Αμμάν, Ιορδανία (Υ.Α.) – Ο Σύρος σκηνοθέτης Omar Abu Saada στράφηκε σε μια ελληνική τραγωδία που γράφηκε περισσότερα από 2.400 χρόνια πριν, για να διηγηθεί τον πόνο των γυναικών στην κατεστραμμένη πατρίδα του.

 

Το έργο «Τρωάδες» του Ευριπίδη, το οποίο σκηνοθέτησε πρόσφατα στα αραβικά, παρουσιάστηκε σε ένα ενθουσιώδες κοινό στο Εθνικό Κέντρο Πολιτισμού και Τεχνών στην πρωτεύουσα της Ιορδανίας, Αμμάν. Η θερμή υποδοχή για τη μινιμαλιστική παραγωγή του μπορεί κάλλιστα να ενισχύσει τα σχέδια δημιουργίας μιας κινηματογραφικής εκδοχής της.

 

Το αντιπολεμικό θέμα της παράστασης σαφώς ταίριαξε στην ομάδα των 24 γυναικών προσφύγων από τη Συρία που συμμετείχαν σε αυτή, εμπλουτίζοντας την παραγωγή με τις προσωπικές ιστορίες τους από τη συριακή σύγκρουση. Το έργο του Ευριπίδη επικεντρώνεται στο 415 π.Χ. και τα φρικιαστικά επακόλουθα του Τρωικού πολέμου. Τα παρακολουθεί από τη σκοπιά των γυναικών της Τροίας, τα ερείπια της οποίας βρίσκονται στη σύγχρονη Τουρκία.

 

Η αμεσότητα και η επικαιρότητα των θεμάτων που έθιξε ο Ευριπίδης, όπως οι επιπτώσεις του πολέμου στις γυναίκες, ο ρόλος της γυναίκας και η σημασία που δίνεται στην τιμή και την αξιοπρέπεια, προσαρμόστηκαν στην κατάσταση στην περιοχή. Οι ηθοποιοί απήγγειλαν τμήματα από επιστολές που είχαν γράψει για τις δικές τους εμπειρίες στη Συρία και για το πώς ξέφυγαν από τον πόλεμο, ο οποίος έχει οδηγήσει εκατομμύρια ανθρώπους στην εξορία στην Ιορδανία και σε άλλες χώρες της περιοχής.

 

Η Reem Shariff, η οποία σπούδαζε μηχανολόγος μηχανικός, συνέκρινε την Τροία με την πόλη καταγωγής της, τη Δαμασκό, ως προς την ομορφιά και την αντοχή της. Σε μια συναισθηματικά φορτισμένη εκτέλεση, η 22χρονη ταυτίστηκε με ένα στίχο από το πρωτότυπο έργο του Ευριπίδη, στο οποίο η Εκάβη, σύζυγος του βασιλιά της Τροίας, Πριάμου, λέει: «Θα αφήσω την πατρίδα μου, η πόλη μου πυρπολείται». 

 

Η Shariff, όπως όλοι οι συντελεστές της παράστασης, είναι πρόσφυγας. Εγκατέλειψε το σπίτι και τις σπουδές της στη Δαμασκό και αναζήτησε καταφύγιο στην Ιορδανία πριν από ένα χρόνο, όταν η σύγκρουση κλιμακώθηκε.

 

Η νεαρή γυναίκα, που ονειρεύεται να επιστρέψει στην πατρίδα της, ανέφερε ότι το έργο αφηγείται μια πολύ θλιβερή ιστορία. «Αυτό που συνέβη στο παρελθόν, συμβαίνει και τώρα. Στο έργο, διηγούμαι την ιστορία μου, όταν ταξίδεψα από τη Συρία στην Ιορδανία, και πόσο δύσκολο ήταν. Έχω μάθει τόσα πολλά από αυτή την εμπειρία».

 

Ο σκηνοθέτης, ο οποίος έχει συνεργαστεί με Παλαιστίνιους πρόσφυγες στο παρελθόν, ανέφερε ότι οι περισσότεροι από τους ηθοποιούς στις «Τρωάδες» δεν είχαν καμία θεατρική εμπειρία. «Οι περισσότεροι από αυτούς δεν είχαν καν πάει στο θέατρο πριν από αυτό το έργο, κι έτσι έχουν μια πολύ διαφορετική προσέγγιση στην τέχνη», σημείωσε.

 

«Αρχίσαμε να  συνδέουμε τις ιστορίες των ηθοποιών και τις πρωτότυπες στο κείμενο, και χρησιμοποιήσαμε αυτό το υλικό στην παράσταση. Δεν βάλαμε τόση πολλή δράση στο έργο, επειδή οι γυναίκες ενδιαφέρονταν περισσότερο να διηγηθούν τις ιστορίες τους – και εκεί βρίσκεται η δράση, στην αφήγηση», τόνισε.

 

Ο Αμερικανός ηθοποιός Hal Scardino, ένας από τους παραγωγούς, πρόσθεσε ότι το έργο «αποτέλεσε μια πολύ προσωπική εμπειρία για αυτές τις γυναίκες, επειδή μέσω αυτού διηγούνται τις ιστορίες τους από τη Συρία». Οι παραστάσεις ήταν αποκαλυπτικές: «Γνωρίζω πολλούς πρόσφυγες από τη Συρία στην Ιορδανία, αλλά δεν μου ανοίχτηκαν πολλοί από αυτούς. Επομένως, ήταν απίστευτα δυνατή εμπειρία το να ακούω τις προσωπικές ιστορίες από τα ταξίδια τους», δήλωσε η Estee Ward, ένα μέλος του κοινού.

 

Η αρχική ιδέα για την προσαρμογή προήλθε από τη Βρετανίδα συγγραφέα Charlotte Eagar. «Το 1992 πήγα στη Βοσνία και εργάστηκα εκτενώς με τους πρόσφυγες», σημείωσε η βραβευμένη πρώην ξένη ανταποκρίτρια. «Τότε άκουσα για τις Τρωάδες στο BBC και ποτέ δεν τις ξέχασα. Είναι το κορυφαίο αντιπολεμικό έργο».

 

Η συγγραφέας εξήγησε ότι το πρώτο της σχέδιο ήταν μια κινηματογραφική εκδοχή του έργου. «Η παράσταση γεννήθηκε μέσα από την ταινία. Θέλαμε να συνεργαστούμε με τους πρόσφυγες από τη Συρία και πιστεύαμε ότι το έργο θα μπορούσε να γίνει δικό τους, αφότου φύγουμε εμείς», πρόσθεσε η Eagar από ομάδα παραγωγής, η οποία έλαβε ιδιωτική χρηματοδότηση.

 

Όλοι οι ηθοποιοί αμείφθηκαν με ένα μικρό ποσό, ενώ τους προσφέρθηκε η ευκαιρία να συμμετάσχουν στην ταινία, η παραγωγή της οποίας αναμένεται να ξεκινήσει στην Ιορδανία αργότερα μέσα στη χρονιά. Ο Scardino δήλωσε ότι επίσης υπήρχαν σχέδια για τις γυναίκες της ομάδας να συνεχίσουν να συναντώνται μία φορά την εβδομάδα για να πραγματοποιήσουν παρόμοια εργαστήρια, στα οποία θα αφηγούνται τις ιστορίες τους στη σκηνή. Όπως δήλωσε, αυτό «θα συντηρήσει την υπάρχουσα δυναμική».

 

Η παραγωγή αποτέλεσε ένα συγκινητικό ταξίδι τόσο για το κοινό όσο και για τους συμμετέχοντες. Μετά την παράσταση, η Shariff περιέγραψε τα συναισθήματά της. «Νιώθω τόσο χαρούμενη που θα μπορούσα να βάλω τα κλάματα. Πολλοί από τους ηθοποιούς έκλαψαν μετά την παράσταση», είπε. «Ήταν τόσο υπέροχο».

 

Αρθρογράφος: Haben Habteslasie, στο Αμμάν της Ιορδανίας

 

Πηγή: ΥΑ ΟΗΕ