Όπως προκύπτει από την έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας με τίτλο «O θεσμός του whistleblowing στην Ευρώπη» («Whistleblowing in Europe»), οι περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αδυνατούν να προσφέρουν επαρκή νομική προστασία στους ανθρώπους που αποκαλύπτουν περιστατικά διαφθοράς στους χώρους εργασίας τους (τους λεγόμενους whistleblowers), με αποτέλεσμα οι άνθρωποι αυτοί να έρχονται αντιμέτωποι με αντίποινα, όπως απόλυση ή άλλες δυσμενείς συνέπειες.

Συγκεκριμένα, 23 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρέχουν μερική ή καθόλου νομική προστασία στους whistleblowers. Από αυτές, 16 χώρες παρέχουν μερική προστασία, ενώ επτά (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) ή δεν διαθέτουν σχετικούς νόμους, ή η υπάρχουσα νομοθεσία είναι εξαιρετικά ανεπαρκής.

Στην Ελλάδα επισημαίνεται ότι δεν υπάρχει νόμος ή δικαστική απόφαση για την προστασία των whistleblowers, ενώ για τους νόμους που έχουν κάποια θεωρητική σχέση με το θέμα υπάρχει διαφωνία αναφορικά με το εάν θα έβρισκαν εφαρμογή σε μία συγκεκριμένη υπόθεση. Επίσης, υπογραμμίζεται ότι μέχρι πρόσφατα υπήρχε μικρή ή καθόλου πολιτική βούληση για την αντιμετώπιση αυτού του κενού, παρόλο που τα οικονομικά και πολιτικά σκάνδαλα εξακολουθούν να υφίστανται. Οι περισσότερες μεγάλες εταιρείες διαθέτουν κώδικες συμπεριφοράς, που, όμως, περιέχουν περιορισμένη μέριμνα για να ενθαρρύνουν ή να προστατεύσουν όσους αποκαλύπτουν περιστατικά διαφθοράς.

Τα στοιχεία της έρευνας για την Ελλάδα βασίζονται στην έκθεση «Εναλλακτική στη σιωπή: Αποτελεσματικότερη προστασία και υποστήριξη των whistleblowers στην Ελλάδα» που διενήργησε τον περασμένο Απρίλιο το ελληνικό τμήμα της «Διεθνούς Διαφάνειας» αλλά και σε σχετική έκθεση του ΟΟΣΑ.

Μόνο τέσσερις χώρες της ΕΕ, το Λουξεμβούργο, η Ρουμανία, η Σλοβενία και το Ηνωμένο Βασίλειο, διαθέτουν ισχυρούς νόμους για την επαρκή προστασία των πληροφοριοδοτών. Στις χώρες αυτές οι εργαζόμενοι στον δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα προστατεύονται, ώστε να μην απολυθούν ή υποστούν άλλες συνέπειες.

Η «Διεθνής Διαφάνεια» καλεί όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να θεσπίσουν και να εφαρμόσουν ισχυρούς νόμους για την προστασία των whistleblowers, βασισμένους σε διεθνή πρότυπα και αρχές. Όπως υπογραμμίζει, χωρίς ισχυρή νομική προστασία, δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι διατρέχουν τον κίνδυνο να απολυθούν, να υποβιβαστούν, να υποστούν ψυχολογική ή ηθική παρενόχληση ή να βρεθούν αντιμέτωποι με νομικές συνέπειες. Με τη βοήθεια αυτών των νόμων, μεγάλα σκάνδαλα που έχουν κοστίσει ανθρώπινες ζωές και χρήματα θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί ή να είχαν περιοριστεί οι συνέπειές τους.

Πηγή: ΑΜΠΕ