"Η θάλασσα τη γέφυρα με κύματα γεμίζει κι εγώ λυπάμαι μοναχά που δεν μπορώ να πω σε κάποιον κάτι που πολύ φρικτά με βασανίζει", έγραφε ο Καββαδίας και δεκαετίες μετά, η φιγούρα του ναυτικού, στη γέφυρα και στη μηχανή, στις "βάρδιες της νυκτός", παραμένει σχεδόν ηρωική.

Μακριά από την πατρίδα, μακριά από την οικογένειά τους, η μόνη επαφή που δίνει την ψευδαίσθηση έστω της αμεσότητας, βρίσκεται φωλιασμένη στα βραχέα κύματα της ΕΡΑ, που από την Αυλίδα ταξιδεύουν μίλια και φτάνουν σε κάθε ναυτικό που οργώνει τις θάλασσες της γης.

Ο Άρης Πήτας, νεαρός ανθυποπλοίαρχος του εμπορικού ναυτικού, η Μάρθα Γκλεζάκου, γυναίκα ναυτικού, ο Νίκος Μιχαλίτσης, τεχνικός, εργαζόμενος στην ελεύθερη ΕΡΤ και ο Γιώργος Παπαζαχαρίου, μία από τις "Φωνές της Ελλάδας" και πρώην ναυτικός, μιλούν στην "Αυγή" και εξηγούν τι σημαίνει η ΕΡΤ για τους Έλληνες ναυτικούς και γιατί είναι αναγκαία η συνέχισή της.

Η "ανάσα" των ναυτικών που παραλίγο να γίνει παλιοσίδερα

Τα βραχέα άρχισαν να λειτουργούν το 1940 και έστελναν τη φωνή της Ελλάδας στο Αλβανικό Μέτωπο. Τα έκλεισαν μόνο οι ναζί και από την απελευθέρωση κι έπειτα, δεν σταμάτησαν ούτε στιγμή να συνδέουν τους ναυτικούς, αλλά και τους ομογενείς με την πατρίδα.

"Άλλο πράγμα δεν είχαμε από το να είμαστε πεσμένοι πάνω από το ραδιόφωνο να ακούσουμε τα προβατάκια και να ακούσουμε τα νέα. Πολύ έντονα το είχαμε ζήσει. Ήταν η ζωή μας, η ανάσα μας. Μόλις ήμασταν σε μέρος που μπορούσαμε να πιάσουμε Ελλάδα όλο το πλήρωμα πεσμένο στο ραδιόφωνο. Δεν υπήρχε περίπτωση οι Έλληνες ναυτικοί να μην ακούν τη 'Φωνή της Ελλάδας'. Ήταν η ανάσα τους, η ζωή τους, τουλάχιστον όσο ταξίδευα εγώ", εξηγεί η Μάρθα Γκλεζάκου, που έκανε ταξίδια με τον άντρα της από το '66 μέχρι το '81.

Στις 22 Σεπτεμβρίου, στις εγκαταστάσεις των βραχέων, στην Αυλίδα, εμφανίστηκε εκπρόσωπος εταιρείας που εμπορεύεται μέταλλα και φωτογράφιζε τους ιστούς των κεραιοσυστημάτων.

Όταν οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ ρώτησαν τον εκπρόσωπο για ποιον λόγο βρίσκεται εκεί, εκείνος απάντησε ότι η εταιρεία του, κατόπιν συνεννοήσεως με το υπουργείο Οικονομικών, πρόκειται να δώσει προσφορά για την αποξήλωση των 39 ιστών, ύψους από 30 έως 100 μέτρα ο καθένας, την απομάκρυνσή τους από τον χώρο και την αγορά των μετάλλων ως σκραπ, δηλαδή παλιοσίδερα. Η κίνηση προκάλεσε θλίψη, αλλά και σφοδρές αντιδράσεις και κάθε ενέργεια καταστροφής του ιστού έχει τεθεί σε παύση.

Ένα μήνυμα στην ΕΡΑ για να επικοινωνήσουν δύο αδέλφια - ναυτικοί που είχαν να ειδωθούν 3,5 χρόνια

Η κυρία Μάρθα ταξίδευε με τον άντρα της όταν έγινε το πραξικόπημα. "Κατέβηκε ο ασυρματιστής, ο Βασίλης, να μας πει τι έγινε, αλλά ήταν τόσο ταραγμένος, που δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη. Είχαν κλείσει τα βραχέα. Δεν μπορέσαμε εκείνη την ημέρα να μάθουμε τίποτε, μια – δυο μέρες μετά πληροφορηθήκαμε για τους δικούς μας ανθρώπους".

Τη ρωτήσαμε για τα βραχέα και τους ναυτικούς.

"Ανατρίχιασα και βούρκωσα μόνο που το άκουσα. Όταν ταξιδεύεις και δεν μπορείς να πάρεις ούτε ένα γράμμα από τους δικούς σου, 40 μέρες ταξίδι, δύο μήνες, περιμένεις να ακούσεις κάτι γενικό, έστω, ότι η πατρίδα είναι καλά, άρα και οι δικοί σου ", μας λέει η Μάρθα Γκλεζάκου.

"Είχαμε κάποια στιγμή ένα ταξίδι από Βραζιλία για Ταϊβάν, που διήρκεσε 34 ημέρες. Εκεί, δεν έχεις πλέον καμία επαφή, ούτε κινητά υπάρχουν, ούτε γράμματα, ούτε τίποτα. Ό,τι έχεις, δηλαδή, το διαβάζεις ξανά και ξανά", συμπληρώνει ο Άρης Πήτας.

Η πιο όμορφη στιγμή του με την ΕΡΑ, μας λέει, "ήταν σε αυτό το ταξίδι. Μετά τις πρώτες 10 ημέρες, που είπαμε ό,τι είχαμε να πούμε με τον ανθυποπλοίαρχο και τον ναύτη, κάποια στιγμή, θυμάμαι ότι άκουσα ότι κάποιος πήρε τηλέφωνο στην ΕΡΑ και ήθελε να στείλει ένα μήνυμα στον αδερφό του, γιατί ήταν και οι δύο ναυτικοί και είχαν να συναντηθούν 3,5 χρόνια.

Εκεί κάτι με έπιασε, γιατί μια αντίστοιχη κατάσταση ζούσα κι εγώ με τον Σωκράτη. Έλεγε, 'ξέρω ότι μάλλον δεν θα με ακούει, τελευταία φορά που κοίταξα το στίγμα του πλοίου του ήταν στον Ινδικό και θέλω να του αφιερώσω ένα τραγούδι'.

Και ζήτησε τη 'Θάλασσα', του Χατζηδάκι. Τυχαία, είμαστε κι εμείς εκεί γύρω. Εμένα αυτό το κομμάτι με διαλύει. Κοίταξα τον ανθυποπλοίαρχο εκείνη τη στιγμή και γνέψαμε κι οι δύο. Δαγκωθήκαμε", θυμάται.

"Εύκολα μπορείς να μπεις στη θέση αυτού του ανθρώπου και να πιστέψεις ότι ίσως είναι κάτι που έρχεται σε εσένα, αλλά έρχεται δεν έρχεται αυτό το μήνυμα σε εσένα, σε αγγίζει", μας εξηγεί.

Η ανάγκη αυτή γίνεται πιο έντονη κυρίως το βράδυ, όταν κάνεις βάρδια στη γέφυρα.

"Ειδικά όταν μένεις καιρό στη θάλασσα, κάποια στιγμή θα πιάσεις κουβέντα με τον ναύτη, ο οποίος θα είναι, κατά πάσα πιθανότητα, Φιλιππινέζος. Θα πείτε ό,τι είναι να πείτε, που θα είναι περιορισμένα πράγματα, ούτως ή άλλως, και πολύ σύντομα θα υπάρξει απλά μια μόνιμη ησυχία στη γέφυρα, που θα είσαι μόνο εσύ και οι σκέψεις σου, οι οποίες, πολύ γρήγορα μπορούν να σε κυκλώσουν και να σε φέρουν σε καταστάσεις εγκλωβιστικές. Δεν υπάρχει εκτόνωση στο πλοίο. Με το να έχεις ραδιόφωνο στη γέφυρα, περνάει η βάρδια πολύ πιο γρήγορα. Νιώθεις ότι δεν είσαι μόνος σου".

Τα βραχέα, εκτός από συντροφιά, ανέκαθεν συνδέονταν και με έντονες χαρές στο πλοίο.

"Η ΕΡΑ ήταν η μόνη γέφυρα με την πατρίδα. Η 'Φωνή της Ελλάδας', ιδιαίτερα. Δεν υπήρχε Ίντερνετ, ακούγαμε ποδόσφαιρο, Περούτζια - Άρης... Το θυμάμαι πάρα πολύ καλά, διότι είχε νικήσει ο Άρης 3-0 εκτός έδρας", μας λέει σήμερα, με ζωηρή φωνή ο "κάπτεν" Γιώργος Παπαζαχαρίου, που πραγματοποίησε τα πιο "τρελά" του "ραδιοφωνικά όνειρα" στην ΕΡΑ και τη "Φωνή της Ελλάδας", μόλις από τα μπάρκα πέρασε μόνιμα στη στεριά και το στούντιο της ΕΡΑ.

Εξαιρετικά δαπανηρό το δορυφορικό, δεν μπορεί να αντικαταστήσει τα βραχέα

Στις συζητήσεις μεταξύ των "στεριανών", συχνά διατυπώνεται η αντίληψη ότι ακόμη κι αν τα βραχέα κλείσουν, "ευτυχώς", τόσο οι ομογενείς, όσο και οι ναυτικοί, έχουν πλέον την εναλλακτική του Ίντερνετ. Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι στις περισσότερες εταιρείες δεν δίδεται αυτή η δυνατότητα, αλλά ακόμη και στις περιπτώσεις που υπάρχει Ίντερνετ, δεν μπορεί να αποκαταστήσει το ενδεχόμενο κενό των βραχέων. "Το κινητό είναι ξεγραμμένο", εξηγεί ο κ. Πήτας.

"Μπορείς να χρησιμοποιήσεις το κινητό σου μέχρι 40 μίλια από τις ακτές, και αυτό στην καλύτερη περίπτωση". Σε σταθερή βάση, δηλαδή, "δεν έχεις τηλέφωνο και Ίντερνετ, έχεις δορυφορικό Ίντερνετ σε κάποια πλοία, το οποίο είναι εξαιρετικά δαπανηρό. Δεν μπορείς δηλαδή, να πεις ότι θα ακούσω ραδιόφωνο, μέσω streaming, επειδή τα 25 MB κοστίζουν περίπου 25 δολάρια! Είναι για να γράψεις ένα γραπτό μήνυμα, ή να διαβάσεις ένα e-mail. Ακόμη και ραδιόφωνο να έχεις, tri band για όλον τον κόσμο, εκεί δεν πιάνει".

"Η κυβέρνηση σκοπεύει να κλείσει τα βραχέα και αυτό θα είναι μεγάλο πλήγμα για τους ναυτικούς και τους ομογενείς σε Αυστραλία και Καναδά. Υπάρχει η διαδικτυακή μετάδοση, αλλά ιδίως οι ναυτικοί δεν έχουν εύκολη πρόσβαση στη μετάδοση του διαδικτυακού σήματος", προσθέτει ο Νίκος Μιχαλίτσης, τεχνικός, εργαζόμενος στην ελεύθερη ΕΡΤ.

"Η 'Φωνή της Ελλάδας' είναι η Ελλάδα πέρα από τα σύνορα, από τους οποιουσδήποτε περιορισμούς, είναι ένα πολύ μεγάλο μέρος της λύσης, από αυτό το πρόβλημα της κρίσης που αντιμετωπίζεται με πολιτισμό", υπογραμμίζει σχετικά ο "κάπτεν" Γιώργος Παπαζαχαρίου.

Το "σβήσιμο" των βραχέων θα είναι στιγμή εγκατάλειψης

Ρωτάμε τον Άρη Πήτα, τον ναυτικό της παρέας μας, τι θα σήμαινε για έναν "μπαρκαρούτσο" να σταματήσει η μετάδοση της ΕΡΑ.

"Φαντάζομαι ότι τη στιγμή που θα πάει κάποιος να γυρίσει στον ασύρματο τη συχνότητα και θα ακούσει λευκό θόρυβο, εκείνη τη στιγμή η αίσθηση της εγκατάλειψης θα πρέπει να είναι συγκλονιστική. Ο άλλος που θα πάει στη βάρδιά του, μετά από τόσες ημέρες στη θάλασσα και θα ακούσει λευκό θόρυβο, αντί να ακούσει ένα τραγούδι ή έναν άνθρωπο να μιλάει, θα τον χρεώσει, θα το νιώσει πολύ πιο έντονα", απαντά με έντονη σοβαρότητα.

"Εμείς δεν θα μπορούμε να το μάθουμε αλλιώς, θα το καταλάβουμε όταν θα ακούσουμε αυτόν τον λευκό θόρυβο", σημειώνει. Όπως μας εξηγεί, πέραν του 5ου Προγράμματος, οι ναυτικοί ενημερώνονται σε συστηματική βάση από ένα δελτίο που συντάσσει το λιμενικό σώμα.

"Ένα γελοίο δελτίο. Μια εκτύπωση, μια σειρά από σελίδες που έρχεται είτε με e-mail είτε δορυφορικά", το οποίο δεν είναι τίποτε άλλο από μερικοί τίτλοι ειδήσεων και λίγες προτάσεις, με το 50% της ύλης του να καλύπτεται από αθλητικά νέα και το υπόλοιπο να εξηγεί "πόσο καλά τα πάει οποιαδήποτε κυβέρνηση υπάρχει εκείνη τη στιγμή. Φαντάσου ότι μέχρι και οι ναυτικοί γελάνε με αυτό το πράγμα, παρά το γεγονός ότι είναι τα μόνα νέα που λαμβάνει κανείς", μας λέει γελώντας.

Εκατοντάδες μηνύματα απ' όλη την υφήλιο

Οι εργαζόμενοι στο 5ο Πρόγραμμα λαμβάνουν εκατοντάδες μηνύματα από ναυτικούς.

"Μας λένε 'μη σταματήσετε, είστε η μόνη φωνή που ακούμε από την πατρίδα', 'για εμάς θα είναι ξεριζωμός'", μεταφέρει ο τεχνικός, Νίκος Μιχαλίτσης. "Κρατήστε, σας αγαπάμε", "είστε η μόνη μας ελπίδα",

"Γνώση είναι αυτό που μεταδίδεται, σοφία είναι το φεγγάρι στον ατλαντικό", είναι μερικά μόνο από τα μηνύματα που λαμβάνει ο Γιώργος Παπαζαχαρίου από τους ταξιδευτές σήμερα. Αν κλείσουν τα βραχέα, "οπωσδήποτε θα τους λείψει πολύ. Θα είναι ένα κομμάτι που δεν θα το συμπληρώσουν, κάτι θα λείπει από τη ζωή τους", τονίζει η Μάρθα Γκλεζάκου.

"Σίγουρα, η ΕΡΤ, μέσα στα χρόνια της λειτουργίας της, συσσώρευσε πάρα πολλές ασθένειες", επισημαίνει ο κ. Πήτας.

"Όπως ο οποιοσδήποτε οργανισμός, ο οποίος γεννιέται, μεγαλώνει και ενηλικιώνεται. Αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος άνθρωπος, ο οποίος, πριν τα ιδιωτικά κανάλια τον ταΐσουν το παραμύθι ότι η ΕΡΤ είναι το άνδρο της διαφθοράς, που σε κάποιο βαθμό μπορεί να ήταν, είχε κακή άποψη γι' αυτό το πράγμα. Όλοι όταν ρωτούνταν για το τι ποιοτικό υπάρχει στην ελληνική τηλεόραση, όλοι έλεγαν την ΕΡΤ, ακόμη κι αν δεν έβλεπαν ποτέ, τους άρεσε ότι έχουμε κι εμείς έναν σταθμό που έχει ποιότητα, άσχετα αν δεν τον παρακολουθούσε ποτέ", καταλήγει, χαμογελώντας.