Πηγή: ΚΟΜΜΟΝ

Οι διαχρονικές επεμβάσεις

Τι ακριβώς συμβαίνει με αυτήν την εντελώς ηπειρωτική χώρα – η θάλασσα του Αραβικού κόλπου απέχει 360 χιλιόμετρα – και μέσα σε πενήντα χρόνια εισέβαλλαν δυο υπερδυνάμεις, ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, και έφαγαν και οι δυο τα μούτρα τους;

Ως αιτία των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων αναφέρεται τελευταία η ύπαρξη ορυκτού πλούτου ύψους τριών τρις δολαρίων και δη σπάνιων γαιών οι οποίες αποτελούν πλέον «το πετρέλαιο του 21ου αιώνα» εξ αιτίας της χρήσης τους στις νέες τεχνολογίες.

Ναι, αλλά πολύ πιο πριν, σχεδόν δυο αιώνες πριν, από το 1830 και ως το 1919, η τότε παγκόσμια κοσμοκράτειρα Μεγάλη Βρετανία, είχε κάνει τρεις επιδρομές-πολέμους σε βάρος της πολύπαθης χώρας: Ο πρώτος τριετής πόλεμος (1839-1842) έληξε με την ολική καταστροφή των Βρετανικών στρατευμάτων, 17.000 νεκροί Άγγλοι, μια ανείπωτη πανωλεθρία. Ο δεύτερος πόλεμος, 1878-1880, έληξε με μια δαπανηρή βρετανική νίκη (10.000 νεκροί) και απέδωσε στην κυριαρχία των Βρετανών μονάχα ορισμένα μεθοριακά περάσματα.

Στον τρίτο αγγλο-αφγανικό πόλεμο του 1919 οι Αφγανοί υποχρέωσαν τους Άγγλους να  αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία τους.

Εν τω μεταξύ, ήδη από το 1907, η Βρετανία και η Ρωσία (το ρώσικο και βρετανικό  ενδιαφέρον έρχεται από πολύ μακριά) υπέγραψαν συμφωνία για τη ρύθμιση των οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων τους στη Κεντρική Ασία, με τα σύνορα των εφτά χωρών της κεντρικής Ασίας να διαμορφώνονται από τη συμφωνία αυτή. Σύνορα αυθαίρετα χαραγμένα από τους διπλωμάτες, τα οποία έσπειραν τους σπόρους της μελλοντικής αναταραχής για ολόκληρη την περιοχή, επηρεάζοντας την ιστορία αλλά και τις ζωές των κατοίκων της, αφήνοντας ανεξίτηλα τα σημάδια της ξένης επικυριαρχίας.

Τι ακριβώς συμβαίνει λοιπόν σε αυτήν τη χώρα με τον πάμφτωχο λαό των 32 εκατομμυρίων (το ονομαστικό κατά κεφαλή ΑΕΠ είναι μόλις 2100 δολάρια, το συνολικό ΑΕΠ είναι περίπου 73 δις δολάρια – 104η στην παγκόσμια κατάταξη); Τι συμβαίνει με αυτόν τον «μικρό» λαό και επιφέρει εξαιρετικά μεγάλες απώλειες και ήττες σε βάρος υπερδυνάμεων με παγκόσμιες διαστάσεις;

Ήττες παγκόσμιων διαστάσεων και επιδράσεων;

Ναι. Αρκεί να αναλογιστούμε πως η ήττα των Βρετανών το 19ο αιώνα άλλαξε το τότε στάτους στην περιοχή, ενίσχυσε την αυτοπεποίθηση των λαών στον αντιαποικιακό τους αγώνα, ειδικά των Ινδών, φρέναρε την αποικιοκρατική επέκταση των Βρετανών.

Αλλά και στην εποχή μας.

Η αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν μπορεί να ήταν – και είναι – προσυμφωνημένη (δες Λ. Βατικώτη). Ωστόσο δεν παύει να αποτελεί ένα ακόμη φιάσκο, μια ταπείνωση της αμερικάνικης πολιτικής.

Η ταπείνωση αυτή των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν μετά από ένα εικοσαετή, μάλιστα, πόλεμο με 6000 νεκρούς Αμερικάνους, 164000 νεκρούς Αφγανούς και 2,26 τρις(!) δολάρια πολεμικά έξοδα, δεν είναι απλώς ένα ιστορικό στιγμιότυπο. Στην ουσία επαναφέρει στο προσκήνιο την ηττοπαθή αντίληψη (οι ΗΠΑ δεν κερδίζουν κανέναν πόλεμο, σπέρνουν μόνο τον όλεθρο και το χάος) που είχε υποστεί ισχυρά πλήγματα με την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ, αλλάζει το στάτους στην κεντρική Ασία υπέρ της Κίνας, του Πακιστάν και του Ιράν, χώρες με τις οποίες οι Ταλιμπάν επιδιώκουν προνομιακές αλλά όχι αποκλειστικές σχέσεις, επισφραγίζει την αποκαθήλωση των ΗΠΑ από ηγέτιδα (ιμπεριαλιστική) δύναμη του κόσμου. Ποιος ηγέτης, ποια χώρα μπορεί να αφήσει πλέον τις τύχες της στα χέρια μιας τέτοιας και τόσο παρακμάζουσας δύναμης;  

Παράλληλα το φιάσκο των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν επαναφέρει στην επιφάνεια το πολύχρωμο κοινωνικό κίνημα του Ισλάμ, αυτό που συγκινεί όμως και ευρωπαίους νέους από διάφορα κοινωνικά στρώματα ακόμη και μιας ισχυρής κοινωνικής επιφάνειας.

Οι Μουτζαχεντίν – τζιχαντιστές χρήζουν μιας σε βάθος αντιμετώπισης.

Οι Μουτζαχεντίν δεν είναι εξωτερικό δημιούργημα.

Οι ρίζες τους απλώνονται ήδη στον δέκατο ένατο αιώνα, στον αντιαποικιακό αγώνα εναντίον των Βρετανών. Ξεκίνησαν το 1829 όταν ένας θρησκευτικός κινηματίας, ο Σαγίντ Αχμέντ Μπαρέλβι, πήγε στο χωριό Σιτάνα και άρχισε να κηρύττει πόλεμο εναντίον των «απίστων» στην περιοχή που οριοθετούσε τα βορειοδυτικά σύνορα της Βρετανικής Ινδίας. Αν και πέθανε στη μάχη, η αίρεση που δημιούργησε επέζησε και οι Μουτζαχεντίν απέκτησαν περισσότερη δύναμη και κοινωνικό κύρος πρωτίστως λόγω του αντιαποικιακού τους αγώνα.

Οι Μουτζαχεντίν δεν είναι επομένως κατασκευή των Αμερικάνων.

Οι Αμερικάνοι τους ενίσχυσαν στον αγώνα τους ενάντια στη Σοβιετική εισβολή. Αλλά όταν νίκησαν τους Σοβιετικούς οι ίδιοι τότε στράφηκαν εναντίον των Αμερικάνων εισβολέων – ιμπεριαλιστών σε έναν αμείλικτο εικοσαετή πόλεμο.

Η δε Σοβιετική (τότε) Ένωση βρέθηκε απέναντι στο δικό της Βιετνάμ. Έστρεψε εναντίον της στρατιές μουσουλμάνων. Βρέθηκε ιδεολογικοπολιτικά στριμωγμένη παρόλο που σύμφωνα με την τότε Σοβιετική κυβέρνηση ο στρατός βρισκόταν στο Αφγανιστάν για την επιβολή μιας καθυστερημένης αστικής μεταρρύθμισης. Κανείς ωστόσο δεν μάθαινε για τους χιλιάδες νεκρούς Αφγανούς, τους 15000 νεκρούς Σοβιετικούς στρατιώτες στον εννεαετή πόλεμο, τους Σοβιετικούς στρατιώτες που είχαν εθιστεί στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά για να αντέξουν τη φρίκη του πολέμου. «Ήταν ένας πόλεμος για δικό μας όφελος, αλλά χυνόταν το δικό τους αίμα», δήλωνε λίγα χρόνια αργότερα ο πρώην πράκτορας της CIA, Φρανκ Άντερσον.

Δύσκολα λοιπόν μπορεί να πιστέψει κανείς πως οι Αμερικάνοι, οι Σοβιετικοί, παλιότερα οι Ρώσοι και οι Βρετανοί, πήγαν εκεί για να προωθήσουν τον δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό και ανάμεσα του τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία.

Οι επικαθορίζοντες λόγοι αυτών των διαχρονικών επεμβάσεων είναι πρωτίστως γεωπολιτικοί, εξ ου και η διαχρονικότητα.

Το Αφγανιστάν σπάει το συνεχές του νότιου κινέζικου δρόμου του Μεταξιού (όπως αυτός μεταλλάσσεται ιστορικά), προσφέρει 70 χιλιόμετρα κοινά σύνορα με την Κίνα, διευκολύνει την από κοντά επιτήρηση της Ινδίας, τότε κοιτίδας του αντιαποικιακού αγώνα, τώρα ανερχόμενης καπιταλιστικής δύναμης σε έναν αναδυόμενο πολυπολικό πλέον κόσμο, είναι δίπλα στο Ιράν, αυτό το κατά τους Αμερικάνους μέλος του άξονα του κακού.

Το Αφγανιστάν φυσικά έχει ταυτόχρονα διαπιστωμένο ορυκτό πλούτο.

Το Αφγανιστάν εν τέλει είναι πολλαπλά χρήσιμο.

Περί ανώτερων πολιτισμών κι θρησκειών

Ας υποθέσουμε όμως πως ήθελαν όντως να επιβάλλουν τον δυτικό πολιτισμό ως ανώτερο πολιτισμό.

Υπάρχει όμως ανώτερος, έναντι των άλλων, πολιτισμός ή μήπως υπάρχουν μόνο διαφορετικοί πολιτισμοί; Η Χριστιανική θρησκεία είναι μια ανώτερη του Ισλάμ θρησκεία; Το Ισλάμ είναι μια απάνθρωπη θρησκεία όπως διατείνονται οι εδώ χριστιανοταλιμπάν ή είναι πρωτίστως θρησκεία, δηλαδή «η αξία ενός κόσμου στον οποίο οι αξίες έχουν λείψει, η αυτοσυνείδηση και η αυτοσυναίσθηση του ανθρώπου που δεν έχει βρει ακόμα τον εαυτό του ή τον έχει ξαναχάσει, η φαντασιακή πραγμάτωση της ανθρώπινης ουσίας, αφού η ανθρώπινη ουσία δεν έχει αληθινή πραγμάτωση»; (Μαρξ)

Είναι απλά μια «αυταπάτη» ή μήπως «Η θρησκευτική οδύνη είναι έκφραση της πραγματικής (σ.σ. κοινωνικής) οδύνης και συνάμα διαμαρτυρία ενάντια στην πραγματική οδύνη, ο στεναγμός του καταπιεσμένου πλάσματος, η καρδιά ενός άκαρδου κόσμου, η ψυχή άψυχων συνθηκών»; (ο.π.)

Επομένως «η κατάργηση της θρησκείας ως απατηλής ευτυχίας του λαού» σημαίνει βίαιη και έξωθεν επιβολή ή «αξίωση της πραγματικής του ευτυχίας και η αξίωση να εγκαταλειφθούν οι αυταπάτες για την υπάρχουσα κατάστασή του σημαίνει αξίωση να εγκαταλειφθεί μια κατάσταση που έχει ανάγκη τις αυταπάτες»;

«Η κριτική της θρησκείας είναι εμβρυωδώς η κριτική της κοιλάδας των δακρύων (σ.σ. της κοινωνίας) που φωτοστέφανό της είναι η θρησκεία», συνεχίζει ο Μαρξ.

Επομένως, όπως είναι καλύτερο και πιο ωφέλιμο να αντιμετωπίζει κανείς τον κόσμο και την πραγματικότητα αντί να δραπετεύει στον ονειρώδη κόσμο του οπίου, έτσι είναι καλύτερο να προσπαθεί να αλλάξει την κοινωνία από το να αναζητά καταφύγιο σε ένα φανταστικό υπερφυσικό βασίλειο. Ή όπως θα έλεγε καθ’ υπερβολή και ο Φόιερμπαχ: Ας κάνουμε την πολιτική θρησκεία μας.

Οι θρησκείες επομένως δεν μπορεί παρά να εξετάζονται σαν κοινωνικά και ιστορικά δημιουργήματα του ανθρώπινου πολιτισμού. Μόνο έτσι μπορούμε να απορρίψουμε τις «κατά γράμμα ερμηνείες» των γραφών από τους φονταμενταλιστές (ισλαμιστές ή χριστιανούς) και μόνο έτσι μπορούμε να δούμε τον πραγματικό χαρακτήρα που αποκτούν σήμερα ως δραστηριότητες κοινωνικής συμπεριφοράς και κατά συνέπεια ως διαδικασίες που επηρεάζουν και επηρεάζονται από την ταξική πάλη.

Η θεωρία–αντίληψη περί του ανώτερου πολιτισμού ή περί της ανώτερης θρησκείας λειτούργησε σαν άλλοθι για την κάλυψη των ιμπεριαλιστικών σχεδίων των «πολιτισμένων» Ευρωπαίων σε βάρος του ινδιάνικου, αβοριγίνικου πολιτισμού, σε βάρος του πολιτισμού των Ίνκας, των Αζτέκων και των Μάγια, των λαών της Αφρικής, με εκατομμύρια νεκρούς. Η θεωρία–αντίληψη περί του ανώτερου πολιτισμού βρήκε την πιο αποκρουστική  έκφραση της ειδικά στους Ναζί.

Τα στοιχεία ηθικής και συμπεριφοράς και οι βασικές αρετές που κάθε πολιτισμός έχει, είναι αξίες που αναπτύσσονται μέσα στον ίδιο πολιτισμό και συνεπώς δεν έχουν γενικότητα.

Αυτό όμως που υπάρχει γενικά είναι οικουμενικές αξίες, πρωτίστως ο σεβασμός της ίδιας της ανθρώπινης ζωής και κατ’ επέκταση η προστασία της υγείας και της αρτιμέλειας όλων των ανθρώπων, η σχετική αυτονομία και ισοτιμία μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας.

Αλλά η έμπρακτη προώθηση αυτών των αξιών καθώς και της εξέλιξης τους, επαφίεται στους ίδιους τους λαούς ως εσωτερική, κατάδική τους υπόθεση. Διαφορετικά θα είναι φάρσα με προδιαγραμμένο το οικτρό τέλος καθώς μόνο ο λαός είναι η κύρια δύναμη των ριζικών κοινωνικών μετασχηματισμών, ο δημιουργός της ιστορίας.

Η χρεοκοπία μιας έξωθεν επιχειρούμενης αστικής μεταρρύθμισης

Στο Αφγανιστάν επιχειρήθηκε, κυρίως από το φιλοσοβιετικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα του Αφγανιστάν (ΛΔΚΑ), μια καθυστερημένη αστική μεταρρύθμιση στα πλαίσια του Οκτώβρη.

Τη μεταρρύθμιση αυτή το ΛΔΚΑ δεν μπορούσε να την υποστηρίξει γιατί στο μεγαλύτερο μέρος της ύπαρξής του ακολουθούσε εκφυλιστική πορεία με εσωτερικές δολοφονίες ηγετών, αυθαίρετες αυξομειώσεις της Κεντρικής Επιτροπής για να αλλάξουν οι συσχετισμοί, μετακινήσεις πολιτικών αντιπάλων στο εξωτερικό ως πρεσβευτές, κάθετο διαχωρισμό μεταξύ της «ορθόδοξης» συνιστώσας «Χαλκ» και της μετριοπαθούς «Παρτσάμ».

Επιπλέον το ΛΔΚΑ στερούνταν – πέραν από τις πόλεις – μιας πραγματικής κοινωνικής βάσης σε αυτό το συντριπτικά μεγάλο αγροτικό και ισλαμικό έθνος. (Από τα 32 εκατομμύρια κατοίκους τα 26 εκατομμύρια ζουν σε χωριά σε ένα γεωγραφικό ανάγλυφο που ευνοεί κατ’ εξοχήν το κλασσικό αντάρτικο). Παρόλα αυτά ξεκίνησε ένα πρόγραμμα το οποίο αφορούσε από την ανακατανομή της γης έως τη χειραφέτηση και την εκπαίδευση των γυναικών, τα παραδοσιακά έθιμα, τους θρησκευτικούς νόμους. Το πρόγραμμα αυτό εγκαταλείφθηκε αρχικά στον τρίτο χρόνο της εφαρμογής του από το ίδιο το ΛΔΚΑ για να επανέλθει μετά την εισβολή των σοβιετικών. Αλλά έτσι το παιχνίδι είχε χαθεί. Το πολιτικό πρόγραμμα ερχόταν «απ’ έξω». Η πολιτική του ΛΔΚΑ δεν είχε τη λαϊκή συναίνεση, έστω της πλειοψηφίας των καταπιεσμένων.

Οι Ταλιμπάν, που στη γλώσσα της φυλής των Παστούν σημαίνει «Φοιτητές», εμφανίστηκαν μέσα από τα σπλάχνα των μουτζαχεντίν το 1994 κοντά στην πόλη Κανταχάρ, στον αφγανικό Νότο. Κουβαλούσαν επομένως το κύρος του αντιαποικιακού αγώνα και τον τυφλό φανατισμό των φονταμενταλιστών, ανακοινώνοντας τη δημιουργία ενός ισλαμιστικού εμιράτου το 1996 με μια σκληρή ερμηνεία του ισλαμικού νόμου. Οι γυναίκες απαγορευόταν να εργάζονται ή να σπουδάζουν και είχαν περιοριστεί κατ’ οίκον, εκτός αν συνοδεύονταν από κάποιον άνδρα. Οι δημόσιες εκτελέσεις και διαπομπεύσεις ήταν συνήθεις, απαγορεύθηκαν οι Δυτικές κινηματογραφικές ταινίες και τα βιβλία, πολλά έργα τέχνης κηρύχθηκαν βλάσφημα βάσει του Ισλάμ και κατεστράφησαν.

Οι Ταλιμπάν ήταν μειοψηφικό φονταμενταλιστικό ρεύμα εντός των μουτζαχεντίν. Η επικράτηση τους αποτελεί συντηρητική αναδίπλωση του εργατικού κινήματος στα πλαίσια ακόμη και του Ισλάμ.

Ωστόσο το Ισλάμ, σε αντίθεση με την αντιμετώπιση του ως ενιαίο θρησκευτικό ρεύμα που ενισχύει το θρησκευτικό μίσος, όπως εξάλλου και κάθε θρησκεία, διασχίζεται από εσωτερικά ρεύματα με καθοριστικές διαφορές. Γι αυτό εξάλλου και τώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, στη Βόρεια επαρχία Baghlan καταγράφονται οι πρώτες απώλειες για τους Ταλιμπάν. Δυνάμεις που τάσσονται εναντίον των Ταλιμπάν ισχυρίζονται ότι έχουν καταλάβει τρεις περιοχές όπου έχουν συγκεντρωθεί μέλη της κυβέρνησης και άλλων ομάδων πολιτοφυλακής με την παρουσία του τέως υπουργού Άμυνας, στρατηγού Μπισμιλάχ Μοχάμαντι ο οποίος δεσμεύτηκε να αντισταθεί στους Ταλιμπάν.

Η Ιστορία λοιπόν συνεχίζεται. Οι ίδιοι οι Ταλιμπάν είναι φυλακισμένοι στα όρια της αγοράς που κυριαρχεί πλέον. Τι θα κάνουν; Στο όνομα της κατά γράμμα εφαρμογής του Κορανίου θα καταργήσουν τον τόκο, δηλαδή τις τράπεζες όπως διατάσσει το Κοράνι; Αστειότητες.

Οι Ταλιμπάν θα αναγκαστούν να κάνουν αναπροσαρμογές.

Εκεί, στην κίνηση για την επίλυση των αντιθέσεων και αντιφάσεων μπορεί να αναγεννηθεί και να πάρει σάρκα και οστά η ελπίδα, συμπαραστεκόμενοι στον αγώνα για αυτοδιάθεση και εθνική ανεξαρτησία της χώρας, συμπορευόμενοι στον αγώνα για τα σύγχρονα δικαιώματα εργατών και γυναικών, χτίζοντας ειδικές σχέσεις με τις δυνάμεις μιας σύγχρονης κομμουνιστικής πολιτικής πρότασης.

Θα ‘ρθει καιρός, λέει στον Προμηθέα Δεσμώτη ο Αισχύλος 2500 χρόνια πριν, που οι Θεοί θα πεθάνουν και ο άνθρωπος θα περπατά όρθιος στην αιωνιότητα.

2500 χρόνια πριν…