Σε μια διαφορετική και αρκετά παραστατική διαμαρτυρία προχώρησαν περιβαλλοντικοί ακτιβιστές την Κυριακή (11/08), έξω από το Moy Park, τη μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής κρεάτων στη Βόρεια Ιρλανδια.

Πιο συγκεκριμένα, στη διαμαρτυρία, που οργανώθηκε από την Slí Eile, μια αντιεξουσιαστική ομάδα δράσης για το κλίμα, ακτιβιστές «έκαναν εμετό», αναπαριστώντας τη γαλαζοπράσινη άλγη που έχει προσβάλλει ολόκληρη τη λίμνη Lough Neagh, λόγω των ρυπαντικών ενεργειών του εργοστασίου.

Η ομάδα δήλωσε ότι περισσότεροι από 100 ακτιβιστές συμμετείχαν στη δράση για να υπογραμμίσουν «τον σημαντικό ρόλο της εργοστασιακής γεωργίας στη “δολοφονία της λίμνης Lough Neagh” και στην επιτάχυνση της κλιματικής κατάρρευσης».

Η Moy Park προμηθεύει επώνυμα, προϊόντα από κοτόπουλο με δική της ετικέτα σε λιανοπωλητές και παρόχους υπηρεσιών εστίασης σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιρλανδία και την Ευρώπη. Ήταν η μεγαλύτερη επιχείρηση της Βόρειας Ιρλανδίας με βάση τον κύκλο εργασιών της πέρυσι, σύμφωνα με ανάλυση για το περιοδικό Ulster Business.

Τον Ιούνιο, μια έρευνα του BBC διαπίστωσε ότι η εταιρεία είχε παραβιάσει την περιβαλλοντική νομοθεσία μέσω της απόρριψης αποβλήτων.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, τα έγγραφα που κατατέθηκαν στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Γεωργίας και Αγροτικών Υποθέσεων του Στόρμοντ δείχνουν ότι η εταιρεία παραβίασε τα νόμιμα όρια σε εκατοντάδες περιπτώσεις σε τρεις διαφορετικές εγκαταστάσεις στη Βόρεια Ιρλανδία.

Τότε, η Moy Park δήλωσε ότι όλα τα εμπορικά λύματα ελέγχονται αυστηρά και υποβάλλονται σε επεξεργασία πριν από την απόρριψή τους, ενώ υποβάλλονται σε πρόσθετη επεξεργασία από το Northern Ireland Water (εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων) πριν εισέλθουν στις υδάτινες οδούς.

Η ανακάλυψη έγινε στο πλαίσιο ευρύτερης έρευνας του BBC για τη ρύπανση στη Lough Neagh. Η μεγαλύτερη λίμνη γλυκού νερού του Ηνωμένου Βασιλείου είναι κατάμεστη από πλήθος τοξικών γαλαζοπράσινων φυκών.

INSTAGRAM / Slí Eile
Μιλώντας μετά τη διαμαρτυρία, η Δρ Laura Kehoe, περιβαλλοντολόγος και μέλος της Slí Eile, δήλωσε ότι «η βιομηχανική κτηνοτροφία δεν είναι μόνο η κύρια αιτία της καταστροφής στο Lough Neagh, αλλά και η υπ’ αριθμόν ένα αιτία των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, της ρύπανσης των υδάτων και της κατάρρευσης της βιοποικιλότητας σε ολόκληρη την Ιρλανδία».

«Απλώς δεν μπορούμε να συνεχίσουμε την ακραία ζημιά που προκαλούν οι εταιρείες που μεγιστοποιούν τα περιθώρια κέρδους τους με κυριολεκτικό κόστος για τη Γη», πρόσθεσε. Πηγή: www.rosa.gr

• ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΑΡΟΥΝΗΣ

“Το 2050 η θάλασσα θα έχει περισσότερο πλαστικό απ’ ότι ψάρια”. Αυτό δήλωσε τον περασμένο Ιανουάριο ο Ευρωβουλευτής του “Κόσμος” Πέτρος Κόκκαλης, μιλώντας στην Επιτροπή Περιβάλλοντος.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ακούγεται η εν λόγω εκτίμηση, η οποία δεν αποτελεί κάποια προσωπική άποψη, αλλά μία επίσημη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπως και αρκετών ερευνητών, η οποία βασίζεται σε έναν επιστημονικό υπολογισμό λαμβάνοντας υπόψη τα ετήσια αριθμητικά δεδομένα της θαλάσσιας ρύπανσης.

Οι επιπτώσεις της κουλτούρας να πετάμε τα πλαστικά μετά την πρώτη τους χρήση, όπως και αυτές της υπεραλίευσης είναι αισθητές στους ωκεανούς, στα ζώα της θάλασσας και -φυσικά- στον άνθρωπο.

Τα πλαστικά μιας χρήσης είναι η μεγαλύτερη ομάδα απορριμμάτων στις ακτές: Προϊόντα όπως πλαστικά μαχαιροπίρουνα, πλαστικά μπουκάλια, γόπες από τσιγάρα και μπατονέτες αποτελούν σχεδόν το 50% των εκατομμυρίων απορριμμάτων που μολύνουν καθημερινά τη θάλασσα.

Κι αν θέλετε να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, αρκεί να αναφέρουμε πως σχεδόν 5 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού καταλήγουν κάθε χρόνο στους ωκεανούς. Μόνο στις ελληνικές θάλασσες υπολογίζεται ότι καταλήγουν 11.500 τόνοι πλαστικών ετησίως.

Οι αριθμοί της θαλάσσιας ρύπανσης στο Infographic του NEWS 24/7:

Τι κάνει η Ε.Ε. για να μειώσει τη ρύπανση των θαλασσών

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ξεκίνησε το νομοθετικό του έργο πάνω στο θέμα από το 2018, εγκρίνοντας νόμο σχετικά με την απαγόρευση των πλαστικών μίας χρήσης, όπως τα πιάτα, τα μαχαιροπήρουνα, τα καλαμάκια και οι μπατονέτες. Το πλαίσιο ορίστηκε να τεθεί σε ισχύ από το 2021.

Παράλληλα, τέθηκε ως στόχος για τα κράτη μέλη η συλλογή 90% πλαστικών μπουκαλιών μέχρι το 2029, προσθέτοντας πως αυτά θα πρέπει να προέρχονται τουλάχιστον κατά 25% από ανακυκλωμένο υλικό μέχρι το 2025 και 30% μέχρι το 2030.

Η συμφωνία ενίσχυσε την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», εισάγοντας καθεστώς αυξημένης ευθύνης για τους παραγωγούς, εντάσσοντας σε αυτό το νέο καθεστώς και τα αλιευτικά εργαλεία Να σημειωθεί εδώ ότι τα αλιευτικά είδη αντιπροσωπεύουν το 27 % των θαλάσσιων απορριμμάτων.

Δύο χρόνια αργότερα, σε σχετικό ψήφισμα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε τη λήψη μέτρων για την άμεση μείωση των θαλάσσιων απορριμμάτων, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής περισσότερων περιορισμών όσον αφορά τα πλαστικά μιας χρήσης και της αύξησης της χρήσης αλιευτικού εξοπλισμού που κατασκευάζεται με βιώσιμα υλικά.

Ως επιμέρους στόχοι τέθηκαν η αύξηση της συλλογής, της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης στην αλιεία και στις υδατοκαλλιέργειες, προσθέτοντας στα υλικά που πρέπει να καταργηθούν και το διογκωμένο πολυστυρένιο (φελιζόλ) που βρίσκεται στα αλιευτικά προϊόντα.

Πόσα μικροπλαστικά “τρώμε” κάθε χρόνο

Σε εκείνη τη διαδικασία, το Κοινοβούλιο ανέφερε πως τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά, «συνιστούν σοβαρή απειλή για πολλά θαλάσσια είδη», καθώς και για τους αλιείς και τους καταναλωτές. Σημείωσε , δε, ότι ο μέσος καταναλωτής οστρακοειδών της Μεσογείου καταπίνει περίπου 11.000 θραύσματα πλαστικού κάθε χρόνο, εκτιμώντας επίσης ότι ο τομέας της αλιείας θα χάσει μεταξύ 1% και 5% των εσόδων του λόγω της θαλάσσιας ρύπανσης.

Παράλληλα, δεδομένου ότι τα απόβλητα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας αντιπροσωπεύουν πολύ υψηλό ποσοστό των θαλάσσιων απορριμμάτων, το ΕΚ κάλεσε την ΕΕ να επιταχύνει την ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας στον εν λόγω τομέα, καταργώντας σταδιακά το διογκωμένο πολυστυρένιο και βελτιώνοντας τα συστήματα συλλογής και ανακύκλωσης των θαλάσσιων αποβλήτων.

Τέλος, το ΕΚ ζήτησε ένα σχέδιο δράσης της ΕΕ για τη σημαντική μείωση της χρήσης πλαστικών υλών και την αντιμετώπιση της ρύπανσης των ποταμών, των υδάτινων ρευμάτων και των ακτών, τονίζοντας ότι το 80% των θαλάσσιων αποβλήτων προέρχεται από την ξηρά.

Πηγή: news247.gr

Πάμελα Πολ / The New York Times

ΟΙανουάριος είναι η εποχή για αναθεώρηση στόχων και σχεδίων και ανανέωση των δεσμεύσεών μας για τη ζωή μας, αλλά και επιστροφής προϊόντων, που δεν μας ικανοποιούν. Με ένα κλικ στην αντίστοιχη ιστοσελίδα μπορεί να δώσουμε πίσω μια αναβαθμισμένη μηχανή εσπρέσο, ίσως όχι και τόσο απαραίτητη, αλλά κι ένα εντυπωσιακό φόρεμα, που, αν και αγοράστηκε, δεν μπορούσε να φορεθεί χωρίς… πολύ σφίξιμο. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, οι επιστροφές ειδών στην Αμερική έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ το 2022. Το ποσοστό των προϊόντων που κατευθύνθηκαν πίσω στο κατάστημα διπλασιάστηκε στο 16% από 8% των πωλήσεων μεταξύ 2019 και 2022.

Η δε επιστροφή πραγμάτων στο Διαδίκτυο, όντας πανεύκολη –«απλώς σαρώστε τον κωδικό QR που έχετε λάβει!»– γίνεται σε τριπλάσιους ρυθμούς από τις επιστροφές στα φυσικά μαγαζιά. Δεδομένου ότι και απλό είναι και άνευ κόστους για μας, μας αρέσει να πιστεύουμε ότι τα ανεπιθύμητα παπούτσια μας πηγαίνουν εκεί από όπου προέρχονται, τακτοποιούνται και οδεύουν στην επόμενη πελάτισσα. Δυστυχώς, στην πραγματικότητα η διαδικασία απέχει πολύ από έναν ενάρετο κύκλο ανακύκλωσης. Οπως ισχύει για πολλά πράγματα στο Διαδίκτυο –εκφοβισμός, παραπληροφόρηση, θεωρίες συνωμοσίας–, όταν κάτι είναι εύκολο και «δωρεάν», συνήθως έχει ένα τρομακτικό και –σε μεγάλο βαθμό– κεκαλυμμένο κόστος. Πρόκειται για το τεράστιο κόστος της συσκευασίας επιστροφής, της επεξεργασίας και της μεταφοράς, αν κι αυτό που πολλοί διαδικτυακοί αγοραστές δεν συνειδητοποιούν είναι ότι πολλά επιστρεφόμενα προϊόντα δεν μεταπωλούνται καν.

Οι επιστροφές είναι πανάκριβες για τους ομίλους λιανεμπορίου, εξ ου και έχουν επικεντρωθεί στο να κάνουν τη διαδικασία όσο το δυνατόν πιο φθηνή και εύκολη για τον εαυτό τους και, ως επί το πλείστον, ο πλανήτης πληρώνει το τίμημα. Οι διαδικτυακές επιστροφές δημιουργούν 16 εκατ. τόνους εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ή το ισοδύναμο της κυκλοφορίας 3,5 εκατ. αυτοκινήτων στους δρόμους επί έναν ολόκληρο χρόνο. Πολλές φορές κοστίζει λιγότερο για τον λιανέμπορο να πετάξει απλώς το αντικείμενο, παρά να το επιθεωρήσει για ζημιές, να το επανασυσκευάσει και να το μεταπωλήσει. Οι επιστροφές ντάμπινγκ (μερικές φορές φέρουν τον χαρακτηρισμό «μη επισκευαζόμενο» ή «βλάβη») είναι συχνά λιγότερο δαπανηρές από την επαναχρησιμοποίησή τους.

Ορισμένες νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν δημιουργήσει υπηρεσίες μεσάζοντα για να εξορθολογίσουν τη διαδικασία ή να αυξήσουν την «κυκλικότητα», εκτρέποντας τις επιστροφές σε διαδικτυακούς μεταπωλητές ή φιλανθρωπικά ιδρύματα, αλλά το πρόβλημα παραμένει και αφορά τρομακτικά μεγάλες ποσότητες. Μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, 2,6 εκατ. τόνοι επιστρεφόμενων ρούχων κατέληξαν σε χωματερές το 2020. Κι αυτή η ποσότητα είναι απλώς ρούχα. Αλλά ακόμη κι αν εξετάσουμε μόνο αυτή τη μία κατηγορία, τα νέα είναι δυσοίωνα. Οι διαδικτυακές αγορές ρούχων αντιπροσωπεύουν μια καλή ποσότητα επιστρεφόμενων απορριμμάτων. Οι πελάτες επιστρέφουν περίπου το 24% των ρούχων που αγοράστηκαν ηλεκτρονικά.

Αυτές οι ίδιες τάσεις αλλάζουν και τις αγοραστικές συνήθειες, καθώς το 63% των Αμερικανών παραδέχεται ότι αγοράζει πολλαπλά μεγέθη μέσω Διαδικτύου να τα δοκιμάσει στο σπίτι, ακολουθώντας μια πρακτική που ονομάζεται «bracketing» ή «προγραμματισμένες επιστροφές». Σύμφωνα με έκθεση της Vogue Business του 2022, «οι πελάτες έχουν αντικαταστήσει τα δοκιμαστήρια, αγοράζοντας πολλαπλά μεγέθη ηλεκτρονικά για να τα επιστρέψουν σωρηδόν». Αυτό είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο μεταξύ των Millennials και της Γενιάς Ζ. Τέλος, μια ακόμη περιβαλλοντικά επιζήμια πρακτική είναι η λεγόμενη «ντουλάπα», το να φοράς ένα ρούχο μια φορά μόνον, πριν το επιστρέψεις.

Πηγή: new york times / ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΖΙΑΜΠΑΚΑΣ

Παραβαίνοντας έξι ευρωπαϊκές οδηγίες και μία ευρωπαϊκή σύμβαση, αλλά και προσπερνώντας τον ίδιο τον εθνικό κλιματικό νόμο, εγκρίθηκε η περιβαλλοντική αδειοδότηση του πρότζεκτ της ΠΥΡΚΑΛ, σύμφωνα με την προσφυγή που υπέβαλαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) κατά του κυβερνητικού σχεδίου 48 κάτοικοι της Δάφνης και του Υμηττού και δύο τοπικοί φορείς (Φιλοζωικός Σύλλογος Εθελοντών Δήμου Δάφνης-Υμηττού και «Ευπαλίνος ΑΜΚΕ»).

Με την προσφυγή ζητείται η ακύρωση της απόφασης του υπουργείου Περιβάλλοντος με την οποία δόθηκε περιβαλλοντική έγκριση στο Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο για τη δημιουργία κυβερνητικού πάρκου στις παλιές εγκαταστάσεις της ΠΥΡΚΑΛ στον Υμηττό, όπου σχεδιάζεται να μεταφερθούν 9 υπουργεία και 4 Ανεξάρτητες Αρχές, των οποίων οι υπηρεσίες σήμερα στεγάζονται σε 127 κτίρια, απασχολούν 14.000 υπαλλήλους και δέχονται ένα πλήθος εξυπηρετούμενων πολιτών. Η μεταφορά του παραπάνω όγκου διοίκησης, πέρα από το «τσιμέντωμα» του Υμηττού, αναμένεται να προκαλέσει και μια σειρά επιπτώσεων στις γειτονιές της Δάφνης και του Υμηττού, οι οποίες όμως δεν προσδιορίζονται, δεν αξιολογούνται ή ακόμη δεν αναφέρονται στη σχετική Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), παρά μόνο «παρατίθενται γενικού χαρακτήρα εντοπισμοί και αξιολογήσεις των επιπτώσεων, χωρίς επιστημονική μεθοδολογία», εξηγείται στην αίτηση ακύρωσης που υποβλήθηκε στο ΣτΕ.

Αν και η ΣΜΠΕ αναγνωρίζει ότι από τις μετακινήσεις των προαναφερόμενων υπαλλήλων και πολιτών από και προς την «υπουργούπολη» θα προκύψει κυκλοφοριακός φόρτος στην επίμαχη περιοχή, την ίδια στιγμή δεν προσδιορίζει ποσοτικοποιημένα ποια θα είναι η επιβάρυνση, τονίζεται στην προσφυγή. Η δε κυκλοφοριακή μελέτη «δεν ασχολείται µε τις εκπομπές ρύπων στην ατμόσφαιρα, τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον και στην υγεία του ανθρώπου». Επιπλέον, σύμφωνα πάντα με την προσφυγή, απουσιάζει πλήρως όποια αναφορά για την επακόλουθη εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, «ενώ ήταν υποχρεωτικό να υπάρχει στη ΣΜΠΕ εκτίμηση των άμεσων και έμμεσων εκπομπών».

Στην προσφυγή δεν σημειώνεται μόνο ότι τα παραπάνω αποτελούν παραβίαση της ευρωπαϊκής οδηγίας 2001/42 περί στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης. Επισημαίνεται επιπροσθέτως ότι «η Ελλάδα είναι από τα πολύ λίγα κράτη-µέλη της Ε.Ε. όπου οι εκπομπές CO2 [διοξειδίου του άνθρακα] και CH4 [μεθανίου] έχουν έντονη αυξητική τάση µεταξύ των ετών 1990 και 2019, πράγμα που καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την εκτίμηση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου».

Ακόμη, στην προσφυγή τονίζεται ότι δεν υπάρχει καμία εκτίμηση για την τρωτότητα του σχεδίου στην κλιματική αλλαγή (π.χ. κίνδυνοι για τα νέα κτίρια από πλημμύρες και λήψη των κατάλληλων µέτρων), όπως απαιτεί ο ν.4936/2022 (Εθνικός Κλιματικός Νόμος). «Η ΣΜΠΕ περιορίζεται απλώς σε µια γενική αναφορά στην εθνική στρατηγική για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Επισημαίνει απλώς ότι ο προτεινόμενος σχεδιασμός λαµβάνει υπόψη τις κύριες κατευθύνσεις της ως άνω εθνικής στρατηγικής χωρίς να προσδιορίζει συγκεκριμένα μέτρα προσαρμογής που να αφορούν αποκλειστικά το υπό κρίση σχέδιο», περιγράφεται στην προσφυγή.

Σοβαρές ελλείψεις

Περαιτέρω, η προσφυγή θίγει ένα σύνολο ελλείψεων της ΣΜΠΕ. Μεταξύ άλλων:

● Δεν περιγράφει το περιεχόμενο των στόχων του κυβερνητικού σχεδίου και της σχέσης του µε άλλα σχέδια (π.χ. αντιμετώπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Αττική κ.ά.).

● Δεν αναφέρει τους στόχους περιβαλλοντικής προστασίας που έχουν τεθεί σε διεθνές ή κοινοτικό επίπεδο, οι οποίοι αφορούν το σχέδιο και τον τρόπο µε τον οποίο οι στόχοι αυτοί καθώς και τα περιβαλλοντικά ζητήματα που έχουν τεθεί έχουν ληφθεί υπόψη κατά την προετοιμασία του (π.χ. οδηγία 2008/50 για την ατμοσφαιρική ρύπανση, οδηγία 2000/60 για τα ύδατα, οδηγία 2008/98 για τη διαχείριση των αποβλήτων, οδηγία 92/43 για τους οικότοπους, οδηγία 2009/147 για τα άγρια πουλιά κ.λπ.) [σ.σ. Ο Υμηττός φιλοξενεί σπάνια και προστατευόμενα είδη φυτών και ζώων και πλησίον της περιοχής του πρότζεκτ βρίσκονται δύο προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000].

● Δεν αναφέρει συγκεκριμένα µέτρα πρόληψης, περιορισμού και κατά το δυνατόν εξουδετέρωσης οποιωνδήποτε σημαντικών δυσμενών επιπτώσεων στο περιβάλλον από την εφαρμογή του σχεδίου.

● Δεν αναφέρει τους περιβαλλοντικούς λόγους για τους οποίους προτιμήθηκε η προτεινόμενη λύση από τις άλλες εναλλακτικές δυνατότητες που εξετάστηκαν.

Ελλειμμα διαβούλευσης

Η προσφυγή θίγει και τον προβληματικό χαρακτήρα της διαδικασίας διαβούλευσης του πρότζεκτ. Από το περιεχόμενο της υπουργικής απόφασης «δεν προκύπτει ότι ελήφθησαν υπόψη δεόντως τα αποτελέσματα και οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν στο πλαίσιο της διαδικασίας αδειοδότησης», ούτε περιλαμβάνεται «η ενημέρωση των Αρχών και του κοινού που έλαβαν μέρος στη διαδικασία διαβούλευσης». Τα παραπάνω, επισημαίνεται στην προσφυγή, παραβαίνουν και τη «Σύμβαση Ααρχους», που κατοχυρώνει το δικαίωμα των πολιτών στην πρόσβαση περιβαλλοντικών πληροφοριών και διασφαλίζει τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων.

Το έργο αδειοδοτήθηκε κατόπιν μιας ελλιπούς εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σε μια προσπάθεια να προσαρμοστούν σε προειλημμένες αποφάσεις, είναι το συμπέρασμα όποιου διαβάσει την προσφυγή των κατοίκων, που επί χρόνια διεκδικούν να δημιουργηθεί στις παλιές εγκαταστάσεις της ΠΥΡΚΑΛ ένα πάρκο-πνεύμονας πρασίνου και πολιτισμού, ανοιχτό σε όλους.

Η προσφυγή των 48+2 δεν έχει λάβει ακόμη ημερομηνία εκδίκασης. Αναμένεται να κατατεθεί νέο αίτημα προσδιορισμού ημερομηνίας. Προσφυγή στο ΣτΕ κατά της απαλλοτρίωσης του ακινήτου από το Δημόσιο έχει κατατεθεί από το Σωματείο Εργαζομένων στα «Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα» (ιδιοκτήτης του ακινήτου).

Παρενέργειες και στο κέντρο της Αθήνας

«Τσιμέντωμα» στον Υμηττό, «μαύρες τρύπες» στην Αθήνα. Η ΣΜΠΕ δεν έχει εξετάσει τις επιπτώσεις που θα επιφέρει το κυβερνητικό πρότζεκτ στο αθηναϊκό κέντρο από τη «βίαιη» απομάκρυνση της Δημόσιας Διοίκησης προς τις παλιές εγκαταστάσεις της ΠΥΡΚΑΛ. Η μαζική εκκένωση των κτιρίων που στεγάζουν σήμερα πλήθος δημόσιων υπηρεσιών εκτιμάται ότι θα ευνοήσει την ήδη γιγάντια τουριστικοποίηση, ασκώντας περαιτέρω πιέσεις σε βάρος της κατοικίας και των μικρομεσαίων οικονομικών δραστηριοτήτων. Το πρότζεκτ δεν στερείται μόνο μελετητικής πληρότητας και επιστημονικού ερείσματος. Είναι επίσης ασύμβατο με το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας (ΡΣΑ) αλλά και το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης (ΣΟΑΠ) του Δήμου Αθηναίων, όπως έχει τονιστεί από τις τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων (βλ. «Εφ.Συν.» 13/02/2023: «Κόκκινη κάρτα από Αθήνα στην “υπουργούπολη”»)

Πηγή: efsyn.gr

Τάσος Σαραντής

Η υπεραλίευση στα διεθνή ύδατα έχει αυξηθεί τα τελευταία πέντε χρόνια και καταδεικνύει την ανάγκη επικύρωσης της πρόσφατης παγκόσμιας Συνθήκης για την προστασία των διεθνών υδάτων, αναφέρει έκθεση της Greenpeace. Η περιβαλλοντική οργάνωση καλεί όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες να υπογράψουν τη Συνθήκη στις 20 Σεπτεμβρίου στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη.

Το κείμενο της Συνθήκης οριστικοποιήθηκε τον Ιούνιο και χαιρετίστηκε ως μια «ιστορική» συμφωνία για τη δυνατότητα καλύτερης προστασίας των ωκεανών. Βασικό στοιχείο της Συνθήκης είναι η δημιουργία ενός νομικού πλαισίου για την προστασία των θαλάσσιων περιοχών στα διεθνή ύδατα πέρα από 230 μίλια (370 χιλιόμετρα) από τις ακτές - των οποίων η καλή φυσική κατάσταση είναι ζωτικής σημασίας για την ανθρωπότητα. Αλλά, χωρίς την επιβολή της συμφωνίας, τέτοια προστατευτικά πλαίσια είναι ελάχιστα, προειδοποιεί η έκθεση περιγράφοντας λεπτομερώς τις σωρευτικές απειλές που αντιμετωπίζουν οι ωκεανοί. Εκτός από την αλιεία, η υπερθέρμανση των ωκεανών, η οξίνιση, η ρύπανση και η αναδυόμενη απειλή της εξόρυξης σε μεγάλα βάθη επιβαρύνουν όλο και περισσότερο τα ωκεάνια οικοσυστήματα. «Η πραγματικότητα στη θάλασσα κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση από τη φιλοδοξία που ορίζεται στη Συνθήκη», αναφέρεται.

Η εμφανής αλιευτική δραστηριότητα στα διεθνή ύδατα αυξήθηκε κατά 8,5% (662.483 ώρες) στις ώρες εμφανούς αλιείας ανοικτής θάλασσας μεταξύ του 2018 (7.825.411 ώρες) και του 2022 (8.487.894 ώρες). Μεγαλύτερη αύξηση της εμφανούς αλιευτικής δραστηριότητας κατά 22,5% διαπιστώθηκε στις περιοχές που συνιστώνται για προστασία στο πλαίσιο του 30x30, δηλαδή του σχεδίου δράσης για την προστασία του 30% των παγκόσμιων ωκεανών έως το 2030 που όρισαν ως στόχο τα Ηνωμένα Εθνη. Αυτή η αλιευτική πίεση είναι απλά απολύτως μη βιώσιμη και ωθεί τους ωκεανούς μας στο χείλος του γκρεμού.

Η έκθεση της Greenpeace σημειώνει ότι σε διάστημα 30 ετών, τα αποθέματα ερυθρού τόνου του Ειρηνικού έχουν καταρρεύσει κατά περισσότερο από 90%. Εφιστά επίσης την προσοχή στη ζημιά που προκαλείται στην ανοιχτή θάλασσα από το ψάρεμα με παραγάδι, το οποίο χρησιμοποιεί νήματα εφοδιασμένα με χιλιάδες δολωμένα αγκίστρια μήκους δεκάδων μιλίων. Με αυτή την καταστροφική μέθοδο πιάνονται κατά λάθος πολλοί καρχαρίες.

«Η Συνθήκη για τους Ωκεανούς ήταν μια ιστορική νίκη για τη φύση, αλλά, όπως δείχνει η έκθεσή μας, οι απειλές για τη θαλάσσια ζωή επιδεινώνονται καθημερινά. Η Συνθήκη είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την προστασία των ωκεανών, όμως τώρα οι κυβερνήσεις πρέπει επειγόντως να την επικυρώσουν και να ορίσουν θαλάσσια καταφύγια ώστε να δώσουν στους ωκεανούς χώρο να ανακάμψουν και να ευδοκιμήσουν», δήλωσε ο Κρις Θορν, υπεύθυνος της εκστρατείας για την προστασία των ωκεανών της Greenpeace.

Τα πλήρως ή σε μεγάλο βαθμό προστατευόμενα θαλάσσια καταφύγια, τα οποία μπορούν να δημιουργηθούν μέσω της Συνθήκης, αποτελούν λύση για την κρίση των ωκεανών. Παρέχουν ένα ασφαλές καταφύγιο για τη θαλάσσια ζωή, απαλλαγμένο από τις ανθρώπινες πιέσεις και βοηθούν τους πληθυσμούς των ψαριών να ανακάμψουν. Αυτή τη στιγμή, λιγότερο από το 1% των ανοικτών θαλασσών προστατεύεται κατάλληλα και για να επιτευχθεί το 30x30 πρέπει να προστατεύονται κάθε χρόνο περίπου 11 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα ωκεανού, περισσότερα και από την επιφάνεια του Καναδά.

Οι καταστροφικές πρακτικές στη θάλασσα απειλούν το μέλλον της υγείας των ωκεανών και, κατ’ επέκταση, την υγεία ολόκληρου του πλανήτη. Οι χώρες που ασχολούνται σοβαρά με την προστασία των ωκεανών πρέπει να υπογράψουν τη Συνθήκη για τους Ωκεανούς στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και να διασφαλίσουν ότι θα επικυρωθεί από τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς το 2025. Προκειμένου να συμβεί αυτό, η Συνθήκη θα χρειαστεί επικύρωση από τουλάχιστον 60 κράτη, με νομοθεσία σε κάθε χώρα ξεχωριστά, ώστε να καταστεί νομικά δεσμευτική.

Αυτό θα επέτρεπε τη σύγκληση μιας διάσκεψης των μερών με την εξουσία να δημιουργήσουν τα θαλάσσια καταφύγια. Επιστήμονες και μη κυβερνητικές οργανώσεις έχουν ήδη εντοπίσει δώδεκα ζώνες προτεραιότητας ανοικτής θάλασσας που χρειάζονται προστασία. Η Greenpeace προτείνει κάποια από τα πρώτα θαλάσσια καταφύγια να είναι τρεις συγκεκριμένες περιοχές στην ανοικτή θάλασσα, λόγω της οικολογικής τους σημασίας: τα Emperor Seamounts στον βορειοδυτικό Ειρηνικό Ωκεανό, τη Θάλασσα των Σαργασσών στον Ατλαντικό Ωκεανό και τη Νότια Θάλασσα Τασμάν / Lord Howe Rise μεταξύ Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας.

Το Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace έχει καταθέσει για τη χώρα μας εδώ και χρόνια προτάσεις για θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές. Το 2006, είχε συντονίσει διεθνή επιστημονική ομάδα που πραγματοποίησε σχετική έρευνα στη Μεσόγειο, καταγράφοντας τις πιο σημαντικές περιοχές που χρήζουν προστασίας και προτείνοντας ένα δίκτυο θαλάσσιων καταφυγίων. Δεν είναι τυχαίο ότι ανάμεσα σε αυτές συγκαταλέγεται και η Ελληνική Τάφρος. Ωστόσο, λίγα χρόνια αργότερα, αντί προστασίας, παρά τη διεθνώς αναγνωρισμένη σημασία της, η περιοχή έγινε «οικόπεδα» για έρευνες και εξορύξεις υδρογονανθράκων. Με τον χρόνο για τους ωκεανούς και το κλίμα να τελειώνει, το Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace ζητά για άλλη μια φορά από την κυβέρνηση την κατάργηση των σχεδίων εξόρυξης στην Ελληνική Τάφρο, αλλά και σε όλη τη χώρα, και την καθιέρωση θαλάσσιων καταφυγίων και στα ελληνικά ύδατα.

Πηγή: efsyn.gr

Τάσος Σαραντής

Μια αθέατη για τους πολλούς, αλλά τεράστια καταστροφή στα παράκτια οικοσυστήματα των θαλασσών μας σε κάθε άκρη της ελληνικής ακτογραμμής συντελείται και αυτό το καλοκαίρι με την ξαφνική δραστηριοποίηση περισσότερων από 35.000 μικρών και μεγάλων σκαφών αναψυχής.

Κι αυτό διότι σε μια χώρα που θέλει να συγκαταλέγεται στους κορυφαίους προορισμούς για το yachting δεν υπάρχουν στοιχειώδεις υποδομές, δεν τηρείται κανένας όρος ή φέρουσα ικανότητα, δεν υπάρχει καμία χωροθέτηση, αλλά ούτε και προγραμματισμός για να υπάρξουν αυτά στο μέλλον.

Η εικόνα που παρουσιάζει το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» είναι κάτι παραπάνω από τραγική. Το κάθε σκάφος αγκυροβολεί όπου και όπως θέλει, κατά παράβαση της ελληνικής και της ευρωπαϊκής νομοθεσίας που ορίζει ότι απαγορεύεται η αγκυροβόληση πάνω από θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας. Σε άλλα μέρη της Μεσογείου (π.χ. Ισπανία, Ιταλία, Κροατία) σε περιοχές με λιβάδια Ποσειδωνίας τα σκάφη προσδένουν πάνω σε ειδικά μόνιμα αγκυροβόλια.

Υπενθυμίζεται ότι τα προστατευόμενα λιβάδια Ποσειδωνίας μάς δίνουν πολύτιμο οξυγόνο, εξασφαλίζουν την παραγωγικότητα των θαλασσών μας, το βαθύ τους ρίζωμα σχηματίζει φυσικό φράχτη που αποτρέπει τη διάβρωση των παραλιών, ενώ είναι και ένας ανεκτίμητος σύμμαχος για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, καθώς απορροφούν πάνω από 35 φορές περισσότερο άνθρακα σε σύγκριση με τα τροπικά δάση. Η καταστροφή ενός λιβαδιού Ποσειδωνίας συνεπάγεται τον αφανισμό ενός ολόκληρου οικοσυστήματος, ενώ για να ανακάμψει ένα κατεστραμμένο λιβάδι απαιτείται χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 100 ετών. Συνεπώς η αποτελεσματική προστασία τους καθίσταται απόλυτη προτεραιότητα.

Εξάλλου, το κάθε σκάφος απορρίπτει ανεξέλεγκτα στη θάλασσα ημερησίως εκατοντάδες λίτρα λυμάτων από τουαλέτες, ντους, κουζίνες και τον συνεχή καθαρισμό των σκαφών από τα πληρώματα ως αποτέλεσμα ενός τρόπου πολυτελών διακοπών. Κατά συνέπεια, με τέτοια συγκέντρωση σκαφών αλλάζει άρδην η χημική σύσταση των νερών της περιοχής: ό,τι κολυμπάει ή μπορεί να μετακινηθεί απομακρύνεται, ενώ ό,τι είναι προσκολλημένο στα βράχια είναι καταδικασμένο.

Κι αυτό συντελείται κατά παράβαση όχι μόνο της λογικής αλλά και των όρων που τίθενται από τη συνθήκη Marpol, που υποχρεούται να εφαρμόζει και η Ελλάδα και η οποία μεταξύ άλλων ορίζει ότι τα λύματα των σκαφών πρέπει να δέχονται επεξεργασία και έπειτα να απορρίπτονται τουλάχιστον 4 μίλια από την πλησιέστερη ακτή ή να αδειάζουν σε κατάλληλη μονάδα υποδοχής λυμάτων που υποχρεούνται να διαθέτουν όλες οι μαρίνες στην Ελλάδα. Εντούτοις, σήμερα δεν λειτουργεί καμία τέτοια μονάδα.

Σε μια χώρα που πρόσφατα μάθαμε ότι για το καλό του τουρισμού ορίζεται πλέον ακόμα και η φέρουσα ικανότητα για τις κότες που βρίσκονται κοντά σε τουριστικές περιοχές, προκαλείται επί δεκαετίες ένα τεράστιο αποτύπωμα για το περιβάλλον, για τη δική μας ύπαρξη και φυσικά για την επιβίωση των επόμενων γενεών, για τις οποίες τελικά κανείς μας δεν ενδιαφέρεται επί της ουσίας, επισημαίνει το «Αρχιπέλαγος».

Πηγή: efsyn.gr

Ρύπανση από μικροπλαστικά ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά στο ανθρώπινο αίμα, με τους επιστήμονες να βρίσκουν τα μικροσκοπικά σωματίδια σχεδόν στο 80% των ανθρώπων που εξετάστηκαν.

Η ανακάλυψη δείχνει ότι τα σωματίδια μπορούν να ταξιδέψουν σε όλο το σώμα και να κατακάτσουν σε όργανα. Ο αντίκτυπος στην υγεία είναι ακόμη άγνωστος. Όμως οι ερευνητές ανησυχούν καθώς τα μικροπλαστικά προκαλούν βλάβες στα ανθρώπινα κύτταρα στο εργαστήριο και τα σωματίδια της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι ήδη γνωστό ότι εισέρχονται στον οργανισμό και προκαλούν εκατομμύρια πρόωρους θανάτους ετησίως.

Όπως αναφέρει το δημοσίευμα του Guardian, τεράστιες ποσότητες πλαστικών απορριμμάτων απορρίπτονται στο περιβάλλον και τα μικροπλαστικά μολύνουν πλέον ολόκληρο τον πλανήτη, από την κορυφή του Έβερεστ μέχρι τα βάθη των ωκεανών. Είναι άλλωστε γνωστό ότι οι άνθρωποι καταναλώνουν τα μικροσκοπικά σωματίδια πλαστικού μέσω της τροφής και του νερού, καθώς και ότι τα αναπνέουν, καθώς έχουν βρεθεί στα κόπρανα βρεφών και ενηλίκων.

Οι επιστήμονες ανέλυσαν δείγματα αίματος από 22 ανώνυμους δότες, όλοι υγιείς ενήλικες, και βρήκαν σωματίδια πλαστικού σε 17. Τα μισά δείγματα περιείχαν πλαστικό PET, το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως σε μπουκάλια ποτών, ενώ το ένα τρίτο περιείχε πολυστυρένιο, το οποίο χρησιμοποιείται για τη συσκευασία τροφίμων και άλλων προϊόντων. Το ένα τέταρτο των δειγμάτων αίματος περιείχε πολυαιθυλένιο, από το οποίο κατασκευάζονται οι πλαστικές σακούλες μεταφοράς.

«Η μελέτη μας είναι η πρώτη ένδειξη ότι έχουμε πολυμερή σωματίδια στο αίμα μας - πρόκειται για ένα πρωτοποριακό αποτέλεσμα», δήλωσε ο καθηγητής Dick Vethaak, τοξικολόγος στο Vrije Universiteit Amsterdam στην Ολλανδία. «Πρέπει όμως να επεκτείνουμε την έρευνα και να αυξήσουμε τα μεγέθη των δειγμάτων, τον αριθμό των πολυμερών που αξιολογούνται κ.λπ. Περαιτέρω μελέτες από διάφορες ομάδες βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη», είπε.

«Είναι σίγουρα λογικό να ανησυχούμε», δήλωσε ο Vethaak στον Guardian. «Τα σωματίδια υπάρχουν και μεταφέρονται σε όλο το σώμα». Σύμφωνα με τον ίδιο, προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι τα μικροπλαστικά ήταν 10 φορές υψηλότερα στα κόπρανα των μωρών σε σύγκριση με τους ενήλικες και ότι τα μωρά που τρέφονται με πλαστικά μπουκάλια καταπίνουν εκατομμύρια μικροπλαστικά σωματίδια την ημέρα. «Γνωρίζουμε επίσης γενικά ότι τα μωρά και τα μικρά παιδιά είναι πιο ευάλωτα στην έκθεση σε χημικές ουσίες και σωματίδια», σημείωσε. «Αυτό είναι πολύ ανησυχητικό».

Η νέα έρευνα δημοσιεύεται στο περιοδικό Environment International και προσάρμοσε τις υπάρχουσες τεχνικές για την ανίχνευση και ανάλυση σωματιδίων μεγέθους μόλις 0,0007 χιλιοστών. Ορισμένα από τα δείγματα αίματος περιείχαν δύο ή τρεις τύπους πλαστικού. Ο Vethaak αναγνώρισε ότι η ποσότητα και ο τύπος του πλαστικού διέφερε σημαντικά μεταξύ των δειγμάτων αίματος. «Αλλά πρόκειται για μια πρωτοποριακή μελέτη», δήλωσε, ενώ τώρα χρειάζεται περισσότερη δουλειά. Ανέφερε ότι οι διαφορές μπορεί να αντανακλούν βραχυπρόθεσμη έκθεση πριν από τη λήψη των δειγμάτων αίματος, όπως το να πίνει κανείς από ένα φλιτζάνι καφέ με πλαστική επένδυση ή να φοράει πλαστική μάσκα προσώπου.

«Το μεγάλο ερώτημα είναι τι συμβαίνει στο σώμα μας». δήλωσε ο Vethaak. «Τα σωματίδια διατηρούνται στο σώμα; Μεταφέρονται σε ορισμένα όργανα, μπορούν για παράδειγμα να περάσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό; Και είναι αυτά τα επίπεδα αρκετά υψηλά για να προκαλέσουν ασθένειες; Πρέπει επειγόντως να χρηματοδοτήσουμε περαιτέρω έρευνα ώστε να μπορέσουμε να το μάθουμε», τόνισε ο Vethaak.

Η νέα έρευνα χρηματοδοτήθηκε από τον Ολλανδικό Εθνικό Οργανισμό Έρευνας και Ανάπτυξης για την Υγεία και την Common Seas, μια εταιρεία που εργάζεται για τη μείωση της ρύπανσης από τα πλαστικά.

H παραγωγή πλαστικού πρόκειται να διπλασιαστεί μέχρι το 2040

«Η παραγωγή πλαστικού πρόκειται να διπλασιαστεί μέχρι το 2040», δήλωσε η Jo Royle, ιδρύτρια της φιλανθρωπικής εταιρείας Common Seas. «Έχουμε δικαίωμα να γνωρίζουμε τι κάνει όλο αυτό το πλαστικό στο σώμα μας». Η Common Seas, μαζί με περισσότερες από 80 ΜΚΟ, επιστήμονες και βουλευτές, ζητούν από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να διαθέσει 15 εκατομμύρια λίρες για την έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις του πλαστικού στην ανθρώπινη υγεία. Η ΕΕ χρηματοδοτεί ήδη έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις του μικροπλαστικού στα έμβρυα και τα μωρά, καθώς και στο ανοσοποιητικό σύστημα.

Πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι τα μικροπλαστικά μπορούν να προσκολληθούν στις εξωτερικές μεμβράνες των ερυθρών αιμοσφαιρίων και μπορεί να περιορίσουν την ικανότητά τους να μεταφέρουν οξυγόνο. Τα σωματίδια έχουν επίσης βρεθεί στον πλακούντα εγκύων γυναικών και σε έγκυους αρουραίους περνούν γρήγορα μέσω των πνευμόνων στην καρδιά, στον εγκέφαλο και σε άλλα όργανα των εμβρύων.

Μια νέα εργασία ανασκόπησης που δημοσιεύθηκε την Τρίτη, με συγγραφέα τον Vethaak, αξιολόγησε τον κίνδυνο καρκίνου και κατέληξε στο συμπέρασμα: «Χρειάζεται επειγόντως λεπτομερέστερη έρευνα σχετικά με το πώς τα μικρο- και νανοπλαστικά επηρεάζουν τις δομές και τις διαδικασίες του ανθρώπινου σώματος, καθώς και με το αν και πώς μπορούν να μετασχηματίσουν τα κύτταρα και να προκαλέσουν καρκινογένεση, ιδίως υπό το φως της εκθετικής αύξησης της παραγωγής πλαστικών. Το πρόβλημα γίνεται όλο και πιο επείγον κάθε μέρα».

Ερευνα, που διεξήχθη σε 36 χώρες και των πέντε ηπείρων από 127 ερευνητές 86 ιδρυμάτων, δείχνει ότι οι συγκεντρώσεις «ενεργών φαρμακευτικών συστατικών» καθιστούν πολλά ποτάμια «μη ασφαλή για τους υδρόβιους οργανισμούς». ● Η μεγαλύτερη μόλυνση εντοπίστηκε σε Μαδρίτη, Ντάλας και Γλασκόβη, ενώ η μικρότερη στην Ισλανδία και σε ένα χωριό ιθαγενών στη Βενεζουέλα.

Tα φάρμακα έχουν μολύνει τα ποτάμια του κόσμου και αποτελούν «παγκόσμια απειλή για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία», σύμφωνα με μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου του Γιορκ – την πιο εκτενή παγκόσμια μελέτη για το ζήτημα μέχρι σήμερα. Οπως διαπιστώθηκε, μεταξύ των περισσότερο μολυσμένων ποταμών ήταν εκείνοι στη Βολιβία, το Πακιστάν και την Αιθιοπία, ενώ τα ποτάμια στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου, την Ισλανδία και τη Νορβηγία ήταν αυτά με τη λιγότερη ρύπανση από φάρμακα.

Η μελέτη «Φαρμακευτική ρύπανση των ποταμών του κόσμου», στην οποία συμμετείχαν 127 ερευνητές από 86 ιδρύματα, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Proceedings of the National Academy of Sciences». «Συνήθως, αυτό που συμβαίνει είναι ότι παίρνουμε αυτές τις χημικές ουσίες, έχουν κάποια επιθυμητά αποτελέσματα πάνω μας και μετά φεύγουν από το σώμα μας», δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας δρ Τζον Γουίλκινσον στο BBC. «Αυτό που γνωρίζουμε τώρα είναι ότι ακόμη και οι πιο σύγχρονες αποδοτικές μονάδες επεξεργασίας λυμάτων δεν είναι πλήρως ικανές να υποβαθμίσουν αυτές τις χημικές ενώσεις προτού καταλήξουν σε ποτάμια ή λίμνες», ανέφερε ο Γουίλκινσον.

Είναι γνωστό ότι τα φάρμακα που παράγονται από τον άνθρωπο προκαλούν βλάβες στην άγρια ζωή, συμπεριλαμβανομένης της θηλυκοποίησης των ψαριών, ενώ η παρουσία αντιβιοτικών στο περιβάλλον αυξάνει τον κίνδυνο ανθεκτικότητας στα φάρμακα. Οι ερευνητές πραγματοποίησαν μετρήσεις σε περισσότερες από 1.000 τοποθεσίες για συγκεντρώσεις «ενεργών φαρμακευτικών συστατικών», ανέφερε ο «Guardian». Η έρευνα κάλυψε όλες τις ηπείρους, με δειγματοληψία 258 ποταμών σε 104 χώρες.

Περισσότερο από το ένα τέταρτο των ποταμών που ελέγχθηκαν είχαν επίπεδα ενεργών φαρμακευτικών συστατικών που θεωρήθηκαν «μη ασφαλή για τους υδρόβιους οργανισμούς». Μεταξύ του κορυφαίου 10% των τοποθεσιών που είχαν τις μεγαλύτερες σωρευτικές συγκεντρώσεις φαρμάκων ήταν η Μαδρίτη της Ισπανίας, ενώ το Ντάλας, το Τέξας και η Γλασκόβη στο Ηνωμένο Βασίλειο βρέθηκαν στο κορυφαίο 20%. Μόνο η Ισλανδία και ένα χωριό στη Βενεζουέλα το οποίο κατοικείται από ιθαγενείς που δεν χρησιμοποιούν σύγχρονα φάρμακα δεν είχαν ανιχνευμένα επίπεδα, όπως αναφέρει ο «Guardian».

Τα πιο κοινά ενεργά φαρμακευτικά συστατικά που βρέθηκαν στα ποτάμια ήταν η μετφορμίνη, ένα φάρμακο για τον διαβήτη, η καρβαμαζεπίνη, που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των νευραλγιών και της επιληψίας και η καφεΐνη. Ενα στα πέντε από τα σημεία όπου ελήφθησαν δείγματα είχε επικίνδυνα επίπεδα αντιβιοτικών. «Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και τα Ηνωμένα Εθνη και άλλοι οργανισμοί λένε ότι η μικροβιακή αντοχή είναι η μοναδική μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα – είναι μια επόμενη πανδημία», δήλωσε ο Γουίλκινσον στον «Guardian».

«Στο 19% όλων των τοποθεσιών που παρακολουθήσαμε, οι συγκεντρώσεις αντιβιοτικών ξεπέρασαν τα επίπεδα που θα περιμέναμε να ενθαρρύνουν τα βακτήρια να αναπτύξουν αντίσταση στα φάρμακα». Η νικοτίνη και η ακεταμινοφαίνη (αναλγητικό) βρέθηκαν επίσης σε υψηλές συγκεντρώσεις στους ποταμούς που συμμετείχαν στο δείγμα. Η αρτεμισινίνη, που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της ελονοσίας, βρέθηκε σε υψηλές συγκεντρώσεις στην Αφρική, ανέφερε το BBC.

Βακτηριακές λοιμώξεις

«Οι οικολογικοί κίνδυνοι θα μπορούσαν κάλλιστα να είναι μεγαλύτεροι από ό,τι είχε προβλεφθεί για τα μεμονωμένα ενεργά φαρμακευτικά συστατικά λόγω των τοξικολογικών αλληλεπιδράσεων αυτών των μειγμάτων», δήλωσαν οι ερευνητές. Υπολογίζεται ότι η αντοχή στα αντιβιοτικά σε βακτηριακές λοιμώξεις σκότωσε πέντε εκατομμύρια ανθρώπους το 2019, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα, με τις περιοχές που επηρεάστηκαν περισσότερο να αντιστοιχούν σε αυτές με τα περισσότερα ενεργά φαρμακευτικά συστατικά. «Αν ήμουν ένα ψάρι που ζούσε σε μερικά από αυτά τα ποτάμια, θα ανησυχούσα αυτή τη στιγμή», δήλωσε ο Γουίλκινσον, ωστόσο οι άνθρωποι που κολυμπούν στα περισσότερα ποτάμια δεν λαμβάνουν υψηλές δόσεις φαρμάκων.

Σχεδόν όλες οι προηγούμενες αντίστοιχες έρευνες είχαν διεξαχθεί στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, αλλά η συγκεκριμένη μελέτη περιλαμβάνει μετρήσεις από 36 χώρες –με αυτές της Νότιας Αμερικής και της Αφρικής να αντιπροσωπεύονται ιδιαίτερα– που δειγματολήφθηκαν πρώτη φορά. Χώρες με χαμηλά έως μεσαία εισοδήματα όπως η Νιγηρία και η Ινδία είχαν τις υψηλότερες συγκεντρώσεις ενεργών φαρμακευτικών συστατικών, κάτι που οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορεί να αποδοθεί στο ότι ο πληθυσμός αυτών των χωρών δεν έχει αρκετά καλά συστήματα αποχέτευσης για να μετριάσει τις επιπτώσεις τους.

«Γνωρίζουμε ότι η επεξεργασία των λυμάτων είναι το κλειδί για την ελαχιστοποίηση, αν και όχι απαραίτητα για την εξάλειψη, των φαρμακευτικών συγκεντρώσεων. Ωστόσο, αυτό είναι εξαιρετικά ακριβό, καθώς εμπλέκονται πολλές υποδομές», εξήγησε ο Γουίλκινσον.

Αλλες τοποθεσίες που επηρεάστηκαν περισσότερο από τη φαρμακευτική ρύπανση ήταν εκείνες που δεν διέθεταν αξιοπρεπή διαχείριση των λυμάτων, οι περιοχές όπου απορρίπτονταν τα λύματα και οι τοποθεσίες όπου παρασκευάζονταν φαρμακευτικά προϊόντα. Αυτό είναι το πιο ανησυχητικό, γιατί εκεί έχουμε τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς με τη μικρότερη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη που εκτίθενται σε αυτό.

Ενας τρόπος για να μειωθεί η ρύπανση από τα φάρμακα στα ποτάμια είναι να είμαστε πιο προσεκτικοί στη χρήση φαρμάκων, ειδικά αντιβιοτικών. Η μελέτη δείχνει ότι ένα αρκετά μεγάλο σύνολο φαρμακευτικών προϊόντων υπερβαίνει τα «ασφαλή επίπεδα» και συχνά σε πολύ μεγάλο αριθμό τοποθεσιών. Και τα βακτήρια δεν σέβονται τα εθνικά σύνορα· επομένως, εάν ένα νέο ανθεκτικό βακτήριο αναπτυχθεί σε μια πλευρά του πλανήτη μας, σύντομα γίνεται κίνδυνος για όλους.

Φωτο: Κάτοικοι οικισμών της Κεντρικής Αμερικής, που δεν χρησιμοποιούν σύγχρονα σκευάσματα, είχαν ποτάμια με μη ανιχνευμένα επίπεδα φαρμακευτικής μόλυνσης, όπως αναφέρει ο «Guardian» Dreamstime.com

Πηγή: efsyn.gr

Το ΑΠΕ-ΜΠΕ παρουσιάζει τη νέα έκδοση «Περιβάλλον και Υγεία» του Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΚΠΑΑ), σύμφωνα με την οποία περισσότεροι από 8.500 θάνατοι θα μπορούσαν να προληφθούν ετησίως στη χώρα μας, εάν μειώνονταν οι συγκεντρώσεις ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αλλά και οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Όπως υπογραμμίζουν οι επικεφαλής των ερευνών, στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «η προστασία της δημόσιας υγείας συντελείται και μέσω της προστασίας του περιβάλλοντος».

Η έκδοση στηρίχθηκε στις έρευνες «Επιδράσεις στην υγεία από την ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ελλάδα» της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, με επικεφαλής την καθηγήτρια Ε.Κ. Κατσουγιάννη, και «Κλιματική Αλλαγή και Υγεία» του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, με επικεφαλής τον καθηγητή Ν. Μιχαλόπουλο και δίνεται στη δημοσιότητα εν όψει της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος (05/06), αναδεικνύοντας με επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο αφενός τη σύνδεση της κατάστασης του περιβάλλοντος με την υγεία των πολιτών και αφετέρου την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τις έρευνες και με βάση τα συνιστώμενα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) επίπεδα, 6.487 θάνατοι μπορούν να αποδοθούν στην έκθεση μικροσωματιδίων (ΡΜ2.5) ετησίως στα αστικά και ημιαστικά κέντρα, με τα μεγαλύτερα ποσοστά καταγραφής να αφορούν στους πληθυσμούς της Αθήνας (58%) και της Θεσσαλονίκης (13%) και 2.115 θάνατοι στις αγροτικές περιοχές, όπου η συγκέντρωση πληθυσμού είναι μεν μικρότερη σε σχέση με τα αστικά κέντρα, η μέση ηλικία τους όμως είναι μεγαλύτερη, δηλαδή υπάρχουν περισσότεροι ηλικιωμένοι άνθρωποι, που είναι πιο ευάλωτοι στις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ειδικά στο κέντρο της Αθήνας, οι μακροχρόνιες επιπτώσεις του διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ2) αντιστοιχούν σε 160 θανάτους.

«Όπως φαίνεται από την έρευνα, η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί πολύ περισσότερους θανάτους ακόμα και από πανδημίες όπως αυτή του Covid-19», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής του ΕΚΠΑΑ, Πέτρος Βαρελίδης.

Όπως επισημαίνει, «κατά τη διάρκεια της λήψης των περιοριστικών μέτρων διαπιστώθηκε μείωση κατά 1/3 της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, γεγονός που σίγουρα έχει μία θετική επίδραση στην ανθρώπινη υγεία», προσθέτοντας ότι «σημασία έχει να δούμε στο τέλος του έτους ποιά είναι η μέση τιμή της ετήσιας ρύπανσης».

Όπως έκανε γνωστό ο κ. Βαρελίδης, το ΕΚΠΑΑ βρίσκεται σε φάση ανάθεσης μελέτης για τη διεξοδική έρευνα όσον αφορά τα επίπεδα της μείωσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση κατά τη διάρκεια των μέτρων που ελήφθησαν εξαιτίας της πανδημίας.

Η καθηγήτρια βιοστατιστικής και επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ, Κλέα Κατσουγιάννη δηλώνεις το ΑΠΕ-ΜΠΕ: Για τα αποτελέσματα της έρευνας, «εκτιμήθηκε ο αποδοτέος αριθμός θανάτων και εισαγωγών επειγόντων περιστατικών στην βραχυχρόνια και μακροχρόνια έκθεση στα αιωρούμενα ατμοσφαιρικά σωματίδια και σε αέριους ρύπους για τα αστικά κέντρα και κατά περιφέρεια και αστικότητα».

Όπως αναφέρει η καθηγήτρια, «το κύριο πρόβλημα ρύπανσης είναι οι υψηλές συγκεντρώσεις σωματιδίων, ενώ το διοξείδιο του αζώτου και το όζον είναι σχετικά υψηλά και ενδεχομένως να αποτελέσουν αυξανόμενο πρόβλημα το μέλλον» και προσθέτει: «Οι κάτοικοι των μεγάλων αστικών κέντρων θα οφεληθούν σημαντικά αν οι συγκεντρώσεις των ρύπων μειωθούν στα επίπεδα που συνιστώνται από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας».

Όσον αφορά τα ενδεχόμενα οφέλη από τα μέτρα μείωσης της κυκλοφορίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η κ. Κατσούγιαννη εκφράζει τη βεβαιότητα ότι «θα έχουν προληφθεί ορισμένοι θάνατοι και άλλα προβλήματα υγείας από την μείωση τουλάχιστον της βραχυχρόνιας έκθεσης».

Ωστόσο, σχετικά με την επίδραση της έκθεσης στην εξέλιξη του COVID-19, επισημαίνει ότι «είναι πιθανό ότι μακροχρονίως εκτεθειμένα στη ρύπανση άτομα γίνονται πιο ευάλωτα, λόγω της μεγαλύτερης πιθανότητας εμφάνισης χρόνιων αναπνευστικών νοημάτων, στις συνέπειες του κορονοϊού».

Αν και «η πλήρης αποτίμηση τους θα γίνει όταν θα είναι όλα τα απαραίτητα δεδομένα διαθέσιμα, σίγουρα πάντως οι παρεμβάσεις για την επιδημία θα οδηγήσουν σε συμπεράσματα σχετικά με τα πιθανά οφέλη από την μείωση της έκθεσης στους επικίνδυνους ρύπους», τονίζει η καθηγήτρια του ΕΚΠΑ.

Οι συνέπειες της Κλιματικής Αλλαγής

Ως προς την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην υγεία των πολιτών τα αποτελέσματα της έρευνας προβλέπουν σύμφωνα με τις πλέον μετριοπαθείς προβλέψεις, ότι ο αριθμός ημερών με ισχυρή θερμική επιβάρυνση για τον πληθυσμό της Αθήνας αναμένεται να αυξηθεί κατά 50% στο εγγύς μέλλον (2021-2050), με περαιτέρω αύξηση μέχρι τα τέλη του 21ου αιώνα, σε σύγκριση με την περίοδο αναφοράς 1961-1990.

Μάλιστα, το δυσμενέστερο κλιματικό σενάριο προβλέπει ότι ο αριθμός των ωρών με μεγάλη δυσφορία στην περιοχή της Αθήνας πρόκειται να αυξηθεί σε ποσοστό που υπερβαίνει το 150% στο απώτερο μέλλον (2071-2100), σε σχέση με την τελευταία 30ετία του 20ου αιώνα (1971-2000).

Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο καθηγητής περιβαλλοντικής Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκος Μιχαλόπουλος, «τα αποτελέσματα της μεγάλης πλειοψηφίας των κλιματικών μοντέλων, συμφωνούν στο ότι η Νότια Ευρώπη αναμένεται να είναι από τις περιοχές του πλανήτη που θα πληγούν ιδιαίτερα από τα ισχυρά κύματα ζέστης, ενώ διαπιστώνεται και ισχυρή τάση για άνοδο της ξηρασίας στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Κατά συνέπεια και η Ελλάδα είναι από τις χώρες οι οποίες θα πρέπει να βρίσκονται σε επιφυλακή για την αντιμετώπιση πιθανών ακραίων περιστάσεων που μπορεί να πλήξουν καίρια την υγεία των πολιτών αλλά και τομείς της οικονομικής δραστηριότητας».

Σύμφωνα με τον κ. Μιχαλόπουλο, που είναι επίσης διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών, Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Αστεροσκοπείου, «στην έκθεση του ΕΚΠΑΑ, περιγράφονται αναλυτικά οι πιθανοί κίνδυνοι για την υγεία του πληθυσμού της χώρας, τους οποίους μπορεί να επιφέρει η αναμενόμενη κλιματική αλλαγή, λόγω θερμικής καταπόνησης και λόγω της πιθανής μετάδοσης ασθενειών μέσω κουνουπιών φορέων».

Όπως εξηγεί ο καθηγητής, «αυτή η επιλογή έγινε καθώς οι πιθανές άμεσες επιπτώσεις στην υγεία που μπορεί να προκύψουν λόγω των επιδράσεων της κλιματικής αλλαγής στους δύο αυτούς τομείς, μπορεί να είναι εξαιρετικά σοβαρές και γενικευμένες σε μεγάλα τμήματα του ελληνικού πληθυσμού».

Ποια είναι τα μέτρα που απαιτούνται για τον περιορισμό του φαινομένου; Σύμφωνα με τον κ. Βαρελίδη, «η προώθηση της ηλεκτροκίνησης και της βιώσιμης κινητικότητας είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό μέτρο για την αντιμετώπιση του φαινομένου της ρύπανσης. Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα προβλέπει επίσης πολύ σημαντικά μέτρα για τη μείωση των εκπομπών CO2, καθώς επίσης και η προώθηση του βιοαερίου για την αξιοποίηση των αποβλήτων, η ενίσχυση των ΑΠΕ, η αναβάθμιση του κτηριακού αποθέματος της χώρας, αλλά και ο καθορισμός τομεακών πολιτικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (π.χ. γεωργία τουρισμός κλπ), για τις οποίες απαιτούνται εθνικά μέτρα».

Σχολιάζοντας την επικείμενη μετεξέλιξη του ΕΚΠΑΑ σε Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής αλλαγής, με βάση τις προβλέψεις του νέου περιβαλλοντικού νόμου, ο κ. Βαρελίδης, τη χαρακτήρισε ως ένα πολύ σημαντικό βήμα για την ενίσχυση τoυ ρόλου και του κύρους του.

Τέλος, όπως επισημαίνει στον πρόλογο της έκδοσης η πρόεδρος του ΔΣ ΕΚΠΑΑ, Ζωή Βροντίση, «οι μέχρι τώρα ρυθμίσεις περιβαλλοντικής προστασίας αντιμετωπίζουν το περιβάλλον και τη φύση ως εμπόδιο ευημερίας. Αντίθετα η έκδοση αυτή τονίζει ότι η λήψη ουσιαστικών μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας είναι μέρος της λύσης».