Πιο περίπλοκη από έναν απλό πονοκέφαλο, η ημικρανία είναι μια εξουθενωτική νευρολογική νόσος που σχετίζεται συνήθως με μέτρια έως σοβαρή κεφαλαλγία, η οποία περιορίζει σε μεγάλο βαθμό την ικανότητα των ατόμων να πραγματοποιούν τις καθημερινές τους δραστηριότητες.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατέταξε την ημικρανία στις κορυφαίες δέκα αιτίες μακροχρόνιας ανικανότητας για άνδρες και γυναίκες, καθώς προσβάλλει πάνω από 10% του παγκόσμιου πληθυσμού. Ωστόσο, παρά τον επιπολασμό της, παραμένει ανεπαρκώς αναγνωρισμένη και θεραπευόμενη, καθότι πάνω από το 40% των πασχόντων δεν έχουν λάβει διάγνωση.

Τι προκαλεί ημικρανία;

Η ημικρανία είναι μια διαταραχή του εγκεφάλου. Το σχετιζόμενο με το γονίδιο της καλσιτονίνης πεπτίδιο (CGRP) θεωρείται ότι παίζει ρόλο στην παθολογία της ημικρανίας. To CGRP είναι ένα πεπτίδιο το οποίο δεσμεύεται στον υποδοχέα του CGRP και πιστεύεται ότι ευθύνεται για τη μετάδοση των σημάτων πόνου που οδηγούν στην ημικρανία. Διαπιστώθηκε ότι τα επίπεδα του CGRP αυξάνονται σε ανθρώπους με ημικρανία κατά την εμφάνιση των συμπτωμάτων και επιστρέφουν στο φυσιολογικό όταν υποχωρεί ο πόνος της ημικρανίας.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ημικρανίας;

Τα συμπτώματα της ημικρανίας συνήθως περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια μέτριας έως σοβαρής κεφαλαλγίας που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι σφύζουσα, εστιάζει στη μία πλευρά του κεφαλιού και συσχετίζεται με ναυτία, έμετο και ευαισθησία στο φως, τους ήχους και τις οσμές. Ορισμένοι άνθρωποι βιώνουν επίσης διαταραχές της όρασης, της αισθητικότητας και της ομιλίας (ονομάζονται «αύρα»).

Η κύρια φάση κεφαλαλγίας της ημικρανίας διαρκεί συνήθως 4-72 ώρες. Πριν από αυτή, ορισμένα άτομα εμφανίζουν προειδοποιητικά συμπτώματα της ημικρανίας, όπως κόπωση και διαταραχές του ύπνου, ώρες ή ακόμη και ημέρες πριν τα επεισόδια. Αυτό ονομάζεται «πρόδρομη φάση».

Ορισμένοι πάσχοντες μπορεί να έχουν παρατεταμένα συμπτώματα έπειτα από ένα επεισόδιο ημικρανίας, που κάποιες φορές χαρακτηρίζεται από τους ασθενείς ως «πονοκέφαλος μέθης». Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων μεταβολές της διάθεσης, ναυτία και κόπωση. Αυτό ονομάζεται «φάση ανάρρωσης».

Ποιοι είναι οι τύποι της ημικρανίας;

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι ημικρανίας που μπορούν να διαγνωστούν:

• Ημικρανία χωρίς αύρα ή αλλιώς «κλασική ημικρανία», όπου τα υποτροπιάζοντα επεισόδια κεφαλαλγίας συνοδεύονται από τα εξής τυπικά χαρακτηριστικά: μονόπλευρη εντόπιση, παλλόμενος, μέτριας έως σοβαρής έντασης πόνος που επιδεινώνεται με την φυσική δραστηριότητα και συνοδεύεται από ναυτία, έμετο και ευαισθησία στο φως και τους ήχους
• Η ημικρανία με αύρα, η οποία εμφανίζεται με τα χαρακτηριστικά της «κλασικής ημικρανίας», αλλά οι ασθενείς εμφανίζουν επίσης επαναλαμβανόμενα, μικρής διάρκειας επεισόδια σχετιζόμενα με διαταραχές της όρασης, της αισθητικότητας και της ομιλίας.

Η ημικρανία μπορεί να χαρακτηριστεί περαιτέρω από τη συχνότητα των ημερών ημικρανίας :

• • Η χρόνια ημικρανία είναι η μορφή της νόσου που προκαλεί τη μεγαλύτερη ανικανότητα. Χαρακτηρίζεται από τουλάχιστον 15 ημέρες κεφαλαλγίας τον μήνα, εκ των οποίων οκτώ ή περισσότερες έχουν χαρακτηριστικά ημικρανίας, για διάστημα μεγαλύτερο των τριών μηνών.
• • Η επεισοδιακή ημικρανία χαρακτηρίζεται από έως 14 ημέρες με ημικρανία κάθε μήνα.

Με ποιον τρόπο γίνεται η διάγνωση της ημικρανίας;

Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη εξέταση για την οριστική διάγνωση της ημικρανίας. Η διάγνωση βασίζεται στην αξιολόγηση του ιατρικού ιστορικού του ασθενούς και τον αποκλεισμό άλλων μορφών κεφαλαλγίας.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις της ημικρανίας;

Το φορτίο της ημικρανίας είναι ένα από τα μεγαλύτερα σε όλες τις νευρολογικές διαταραχές. Έχει ως αποτέλεσμα σημαντικό προσωπικό φορτίο , μειωμένη ποιότητα ζωής και επιβάρυνση του ατόμου και της κοινωνίας λόγω της απώλειας παραγωγικότητας^{. .}  Κάθε χρόνο, περίπου 20% των ανδρών και 30% των γυναικών αναφέρουν ότι χάνουν 10% των εργάσιμων ημερών τους λόγω της νόσου.

Μελέτες έχουν δείξει επίσης ότι η ημικρανία επηρεάζει αρνητικά τις οικογενειακές σχέσεις και δραστηριότητες, με αποτέλεσμα π.χ. ακύρωση διακοπών και μειωμένο χρόνο με τους συντρόφους και τα παιδιά. Μάλιστα, 45% των ατόμων ανέφεραν ότι έχασαν κοινωνικές δραστηριότητες και δραστηριότητες αναψυχής λόγω της ημικρανίας.

Με ποιον τρόπο αντιμετωπίζεται η ημικρανία;

Περίπου τα μισά από τα άτομα που πάσχουν από ημικρανία λαμβάνουν μόνα τους αγωγή με μη συνταγογραφούμενα αναλγητικά φάρμακα. Στην πλειονότητά τους, οι άμεσα διαθέσιμες θεραπείες για την ημικρανία, συνταγογραφούμενες ή μη, έχουν ως στόχο την καταπράυνση των συμπτωμάτων, όταν έχουν ήδη ξεκινήσει.

Οι προφυλακτικές  (ή προληπτικές ) θεραπείες μειώνουν ενδεχομένως τον αριθμό επεισοδίων ημικρανίας κάθε μήνα, ωστόσο μόνο 10% περίπου των ατόμων που πάσχουν από ημικρανία λαμβάνουν προφυλακτική θεραπεία.
Γενικά, οι τρέχουσες προφυλακτικές θεραπείες αναπτύχθηκαν αρχικά για άλλες νόσους, όπως η επιληψία και οι καρδιακές παθήσεις και σχετίζονται εν γένει με χαμηλή αποτελεσματικότητα και ανεκτικότητα, κάτι που οδηγεί πολλούς ανθρώπους στο να διακόψουν τη θεραπεία. Παραμένει επιτακτική η ανάγκη για νέες προφυλακτικές θεραπείες της ημικρανίας.