Τα κατασκευασμένα κριτήρια που χρησιμοποιούν, πολλά χρόνια τώρα, οι μηχανισμοί του κράτους και της Ε.Ε. για τη στατιστική καταγραφή της ανεργίας, μαζί με τις θέσεις μερικής απασχόλησης κυρίως μέσω των προγραμμάτων ΕΣΠΑ-ΟΑΕΔ (5μηνα, voucher, ωφελούμενοι, «επιταγή εισόδου στην αγορά εργασίας» κ.λπ.) και τις διακυμάνσεις στην απασχόληση, εξαιτίας κυρίως της εποχικότητας που παρουσιάζουν ορισμένοι κλάδοι, όπως ο τουρισμός, δίνουν την ευκαιρία στην κυβέρνηση να δημιουργήσει εντυπώσεις για την αποτελεσματικότητα τάχα της πολιτικής της στην αύξηση της απασχόλησης.

Ωστόσο, η πραγματικότητα στην αγορά εργασίας και τα «υπόγεια ρεύματα» που έχουν διαμορφωθεί, αποτυπώνεται ανάγλυφα, στα τελευταία στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία από το σύστημα «Εργάνη», το 13μηνο Γενάρης 2015 - Γενάρης 2016, από τις νέες συμβάσεις μισθωτής εργασίας που έγιναν, η πλειονότητά τους ήταν θέσεις «ευελιξίας». 

Συγκεκριμένα, μόνο το 44,62% ήταν θέσεις πλήρους απασχόλησης, το 37,54% ήταν μερικής απασχόλησης και το 17,84% ήταν θέσεις εκ περιτροπής εργασίας.

Η κατάσταση αυτή φαίνεται να έχει παγιωθεί καθώς, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας για τον Ιούλιο του 2016, η επικράτηση των προσλήψεων με ελαστική και υποαμειβόμενη απασχόληση, κυρίως νέων έως 29 ετών, από τις 201.793 προσλήψεις, το 54,16% αφορούσε θέσεις μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης.

Παράλληλα, την ίδια περίοδο που επικρατούν οι ευέλικτες μορφές εργασίας με χαμηλές αμοιβές, οι επιχειρήσεις απολύουν μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους για να προσλάβουν μικρότερους και κατά κύριο λόγο φθηνότερους.

Συγκεκριμένα, τον φετινό Ιούλιο αποχώρησαν από τη μισθωτή απασχόληση, είτε (κατά κύριο λόγο) γιατί απολύθηκαν, είτε γιατί έληξαν οι συμβάσεις τους, είτε γιατί οδηγήθηκαν σε οικειοθελή αποχώρηση, 182.512 άτομα, με αποτέλεσμα το συνολικό ισοζύγιο προσλήψεων-απολύσεων να προκύψει θετικό κατά 19.281 θέσεις εργασίας.

Σύμφωνα με το Eurofound (οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος ιδρύθηκε το 1975 και ασχολείται κυρίως με μελέτες των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας) «οι συμβάσεις προσωρινής απασχόλησης προσφέρουν στις επιχειρήσεις το πλεονέκτημα του χαμηλότερου κόστους», καθώς «όταν μια προσωρινή σύμβαση δεν ανανεωθεί, το κόστος είναι πρακτικά μηδενικό, ενώ οι συμβάσεις εργασίας αορίστου χρόνου συνήθως έχουν σημαντικό κόστος λόγω της αποζημίωσης απόλυσης».

Μισή δουλειά, μισή ζωή

«Η Ε.Ε. δεν καθορίζει δικαίωμα σε μόνιμες συμβάσεις». 

Αυτό απάντησε κυνικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ερώτηση για τους εργαζόμενους στα «πεντάμηνα», που αναδείκνυε τις απαράδεκτες συνθήκες εργασίας, τα προβλήματά τους και το δικαίωμα σε μόνιμη και σταθερή δουλειά.

Την τελευταία εξαετία νομιμοποιήθηκαν και γενικεύθηκαν, μέσα από το μνημονιακό νομοθετικό οπλοστάσιο, οι μορφές ευέλικτης, ανειδίκευτης και ανασφάλιστης εργασίας, οι οποίες υλοποιούνται μέσω δήθεν πρακτικής εκπαίδευσης ή μαθητείας. 

Τα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας στο Δημόσιο, τα voucher στον ιδιωτικό τομέα, ήρθαν να ανακυκλώσουν την ανεργία υποκαθιστώντας ουσιαστικά τα επιδόματα, αλλά και τις παλαιές παροχές ενός υπό κατάρρευση κοινωνικού κράτους. 

Παράλληλα, διευκολύνθηκαν τα καθεστώτα υπενοικίασης-δανεισμού-εργολαβικής παραχώρησης, ενώ η περιστασιακή και προσωρινού χαρακτήρα απασχόληση αποτελεί κανόνα για τα πιο παραγωγικά τμήματα του νεολαιίστικου δυναμικού.

Από τις «μίνι-δουλειές» στη Γερμανία, τα «συμβόλαια μηδενικών ωρών» στη Βρετανία ή τις λεγόμενες «εφημερίες» (on-call θέσεις, όπου κάποιος καλείται σε δουλειά μόνο όταν υπάρχει ανάγκη) στην Ολλανδία, οι νέοι σε όλη την Ευρώπη είναι αυτοί που χτυπιούνται περισσότερο από την επισφάλεια, εγκλωβισμένοι σε έναν κυκεώνα ελαστικής απασχόλησης, ανασφάλιστης εργασίας, φθηνών απολύσεων, αλλά και διαφοροποιημένων μισθών.

Η τάση μείωσης των μισθών και η επέκταση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης στην αγορά εργασίας κάνουν ακόμα πιο επώδυνες για τους μελλοντικούς συνταξιούχους τις ανατροπές που γίνονται κάθε λίγο στο Ασφαλιστικό.

Και είναι φανερό ότι αν η μείωση των μισθών και η αύξηση της ευελιξίας οδηγούν μεγάλα τμήματα νέων να κατατάσσονται σήμερα στους φτωχούς, παρά το γεγονός ότι έχουν εργασία, αυτό σημαίνει ότι με τις νέες «προβλέψεις» του ασφαλιστικού, εκατοντάδες χιλιάδες, όταν τελειώνουν τον εργασιακό τους βίο, θα κατατάσσονται στους εξαθλιωμένους.

Προγράμματα καταπολέμησης της... εργασίας!

«Ντρέπομαι! Στο σχολείο μας ήρθε προχτές μια κοπελιά κοινωνική λειτουργός. Όχι, δεν ήρθε ως εργαζόμενη αλλά ως ωφελούμενη! Δουλεύει για 427 ευρώ, 8.00-4.00, μόλις απολυθεί δεν δικαιούται επίδομα ανεργίας, γιατί, είπαμε, δεν είναι εργαζόμενη, αλλά ωφελούμενη.

»Δεν δικαιούται άδειες, δώρα, αναρρωτικές, θα απολυθεί σε 5 μήνες και δεν δικαιούται να ξανακάνει τα χαρτιά της για αυτό το πρόγραμμα».

Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στη δασκάλα κ. Ντίνα Ρέππα, πρόεδρο του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Π.Ε. «Αριστοτέλη», και περιγράφουν μια νέα πραγματικότητα τόσο στα σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όσο και σε ολόκληρο τον δημόσιο τομέα.

Προγράμματα ΟΑΕΔ, «επιταγές εισόδου» ή «voucher»  και «κοινωφελής εργασία» προσφέρουν ολιγόμηνη απασχόληση, με αντάλλαγμα εργασία χωρίς κανένα δικαίωμα, μισθούς κάτω από 500 ευρώ και μηδενικό κόστος για τον εργοδότη. 

Ένα σύγχρονο σκλαβοπάζαρο, με θύματα τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας, που επιδιώκει να εμπεδώσει σταδιακά την ολοκληρωτική αποσύνθεση των εργασιακών σχέσεων.

Άμεσα ωφελούμενοι, για αρχή, ήταν οι επιχειρηματίες του ιδιωτικού τομέα που προσλάμβαναν αθρόα, αφού πρώτα έκαναν εκκαθαρίσεις, απολύοντας και οδηγώντας σε «εθελούσια» έξοδο, τους «καλά» αμειβόμενους υπαλλήλους. 

Στη συνέχεια, οι «προσλήψεις» με αυτά τα χαρακτηριστικά, επεκτάθηκαν σε όλους τους τομείς του κράτους. 

Σε δήμους, υπηρεσίες μέχρι και στην εκπαίδευση, έκαναν την εμφάνισή τους εργαζόμενοι 5μηνης απασχόλησης μετατρέποντας το πολυπόθητο ΕΣΠΑ, σε πολιορκητικό κριό για την αντικατάσταση της μονιμότητας με την απόλυτη ευελιξία.

Θυμίζουμε, ότι 50.000 «ωφελούμενοι» προσλήφθηκαν πριν από λίγα χρόνια σε εφαρμογή διάταξης του Νόμου 4152/2013 (ΦΕΚ  107/9-5-2013), με τον οποίο νομοθετήθηκε η νέα μείωση στην πράξη του κατώτερου μισθού, χάρη στην τροπολογία που κατέθεσε τελευταία στιγμή το ΠΑΣΟΚ. 

Η διάταξη (υποπαράγραφος ΙΔ.1,) προέβλεπε ολιγόμηνη πρόσληψη ανέργων σε ΟΤΑ, περιφέρειες ή άλλες υπηρεσίες όπως σχολεία και νοσοκομεία.

Η χρηματοδότηση των προγραμμάτων αυτών είναι από το ΕΣΠΑ.

«Ωφελούμενοι» αντί εργαζομένων

Εισάγεται επισήμως ο όρος «ωφελούμενοι» και όχι εργαζόμενοι.

Οι ωφελούμενοι λοιπόν, «κατά παρέκκλιση της ισχύουσας νομοθεσίας», έχουν καθαρές ανώτατες αμοιβές «όχι μεγαλύτερες» από 490 ευρώ ή 19,6 ευρώ καθαρά την ημέρα όσοι είναι άνω των 25 ετών και 427 ευρώ μηνιαία ή 17 ευρώ την ημέρα για όσους είναι κάτω των 25 ετών.

Για όποιον έχει μάτια να δει και την τιμιότητα να πιστέψει στα μάτια του, τα ΕΣΠΑ και τα προγράμματα της Ε.Ε. («Πρωτοβουλία για την ανεργία των νέων», «Εγγύηση για τη νεολαία», «Συμμαχία για τη μαθητεία» κ.λπ.), που προωθούνται δήθεν για την καταπολέμηση της ανεργίας, πέρα από το γεγονός ότι απαλλάσσουν εργοδότες και κράτος από οποιοδήποτε κόστος, οικοδομούν κομμάτι κομμάτι το νέο μοντέλο εργαζομένου, της ελαστικής και υποαμειβόμενης απασχόλησης, η οποία θα εναλλάσσεται με περιόδους ανεργίας. 

Στόχοι; Η αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων και η αποσυγκρότηση της τάξης των εργαζομένων.