Αλέξης Λιοσάτος 

Το λαϊκό κίνημα στη Γαλλία που ξέσπασε με αφορμή την αντεργατική μεταρρύθμιση της Ελ Κομρί, αντέχει, περνώντας μάλιστα από δύσκολες εξετάσεις: τις διακοπές του Πάσχα.

Με κλειστά σχολεία και σχολές, η νεολαία συνέχισε να αποτελεί πόλο ριζοσπαστικοποίησης της κοινωνίας, καλώντας τη να σταθεί « Nuit Debout» (=όρθια τη νύχτα).
Οι καταλήψεις πλατειών σε περισσότερες από 60 πόλεις συνεχίζονται καθημερινά από τις 31 Μάρτη, όπως και οι καταλήψεις σχολείων και οι οδομαχίες με την αστυνομία του Ολάντ.

Η γαλλική πολιτική σκηνή βρίσκεται σε μια φάση «μπρα ντε φερ». Το κίνημα των πλατειών έχει αδυναμίες, υποχρεωτικά μαθαίνει πολλά πράγματα «επιτόπου», στερείται πολιτικής πρότασης, καλείται δίχως τεχνογνωσία να αντιμετωπίσει το ζήτημα των γραφειοκρατικών ηγεσιών και έχει απέναντί του σύσσωμο και πανίσχυρο τον αστικό συρφετό.
Σοσιαλδημοκρατία, Δεξιά και Ακροδεξιά με τη συμπαιγνία των ΜΜΕ συγκροτούν ένα μαύρο μέτωπο που απαιτεί την εκκένωση των πλατειών, επενδύει στον κοινωνικό αυτοματισμό, συκοφαντεί τις κατειλημμένες πλατείες ως «πηγή βίας και ανομίας». Η αστυνομική βία γίνεται όλο και πιο κτηνώδης, τα ΜΑΤ χτυπάνε αδιακρίτως νέους και ηλικιωμένους, ασφαλίτες παρεισφρέουν στις διαδηλώσεις και συλλαμβάνουν δεκάδες. Γάλλοι αγωνιστές χαρακτηριστικά μας μετέφεραν την εμπειρία τους με τη φράση «τέτοιο ξύλο δεν τρώγαμε ούτε από το Σαρκοζί».

Κι όμως, η πολιτική κρίση βαθαίνει. Ο Ολάντ έχει δημοτικότητα που τείνει σε μονοψήφιο νούμερο, έχει απέναντί του μεγάλο τμήμα του κόμματός του και δυσκολεύεται να το ελέγξει. Προχωρεί σε φραστικές παραχωρήσεις και καλεί σε προσχηματικό διάλογο, επιδιώκοντας να περιορίσει τις αντιδράσεις. Κινδυνεύει να έχει κρίσιμες απώλειες κατά την ψήφιση της αντεργατικής μεταρρύθμισης και γι’ αυτό τρενάρει την κοινοβουλευτική διαδικασία ψήφισης, που πλέον δείχνει να μετατοπίζεται για αρχές Ιουνίου, σε μια προσπάθεια να παρουσιάσει η αντίσταση σημάδια κόπωσης. Η Δεξιά και το ακροδεξιό κόμμα Λε Πεν επίσης ταλανίζονται από εσωτερικές διαιρέσεις και διαμάχες, που έχουν έρθει στην επιφάνεια μετά το ξέσπασμα του κινήματος.

Αυτή η εικόνα για την ώρα «πείθει» τον κόσμο ότι αξίζει να πολεμήσει, ότι υπάρχουν πιθανότητες νίκης. Δίνει χρόνο στα κέντρα αγώνα στις πλατείες να οργανωθούν καλύτερα. Η δύναμη των πλατειών γίνεται ακόμα μεγαλύτερη από το γεγονός ότι σπάει στην πράξη η τρομοκρατία του στρατιωτικού νόμου, δημιουργώντας μια απελευθερωτική αίσθηση ανάκτησης της δημοκρατίας από τα κάτω.

Οι δυνατότητες νίκης είναι εδώ

Η κατάσταση δεν ενδείκνυται για αισιοδοξία δίχως μέτρο. Η κυρίαρχη τάξη, που αρχικά αιφνιδιάστηκε, σήμερα αναδιοργανώνεται, αναζητώντας όλο και αντιδραστικότερη φυγή προς τα εμπρός. Ωστόσο ο «κάμπος είναι ξερός», και μπορεί ανά πάσα στιγμή να πάρει φωτιά.

Την περασμένη χρονιά η εργατολαϊκή μαχητικότητα ανέβηκε σημαντικά, σημειώνοντας νίκες και εκφραζόμενη ποικιλοτρόπως. Οι εργάτες της Air France, που λιντσάρισαν το φθινόπωρο το διευθυντή τους μετά την ανακοίνωση ομαδικών απολύσεων, έγιναν εξαιρετικά δημοφιλείς. Η καμπάνια υπέρ των συνδικαλιστών της Goodyear, που καταδικάστηκαν σε φυλάκιση, γνώρισε πολύ μεγάλη απήχηση. Οι διαδηλώσεις ενάντια στην κλιματική αλλαγή στη Διεθνή Διάσκεψη COP 21 (αμέσως μετά την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης), το κίνημα αλληλεγγύης στους πρόσφυγες και οι κινητοποιήσεις των ίδιων των προσφύγων, η κατάληψη της έκτασης που προοριζόταν για κατασκευή αεροδρομίου στη Νάντη, οι κινητοποιήσεις ταξιτζήδων και αγροτών, η απεργία διαρκείας των ταχυδρομικών που προηγήθηκαν, καταδεικνύουν ότι το κίνημα των πλατειών έχει βαθιές ρίζες.

Σήμερα, πάνω από το 70% του κόσμου επιμένει να ανατραπεί η αντεργατική μεταρρύθμιση, αλληλέγγυοι φέρνουν τρόφιμα, κουβέρτες και είδη πρώτης ανάγκης στους νέους και τις νέες των πλατειών δίνοντάς τους κουράγιο. Αυτή η γιγάντια λαϊκή συμπαράσταση και η εξόφθαλμη πολιτική κρίση είναι ο ένας βασικός λόγος που οι πλατείες αντέχουν. Ο άλλος είναι η βαθιά ταξική «μνήμη» και διεθνιστική αυτοσυνείδηση του κινήματος. Ξεκίνησε με αναφορές στο Μάη του ’68 ή στη νίκη κατά του CPE πριν από 10 χρόνια, για να συνεχίσει βλέποντας τον εαυτό του ως συνέχεια της Αραβικής Άνοιξης και των Αγανακτισμένων στην Ισπανία και τις ΗΠΑ. Με αυτή την αντίληψη, καλούν και σε διεθνοποίηση του αγώνα τους.

Η αστυνομία διαλύει κάθε πρωί στην πλατεία Δημοκρατίας του Παρισιού τις δομές των «άγρυπνων». Καθημερινά χιλιάδες «άγρυπνοι» τις ξαναστήνουν. Έχουν στηθεί γέφυρες με αγώνες των μαθητών, των φοιτητών, των ταχυδρόμων. Το νέο κίνημα ενώνεται με διαδηλώσεις προσφύγων, τους προστατεύει από επιχειρήσεις-σκούπα της αστυνομίας. Σε μια τέτοια απόπειρα περιφρούρησης των προσφύγων προέκυψε και δεύτερη κατάληψη στη στάση μετρό «Στάλινγκραντ». Η πλατεία εκδίδει δελτία Τύπου που διανέμονται στους χώρους δουλειάς -υποστηρίζει τους ελαστικά εργαζόμενους μουσικούς και ηθοποιούς και τους αστέγους. Διαδηλώνει για την απελευθέρωση συλληφθέντων, γιουχάρει τον Βαλς όπου εμφανίζεται, διαλύει τα κιγκλιδώματα που τοποθετήθηκαν σε πλατείες αυτές τις μέρες για να μην επιτρέπουν την εγκατάσταση προσφύγων. Μια εργαζόμενη ταμίας σε σούπερ μάρκετ κάλεσε ανθρώπους της κατάληψης στον εργασιακό της χώρο για να πείσει τους συναδέλφους της να φτιάξουν σωματείο. Άλλη όμορφη εικόνα είναι οι 30 καταληψίες που πήγαν να χαιρετίσουν τον αγώνα των σιδηροδρομικών και να τους καλέσουν σε κοινή διαδήλωση. Στις 23/4 πραγματοποιήθηκε νέα συγκέντρωση ενάντια στον γαλλικό ΣΕΒ.

Το κίνημα απορρίπτει τα κόμματα του κατεστημένου, στα οποία πολλοί συμπεριλαμβάνουν και τμήμα της Αριστεράς, αλλά όχι την πολιτική γενικώς. Ο μαρξιστής ακαδημαϊκός Ερίκ Τουσέν, διάσημος για τον αγώνα του για τη διαγραφή παράνομων και επαχθών χρεών σε διάφορες χώρες, ή ο αριστερός οικονομολόγος Φρεντερίκ Λορντόν γίνονται δεκτοί με ενθουσιασμό από το «NuitDebout», ενώ οι συστημικοί πολιτικοί και διανοούμενοι, συμπεριλαμβανομένων και των ακροδεξιών, γιουχάρονται. Υπάρχει πλατιά η αίσθηση ότι οι πλατείες «ανήκουν» με την ευρεία έννοια στην Αριστερά, σημαντικό κρατούμενο για τις πολιτικές εξελίξεις.

Προβλήματα και ευκαιρίες

Οι περισσότερες συνδικαλιστικές ηγεσίες είναι απρόθυμες να στηρίξουν σοβαρά τον αγώνα και να δώσουν τη χαριστική βολή στον Ολάντ. Το απεργιακό ραντεβού στις 28/4 άφησε ένα μεγάλο μεσοδιάστημα χωρίς απεργία και έδωσε χρόνο στην κυβέρνηση. Το φοιτητικό συνδικάτο UNEF καλωσόρισε κάποιες υποχωρήσεις της κυβέρνησης, που για παράδειγμα ανακοίνωσε κονδύλια για την επιδότηση νέων πτυχιούχων και φοιτητών. Η Αριστερά επίσης βαρύνεται με σοβαρά λάθη που την έχουν αποξενώσει από τα ριζοσπαστικά ακροατήρια. Οι βουλευτές του ΚΚ Γαλλίας ψήφισαν το στρατιωτικό νόμο το Νοέμβρη, ενώ τον προηγούμενο μήνα και σε αυτό το σκηνικό, η ηγεσία του ΚΚ επέλεξε να ανοίξει τη συζήτηση για το ενδεχόμενο κοινής υποψηφιότητας με τους Σοσιαλιστές στις προεδρικές εκλογές του επόμενου χρόνου!

Από την άλλη, οι καταλήψεις πλατειών και η μαχητικότητα της νεολαίας πιέζουν τα συνδικάτα να συρθούν σε κινητοποιήσεις, δίνουν το χρόνο να ενωθεί με το εργοστάσιο και τη γειτονιά, να οργανωθούν εστίες αντίστασης στους χώρους, δίνεται περιθώριο ανασυγκρότησης και αντεπίθεσης της Αριστεράς.

Όσο οι πλατείες αντέχουν, όλα είναι πιθανά. Όλο και μεγαλύτερα τμήματα της νεολαίας, και όχι μόνο, περνάνε μέσα από το πολιτικό εργαστήριο του κινήματος, βαθαίνουν τους προβληματισμούς τους, μαθαίνουν να γενικεύουν. Η προσπάθεια σύνδεσης με άλλους αγωνιζόμενους κλάδους για να αποκτήσει το κίνημα νέα «κιλά», ο συνδυασμός των «οραματικών» στοιχείων που απασχολούν τις συζητήσεις στις πλατείες με την προσήλωση στον συγκεκριμένο στόχο της απόσυρσης του νόμου Ελ Κομρί και της σύνδεσης με το οργανωμένο εργατικό κίνημα, απασχολεί όλο και περισσότερους φοιτητές, μαθητές, εργαζόμενους νέους και νέες.

Είναι φανερό ότι ο κρίσιμος κρίκος που λείπει είναι η γενική απεργία. Η απεργία στις 28 Απρίλη (όπως και οι κινητοποιήσεις για την Πρωτομαγιά που ακολουθούν) δείχνει να αναπτύσσει μεγάλη δυναμική και μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο κλιμάκωσης. Σκαλοπάτι για την 28/4 αποτελεί επίσης η 26/4, μέρα απεργίας σιδηροδρομικών που βρίσκονται σε κινητοποιήσεις διαρκείας.

Το στοίχημα παραμένει να απλωθεί πολιτικά και κοινωνικά το κίνημα πριν εξαντληθεί αυτή η σπουδαία δυναμική.
Μεγάλο τμήμα της νέας ριζοσπαστικοποίησης στη Γαλλία διαισθητικά βλέπει σε αυτό το αυθόρμητο ξέσπασμα τη μόνη ελπίδα για κοινωνική ανατροπή και τη μαμή που θα ξεγεννήσει την πολιτική εναλλακτική. Κι έτσι είναι.

Αναμένουμε με ενδιαφέρον την εξέλιξη των επόμενων εβδομάδων. Αν η μισή μας καρδιά βρίσκεται εδώ πέρα, η άλλη μισή χτυπά στις γαλλικές πλατείες