Η δική μας κοντινή Αργεντινή
του Άρη Χατζηστεφάνου
Εδώ και πέντε χρόνια το success story της Αργεντινής παρουσιάζεται σαν οδηγός καταστροφής σε περίπτωση ακύρωσης του χρέους και εξόδου από την ευρωζώνη. Κάποιοι πείραξαν τις ημερομηνίες σε μια ιστορία που θα έπρεπε να αποτελεί υπόδειγμα για την Ελλάδα.
«Οι τραπεζικοί λογαριασμοί είναι παγωμένοι, οι πολιτικοί ηγέτες δεν ξέρουν τι να κάνουν και η οικονομική κατάρρευση παραμονεύει στη γωνία, καθώς δεκάδες νευρικοί πολίτες σχηματίζουν ουρές στις τράπεζες για να αποσύρουν μερικά χρήματα». Εξαιρετική ομολογουμένως η περιγραφή της κατάστασης από τον απεσταλμένο των New York Times στη χώρα. Μόνο που η χώρα δεν ονομαζόταν Ελλάδα αλλά Αργεντινή και το ημερολόγιο έγραφε 3 Ιανουαρίου του 2002.
Οι συγκεκριμένες εικόνες παρουσιάζονται έκτοτε σαν απόδειξη της απόλυτης καταστροφής που θα επέλθει στην Ελλάδα εάν προχωρήσει σε παύση πληρωμών και επιστρέψει σε εθνικό νόμισμα – όπως της προτείνουν δεκάδες οικονομολόγοι εδώ και τουλάχιστον πέντε χρόνια.
Το βασικότερο πρόβλημα με τις περισσότερες αναλύσεις για την Αργεντινή είναι ότι συνδέουν την οικονομική κατάρρευση με την αθέτηση πληρωμών και όχι με την προηγηθείσα λιτότητα αλλά και τη νομισματική πολιτική (σύνδεση του πέσο με το δολάριο) που είχε επιβάλει το ΔΝΤ. Η κυρίαρχη αφήγηση δηλαδή υποστηρίζει ότι η Αργεντινή κατέρρευσε επειδή δεν πλήρωσε τα χρέη της και διέκοψε τη σταθερή ισοτιμία του πέσο με το δολάριο, ενώ στην πραγματικότητα κατέρρευσε όσο ήταν συνεπής στις δανειακές υποχρεώσεις της.
Καθώς η Ελλάδα διήνυε δυο από τις πιο κρίσιμες εβδομάδες της σύγχρονης ιστορίας της, δυο κορυφαίοι οικονομολόγοι, ο νομπελίστας Πολ Κρούγκμαν και ο συν-διευθυντής του αμερικανικού ιδρύματος ερευνών CERP, Ντιν Μπέικερ, αποφάσισαν να διηγηθούν για άλλη μια φορά την ιστορία της Αργεντινής ανατρέποντας την κυρίαρχη αφήγηση. «Με τις πιθανότητες ενός Grexit να αυξάνονται», σημείωνε ο Μπέικερ, «διαβάζουμε στις εφημερίδες ότι αυτό θα αποτελέσει καταστροφή για την Ελλάδα».
Ο Ντιν Μπέικερ αναφέρεται συγκεκριμένα σε μια ανάλυση του Bloomberg που υποστήριζε ότι από το 2001 έως το 2002 το ΑΕΠ της Αργεντινής κατρακύλησε κατά 8,2%, αφήνοντας να εννοηθεί ότι αυτό οφείλεται στη διακοπή του κλειδώματος του πέσο με το δολάριο – τηρουμένων των αναλογιών στην έξοδο από την «ευρωζώνη» της Νότιας Αμερικής. Στην πραγματικότητα, εξηγούν ο Μπέικερ και ο Κρούγκμαν, αυτή η πτώση ήταν αποτέλεσμα της προηγούμενης πολιτικής ενώ η αποδέσμευση από τη σταθερή ισοτιμία ανέκοψε την ελεύθερη πτώση και σε σύντομο χρονικό διάστημα οδήγησε σε τροχιά εκρηκτικής ανόδου.
Συγκεκριμένα η επόμενη δεκαετία χαρακτηρίστηκε από ρυθμούς ανάπτυξης που έφταναν το 8% του ΑΕΠ, γεγονός που επέτρεψε στη χώρα να ανασύρει εκατομμύρια πολίτες από την απόλυτη φτώχεια. Ακόμη και οι νέες περιπέτειες που εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια από την επίθεση κερδοσκόπων αποτέλεσαν ασήμαντες αναταράξεις σε σχέση με την ανοδική πορεία που ακολούθησε η χώρα τα δέκα προηγούμενα χρόνια.
Η Αργεντινή όμως προσφέρει απαντήσεις και σε μια κριτική που ακούγεται τα τελευταία 24ωρα και στην Ελλάδα όχι από τους οπαδούς της ευρωζώνης, αλλά από όσους επιθυμούν να ντύσουν την εμμονή τους για υποταγή με ένα φιλολαϊκό, αριστερό μανδύα. Το πολιτικό προσωπικό και η ελληνική κοινωνία δεν είναι έτοιμοι να διαχειριστούν μια τέτοια ρήξη είναι το επαναλαμβανόμενο μότο. Κι όμως, όπως προκύπτει και πάλι από τα γραπτά του Ντιν Μπέικερ και του Πολ Κρούγκμαν, η Αργεντινή ήταν σε απείρως δυσχερέστερη θέση όταν αποφάσισε να αμφισβητήσει τις εντολές των δανειστών της.
Τέσσερις ηγέτες είχαν εγκαταλείψει το προεδρικό μέγαρο (κάποιοι με ελικόπτερα) σε διάστημα δυο εβδομάδων, ενώ στους δρόμους σημειώνονταν συγκρούσεις ανάμεσα σε μικροκαταθέτες που δεν μπορούσαν να ανασύρουν τις οικονομίες τους και ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας. Η παύση πληρωμών και η έξοδος από μια λεόντειο νομισματική ένωση ήταν η (δύσκολη ομολογουμένως) απάντηση σε αυτή την εικόνα ολοκληρωτικής κατάρρευσης της κοινωνίας και της οικονομίας.
Σημαίνουν μήπως όλα αυτά ότι μπορούμε να προχωρήσουμε σε ρήξη με τους δανειστές, αδιαφορώντας για την προετοιμασία της κοινωνίας και της οικονομίας; Κάθε άλλο. Οταν όμως βρίσκεσαι σε ένα φλεγόμενο πλοίο και διαθέτεις λίγα λεπτά ζωής οι πιθανότητες επιβίωσής σου εάν επιβιβαστείς σε μια σωσίβια λέμβο είναι απείρως μεγαλύτερες. Οπως σημείωσε άλλωστε και ο Πολ Κρούγκμαν σε πρόσφατη ανάλυσή του: «ο μεγαλύτερος λογαριασμός του Grexit πληρώθηκε ήδη» με τα capital controls. Είναι καιρός λοιπόν να γευτούμε και τα οφέλη – ακόμη και αν η απόφαση ληφθεί από ένα κυβερνητικό σχήμα που θα πηδά έξω από το φλεγόμενο πλοίο.
Info
Διαβάστε:
The Argentine Success Story and its Implications (www.cepr.net/)
Εκθεση του Ιδρύματος Ερευνών CERP για την ανάπτυξη της Αργεντινής μετά την αθέτηση πληρωμών και την ανάκτηση της νομισματικής κυριαρχίας.
Δείτε:
Το πείραμα της Αργεντινής (2011)
Ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου για την αποτυχία του νεοφιλελεύθερου δόγματος στην Αργεντινή.
Άρης Χατζηστεφάνου
Εφημερίδα των Συντακτών 12/07/2015
Εδώ και πέντε χρόνια το success story της Αργεντινής παρουσιάζεται σαν οδηγός καταστροφής σε περίπτωση ακύρωσης του χρέους και εξόδου από την ευρωζώνη. Κάποιοι πείραξαν τις ημερομηνίες σε μια ιστορία που θα έπρεπε να αποτελεί υπόδειγμα για την Ελλάδα.
«Οι τραπεζικοί λογαριασμοί είναι παγωμένοι, οι πολιτικοί ηγέτες δεν ξέρουν τι να κάνουν και η οικονομική κατάρρευση παραμονεύει στη γωνία, καθώς δεκάδες νευρικοί πολίτες σχηματίζουν ουρές στις τράπεζες για να αποσύρουν μερικά χρήματα». Εξαιρετική ομολογουμένως η περιγραφή της κατάστασης από τον απεσταλμένο των New York Times στη χώρα. Μόνο που η χώρα δεν ονομαζόταν Ελλάδα αλλά Αργεντινή και το ημερολόγιο έγραφε 3 Ιανουαρίου του 2002.
Οι συγκεκριμένες εικόνες παρουσιάζονται έκτοτε σαν απόδειξη της απόλυτης καταστροφής που θα επέλθει στην Ελλάδα εάν προχωρήσει σε παύση πληρωμών και επιστρέψει σε εθνικό νόμισμα – όπως της προτείνουν δεκάδες οικονομολόγοι εδώ και τουλάχιστον πέντε χρόνια.
Το βασικότερο πρόβλημα με τις περισσότερες αναλύσεις για την Αργεντινή είναι ότι συνδέουν την οικονομική κατάρρευση με την αθέτηση πληρωμών και όχι με την προηγηθείσα λιτότητα αλλά και τη νομισματική πολιτική (σύνδεση του πέσο με το δολάριο) που είχε επιβάλει το ΔΝΤ. Η κυρίαρχη αφήγηση δηλαδή υποστηρίζει ότι η Αργεντινή κατέρρευσε επειδή δεν πλήρωσε τα χρέη της και διέκοψε τη σταθερή ισοτιμία του πέσο με το δολάριο, ενώ στην πραγματικότητα κατέρρευσε όσο ήταν συνεπής στις δανειακές υποχρεώσεις της.
Καθώς η Ελλάδα διήνυε δυο από τις πιο κρίσιμες εβδομάδες της σύγχρονης ιστορίας της, δυο κορυφαίοι οικονομολόγοι, ο νομπελίστας Πολ Κρούγκμαν και ο συν-διευθυντής του αμερικανικού ιδρύματος ερευνών CERP, Ντιν Μπέικερ, αποφάσισαν να διηγηθούν για άλλη μια φορά την ιστορία της Αργεντινής ανατρέποντας την κυρίαρχη αφήγηση. «Με τις πιθανότητες ενός Grexit να αυξάνονται», σημείωνε ο Μπέικερ, «διαβάζουμε στις εφημερίδες ότι αυτό θα αποτελέσει καταστροφή για την Ελλάδα».
Ο Ντιν Μπέικερ αναφέρεται συγκεκριμένα σε μια ανάλυση του Bloomberg που υποστήριζε ότι από το 2001 έως το 2002 το ΑΕΠ της Αργεντινής κατρακύλησε κατά 8,2%, αφήνοντας να εννοηθεί ότι αυτό οφείλεται στη διακοπή του κλειδώματος του πέσο με το δολάριο – τηρουμένων των αναλογιών στην έξοδο από την «ευρωζώνη» της Νότιας Αμερικής. Στην πραγματικότητα, εξηγούν ο Μπέικερ και ο Κρούγκμαν, αυτή η πτώση ήταν αποτέλεσμα της προηγούμενης πολιτικής ενώ η αποδέσμευση από τη σταθερή ισοτιμία ανέκοψε την ελεύθερη πτώση και σε σύντομο χρονικό διάστημα οδήγησε σε τροχιά εκρηκτικής ανόδου.
Συγκεκριμένα η επόμενη δεκαετία χαρακτηρίστηκε από ρυθμούς ανάπτυξης που έφταναν το 8% του ΑΕΠ, γεγονός που επέτρεψε στη χώρα να ανασύρει εκατομμύρια πολίτες από την απόλυτη φτώχεια. Ακόμη και οι νέες περιπέτειες που εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια από την επίθεση κερδοσκόπων αποτέλεσαν ασήμαντες αναταράξεις σε σχέση με την ανοδική πορεία που ακολούθησε η χώρα τα δέκα προηγούμενα χρόνια.
Η Αργεντινή όμως προσφέρει απαντήσεις και σε μια κριτική που ακούγεται τα τελευταία 24ωρα και στην Ελλάδα όχι από τους οπαδούς της ευρωζώνης, αλλά από όσους επιθυμούν να ντύσουν την εμμονή τους για υποταγή με ένα φιλολαϊκό, αριστερό μανδύα. Το πολιτικό προσωπικό και η ελληνική κοινωνία δεν είναι έτοιμοι να διαχειριστούν μια τέτοια ρήξη είναι το επαναλαμβανόμενο μότο. Κι όμως, όπως προκύπτει και πάλι από τα γραπτά του Ντιν Μπέικερ και του Πολ Κρούγκμαν, η Αργεντινή ήταν σε απείρως δυσχερέστερη θέση όταν αποφάσισε να αμφισβητήσει τις εντολές των δανειστών της.
Τέσσερις ηγέτες είχαν εγκαταλείψει το προεδρικό μέγαρο (κάποιοι με ελικόπτερα) σε διάστημα δυο εβδομάδων, ενώ στους δρόμους σημειώνονταν συγκρούσεις ανάμεσα σε μικροκαταθέτες που δεν μπορούσαν να ανασύρουν τις οικονομίες τους και ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας. Η παύση πληρωμών και η έξοδος από μια λεόντειο νομισματική ένωση ήταν η (δύσκολη ομολογουμένως) απάντηση σε αυτή την εικόνα ολοκληρωτικής κατάρρευσης της κοινωνίας και της οικονομίας.
Σημαίνουν μήπως όλα αυτά ότι μπορούμε να προχωρήσουμε σε ρήξη με τους δανειστές, αδιαφορώντας για την προετοιμασία της κοινωνίας και της οικονομίας; Κάθε άλλο. Οταν όμως βρίσκεσαι σε ένα φλεγόμενο πλοίο και διαθέτεις λίγα λεπτά ζωής οι πιθανότητες επιβίωσής σου εάν επιβιβαστείς σε μια σωσίβια λέμβο είναι απείρως μεγαλύτερες. Οπως σημείωσε άλλωστε και ο Πολ Κρούγκμαν σε πρόσφατη ανάλυσή του: «ο μεγαλύτερος λογαριασμός του Grexit πληρώθηκε ήδη» με τα capital controls. Είναι καιρός λοιπόν να γευτούμε και τα οφέλη – ακόμη και αν η απόφαση ληφθεί από ένα κυβερνητικό σχήμα που θα πηδά έξω από το φλεγόμενο πλοίο.
Info
Διαβάστε:
The Argentine Success Story and its Implications (www.cepr.net/)
Εκθεση του Ιδρύματος Ερευνών CERP για την ανάπτυξη της Αργεντινής μετά την αθέτηση πληρωμών και την ανάκτηση της νομισματικής κυριαρχίας.
Δείτε:
Το πείραμα της Αργεντινής (2011)
Ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου για την αποτυχία του νεοφιλελεύθερου δόγματος στην Αργεντινή.
Άρης Χατζηστεφάνου
Εφημερίδα των Συντακτών 12/07/2015