Η Βρετανίδα χορεύτρια, χορογράφος και ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα Τζόαν Χάρα (Joan Jara), χήρα του Χιλιανού τραγουδιστή, συνθέτη, σκηνοθέτη και ποιητή, ήρωα του χιλιάνικου λαού, Βίκτορ Χάρα, πέθανε στο Σαντιάγο, την Κυριακή, σε ηλικία 96 ετών, δύο εβδομάδες πριν ο δολοφόνος του συζύγου της εκδοθεί από τις ΗΠΑ στη Χιλή.

Η Τζόαν έγινε σύμβολο της αντιδικτατορικής πάλης στη Χιλή, για την αδιάκοπο αγώνα της να λάμψει η αλήθεια και η δικαιοσύνη για τον σύζυγό της, ο οποίος βασανίστηκε φρικτά και δολοφονήθηκε κατά το πραξικόπημα του Πινοσέτ.

Όπως τονίζει ο Guardian, κατά την εξορία της στην Βρετανία, η Τζόαν έπαιξε κρίσιμο ρόλο στην ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας για τη φρίκη που εκτυλίσσονταν στη Χιλή υπό το αιματηρό καθεστώς του Πινοσέτ.

Το 2016, ήταν βασική μάρτυρας στην πολιτική δίκη εναντίον του πρώην αξιωματικού του Χιλιανού στρατού Πέδρο Μπαριέντος, ο οποίος τελικά κρίθηκε υπεύθυνος για τον φρικτό θάνατο του Βίκτορ Χάρα.

Τη Δευτέρα, εκατοντάδες πενθούντες συγκεντρώθηκαν στο Centro de Danza Espiral, μια σχολή χορού που ίδρυσε η Τζόαν με τον πρώτο της σύζυγο, τον Χιλιανό χορογράφο Patricio Bunster, όπου το σώμα της τέθηκε σε δημόσιο προσκύνημα πριν από την ταφή την Τετάρτη.

Ο πρόεδρος της Χιλής, Γκάμπριελ Μπόριτς, την επαίνεσε ως «μια γυναίκα που αγωνίστηκε μισό αιώνα για τη δικαιοσύνη και μας αφήνει μια άφθαρτη κληρονομιά στις τέχνες και την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Η Camila Vallejo, εκπρόσωπος της κυβέρνησης είπε: «Ο αγώνας και η αντίστασή σας για την αλήθεια, τη δικαιοσύνη και την αποκατάσταση θα μείνουν για πάντα στις μνήμες μας».

Η Joan Alison Turner γεννήθηκε στο Λονδίνο στις 20 Ιουλίου 1927 και μετακόμισε στη Χιλή στα μέσα της δεκαετίας του 1950 για να εμφανιστεί ως σολίστ στο Εθνικό Μπαλέτο της Χιλής.

Παρέμεινε για να διδάξει χορό στο Πανεπιστήμιο της Χιλής, όπου γνώρισε τον Βίκτορ το 1960.

Το ζευγάρι παντρεύτηκε και, με τον Βίκτωρ έναν αφοσιωμένο κομμουνιστή στενά συνδεδεμένο με τη λαϊκή κυβέρνηση Unidad του σοσιαλιστή προέδρου Σαλβαδόρ Αλιέντε, μεγάλωσε δύο μικρές κόρες.

Στις 11 Σεπτεμβρίου 1973, το πραξικόπημα που ο Χάρα είχε προβλέψει καιρό πριν, εκτελέστηκε με την υποστήριξη των ΗΠΑ και το ζευγάρι άκουσε τα τελευταία λόγια του Αλιέντε που μεταδίδονταν από το προεδρικό μέγαρο της Χιλής.

Ο Βίκτορ έφυγε για το πανεπιστήμιο με άλλους υποστηρικτές του Αλιέντε όπου συνελήφθη και μεταφέρθηκε στο Estadio Chile, ένα μικρό σκεπασμένο στάδιο στο κέντρο του Σαντιάγο.

Εκεί βασανίστηκε, ξυλοκοπήθηκε και τελικά δολοφονήθηκε στα αποδυτήρια κάτω από το στάδιο στις 16 Σεπτεμβρίου.

Πυροβολήθηκε 44 φορές πριν το σώμα του πεταχτεί στο δρόμο.

Η Τζόαν ειδοποιήθηκε από περαστικούς και χρειάστηκε να ανασύρει το σώμα του συζύγου της ανάμεσα από ένα σωρό πτωμάτων που είχαν πεταχτεί σε ένα νεκροτομείο του Σαντιάγο.

Έφυγε στο Ηνωμένο Βασίλειο με τις δύο μικρές κόρες της, άλλαξε το επώνυμο της σε Χάρα και ξεκίνησε τον αγώνα για την διεθνή ευαισθητοποίηση σχετικά με την τραγωδία που είχε πέσει στη Χιλή.

Η Τζόαν τελικά επέστρεψε στη Χιλή στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και μετά την επιστροφή της Χιλής στη δημοκρατία το 1990, δημιούργησε το Fundación Víctor Jara για να αγωνιστεί για δικαιοσύνη.

Της απονεμήθηκε η χιλιανή υπηκοότητα το 2009 από την κυβέρνηση της Michelle Bachelet για το έργο της για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον ρόλο της στην ανοικοδόμηση της χιλιανής δημοκρατίας.

Το 2021, η Joan τιμήθηκε με το εθνικό βραβείο τεχνών της Χιλής.

Ενώ συνέχιζε το εξέχον έργο της στις τέχνες στη Χιλή, η Χάρα μπόρεσε να έρθει σε επαφή με μάρτυρες που ήταν παρόντες στο στάδιο, το οποίο μετονομάστηκε σε Estadio Víctor Jara, και να συγκεντρώσει μαρτυρίες από τη δολοφονία του συζύγου της.

Η έρευνα για τον θάνατο του Βίκτορ άνοιξε ξανά το 1999 και το 2016, ένα δικαστήριο στην πολιτεία Ορλάντο των ΗΠΑ έκρινε τον Μπαριέντος υπεύθυνο για τα βασανιστήρια και την εδολοφονία του Βίκτορ Χάρα, υποχρεώνοντάς τον να πληρώσει 28 εκατομμύρια δολάρια ως αποζημίωση στην οικογένεια.

Το 2018, οκτώ ακόμη πρώην αξιωματικοί καταδικάστηκαν σε 15 χρόνια φυλάκιση σε σχέση με τη δολοφονία του Χάρα.

Ο Barrientos, ο οποίος έφυγε από τη Χιλή το 1989 και έγινε πολίτης των ΗΠΑ μέσω γάμου, συνελήφθη στην Deltona τον Οκτώβριο και πρόκειται να εκδοθεί στο Σαντιάγο στις 28 Νοεμβρίου για να αντιμετωπίσει νέα ποινική δίκη.

Η αμερικανική υπηκοότητα του ανακλήθηκε νωρίτερα αυτό το έτος επειδή δεν αποκάλυψε τους δεσμούς του με τη δικτατορία Πινοσέτ.