Η ατμοσφαιρική ρύπανση λόγω της γεωργίας - κτηνοτροφίας είναι ένα πρόβλημα υπαρκτό, σημαντικό και δύσκολο να ελεγχθεί. Μαζί με τον καθαρό αέρα, το φαγητό είναι μία από τις βασικές ανάγκες του ανθρώπου. Αλλά ο τρόπος που παράγεται επηρεάζει τον τρόπο αλλά και το τι αναπνέουμε. 

Οι κωμοπόλεις και οι πόλεις είναι συχνά το «σκηνικό της μάχης» για την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αλλά υπάρχει μία άλλη, ίσως πιο αμφιλεγόμενη τοποθεσία. Η ύπαιθρος. Κι αυτό εξαιτίας της γεωργίας, σημειώνει η Άμυ Χολ σε άρθρο της στο New Internationalist. 

Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι η μείωση των εκπομπών της γεωργίας κατά το ήμισυ θα μπορούσε να σώσει περισσότερες από 200.000 ζωές σε 59 χώρες του κόσμου. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας, οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από τη γεωργία, τη δασοκομία και την αλιεία έχουν υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία 50 χρόνια. Χωρίς μεγαλύτερες προσπάθειες για τη μείωσή τους, θα μπορούσε να υπάρξει επιπλέον 30% αύξηση έως το 2050. 

Η ρύπανση από τη γεωργία μπορεί επίσης να συμβάλει στο όζον του εδάφους, το οποίο μπορεί με τη σειρά του να έχει αρνητικό αντίκτυπο στις καλλιέργειες. Μια εκτίμηση, εξετάζοντας τον αντίκτυπο στην παραγωγή σόγιας, σίτου, ρυζιού και αραβοσίτου σε αρκετές χώρες, δείχνει ότι οι αποδόσεις θα μπορούσαν να μειωθούν έως και 227 εκατομμύρια τόνους ετησίως. «Αν βρίσκεστε σε ένα μέρος του κόσμου όπου το φαγητό είναι ήδη δυσεύρετο, αυτό θα μπορέσει να έχει αρνητικό αποτέλεσμα», λέει ο Άλαστερ Λιούις, καθηγητής στο Εθνικό Κέντρο Ατμοσφαιρικής Επιστήμης της Αγγλίας.

Αλλά από όλους τους ρύπους, είναι η αμμωνία για την οποία κυρίως ευθύνεται η γεωργία. Η γεωργία αντιπροσωπεύει το 92% των συνολικών εκπομπών αμμωνίας σε 33 ευρωπαϊκές χώρες και από το 2014 οι εκπομπές αυξάνονται.

Το αέριο αμμωνίας με βάση το άζωτο εκπέμπεται από το λίπασμα και τη διάσπαση της ουρίας σε κοπριά και οργανικά λύματα. Συνδυάζεται με άλλους ρύπους, κυρίως από οχήματα και βιομηχανία και συμβάλει στη διεισδυτική σωματιδιακή ύλη στον αέρα. Στην πραγματικότητα, μια μελέτη διαπίστωσε ότι, σε μεγάλο μέρος των ΗΠΑ, της Ευρώπης, της Ρωσίας και της Κίνας, οι εκπομπές από τις φάρμες υπερτερούν όλων των άλλων ανθρώπινων πηγών σωματιδίων. 

Η γεωργική ατμοσφαιρική ρύπανση δεν είναι απλώς ένα ζήτημα που αφορά τις αγροτικές περιοχές. «Ένα πολύ σημαντικό κλάσμα των σωματιδίων που αναπνέουν οι άνθρωποι στις πόλεις περιέχει αμμωνία. Μέρος αυτού προέρχεται από αγροκτήματα, πιθανώς εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά», λέει ο Λιούις. 

Το άζωτο είναι ένα κρίσιμο φυσικό λίπασμα. Μπορεί επίσης να προστεθεί στις καλλιέργειες για να αυξήσει την παραγωγικότητα, αλλά ο φυσικός κύκλος αζώτου αναστατώνεται όταν είναι υπερφορτωμένος και το άζωτο αντιδρά με άλλες ουσίες στον αέρα. Όταν το άζωτο «διαρρέει» από τον κύκλο, οι φυσικοί βιότοποι μπορούν να γονιμοποιηθούν υπερβολικά, αναστατώνοντας τα ευαίσθητα οικοσυστήματα και αυξάνοντας την οξύτητα του εδάφους. 

Η αλλαγή δεν είναι εύκολη

Ο Λιούις λέει ότι το ζήτημα της γεωργικής ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι μια σκληρή πολιτική μάχη. «Μιλώντας ειλικρινά, οι άνθρωποι δεν θέλουν να επιβάλλουν πράγματα στους αγρότες, είναι μερικοί από τους πιο δύσκολους ανθρώπους για να δουλέψεις εφαρμόζοντας πολιτική, ιδιαίτερα στην Ευρώπη». 

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για τη μείωση των εκπομπών αμμωνίας στα αγροκτήματα. Αυτοί περιλαμβάνουν τη χρήση λιγότερων λιπασμάτων, την κάλυψη και την αποθήκευση των οργανικών λυμάτων με ενδεδειγμένους τρόπους και το άπλωμα της κοπριάς επίσης με τρόπους που μειώνουν τις εκπομπές, όπως η έγχυση. Οι μέθοδοι είναι, ωστόσο, κοστοβόροι για τους αγρότες. 

Η έλλειψη χρόνου και υποδομής είναι επίσης εμπόδια, ειδικά όταν οι αγρότες που προσπαθούν να παράγουν φθηνά τρόφιμα έχουν ήδη τόσο συμπιεσμένα περιθώρια κέρδους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου εκστρατείες από γαλακτοπαραγωγούς κατά της πτώσης των τιμών του γάλακτος οδήγησαν σε αποκλεισμούς και διαμαρτυρίες, ο τομέας των γαλακτοκομικών προϊόντων και του βοείου κρέατος 40% της αμμωνίας απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα.

Ο Ίαν Λουντγκέιτ είναι σύμβουλος περιβάλλοντος στην Εθνική Ένωση Αγροτών στη Βρετανία και λέει ότι οι αγρότες κάνουν ήδη πολλά. «Είναι σαφές ότι οι εκπομπές αμμωνίας είναι πρωτίστως ένα ζήτημα για τη γεωργία, αλλά, υπάρχει όριο στα όσα μπορούν να κάνουν οι αγρότες εντός ρεαλιστικών απαιτήσεων κόστους και πρακτικότητας».

Επισημαίνει ότι η μείωση των εκπομπών αμμωνίας ωφελεί επίσης τους αγρότες, όσον αφορά τη μείωση των απωλειών. «Ουσιαστικά χάνεται άζωτο που διαφορετικά θα μπορούσε να “ταΐζει” τη σοδειά ή το έδαφος. Είναι προς το συμφέρον των αγροτών να το μειώσουν επίσης».

Γυρίζοντας την παλίρροια;

Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες αρχίζουν να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα: η Δανία μείωσε τις εκπομπές αμμωνίας κατά 40% μεταξύ 1990 και 2016, μέσω ισχυρότερων κανονισμών για την εξάπλωση της κοπριάς και την αποθήκευση οργανικών λυμάτων, καθώς και μέσω οικονομικής βοήθειας για τους αγρότες. Στις Κάτω Χώρες, εφαρμόστηκαν παρόμοια μέτρα που μείωσαν τις εκπομπές αμμωνίας κατά 64% την ίδια περίοδο.

Παρ 'όλα αυτά, οι Κάτω Χώρες εξακολουθούν να έχουν μεγάλα προβλήματα: Το 2019, ο πρωθυπουργός της χώρας Μαρκ Ρούτε χαρακτήρισε το ζήτημα της ρύπανσης ως το πιο δύσκολο που είχε αντιμετωπίσει στην εποχή του ως ηγέτης, λόγω της πολυπλοκότητάς του. Η «κρίση αζώτου» στη χώρα προκάλεσε τη διακοπή αιτήσεων για δεκάδες χιλιάδες άδειες γεωργικής και οικοδομικής δραστηριότητας καθώς η ολλανδική κυβέρνηση προσπάθησε να συμμορφωθεί με δικαστική απόφαση για τη μείωση της ρύπανσης του αζώτου και να σταματήσει την παραβίαση των νόμων περί ρύπανσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία της φύσης. Εκατοντάδες αγρότες κατέβηκαν σε διαμαρτυρίες μπλοκάροντας τους αυτοκινητόδρομους. 

Για να παράγουμε ουσιαστική βελτίωση στο πραγματικό πρόβλημα εκπομπών ρύπων της γεωργίας, πρέπει επίσης να σκεφτούμε τι καλλιεργούμε - όχι μόνο πώς. Το Κέντρο Οικολογίας και Υδρολογίας δημοσίευσε μια έκθεση το 2014, η οποία διερεύνησε πόσες επιλογές τροφίμων στην Ευρώπη επηρεάζουν τις εκπομπές αζώτου, την κλιματική αλλαγή και τη χρήση γης. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το αποτύπωμα αζώτου της μέσης διατροφής θα μειωνόταν κατά 40% εάν οι άνθρωποι μείωναν κατά το ήμισυ την ποσότητα κρέατος και γαλακτοκομικών που τρώνε, λόγω των σχετικά χαμηλών «απωλειών» αζώτου από τα φυτικά τρόφιμα, όπως τα δημητριακά. 

Ο Μαρκ Σάτον, περιβαλλοντικός φυσικός και ένας από τους συντάκτες της έκθεσης, λέει ότι αισθάνεται αισιόδοξος: «Αυτό ήταν ένα θέμα όπου δεν συνέβαιναν πολλά επί 20 χρόνια και τώρα βλέπουμε πραγματικά χώρες να αρχίζουν να ασχολούνται στο υψηλότερο επίπεδο. Πρέπει να αρχίσουμε να το “αγκαλιάζουμε” αυτό».


πηγή tvxs.gr