Ο παγετώνας Thwaites στην Ανταρκτική ή παγετώνας «Ημέρα της Κρίσης», όπως είναι το δραματικό παρατσούκλι που του έχουν δώσει οι επιστήμονες, λιώνει απειλώντας τον πλανήτη με μια πρωτόγνωρη παγκόσμια καταστροφή.

Αυτό δεν είναι διόλου υπερβολή, διότι αν ο γιγαντιαίος παγετώνας της Ανταρκτικής λιώσει τελείως τότε θα ανεβάσει τη θαλάσσια στάθμη κατά 70 εκατοστά! Στην περίπτωση αυτή θα προκληθούν τεράστιες πλημμύρες στον πλανήτη και όλες οι παράκτιες πόλεις θα βρεθούν κάτω από το νερό!

Ο παγετώνας Thwaites έχει περίπου το μέγεθος της Φλόριντα και βρίσκεται στη Δυτική Ανταρκτική. Στη θέση του τον συγκρατεί ένα γιγαντιαίο… ράφι πάγου. Το ράφι προεξέχει στην επιφάνεια του ωκεανού.

Λειτουργεί σαν… φελλός, κρατώντας τον παγετώνα στη θέση του και δεν τον αφήνει να χάσει την ισορροπία του, να γείρει, να… σπάσει από την βάση του Ανταρκτική. Αν το ράφι σπάσει ο παγετώνας θα φύγει, θα κινηθεί σε πιο ζεστά θαλάσσια νερά, τα οποία φυσικά θα τον λιώσουν και αυτό θα επιφέρει μια απίστευτη και πρωτόγνωρη παγκόσμια καταστροφή.

Αυτό το… ράφι, όμως, δείχνει να είναι ευάλωτο, καθώς ο ωκεανός θερμαίνεται και η βάση αυτή που κρατάει… δέσμιο τον παγετώνα στην Ανταρκτική κινδυνεύει να διαλυθεί.

Σε δύο μελέτες, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature χθες Τετάρτη (14.2.2023), οι επιστήμονες αποκάλυψαν ότι ενώ ο ρυθμός τήξης κάτω από μεγάλο μέρος της… παγοθήκης είναι πιο αργός από ό,τι πιστευόταν αρχικά, οι βαθιές ρωγμές και οι σχηματισμοί του ραφιού λιώνουν πολύ πιο γρήγορα.

Συμβάλει στο 4% της ετήσιας αύξησης της στάθμης της θάλασσας

Ο παγετώνας κάθε χρόνο ρίχνει δισεκατομμύρια τόνους πάγου στον ωκεανό, συμβάλλοντας περίπου στο 4% της ετήσιας αύξησης της στάθμης της θάλασσας. Ιδιαίτερα γρήγορη τήξη συμβαίνει στο σημείο όπου ο παγετώνας συναντά τον πυθμένα της θάλασσας, ο οποίος έχει υποχωρήσει σχεδόν εννέα μίλια (14 χιλιόμετρα) από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, εκθέτοντας ένα μεγαλύτερο κομμάτι πάγου σε σχετικά ζεστό νερό του ωκεανού.

Μια ομάδα Αμερικανών και Βρετανών επιστημόνων από τη International Thwaites Glacier Collaboration ταξίδεψε στον παγετώνα στα τέλη του 2019.

Χρησιμοποιώντας ένα τρυπάνι ζεστού νερού, άνοιξαν μια τρύπα σχεδόν 2.000 πόδια (600 μέτρα) βαθιά στον πάγο και, σε μια περίοδο πέντε ημερών, έστειλαν διάφορα όργανα για να λάβουν μετρήσεις από τον παγετώνα.

Τα όργανα περιελάμβαναν ένα ρομπότ που μοιάζει με τορπίλη που ονομάζεται Icefin, το οποίο τους επέτρεψε την πρόσβαση σε περιοχές που προηγουμένως ήταν σχεδόν αδύνατο να ερευνηθούν. Το τηλεχειριζόμενο όχημα τράβηξε εικόνες και κατέγραψε πληροφορίες σχετικά με τη θερμοκρασία και την αλατότητα του νερού, καθώς και τα ωκεάνια ρεύματα.

Υποχωρεί γρήγορα

Τα αποτελέσματα της έρευνας αποκαλύπτουν «μια πολύ λεπτή και περίπλοκη εικόνα», είπε στο CNN ο Πίτερ Ντέιβις, ωκεανογράφος στο British Antarctic Survey.

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι παρόλο που ο παγετώνας υποχωρεί, ο ρυθμός τήξης κάτω από μεγάλο μέρος του επίπεδου τμήματος της… παγοθήκης ήταν χαμηλότερος από τον αναμενόμενο. Ο ρυθμός τήξης ήταν κατά μέσο όρο 2 έως 5,4 μέτρα το χρόνο, σύμφωνα με τη μελέτη. Ήταν, δηλαδή, μικρότερος από ό,τι είχαν προβλέψει τα προηγούμενα μοντέλα.

Το λιώσιμο καταστέλλεται από ένα στρώμα ψυχρότερου, πιο γλυκού νερού στη βάση του παγετώνα, ανάμεσα στο ράφι πάγου και τον ωκεανό, σύμφωνα με την έρευνα.

«Ο παγετώνας εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προβλήματα», είπε ο Ντέιβις προσθέτοντας: «Αυτό που βρήκαμε είναι ότι παρά τις μικρές ποσότητες τήξης, ο παγετώνας εξακολουθεί να υποχωρεί γρήγορα, οπότε φαίνεται ότι δεν χρειάζονται πολλά για να ωθηθεί ο παγετώνας εκτός ισορροπίας».

Ίσως σπάσει το ράφι τα επόμενα 5 χρόνια

Οι επιστήμονες εξεπλάγησαν και από ένα δεύτερο εύρημα. Ανακάλυψαν ένα υποθαλάσσιο παγετωνικό τοπίο πολύ πιο περίπλοκο από το αναμενόμενο, στο οποίο κυριαρχούν παράξενες βεράντες και ρωγμές που μοιάζουν με σκάλες.

Η τήξη ήταν ιδιαίτερα γρήγορη σε αυτές τις περιοχές, διαπίστωσε η ερευνητική ομάδα. Το ζεστό, αλμυρό νερό μπόρεσε να διοχετεύσει και να διευρύνει τις ρωγμές, συμβάλλοντας σε αστάθειες στον παγετώνα.

«Ο παγετώνας δεν λιώνει απλώς, αλλά λιώνει τελείως», είπε ένας από τους επιστήμονες.

Μια μελέτη του 2021 διαπίστωσε ότι το ράφι πάγου θα μπορούσε να σπάσει μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. Μάλιστα οι επιστήμονες είπαν ότι ο παγετώνας Thwaites κρέμεται «από τα νύχια του» καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται συνέχεια.