με την Alta Rock Energy, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, το Ελβετικό Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών, το Ελβετικό Ομοσπονδιακό Γραφείο Ενέργειας και το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας Horizon 2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ακόμα και στην Ελληνική Τάφρο, στο Φρέαρ των Οινουσσών που αποτελεί το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου και θαλάσσια περιοχή τεράστιας οικολογικής σημασίας, θέλει να κάνει εξορύξεις υδρογονανθράκων η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Το εξόχως ανησυχητικό είναι ότι η σχετική μελέτη έγινε εκ κρυπτώ, παρέμεινε μυστική και εξαφανίστηκε όταν εντοπίστηκε το μέγα θέμα από το WWF Ελλάς. Στη συνέχεια το ΥΠΕΝ και η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων Α.Ε. (ΕΔΕΥΕΠ), αρνούνται αν και υποχρεώνονται από τη νομοθεσία να δώσουν απαντήσεις στο WWF Ελλάς για τη μελέτη και για λογαριασμό ποιου εκπονήθηκε.
Όπως αναφέρει η διεθνής περιβαλλοντικής οργάνωση «τυχαία μέσα στο καλοκαίρι βρήκαμε αναρτημένη στο site της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων Α.Ε. (ΕΔΕΥΕΠ) μελέτη για νέα θαλάσσια περιοχή εξορύξεων, στο Φρέαρ των Οινουσσών που αποτελεί το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου!».
Screenshot από την ανάρτηση της μελέτης για τη νέα θαλάσσια περιοχή εξόρυξης υδρογονανθράκων (3 Σεπτεμβρίου 2024)
Η μελέτη όπως ορίζει η υποχρεωτική νομοθεσία της ΕΕ θα έπρεπε να ανακοινωθεί επίσημα και να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση. Η κυβέρνηση, όμως, αγνόησε πλήρως τη νομοθεσία.
Η διεθνής περιβαλλοντική οργάνωση υπέβαλε αμέσως αίτημα πληροφοριών, τόσο στο αρμόδιο υπουργείο (ΥΠΕΝ) όσο και στην ΕΔΕΥΕΠ, αίτημα το οποίο μέχρι σήμερα παραμένει αναπάντητο. «Έτσι, δυο μέρες μετά την υποβολή του αιτήματός μας, η μελέτη εξαφανίστηκε από το site της ΕΔΕΥΕΠ, με το link να οδηγεί πλέον σε μια κενή σελίδα!», σημειώνει το WWF Ελλάς.
Το WWF Ελλάς επισημαίνει ότι «όπως φάνηκε, καμία από τις αρμόδιες υπηρεσίες δεν ήταν διατεθειμένη να απαντήσει για τη μελέτη. Έτσι, δυο μέρες μετά την υποβολή του αιτήματός μας, η μελέτη εξαφανίστηκε από το site της ΕΔΕΥΕΠ, με το link να οδηγεί πλέον σε μια κενή σελίδα!».
Ελληνική Τάφρος: Η θαυμαστή άβυσσος
Η Ελληνική Τάφρος, είναι περιοχή τεράστιας οικολογικής σημασίας. Στα υποβρύχια φαράγγια της και τους γκρεμούς της, βρίσκεται το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου -το φρέαρ των Οινουσσών σε βάθος 5.121 μέτρων - και είναι το καταφύγιο για πάνω από 200 φυσητήρες.
Τα μεγάλα βάθη της είναι ιδανικά για τις βουτιές του ζώου, που μπορεί να διαρκέσουν μέχρι και 90 λεπτά για να βρει τροφή. Η Ελληνική Τάφρος είναι ταυτόχρονα από τα μοναδικά μέρη της Μεσογείου, όπου οι θηλυκές γεννούν και μεγαλώνουν τα μικρά τους αλλά και όπου κοινωνικές ομάδες και μοναχικοί αρσενικοί συνυπάρχουν όλο τον χρόνο.
Αυξημένη κατά 43,4% έναντι αυτής του Ιουνίου είναι η χονδρεμπορική τιμή του Ιουλίου- Πώς αναμένεται να διαμορφωθούν οι τιμές στα τιμολόγια ρεύματος τον Αύγουστο
Δεδομένη πρέπει να θεωρείται πλέον μια τεράστια αύξηση στα τιμολόγια ρεύματος του Αυγούστου, καθώς η χονδρεμπορική αγορά έχει πάρει φωτιά κατά τον τρέχοντα μήνα και οι λίγες ημέρες που απομένουν για το «κλείσιμό» της δεν πρόκειται να αντιστρέψουν την κατάσταση, μεταφέροντας τις ανατιμήσεις στη λιανική. Ακόμα και με την επιδότηση που έχει υποσχεθεί η κυβέρνηση, αποδεχόμενη ουσιαστικά την αισχροκέρδεια στη χονδρεμπορική ηλεκτροπαραγωγή, η ακρίβεια για τους οικιακούς καταναλωτές δεν θα εξανεμιστεί, απλώς θα συγκρατηθεί η μεγάλη αύξηση και μάλιστα ανεπαρκώς και όχι για όλη την ενισχυμένη, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, κατανάλωση, ενώ επιχειρήσεις και επαγγελματίες όλων των μεγεθών θα υποστούν τεράστιες επιβαρύνσεις, καθώς δεν προβλέπεται στήριξή τους.
Η μέση χονδρεμπορική τιμή μέχρι στιγμής (1-26/7) διαμορφώνεται στα 141,81 ευρώ/ανά μεγαβατώρα, δηλαδή είναι αυξημένη κατά 43,4% έναντι της αντίστοιχης τιμής του Ιουνίου. Στη λιανική προβλέπεται ότι οι ονομαστικές τιμές (προ επιδοτήσεων/εκπτώσεων) θα ξεπεράσουν και τα 20-25 λεπτά ανά κιλοβατώρα. Όμως ακόμα και με την επιδότηση που θα φέρει τη βασική τιμή στα 15 λεπτά/κιλοβατώρα οι ανατιμήσεις σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα αναμένεται να κυμανθούν, στην καλύτερη περίπτωση, από σχεδόν 95% σε σχέση με το φθηνότερο κίτρινο τιμολόγιο Ιουλίου (7,7 λεπτά/κιλοβατώρα) έως 10,65% έναντι του φθηνότερου πράσινου-ειδικού τιμολογίου Ιουλίου (13,557 λεπτά/κιλοβατώρα).
Η κυβέρνηση αγναντεύει την κερδοσκοπία
Τις τελευταίες περίπου τρεις εβδομάδες η εγχώρια χονδρεμπορική αγορά κινήθηκε σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, φέρνοντας δραματικές μνήμες από την κρίση του φυσικού αερίου της περιόδου 2021-2022, με τιμές που έφτασαν μεσοσταθμικά και στα 219 ευρώ/μεγαβατώρα και μέγιστες τιμές έως τα 850 ευρώ, κατάσταση που χαρακτηρίστηκε από παράγοντες της αγοράς ως ανεξέλεγκτη, καθώς εν προκειμένω δεν υπάρχει αντίστοιχη κρίση. Η μέση τιμή Ιουλίου στα 141,81 ευρώ είναι η υψηλότερη από τον Φεβρουάριο του 2023, όταν η αντίστοιχη διαμορφωνόταν στα 156,24 ευρώ. Πράγματι, η τιμή του φυσικού αερίου βρίσκεται σήμερα στα 31-32 ευρώ/μεγαβατώρα, όταν τον περσινό Φεβρουάριο διαμορφωνόταν κοντά στα 60 ευρώ, δηλαδή ήταν σχεδόν διπλάσια.
Παράγοντες, όπως η «στενότητα» στις διασυνδέσεις της ΝΑ Ευρώπης, οι αυξημένες εξαγωγές προς την Ουκρανία, το αρχικό έλλειμμα πυρηνικής ενέργειας από τη Βουλγαρία (λόγω Κοζλοντούι, που έχει αποκατασταθεί πια), η αυξημένη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στη «γειτονιά» κ.λπ., προφανώς δημιουργούν πιέσεις, όμως τελικά ήταν οι υψηλές προσφορές Ελλήνων ηλεκτροπαραγωγών που εκτίναξαν τις τιμές. Και παρότι η κυβέρνηση διαχωρίζει αυτά τα κέρδη ως «ουρανοκατέβατα», δηλαδή ως κέρδη που διαμόρφωσαν ιδιαίτερες συνθήκες στην αγορά, μάλλον πρόκειται για... κανονικά υπερκέρδη, καθώς η αγορά δεν εξανάγκασε τους παραγωγούς σε υψηλές προσφορές, αλλά οι ίδιοι εκμεταλλεύτηκαν εκούσια τη συγκεκριμένη συγκυρία. Παράγοντες της αγοράς σημειώνουν ότι δεν υπάρχει πίεση από το εξωτερικό, όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση της Ν.Δ., αλλά κάποιοι κερδοσκοπούν ανέξοδα, ενώ ακολουθώντας το χρήμα (follow the money), όπως τονίζουν, ο δρόμος των ωφελουμένων βγάζει στον ΕΛΑΠΕ και στον δεσπόζοντα παίκτη. Σύμφωνα, άλλωστε, με σχετική ανάλυση της εταιρείας Balkan Energy, ένας από τους λόγους για τις υψηλές τιμές είναι «η αύξηση των τιμών προσφορών πώλησης σε όλες τις αγορές, κυρίως στην ελληνική αγορά», δηλαδή η έκρηξη των προσφερόμενων τιμών ιδίως τις απογευματινές ώρες στην ελληνική αγορά ήταν μία από τις αιτίες και όχι το αποτέλεσμα της κατάστασης στη χονδρεμπορική.
Καυτός Αύγουστος
Σε κάθε περίπτωση, αναμένεται το ράλι των χονδρεμπορικών τιμών του Ιουλίου να μεταφερθεί στα τιμολόγια λιανικής του Αυγούστου και ειδικότερα στα κυμαινόμενα (πράσινα και κίτρινα). Εντός των ημερών αναμένεται η ρύθμιση για να τεθεί σε ισχύ το τέλος στα «υπερέσοδα», που όπως διαρρέεται θα προβλέπει όχι ποσοστό, αλλά ποσό επί των εσόδων των ηλεκτροπαραγωγών με φυσικό αέριο ανά θερμική μεγαβατώρα. Κύκλοι της αγοράς αναφέρουν ότι οι παραγωγοί μάζεψαν περί τα 42 εκατ. ευρώ σε μόλις 10 ημέρες. Από τη συνολική ανάκτηση θα προκύψει το ποσό που θα διατεθεί ως «επιδότηση» στα κυμαινόμενα τιμολόγια (κατανάλωση έως 500 κιλοβατώρες) του ερχόμενου μήνα και θα ανακοινωθεί στις 2 Αυγούστου, δηλαδή μετά τη γνωστοποίηση των νέων τιμών από τους προμηθευτές.
Πάντως οι ανατιμήσεις στη λιανική είναι δεδομένες, καθώς όλα τα κυμαινόμενα τιμολόγια είναι συνδεδεμένα με τη χονδρεμπορική αγορά. Η «λογική» τιμή για την κυβέρνηση είναι περίπου στα επίπεδα των 15 λεπτών ανά κιλοβατώρα, που αυτομάτως μας φέρνει μήνες πίσω στην ακρίβεια -και στην αισχροκέρδεια- της κρίσης του αερίου, χωρίς να συνυπολογίσουμε τις αυξήσεις στο πάγιο που ήρθαν μαζί με τα χρωματιστά τιμολόγια.
Συγχρόνως, αυτή η τιμή είναι υψηλότερη κατά:
- 10,5% σε σχέση με το φθηνότερο πράσινο τιμολόγιο του Ιουλίου (13,557 λεπτά/κιλοβατώρα),
- 26% έναντι του Ιουνίου (11,898 λεπτά/κιλοβατώρα),
- 57,9% έναντι του Μαΐου (9,5 λεπτά/κιλοβατώρα),
- 65,56% έναντι του Απριλίου (9,06 λεπτά/κιλοβατώρα),
- 83,3% έναντι του Μαρτίου (8,182 λεπτά/κιλοβατώρα),
- 36,36% έναντι του Φεβρουαρίου (11 λεπτά/κιλοβατώρα),
- 10% έναντι του (ακριβότερου το 2024) Ιανουαρίου (13,635 λεπτά/κιλοβατώρα).
Επιπλέον, οι οικιακές καταναλώσεις του Ιουλίου αναμένονται εξαιρετικά αυξημένες λόγω του παρατεταμένου καύσωνα (κλιματιστικά), κάτι που θα αποτυπωθεί στους λογαριασμούς.
Εξάλλου, καμία πρόνοια δεν προβλέπεται για επαγγελματίες, εμποροβιοτέχνες, επιχειρήσεις μικρότερες και μεγαλύτερες και βιομηχανία, που θα επωμιστούν όλο το επιπλέον κόστος της χονδρεμπορικής. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις πριν από λίγες ημέρες και μετά από εντατικές διαβουλεύσεις με τους παραγωγικούς φορείς η βουλγαρική κυβέρνηση αποφάσισε να παράσχει αποζημίωση σε επιχειρήσεις και βιομηχανίες, όταν η μέση χονδρεμπορική τιμή (DAM) ξεπερνά περίπου τα 90 ευρώ/μεγαβατώρα, με αναδρομική ισχύ από τον Ιούλιο και έως το τέλος του 2024.
Έως και 42 % χαμηλότερα σε σχέση με τον Ιανουάριο διαμορφώνονται τα «πράσινα» τιμολόγια ρεύματοςτου Μαρτίου, σύμφωνα με τις ανακοινώσεις των προμηθευτών που αναρτώνται στην ιστοσελίδα της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας.
Η σύγκριση αφορά τις τιμές που χρεώνει ο ίδιος προμηθευτής ενώ η απόκλιση ανάμεσα στο ακριβότερο και το φθηνότερο τιμολόγιο του πρώτου τριμήνου του έτους είναι ακόμα μεγαλύτερη. Με άλλα λόγια οι καταναλωτές που δεν άλλαξαν προμηθευτή στο διάστημα αυτό, για την κατανάλωση του Μαρτίου θα πληρώσουν από 18 έως 42 % χαμηλότερες τιμές σε σχέση με τον Ιανουάριο.Από τις ανακοινώσεις των τιμολογίων προκύπτει επιστροφή των τιμών σε προ κρίσης επίπεδα ενώ είναι ενδεικτικό ότι δύο από τα “πράσινα” τιμολόγια διαμορφώνονται κάτω από τα 10 σεντς ανά κιλοβατώρα.
Για την πληρότητα της σύγκρισης οι καταναλωτές θα πρέπει να λάβουν υπόψη:
-Το ύψος του παγίου, το οποίο εκ του νόμου δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 5 ευρώ το μήνα αλλά υπάρχουν προσφορές που ξεκινούν από χαμηλότερα επίπεδα.
-Τα κλιμάκια της κατανάλωσης στα οποία εφαρμόζονται οι χρεώσεις. Οι περισσότερες εταιρείες εφαρμόζουν ενιαία τιμή για το σύνολο της κατανάλωσης, άλλες κλιμακώνουν τη χρέωση όσο αυξάνεται η κατανάλωση.
-Την ύπαρξη νυχτερινού μετρητή για τους προμηθευτές που εξακολουθούν να προσφέρουν χαμηλότερες τιμές (στην ιστοσελίδα της Ρυθμιστικής Αρχής εμφανίζεται μόνο η ΔΕΗ)
-Τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες εφαρμόζονται οι εκπτώσεις από τις οποίες προκύπτουν οι τελικές τιμές που αναγράφονται στον πίνακα, που είναι κατά περίπτωση η συνέπεια στην πληρωμή, η ηλεκτρονική αποστολή των λογαριασμών και η εξόφληση με πάγια εντολή.
Βασική αιτία της υποχώρησης των τιμών είναι η αποκλιμάκωση της διεθνούς τιμής του φυσικού αερίου κάτω από τα 30 ευρώ ανά μεγαβατώρα ενώ κατά την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι η τιμή κυμαινόταν στα 50 ευρώ. Η αποκλιμάκωση αυτή αποδίδεται με τη σειρά της στην διασφάλιση επαρκούς εφοδιασμού παρά τον πόλεμο στην Ουκρανία, με φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου που είναι διαθέσιμα στην Ευρώπη καθώς και στη μείωση της κατανάλωσης λόγω ευνοϊκών καιρικών συνθηκών. Σημαντικό ρόλο στην ελληνική αγορά έπαιξε η θεσμική πρωτοβουλία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη θέσπιση του ειδικού “πράσινου” τιμολογίου που διευκόλυνε τους καταναλωτές να συγκρίνουν τις προσφορές των προμηθευτών και τόνωσε τον ανταγωνισμό.
Νέα δεδομένα δημιουργούνται στην αγορά ρεύματοςτις επόμενες ημέρες με το λανσάρισμα και από άλλες εταιρείες, πέραν της «πρωτοπόρου» Φυσικό Αέρο, σταθερών τιμολογίων, μπλέ χρώματος, αλλά διάρκειας μικρότερης των 12 μηνών.
Για να καταστεί αυτό εφικτό, δεδομένου ότι η Υπουργική Απόφαση καθόριζε ως μίνιμουμ διάρκεια των σταθερών τιμολογίων τους 12 μήνες, το ΥΠΕΝ είναι έτοιμο να αλλάξει τη σχετική ρύθμιση και να επιτρέπονται και τιμολόγια με σταθερή τιμή για 6 μήνες και έγκαιρη γνωστοποίηση των καταναλωτών για τυχόν αλλαγή χρεώσεων τους επόμενους 6 μήνες.
Τα τμήματα των παρόχων δουλεύουν στο φουλ προς αυτή την κατεύθυνση και άλλοι έχουν ήδη έτοιμα προγράμματα σταθερής ή μεικτής τιμολόγησης διάρκειας κάτω του έτους, ενώ κάποιοι έχουν ήδη υποβάλει σχετικά αιτήματα έγκρισης τέτοιων μπλε τιμολογίων.
Ένα τέτοιο αίτημα εταιρείας αφορά την έγκριση μπλε τιμολογίου, όπου το πρώτο 6μηνο θα έχει μια συγκεκριμένη τιμή και το δεύτερο 6μηνο άλλη τιμή, γνωστές εκ των προτέρων και οι δύο στον καταναλωτή.
Κίνδυνοι ασάφειας
Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας πάντως βλέπει κινδύνους ασάφειας, και πάλι, και επιδιώκει να αποτρέψει το να παγιωθεί η τακτική από κάποιες εταιρείες στα πράσινα τιμολόγιά τους, με ανακοίνωση των εκπτώσεων συνέπειας με σημαντική καθυστέρηση από τις προβλεπόμενες διορίες, και επομένως από τους υπόλοιπους προμηθευτές. Κάτι που θα έδινε στις συγκεκριμένες εταιρείες συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των υπόλοιπων «παικτών» της λιανικής. Έτσι, δρομολογεί την κλήση τους σε ακρόαση και την επιβολή προστίμων.
Επιδίωξη της Αρχής είναι πρακτικές όπως οι παραπάνω να μην ακυρώσουν τις παρεμβάσεις της ίδιας και του Υπουργείου, ώστε να υπάρξει τόσο μία ομαδοποίηση των διαθέσιμων τιμολογίων, όσο και των περιορισμών των προμηθευτών για το πώς «χειρίζονται» τα προϊόντα κάθε «χρώματος». Παρεμβάσεις που είχαν ως αποτέλεσμα να ξεκαθαρίσει το τοπίο στη λιανική, ώστε ένας καταναλωτής να μπορεί εύκολα να διακρίνει τις βασικές διαφοροποιήσεις των προϊόντων.
Με την εποπτεία της αγοράς, οι δύο στόχοι της ΡΑΑΕΥ είναι, πρώτον, η προώθηση του υγιούς ανταγωνισμού, ο οποίος αποτελεί τη μοναδική εγγύηση για συγκράτηση των τιμών ρεύματος και δεύτερον, η προστασία του καταναλωτή από παραπλανητικές πρακτικές και ισχυρισμούς.
Χαμηλές τιμές και τον Φεβρουάριο
Το μεν φυσικό αέριο κινείται πλέον σε επίπεδα κάτω των 30 ευρώ / MWh (27,5 ευρώ χθες), ο δε ανταγωνισμός έχει πάρει φωτιά, όπως δείχνει το γεγονός ότι η αγορά εξελίσσεται και νέοι τύποι τιμολογίων, υβριδικής μορφής, σταθερής ή μεικτής τιμολόγησης, κάνουν συνεχώς την εμφάνισή τους.
Το πιθανότερο είναι ότι ο συνδυασμός χαμηλών διεθνών τιμών και ισχυροποίησης του ανταγωνισμού θα φέρει ακόμη χαμηλότερες τιμές τον Φεβρουάριο. Εφόσον διατηρηθεί η σημερινή τάση, τότε στελέχη της αγοράς βλέπουν το «κίτρινο» τιμολόγιο να διαμορφώνεται για τον Φεβρουάριο στα 12- 13,50 σεντς / κιλοβατώρα και κατά τι υψηλότερα το «πράσινο».
Απλώς την πτώση το «κίτρινο» θα την δουν οι καταναλωτές στα τέλη του επόμενου μήνα. Στην αρχή, θα δουν τα 14-15 σεντς η κιλοβατώρα του «πράσινου», το οποίο διαμορφώνεται με βάση τον μέσο όρο τιμών της τιμής εκκαθάρισης (ΤΕΑ) των δύο προηγούμενων μηνών, δηλαδή Ιανουαρίου και Δεκεμβρίου.
Προσγειώνονται απότομα στην… πόρτα του ΔΕΔΔΗΕοι προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν μέσα στην ενεργειακή κρίση σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ότι μπορούν να μειώσουν το ενεργειακό τους κόστους και να οχυρωθούν έναντι μελλοντικών υψηλών διακυμάνσεων.
Οχι μόνο γιατί σε πολλές περιοχές της χώρας το δίκτυο είναι κορεσμένο, δεν διαθέτει δηλαδή χωρητικότητα για να υποδεχθεί και να μεταφέρει περισσότερη ενέργεια. Αλλά γιατί το πεπαλαιωμένο δίκτυο και οι υποσταθμοί του ΔΕΔΔΗΕ δεν μπορούν να σηκώσουν ούτε συστήματα αυτοκατανάλωσης με μηδενική έγχυση, ακόμη κι αν αυτά διαθέτουν μπαταρία αποθήκευσης.
Και σε ό,τι αφορά μεν τα νοικοκυριά, για φωτοβολταϊκά συστήματα με ή χωρίς μπαταρία έως 10 KW δεν υπάρχει πρόβλημα σύνδεσης με το δίκτυο, καθώς με νόμο (4951/2022) δεσμεύτηκε η διάθεση ηλεκτρικού χώρου έως 10 MW. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τις μικρές και μεσαίες εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις, που το κόστος ρεύματος συνδέεται άμεσα με την ανταγωνιστικότητά τους και αναζήτησαν διέξοδο από τις υψηλές τιμές στα συστήματα αυτοκατανάλωσης. Μέχρι και τον Αύγουστο του 2023 κατατέθηκαν στον ΔΕΔΔΗΕ 7.180 αιτήσεις από επιχειρήσεις για συστήματα αυτοκατανάλωσης (με έγχυση στο δίκτυο) συνολικής ισχύος 1.200 MW και από αυτές έχουν ενεργοποιηθεί 2.775, συνολικής ισχύος 270 MW.
[SHUTTERSTOCΚ]
Ο μεγάλος ασθενής
«Υπάρχει ένας οργασμός στην αγορά, που όμως δεν αποτυπώνεται στην πράξη. Το μεγάλο εμπόδιο είναι το θέμα των δικτύων. Ο ΔΕΔΔΗΕ είναι μέρος του προβλήματος. Ο μεγάλος ασθενής. Πρέπει οπωσδήποτε να ενισχυθεί με προσωπικό, να προσλάβει τα κατάλληλα στελέχη, να βρει τρόπους να στηρίξει τα δίκτυα. Εργα πάνω από 50 KW περιμένουν απάντηση πάνω από έξι μήνες. Πώς θα γίνει ανταγωνιστική μια επιχείρηση με αυτά τα δεδομένα;», δηλώνει στην «Κ» παράγοντας της αγοράς.
«Ο ΔΕΔΔΗΕ απορρίπτει ακόμη και έργα με μπαταρία, χωρίς έγχυση στο δίκτυο. Θα φτάσουν σε σημείο απόγνωσης οι εταιρείες και θα κάνουν έργα χωρίς να ενημερώνουν κανέναν. Θα αναγκάσουν τον Ελληνα επιχειρηματία να παρακάμψει τη διαδικασία και να παρανομήσει», τονίζει άλλος παράγοντας, μεταφέροντας παράδειγμα εξαγωγικής εταιρείας στην Αττική, που περιμένει πάνω από 1,5 χρόνο να συνδεθεί με το δίκτυο.
Ο νόμος δίνει τη δυνατότητα εγκατάστασης συστημάτων αυτοκατανάλωσης με μηδενική έγχυση στο δίκτυο. Την ενέργεια που παράγεις την καταναλώνεις στις εγκαταστάσεις σου. Επικαλείται, όπως εξηγούν εταιρείες που βρέθηκαν προ αδιεξόδου, πρόβλημα «στάθμης βραχυκύκλωσης», με την αιτιολογία ότι ακόμη και μια ελάχιστη ποσότητα ενέργειας να φύγει προς το δίκτυο μέχρι αυτό να γίνει αντιληπτό, θα καταρρεύσει ο μετασχηματιστής.
Σε δεκάδες υποσταθμούς το όριο «στάθμης βραχυκύκλωσης» έχει εξαντληθεί ή τείνει να εξαντληθεί, όπως για παράδειγμα του Μαρκοπούλου και του Ασπροπύργου στην Αττική, των Αγ. Θεοδώρων, της Κοζάνης, του Αμυνταίου, της Καστοριάς, της Βέροιας, της Σίνδου στη Θεσσαλονίκη, της Δράμας, της Κομοτηνής, του Στεφανοβικείου Μαγνησίας, του Αλμυρού, της Μεγαλόπολης, της Αμφιλοχίας, της Πρέβεζας, της Αρτας κ.ά.
Διαψεύδονται οι προσδοκίες των εμπορικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων για μείωση του ενεργειακού κόστους.
Οι ενεργές αιτήσεις για εμπορικά έργα ενεργειακών κοινοτήτων, δηλαδή έργα που προορίζονται για πώληση της παραγόμενης ενέργειας σε αυτούς τους δήμους (λιγνιτικών περιοχών), φτάνουν ήδη τις 491 για 428,6 μεγαβάτ. Ωστόσο, για το 75% των αιτήσεων στη Δυτική Μακεδονία και για το 66,7% στην Πελοπόννησο υπάρχει αδυναμία σύνδεσης με το δίκτυο.
Ας ξεκινήσει από κάπου…
«Υπάρχουν πολλές τεχνικές λύσεις. Η ιδανική που την αποδέχεται και ο ΔΕΔΔΗΕ είναι να αναβαθμίσεις τους υποσταθμούς, να αλλάξεις κάποιον εξοπλισμό, αλλά όχι μόνο στον υποσταθμό, αλλά και στις γραμμές σε ακτίνα ενός ή τριών χιλιομέτρων, ανάλογα με τη δυναμικότητα που θα προσθέσεις στον υποσταθμό», τονίζουν από την αγορά των φωτοβολταϊκών. Διερωτούνται δε, γιατί ο ΔΕΔΔΗΕ δεν προχωράει στην αναβάθμιση, ενώ έχει κάνει σχετικές μελέτες και γνωρίζει πώς πρέπει να κινηθεί. «Δεν χρειάζεται να παρέμβει σε ολόκληρη τη χώρα. Ας ξεκινήσει όμως από κάπου. Ας ξεκινήσει από την Αττική, τη βιομηχανική ζώνη του Ασπροπύργου όπου είναι εγκατεστημένες τόσες επιχειρήσεις και ο υποσταθμός δεν μπορεί να υποδεχθεί ούτε συστήματα χωρίς έγχυση στο δίκτυο». Είναι αυτονόητο ότι αυτές οι εταιρείες, όπως και άλλες στις περιοχές της χώρας που οι υποσταθμοί έχουν πρόβλημα «στάθμης βραχυκύκλωσης» δεν θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά σε επιχειρήσεις», συνολικού προϋπολογισμού 160 εκατ. ευρώ από κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, που αναμένεται να ανακοινωθεί εντός του Οκτωβρίου.
Το δίκτυο φρενάρει και τις επενδύσεις των ενεργειακών κοινοτήτων για εμπορικά έργα στις λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Πελοποννήσου. Οι αιτήσεις από ενεργειακές κοινότητες για αυτής της κατηγορίας έργα στις δύο περιοχές φτάνουν ήδη τις 491 για ισχύ 428,6 MW. Για το 75% των αιτήσεων, ωστόσο, στη Δυτική Μακεδονία και το 66,7% των αιτήσεων στην Πελοπόννησο υπάρχει αδυναμία σύνδεσης με το δίκτυο.
«Ο ΔΕΔΔΗΕ θα πρέπει να αναθεωρήσει τα σχέδια ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού των δικτύων ώστε να διευκολυνθεί η εγκατάσταση έργων αυτοκατανάλωσης. Επίσης, με σχετική νομοθετική ρύθμιση θα πρέπει να προβλεφθεί ότι ο νέος ηλεκτρικός χώρος που προκύπτει από παρεμβάσεις επέκτασης ή και ενίσχυσης του δικτύου θα διατεθεί κατά προτεραιότητα σε έργα αυτοκατανάλωσης», δηλώνει στην «Κ» ο Στέλιος Ψωμάς, σύμβουλος του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών.
Πανευρωπαϊκό πρόβλημα
Το πρόβλημα των δικτύων σε ό,τι αφορά στους εν γένει στόχους για την ενεργειακή μετάβαση δεν αφορά πάντως μόνο τον ΔΕΔΔΗΕ και επίσης δεν είναι μόνο ελληνικό. Είναι η μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Το 40% των ευρωπαϊκών δικτύων, σύμφωνα με στοιχεία της Eurelectric είναι ηλικίας άνω των 40 ετών. Οταν σχεδιάζονταν αυτά τα δίκτυα, η φύση του ηλεκτρικού συστήματος ήταν πολύ διαφορετική. Βασιζόταν σε τεράστιους κεντρικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής εκατοντάδων μεγαβάτ. Σήμερα η ανανεώσιμη παραγωγή είναι διάσπαρτη, εκατομμύρια φωτοβολταϊκά σε στέγες, αντλίες θέρμανσης και ηλεκτρικά οχήματα, ηλεκτρολύτες που παράγουν υδρογόνο. Η ικανότητα των δικτύων να ενσωματώνουν την αποκεντρωμένη ενέργεια είναι περιορισμένη, καθώς οι AΠΕ αυξάνονται με μεγαλύτερο ρυθμό απ’ ό,τι τα δίκτυα, με αποτέλεσμα μάλιστα ακόμη και οι υφιστάμενες ΑΠΕ να «τιμωρούνται» με περικοπές ενέργειας. «Είναι η ώρα να στρέψουμε την προσοχή μας από τους στόχους και τους κανόνες στο τι χρειάζεται για να επιτευχθούν. Αυτό σημαίνει να θέσουμε τα δίκτυα στο επίκεντρο της συζήτησης», τόνισε πρόσφατα η επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον, ανακοινώνοντας ότι θα χρειαστούν επενδύσεις 584 δισ. ευρώ για τα δίκτυα ηλεκτρισμού έως το 2030.
«Η παραγωγή ενέργειας είναι μόνο μέρος της λύσης. Δεν θα φτάσουμε πουθενά με όλους αυτούς τους πόρους, εάν τα δίκτυά μας δεν ανταποκρίνονται. Είναι επείγον να προωθήσουμε την επέκταση και την ψηφιοποίηση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας», δήλωσε ο Κρίστιαν Ρούμπι, γενικός γραμματέας της Eurelectric, με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του βαρόμετρου για την ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρισμού.
Ο ΔΕΔΔΗΕ υποστηρίζει ότι ακόμα και για μεγαλύτερους σταθμούς αυτοπαραγωγής, και ειδικά εντός των αστικών κέντρων, υφίστανται σημαντικά περιθώρια ηλεκτρικού χώρου για την ανάπτυξη μικρών σταθμών φωτοβολταϊκών και ιδίως αυτοπαραγωγών. [SHUTTERSTOCK]
Τι έκαναν οι Γερμανοί
Η Γερμανία, κατανοώντας το πρόβλημα που συνδέεται με την ενεργειακή μετάβαση αλλά και την ενεργειακή της ασφάλεια, προχωράει στην εξαγορά του μεγαλύτερου ηλεκτρικού της δικτύου από την ολλανδική κρατική εταιρεία TenneΤ Holding BV, καθώς το δίκτυο χρειάζεται επενδύσεις που οι
σημερινοί Ολλανδοί ιδιοκτήτες δεν φαίνονται διατεθειμένοι να προσφέρουν. Σύμφωνα με
το Reuters, η αποτίμηση θα μπορούσε να βρίσκεται στο χαμηλότερο άκρο των 30 δισ. ευρώ, ενώ η
χώρα θα χρειαστεί να δαπανήσει επιπλέον 15 δισ. ευρώ για την αναβάθμισή του. Στην Ελλάδα η είσοδος του αυστραλιανού fund Macquarie στον ΔΕΔΔΗΕ με ποσοστό 49% το 2021 δεν δείχνει να έχει διαφοροποιήσει ουσιαστικά τον σχεδιασμό και την ταχύτητα υλοποίησης των απαιτούμενων επενδύσεων για την αναβάθμιση του δικτύου.
Tι απαντά ο ΔΕΔΔΗΕ για τα προβλήματα στα έργα αυτοκατανάλωσης
Ο ΔΕΔΔΗΕ σχολιάζοντας τα όσα μεταφέρονται από την αγορά για την κατάσταση του δικτύου και τα προσκόμματα που προκαλεί στην υλοποίηση έργων αυτοκατανάλωσης επισημαίνει τα εξής:
1. Με τη ρύθμιση που εισήχθη με τον Ν. 4951/2022 για διάθεση ηλεκτρικού χώρου έως 10 MW σε κάθε υποσταθμό (Υ/Σ) Υψηλής Τάσης/Μεσαίας Τάσης (ΥΤ/ΜΤ) για σταθμούς αυτοπαραγωγών μέχρι 10 kW, δημιουργήθηκε σημαντικός ηλεκτρικός χώρος για την ένταξη σταθμών ΑΠΕ αυτής της ισχύος.
Ο διαχειριστής δικτύου αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι σχεδιάζει να δημιουργήσει ηλεκτρικό χώρο άνω του 1 GW για τη σύνδεση επιπλέον παραγωγών ΑΠΕ μέχρι το 2025.
2. Εκτός αυτών, ακόμα και για μεγαλύτερους σταθμούς αυτοπαραγωγής, και ειδικά εντός των αστικών κέντρων, υφίστανται σημαντικά περιθώρια ηλεκτρικού χώρου για την ανάπτυξη μικρών σταθμών φωτοβολταϊκών και ιδίως αυτοπαραγωγών. Μάλιστα, ακόμα και σε περιπτώσεις υποσταθμών που δεν υφίσταται θερμικό περιθώριο, συνεχίζουν να μπορούν να συνδεθούν τέτοιου είδους σταθμοί, με την προϋπόθεση να μην εγχύουν ενέργεια στο δίκτυο (ήτοι να αυτοκαταναλώνουν άμεσα την παραγωγή τους).
3. Στις περιπτώσεις Υ/Σ ΥΤ/ΜΤ όπου παρατηρείται εξάντληση του περιθωρίου στάθμης βραχυκύκλωσης και υπάρχει σημαντικό ενδιαφέρον από πλευράς παραγωγών για σύνδεση επιπλέον σταθμών ΑΠΕ, ο ΔΕΔΔΗΕ πράγματι προχωράει στην εκπόνηση μελετών για την εξέταση της δυνατότητας αύξησης της αντοχής του εξοπλισμού σε βραχυκύκλωμα με την καταγραφή των απαιτούμενων έργων που θα πρέπει να γίνουν σε κάθε περίπτωση ώστε να επιτευχθεί ο στόχος αυτός. Είναι προφανές βέβαια ότι οι μελέτες αυτές απαιτούν χρόνο και τα έργα που προκύπτουν από αυτές είναι σημαντικού όγκου. Ορισμένα από τα έργα ήδη εκτελούνται. Δεν πρέπει βέβαια να αποκλείσουμε ότι μπορεί να υπάρξουν περιπτώσεις όπου τα έργα αυτά δεν δύναται να εκτελεστούν για άλλους λόγους, εκτός της σφαίρας αρμοδιότητας ΔΕΔΔΗΕ.
4. Επιπλέον, ο ΔΕΔΔΗΕ έχει ήδη προγραμματίσει έναν σημαντικό αριθμό έργων επέκτασης ή επαύξησης Υ/Σ ΥΤ/ΜΤ, τα οποία έχουν περιληφθεί στο εγκεκριμένο ΣΑΔ 2022-2026 και είτε έχουν δρομολογηθεί είτε είναι σε εξέλιξη, προκειμένου να δημιουργήσει, μεταξύ άλλων, ηλεκτρικό χώρο άνω του 1 GW για τη σύνδεση επιπλέον παραγωγών ΑΠΕ μέχρι το 2025.
Ουπουργός Ενέργειας του Κατάρ, προειδοποίησε την Τρίτη πως «τα χειρότερα έρχονται» όσον αφορά τις ελλείψεις πετρελαίου και αερίου στην Ευρώπη και υποστήριξε, πως ο ζεστός χειμώνας, επέτρεψε στη διάρκεια των τελευταίων μηνών να αποφευχθούν οι πιο σημαντικές δυσχέρειες.
«Αν η οικονομία αρχίσει να υπερθερμαίνεται το 2024 εξαιτίας ενός φυσιολογικού χειμώνα, πιστεύω πως τα χειρότερα έρχονται», δήλωσε ο Σαάντ Αλ-Καάμπι στη διάρκεια του Οικονομικού Φόρουμ του Κατάρ που οργανώνεται από το Bloomberg στην Ντόχα, εκτιμώντας πως η Ευρώπη «δαιμονοποιεί» τον τομέα των υδρογονανθράκων.
Στο ίδιο συνέδριο, ο υπουργός Ενέργειας της Σαουδικής Αραβίας πρίγκιπας Αμπντουλαζίζ μπιν Σαλμάν δήλωσε σήμερα πως θα κάνει τους κερδοσκόπους «να πονέσουν» και τους είπε «να προσέχουν», μερικές ημέρες πριν από την προγραμματισμένη σύνοδο του ΟΠΕΚ+ κατά την οποία θα ληφθούν αποφάσεις για τη μελλοντική πετρελαϊκή πολιτική.
«Τους κερδοσκόπους, όπως και σε οποιαδήποτε άλλη αγορά είναι εκεί για να μείνουν, εξακολουθώ να τους συμβουλεύω ότι θα πονέσουν, πόνεσαν τον Απρίλιο, δεν είμαι υποχρεωμένος να τους δείξω τα χαρτιά μου, δεν παίζω πόκερ ... αλλά τους λέω απλώς προσέξτε», δήλωσε ο Αμπντουλαζίζ μπιν Σαλμάν μιλώντας στο Οικονομικό Φόρουμ του Κατάρ.
Η Σαουδική Αραβία, η μεγαλύτερη χώρα εξαγωγός πετρελαίου στον κόσμο, και άλλοι παραγωγοί του ΟΠΕΚ+ ανακοίνωσαν αιφνιδιαστικά μειώσεις της παραγωγής τον Απρίλιο, οι οποίες αύξησαν τις τιμές που είχαν σημειώσει πτώση εξαιτίας ανησυχιών ότι μια τραπεζική κρίση θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο στη ζήτηση.
Σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο, οι χώρες μέλη του ΟΠΕΚ+ πρόκειται να συνεδριάσουν στις 4 Ιουνίου στη Βιέννη για να αποφασίσουν την πορεία δράσης τους.
Ο μέσος όρος της τιμής του ρεύματος στο Χρηματιστήριο ενέργειας κατά το πρώτο 20ήμερο του Μαΐου είναι 114,13 ευρώ ανά μεγαβατώρα έναντι 120,44 ευρώ τον Απρίλιο. Η αποκλιμάκωση των τιμών αποδίδεται στην υποχώρηση των διεθνών τιμών του φυσικού αερίου που κυμαίνονται στα 30 ευρώ ανά μεγαβατώρα, στη σχετικά μειωμένη ζήτηση λόγω καιρικών συνθηκών και στην αυξημένη συμμετοχή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην κάλυψη της ζήτησης.
Έτσι, με αυτά τα δεδομένα, οι πάροχοι καθορίζουν τις τιμές ως εξής:
Η ΔΕΗ ανακοίνωσε χθες τις νέες χρεώσεις που είναι 15,5 λεπτά ανά κιλοβατώρα για κατανάλωση έως 500 κιλοβατώρες (έναντι 15,9 λεπτών τον Μάιο) και 16,7 λεπτά για κατανάλωση πάνω από 500 κιλοβατώρες (από 17,1 λεπτά τον Απρίλιο). Για το νυχτερινό ρεύμα η χρέωση θα είναι 11,4 λεπτά, από 11,8 τον Απρίλιο.
Protergia Οικιακό Value: 0,1265 ευρώ ανά κιλοβατώρα (από 0,1396)
Ήρων PROTECT 4 Home: 16,9 λεπτά ανά κιλοβατώρα (από 18,7)
Elpedison Economy: 11,4 λεπτά ανά κιλοβατώρα (από 12,5)
NRG on time: 12,2 λεπτά ανά κιλοβατώρα (από 14)
Watt&Volt Value: 12,65 λεπτά ανά κιλοβατώρα (από 13,96)
Φυσικό Αέριο Ελληνική Εταιρεία Ενέργειας MAXI Free: 12,3 λεπτά ανά κιλοβατώρα (από 13,9)
Volterra: 11,98 λεπτά ανά κιλοβατώρα (από 18,8)
Zenith Home Now: 13,9 λεπτά ανά κιλοβατώρα (από 11,5)
Volton Home: 15,6 λεπτά ανά κιλοβατώρα (από 16,63 )
Από τις τιμές αυτές αφαιρείται η κρατική επιδότηση στα τιμολόγια η οποία έχει ήδη ανακοινωθεί και είναι 1,5 λεπτό ανά κιλοβατώρα.
Ηπρόσφατη πορεία του πληθωρισμού βρίσκεται στο επίκεντρο μελέτης την οποία πραγματοποίησαν η Senior Researcher στο Ινστιτούτο Ευρωπαϊκών Συνδικάτων, Σωτηρία Θεοδωροπούλου (ETUI) και επιστημονικός συνεργάτης του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, Χρήστος Πιέρρος, για λογαριασμό του Ινστιτούτου Έτερον.
Στη μελέτη, η οποία έχει τίτλο «Πληθωρισμός και Αντιπληθωριστικές Πολιτικές: Η περίπτωση της Ελλάδας» εξετάζονται οι παράγοντες που προκαλούν τον πληθωρισμό στην περίπτωση της Ελλάδας, αλλά και οι πολιτικές που έχουν υιοθετηθεί για τον περιορισμό της αύξησής του και την άμβλυνση των επιπτώσεών του στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις.
Στη μελέτη γίνεται μια προκαταρκτική αξιολόγηση αυτών των μέτρων, από την οποία προκύπτει ότι η ανεπαρκής στόχευση των ευάλωτων νοικοκυριών σημαίνει ότι, παρά τα υψηλά επίπεδα δαπανών, οι πολιτικές που ελήφθησαν δεν έχουν αμβλύνει ουσιαστικά τον υφεσιακό αντίκτυπο του πληθωρισμού. Κι αυτό ισχύει ιδίως για τα νοικοκυριά με παρατεταμένη, όσο και υψηλή χρηματοοικονομική ευθραυστότητα από τα δύο προηγούμενα οικονομικά σοκ που βίωσαν από το 2010 και μετά.
Πολύ μεγαλύτερη η απόκλιση στο ενεργειακό κόστος στην Ελλάδα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρωζώνη
Σημειώνεται μάλιστα ότι στην Ελλάδα, η συνιστώσα του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή που κατέγραψε τη μεγαλύτερη απόκλιση από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης ήταν η κατηγορία «στέγαση, ύδρευση, ηλεκτρισμός, φυσικό αέριο και άλλα καύσιμα», η οποία διαμορφώθηκε στο 38,1%, πολύ υψηλότερα από τον αντίστοιχο μέσο όρο της Ευρωζώνης που ήταν στο 21,1%.
Όπως σημειώνουν οι Σ. Θεοδωροπούλου και Χρ. Πιέρρος, «η μεγάλη απόκλιση έχει αποδοθεί σε διάφορους παράγοντες, όπως η μεγάλη εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από εισαγόμενα αγαθά και ενέργεια, το σχετικά υψηλό μερίδιο της ενέργειας στο κόστος των ελληνικών επιχειρήσεων, το μικρό κατά μέσο όρο μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων και ολιγοπωλιακά φαινόμενα σε διάφορους τομείς».
Προκειμένου όμως να εξεταστούν τα αίτια των υπερβολικά υψηλών τιμών ενέργειας στην Ελλάδα μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2022 η μελέτη εστιάζει κυρίως στον τομέα της ενέργειας.
Το φυσικό αέριο είναι άκρως διαδεδομένο στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τη Eurostat, το 2021 το μερίδιο του φυσικού αερίου στην παραγωγή ενέργειας ήταν το 6ο υψηλότερο σε όλη την ΕΕ, ενώ το 2020 η Ελλάδα είχε τη μεγαλύτερη εξάρτηση από εισαγόμενο φυσικό αέριο. Αυτές οι δυσμενείς συνθήκες επιδεινώθηκαν από τις ολιγοπωλιακές συνθήκες στον τομέα της ενέργειας, οι οποίες επέφεραν υψηλά κόστη διανομής, προσαυξήσεις και τελικά τιμές στον τομέα της ενέργειας, σε σχέση με άλλα κράτη μέλη, αποτελώντας έτσι τον βασικό παράγοντα του ενεργειακού πληθωρισμού.
Μείωση του πραγματικού μισθού - Ο πληθωρισμός επηρεάζει περισσότερο τους μισθωτούς και τα φτωχότερα νοικοκυριά
Σε μισθολογικό επίπεδο, όπως καταγράφεται στη μελέτη, παρατηρείται μια μεγάλη απόκλιση μεταξύ του ονομαστικού και του πραγματικού μέσου μισθού κατά την έναρξη της ενεργειακής κρίσης (2021Q3) και μια συνεχιζόμενη διεύρυνση της σχετικής ψαλίδας. Αυτό εξηγείται από τη γενικευμένη απορρύθμιση της αγοράς εργασίας κατά την τελευταία δεκαετία, με την συντριπτική πλειονότητα των συλλογικών συμβάσεων να έχει συναφθεί σε επίπεδο επιχείρησης, ενώ οι αυξήσεις μισθών είναι περιορισμένες.
Με εξαίρεση το β’ τρίμηνο του 2020, όπου οι έμμεσοι φόροι έπεσαν κατακόρυφα λόγω των υγειονομικών μέτρων, το μερίδιο των μισθών παρουσιάζει πτωτική τάση, ενώ το μερίδιο των κερδών παρουσιάζει την αντίθετη τάση. Ο αυξανόμενος πληθωρισμός επηρέασε περισσότερο τους μισθωτούς, γεγονός που υποδεικνύει την ύπαρξη ισχυρών επιδράσεων λειτουργικής κατανομής. Το πραγματικό αποτέλεσμα θα πρέπει να εξεταστεί σε συνδυασμό με τις πολιτικές αναδιανομής που υιοθέτησε η σημερινή κυβέρνηση το 2019, οι οποίες μείωσαν τους συντελεστές άμεσης φορολογίας, ιδίως στο ανώτερο άκρο της εισοδηματικής κλίμακας.
Όπως αναμενόταν, ο τρέχων τύπος πληθωρισμού έχει άνισες επιπτώσεις, καθώς αυξάνει τις τιμές των βασικών αγαθών, τα οποία έχουν μεγαλύτερο μερίδιο στη συνολική κατανάλωση των φτωχότερων νοικοκυριών. Μεγαλύτερες διαφορές παρατηρούνται κυρίως στο κόστος στέγασης (ενέργεια), εξαιρουμένου του ενοικίου, και σε μικρότερο αλλά σημαντικό βαθμό στα «Τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά». Το αντίθετο ισχύει για το κόστος μετακίνησης των νοικοκυριών, δεδομένου ότι τα φτωχότερα βασίζονται περισσότερο στα μέσα μαζικής μεταφοράς, τα οποία είναι φθηνότερα και των οποίων η τιμή είναι πολύ λιγότερο ευμετάβλητη.
Σύμφωνα με τη μελέτη, τον Σεπτέμβριο του 2022 τα φτωχότερα νοικοκυριά θα έπρεπε να αυξήσουν την κατανάλωσή τους στο 171% του διαθέσιμου εισοδήματός τους, προκειμένου να διατηρήσουν το βιοτικό επίπεδο που είχαν το 2021. Το 1/4 αυτής της επιπλέον κατανάλωσης επιδοτήθηκε από την κυβέρνηση, πράγμα που σημαίνει ότι λαμβάνοντας υπόψη τα αντισταθμιστικά μέτρα, στην πραγματικότητα αυτή η εισοδηματική ομάδα επιβαρύνθηκε από την κατακόρυφη άνοδο των τιμών κατά 13%. Οι κρατικές επιδοτήσεις ανήλθαν στο 16% του διαθέσιμου εισοδήματος και έτσι το ποσοστό αποταμίευσης ήταν μηδενικό. Όπως αναμενόταν, ο αντίκτυπος βελτιώνεται, όσο υψηλότερη είναι η εισοδηματική ομάδα.
Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μέτρων
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, μέχρι τον Φεβρουάριο του 2023 είχαν διατεθεί συνολικά 12 δισ. ευρώ για τη λήψη μέτρων, που αντιστοιχούν στο 6,6% του ΑΕΠ και παρά την υψηλή αναλογία δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ που εξακολουθεί να επιβαρύνει την Ελλάδα, η ελληνική κυβέρνηση υπήρξε μία από τις πιο δραστήριες στην ΕΕ όσον αφορά την προσπάθεια άμβλυνσης των συνεπειών του ενεργειακού πληθωρισμού για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
Η μελέτη της Σ. Θεοδωροπούλου και του Χρ. Πιέρρου, εστιάζει κυρίως στην ανισότητα που προκύπτει από τις διανεμητικές επιδράσεις του πληθωρισμού, ενώ αξιολογούν κατά πόσον οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν ήταν αποτελεσματικές στην αντιστάθμιση της δυναμικής της ανισότητας.
Τα ευρήματα δείχνουν ότι η κυβερνητική στήριξη των νοικοκυριών ήταν από την μία σημαντική, αλλά ανεπαρκής για τα χαμηλότερα εισοδήματα και περιττή για τα υψηλότερα εισοδήματα. Τα φτωχότερα νοικοκυριά είναι σημαντικά υπερχρεωμένα, ενώ το ενιαίο επίδομα για τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, ανεξαρτήτως εισοδήματος, αποτελεί ένδειξη σπατάλης δημοσίου χρήματος.
Όπως τονίζεται στη μελέτη, η περιορισμένη αποτελεσματικότητα των αντιπληθωριστικών μέτρων δεν οφείλεται αποκλειστικά στις συγκεκριμένες πολιτικές που έχει υιοθετήσει η κυβέρνηση, αλλά έχει επίσης να κάνει και με δύο ακόμα κρίσιμους παράγοντες: Ο πρώτος σχετίζεται με τη διαχρονική ανεπάρκεια του δικτύου κοινωνικής ασφάλειας στην Ελλάδα. Ο δεύτερος αφορά την επιδείνωση των εισοδηματικών συνθηκών των νοικοκυριών πριν από το 2020. Ενδεικτικά, αξίζει να αναφερθεί ότι το συνολικό εισόδημα των νοικοκυριών δεν είχε προλάβει να ανακάμψει από την κρίση του ελληνικού χρέους, ακόμη και πριν ξεσπάσουν οι τρέχουσες ισχυρές πληθωριστικές πιέσεις. Η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών είχε μειωθεί, από το μέσο επίπεδο της ΕΕ που ήταν το 2008, στην προτελευταία θέση μεταξύ των κρατών μελών το 2021. Στην πραγματικότητα, η Ελλάδα ήταν το μόνο κράτος-μέλος στο οποίο το εισόδημα των νοικοκυριών το 2021 βρισκόταν πολύ κάτω από το αντίστοιχο επίπεδο του 2008 (ΙΝΕ ΓΣΕΕ 2022 γ’ τρίμηνο).
Από την άποψη αυτή, η επάρκεια των εθνικών πολιτικών για τη μείωση του κοινωνικού κόστους του πληθωρισμού περιορίζεται από την ήδη εύθραυστη κατάσταση των νοικοκυριών.
Ανακοινώθηκε η διακοπή λειτουργίας του ενεργειακού τομέα των ΕΛΤΑ έπειτα από τρία χρόνια απαξίωσης από τις διοικήσεις του επιτελικού κράτους ● Τρίβουν τα χέρια τους οι ανταγωνιστές.
Διακόπτουν οριστικά τις δραστηριότητές τους στον τομέα της Ενέργειας τα Ελληνικά Ταχυδρομεία (ΕΛΤΑ) τον ερχόμενο Μάιο. Ο κρατικός φορέας, που θα μπορούσε να παίξει ρόλο εξισορρόπησης στην «καυτή» αγορά του ηλεκτρισμού, καλεί τους πελάτες του να βρουν άλλον προμηθευτή, ύστερα από τρία χρόνια συνεχούς απαξίωσης προς όφελος του... ανταγωνισμού των ιδιωτών.
Τη διακοπή της λειτουργίας για την ΕΛΤΑ-Ενέργεια ανακοίνωσε επίσημα η διοίκηση του φορέα πριν από λίγες μέρες, απευθυνόμενη προς το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) και άλλους εμπλεκόμενους στην αγορά (ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ, ΔΑΠΕΕΠ).
Η «Εφ.Συν.» είχε ασχοληθεί αναλυτικά με την προδιαγεγραμμένη αποχώρηση της ΕΛΤΑ-Ενέργεια τον περασμένο Νοέμβριο, στη σκιά των σκανδάλων που είχαν ξεσπάσει (Πάτσης, αναθέσεις εκατομμυρίων) και οδήγησαν στην απομάκρυνση της διοίκησης Κωνσταντόπουλου - Μπαλούρδου και την αποστασιοποίηση του υπουργού Επικρατείας Κυριάκου Πιερρακάκη που είχε ώς τότε τον πρώτο λόγο.
Προσωρινή διοίκηση
Ακολούθησε η τοποθέτηση προσωρινής διοίκησης από το Υπερταμείο, που δεν έδωσε σημεία αλλαγής πορείας και πρόσφατα απομακρύνθηκε για να τοποθετηθεί νέα. «Η ατελείωτη “αιμορραγία” των ΕΛΤΑ» ήταν ο τίτλος του ρεπορτάζ της «Εφ.Συν.» στις 9.11.2022και περιέγραφε την πορεία της υπηρεσίας «ΕΛΤΑ-Ενέργεια» προς την εξαφάνιση, την ώρα που πλήθος εταιρειών εξασφαλίζουν τεράστια υπερκέρδη στη συγκεκριμένη αγορά:
● Τα ΕΛΤΑ ξεκίνησαν να λειτουργούν ως πάροχος ηλεκτρισμού το 2017. Με ένα δίκτυο γραφείων, πρακτόρων και διανομέων που φθάνει ώς το πιο απομακρυσμένο σημείο της Ελλάδας, τα ΕΛΤΑ θα μπορούσαν κάλλιστα να μπουν δυναμικά στην αγορά που απελευθερωνόταν βιαίως. Η πορεία δεν υπήρξε ομαλή, αλλά η τότε κυβέρνηση έδειχνε πως ήθελε να κρατήσει έναν κρατικό φορέα στο παιχνίδι την ώρα που οι δανειστές πίεζαν για περιορισμό της ΔΕΗ.
● Οταν ήρθε η κυβέρνηση Μητσοτάκη, ψήφισε στο τέλος του 2020 για τη «διάσωση» των ΕΛΤΑ, ενισχύοντας τον φορέα με 300 εκατομμύρια ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό. Νωρίτερα, όμως, η τότε διοίκηση των ΕΛΤΑ αποφάσιζε να βγει από την αγορά ενέργειας.
● Για την έξοδο αυτή, όμως, ο μόνος που εργάστηκε και εισέπραξε κέρδη ήταν οι εταιρείες συμβούλων. Αρχικά η PricewaterhouseCoopers (PWC) διαπιστώνει αρνητικό αποτέλεσμα και απουσία των προϋποθέσεων για την επιβίωση των ΕΛΤΑ στην αγορά ενέργειας. Δικηγορική εταιρεία γνωμοδοτεί και ξαναγνωμοδοτεί ότι δεν μπορεί να γίνει απόσχιση του κλάδου, ενώ θα είναι δυσχερής και η πώληση του πελατολογίου.
Το πελατολόγιο
Ξανά η PWC αναλαμβάνει να κάνει αποτίμηση του πελατολογίου και να οργανώσει την πώλησή του. Αλλη εταιρεία ορκωτών λογιστών (PKF) εκτιμά ότι η άμεση διακοπή της δραστηριότητας θα προκαλούσε ζημία 1,4 εκατομμυρίων ευρώ. Τον Σεπτέμβριο του 2021 η συμβουλευτική KPMG αποφαίνεται ότι δεν θα είναι βέβαιη η εύρεση επενδυτή για να γίνει πώληση της δραστηριότητας.
● Από το φθινόπωρο του 2021 ξεκινά η απογείωση για τις τιμές του ηλεκτρισμού με τη ρήτρα αναπροσαρμογής, τα κέρδη αυξάνονται και το σχέδιο πώλησης της ΕΛΤΑ-Ενέργεια «παγώνει». Ακολουθεί όμως η άλλη «μεγάλη επιτυχία» τής τότε διοίκησης, με την κυβερνοεπίθεση από χάκερ τον Μάρτιο του 2022, την ώρα που ξεσπά η ουκρανική κρίση.
● Η κυβερνοεπίθεση διαλύει το πληροφοριακό σύστημα των ΕΛΤΑ και χάνονται όλα τα δεδομένα των πελατών και των τιμολογήσεων στον κλάδο Ενέργειας. Τον Ιούνιο του 2022, η διοίκηση αποφασίζει να διακόψει την ενεργειακή δραστηριότητα τον Δεκέμβριο. Είναι ακριβώς η στιγμή που «καταργείται» η ρήτρα και με το νέο σύστημα τα υπερκέρδη περνούν στις εταιρείες προμήθειας. Η κυβέρνηση διατείνεται ότι θα φορολογήσει αυτά τα υπερκέρδη τα οποία στο μεταξύ συσσωρεύονται. Ομως, η ΕΛΤΑ-Ενέργεια χάνει και αυτό το τρένο…
● Λίγο πριν από την αποχώρησή της η διοίκηση Κωνσταντόπουλου - Μπαλούρδου πληρώνει ακόμη 25.000 ευρώ σε δικηγορική εταιρεία για να λάβει γνωμοδότηση ότι δεν κινδυνεύει να κατηγορηθεί για απιστία και παράβαση καθήκοντος λόγω των χειρισμών της στο θέμα τής ΕΛΤΑ-Ενέργεια. Πληρώνει επίσης χιλιάδες ευρώ από εκκρεμούσες οφειλές Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στα οποία περιλαμβάνονται και προσαυξήσεις λόγω καθυστερημένης καταβολής.
● Το πελατολόγιο έχει ήδη γίνει «φύλλο και φτερό» καθώς η διοίκηση δεν ασχολείται καν με τη διαμόρφωση των τιμών βάσει του ανταγωνισμού, ενώ έχουν καταργηθεί οι ρήτρες πρόωρης αποχώρησης. Επέρχεται έτσι μοιραία η ανακοίνωση της διακοπής δραστηριότητας και οι εναπομείναντες πελάτες θα πρέπει να έχουν συμβληθεί με νέο πάροχο ενέργειας μέχρι τις 8 Μαΐου 2023. Το επιτελικό κράτος στα καλύτερά του...
