Κόντρες συμφερόντων και παιχνίδια εξουσίας, μερικά από όσα συνθέτουν την εικόνα στην κεφαλή του εμπορευματοποιημένου ποδοσφαίρου.

Σήμερα νιώθω Καταριανός. Νιώθω Αραβας, νιώθω Αφρικανός. Σήμερα νιώθω γκέι, ΑμεΑ, νιώθω μετανάστης εργάτης». Με τη βαρύγδουπη αυτή δήλωση ο πρόεδρος της FIFA Τζιάνι Ινφαντίνο, λίγο πριν την έναρξη του Μουντιάλ στο Κατάρ, προσπαθούσε για άλλη μια φορά να καλύψει τα όσα στιγμάτισαν και συνεχίζουν να στιγματίζουν τη διοργάνωση στην εν λόγω πετρελαιομοναρχία και πρώτα απ' όλα τη βαριά σκιά του αίματος των χιλιάδων εργατών που έχασαν την ζωή τους στα έργα υποδομής, θυμάτων του εργοδοτικού εγκλήματος των μεγαλοεργολάβων και των πολυεθνικών υπό την ανοχή των Καταριανών διοργανωτών και της ίδιας της FIFA. Χώρια τις διεθνείς αντιδράσεις για την καταπάτηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων στο Κατάρ και τα σκάνδαλα χρηματισμού παραγόντων για μεροληπτική ψήφο, που εξαρχής συνόδευσαν την ανάληψη της διοργάνωσης από τη χώρα αυτή.

Με βάση αυτά, στα λεγόμενα του προέδρου της FIFA είναι εμφανής η προσπάθεια να σωθεί το πανάκριβο ποδοσφαιρικό «προϊόν» του Μουντιάλ, και παράλληλα να κρυφτούν οι ευθύνες της ίδιας της FIFA για όσα έχουν συμβεί στην περίπτωση της φετινής διοργάνωσης. Πολύ περισσότερο, να αποφευχθεί το να στιγματιστεί για άλλη μια φορά η Συνομοσπονδία, η οποία στα τέσσερα χρόνια εμπορικών συμφωνιών που συνδέονται με το Μουντιάλ στο Κατάρ έχει αποκομίσει έσοδα της τάξης των 7,5 δισ. δολαρίων.

Το Κατάρ απλά τράβηξε την κουρτίνα

Οταν γίνεται λόγος για τον θεσμό του Μουντιάλ, τη «ναυαρχίδα» των «προϊόντων» του σημερινού εμπορευματοποιημένου ποδοσφαίρου, που λειτουργεί ως μέσο για αύξηση της κερδοφορίας χορηγών, εταιρειών αθλητικών ειδών, κατασκευαστικών, διαφημιστικών και άλλων πολυεθνικών, τα όσα τυγχάνει κάθε φορά να αποκαλύπτονται για το παρασκήνιο γύρω από την ανάληψή του δεν μπορούν να θεωρηθούν «κεραυνός εν αιθρία». Ούτε είναι κάτι παραπάνω από επικοινωνιακού χαρακτήρα η προσπάθεια του συστήματος (και στο εμπορευματοποιημένο ποδόσφαιρο) να παρουσιάσει τα παραπάνω ως μεμονωμένες περιπτώσεις και «κακώς κείμενα» σε έναν κόσμο κατά τ' άλλα «αγγελικά πλασμένο». Απεναντίας, είναι αναπόσπαστα δεμένα με το αδυσώπητο κυνήγι του καπιταλιστικού κέρδους, που διέπει εξολοκλήρου το οικοδόμημα της σημερινής ποδοσφαιρικής βιομηχανίας, με τη σαπίλα και τη σήψη να κυριαρχούν στην κορυφή της διοίκησής του. Και από την άλλη, δεν είναι λίγες οι φορές που οι διάφορες αποκαλύψεις έχει αποδειχθεί ότι έχουν παίξει άκρως βολικό ρόλο στα εσωτερικά «ξεκαθαρίσματα», σε επίπεδο προσώπων και συμμαχιών, επιφέροντας σημαντικές αλλαγές στο μέχρι τότε στάτους κβο σε διάφορους τομείς του οικοδομήματος.

Στην περίπτωση του τρέχοντος Μουντιάλ, για παράδειγμα, οι αποκαλύψεις περί χρηματισμού παραγόντων της FIFA ώστε να μεροληπτήσουν υπέρ της υποψηφιότητας του Κατάρ, όπως και περί παράνομων συναλλαγών του τότε προέδρου της FIFA Σεπ Μπλάτερ και εκείνου της UEFA, Μισέλ Πλατινί, κρυφών διαδρομών πακέτων εκατομμυρίων δολαρίων κ.λπ., οδήγησαν στην αποπομπή των δυο τους καθώς και άλλων σημαντικών παραγόντων της FIFA και Συνομοσπονδιών - μελών της, που μέχρι τότε έπαιζαν ενεργό ρόλο στο μοίρασμα της «πίτας» των κερδών, και επίσης σε αλλαγές στις συμφωνίες με τις πολυεθνικές - χορηγούς κ.λπ.

Ολα αυτά στην ουσία αποτελούν απλώς το τράβηγμα της κουρτίνας για να πέσει λίγο «φως» στον κόσμο πίσω από την απατηλή βιτρίνα, και προφανώς δεν αρχίζουν και τελειώνουν στην περίπτωση του Κατάρ. Ενδεικτικό είναι ότι εν μέσω της κορύφωσης των αποκαλύψεων, μια πενταετία περίπου πριν, για τα όσα είχαν συμβεί προκειμένου να αναλάβει τη διοργάνωση του Μουντιάλ το Κατάρ, ούτε η επόμενη επιλογή της FIFA, για τη διοργάνωση του Μουντιάλ 2026 από την τριάδα ΗΠΑ, Μεξικού και Καναδά, έμεινε αψεγάδιαστη. Μια σειρά διεθνή ΜΜΕ τη θεωρούν προσπάθεια της Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας να ...ξεχρεώσει κυρίως τις ΗΠΑ, που θεωρούνταν από τα φαβορί για την ανάληψη της διοργάνωσης του 2022. Εξάλλου η ίδια η FIFA, προκειμένου να στηρίξει μια σειρά «καινοτομίες» που συνοδεύουν την επιλογή για διοργάνωση Μουντιάλ από τρεις χώρες (μέχρι σήμερα είχε υπάρξει μόνο συνδιοργάνωση από το πολύ δύο χώρες), δεν διστάζει να προβεί σε ριζικές αλλαγές στον θεσμό οι οποίες έχουν ήδη προκαλέσει αντιδράσεις: Αύξηση του αριθμού των ομάδων σε 48, από 32 που είναι σήμερα, ομίλους τριών ομάδων, πιο πρόσφατα μέχρι και σχέδια για αλλαγές στον τρόπο παιχνιδιού, π.χ. καθιέρωση πέναλτι πριν τους αγώνες για «μπόνους βαθμών» κ.λπ. Υπενθυμίζεται ότι η πλευρά των ΗΠΑ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις σε ό,τι αφορά τα υψηλά κλιμάκια της FIFA και το «ξήλωμα του πουλόβερ» της λεγόμενης «ομάδας Μπλάτερ», μέσω ερευνών για διαφθορά από αμερικανικό ειδικό δικαστήριο.

Το σάπιο «παιχνίδι» πίσω από το παιχνίδι

Παιχνίδια παρασκηνίου, εξυπηρετήσεις συμφερόντων, παιχνίδια εξουσίας, διαφθορά, αλληλοκαρφώματα, μάχη για το μεγαλύτερο κομμάτι στην «πίτα» των κερδών, δωροδοκίες, εμπλοκή σε στημένα παιχνίδια (με τις στοιχηματικές εταιρείες να έχουν κατακλύσει τον χώρο), είναι μόνο μερικά από τα κομμάτια που συνθέτουν το «παζλ» της βρώμικης εικόνας στα υψηλά κλιμάκια του παγκόσμιου ποδοσφαίρου. Και τα πλοκάμια των όσων συμβαίνουν δεν αφορούν μόνο τους πρώτους τη τάξη στη διοίκηση της FIFA, αλλά και όλα τα μέλη της, αφού ανάλογες καταστάσεις έχουν αποκαλυφθεί μέχρι σήμερα και στους κόλπους των UEFA (Ευρώπη), CONMEBAL (Λατινική Αμερική), CONCACAF (Βόρεια και Κεντρική Αμερική), CAF (Αφρική) και CAFA (Ασία). Αντίστοιχα περιστατικά έχουν υπάρξει και σε επίπεδο εγχώριων Ομοσπονδιών, αποδεικνύοντας ότι η κατάσταση που επικρατεί στα πολυτελή γραφεία της Λοζάνης, όπου κάποιοι αποφασίζουν για τις τύχες του παγκόσμιου ποδοσφαίρου, «βρωμάει», αλλά η σαπίλα κάθε άλλο παρά στο ...κεφάλι του ψαριού μένει.

Από τα μέσα της δεκαετίας του '70, όταν ο Βραζιλιάνος Ζοάο Χαβελάνζε ανέλαβε τα ηνία της FIFA και δήλωσε ότι σκοπός του είναι να φτιάξει ένα «προϊόν προς πώληση που λέγεται ποδόσφαιρο», ανοίγοντας διάπλατα τις πόρτες για την είσοδο των πολυεθνικών στον χώρο, τα πράγματα έχουν πάρει τον δρόμο τους. Το ποδόσφαιρο έγινε «προϊόν» στο οποίο εξελίσσεται συνεχώς ένα αδυσώπητο κυνήγι για τα κέρδη, ενώ από την άλλη τα πάντα γύρω απ' αυτό κοστίζουν. Οσοι το διοικούν δεν φαίνεται να αρέσκονται σε αυτά που τους προσφέρει η θέση αλλά να θέλουν το κάτι παραπάνω, εκμεταλλευόμενοι πολλές φορές τα πλεονεκτήματα που τους δίνει η θέση τους. Οσοι είναι «στην απέξω» κάνουν τα πάντα, ακόμα και εσωτερικά «μαχαιρώματα» ή «καρφώματα», προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος γι' αυτούς. Και από πίσω οι χορηγοί, επίσημοι και ανεπίσημοι, κινούν τα νήματα αναζητώντας τις δικές τους «μαριονέτες», προκειμένου να μπουν κι αυτοί στο γαϊτανάκι του κέρδους.