Σπύρος Αντωνίου
 
Η επιχειρούμενη αντιδραστική μεταρρύθμιση στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, βγαλμένη από τα εγχειρίδια του θατσερισμού, περιλαμβάνει σοβαρά πλήγματα στα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα όλων μας.


Το έκτρωμα Κατρούγκαλου (που μάλλον αναπόφευκτα θα γίνει σκληρότερο στην τελική του εκδοχή – όπως προκύπτει από τις συζητήσεις στο Νταβός, οι δανειστές ασκούν ισχυρές πιέσεις για μεγαλύτερες περικοπές κύριων συντάξεων, μικρότερο ποσοστό αναπλήρωσης, εισοδηματικά κριτήρια στη βασική σύνταξη κλπ.), δεν αφήνει ανέγγιχτη καμία κατηγορία ασφαλισμένου ή μελλοντικού εργαζόμενου. Δικαιώνει τα οράματα του Σπράου, του Γιαννίτση και κάθε αφηνιασμένου νεοφιλελεύθερου, ενώ μονιμοποιεί τις διατάξεις του περίφημου νόμου Λοβέρδου-Κουτρουμάνη και όλων των προηγούμενων αντιασφαλιστικών διατάξεων. 

Η κυβέρνηση, ωστόσο, ύστερα από την «ιδρυτική πράξη» της μετατροπής του ΟΧΙ σε ΝΑΙ, έχει ξεπεράσει ακόμη και την παλιά «άλγεβρα του παραδόξου» του Μητσοτάκη (ποιος θυμάται το 0 + 0 = 14% αύξηση στους μισθούς;), έχει κάνει την εξαπάτηση… επιστήμη και προσπαθεί να δημιουργήσει τη μέγιστη δυνατή σύγχυση όσον αφορά τις πραγματικές συνέπειες του Ασφαλιστικού που προωθεί για ψήφιση. Είναι πλέον απαραίτητο να κωδικοποιήσουμε τις συνέπειες του τερατουργήματος Κατρούγκαλου, αλλά και τις απαντήσεις της Ριζοσπαστικής Αριστεράς.

Επικοινωνιακή χυδαιότητα

Οι διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης για «προστασία των συντάξεων», θυμίζουν τις ανάλογες διαβεβαιώσεις για την «προστασία της πρώτης κατοικίας». Η υποτιθέμενη «αριστερή» κυβέρνηση έχει ξεπεράσει τα όρια επικοινωνιακής χυδαιότητας. Υπουργοί και στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ έχουν φτάσει στο σημείο να κάνουν λόγο για πολιτική «ταξικής μεροληψίας» υπέρ του κόσμου της εργασίας. Προσπαθούν προφανώς να αποκρύψουν ότι διευθύνουν ακόμα έναν γύρο μνημονιακής επίθεσης, ενάντια σε όσους ζουν από τη δουλειά τους, «ελαφρύνοντας» ταυτόχρονα τους εργοδότες από το αποκαλούμενο «μη μισθολογικό κόστος».

Είναι σαφές ότι πλέον δε μιλάμε για ορισμένες επιμέρους παρεμβάσεις, αλλά για υλοποίηση μιας στρατηγικής επιδίωξης του κεφαλαίου: τη μετατροπή του ασφαλιστικού συστήματος από αλληλέγγυο-αναδιανεμητικό, σε ανταποδοτικό (και μεσοπρόθεσμα σε κεφαλαιοποιητικό).

Η κοινωνική ασφάλιση από εργατική κατάκτηση και υποχρέωση του κράτους, γίνεται υπόθεση ατομικών εισφορών, όσων καταφέρουν να επιβιώσουν στις σημερινές συνθήκες απόλυτης εργοδοτικής αυθαιρεσίας και εκρηκτικής ανεργίας. Η σύνδεση της σύνταξης με τους δείκτες της «ανάπτυξης», τους χαμηλούς μισθούς και τα υπόλοιπα «εργαλεία» εργασιακής εκμετάλλευσης, εγγυάται μόνο τα ψιχία φιλανθρωπίας της βασικής σύνταξης, ανοίγοντας το δρόμο για την επέλαση των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών.

Συνοψίζοντας τις συνέπειες του τερατουργήματος Κατρούγκαλου

Με το μνημόνιο Τσίπρα, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεσμεύθηκε  να περικόψει 2,25 δισ. ευρώ από τις δαπάνες για το Ασφαλιστικό τη διετία 2015-2016, ώστε να «εξοικονομηθούν» χρήματα που θα χρησιμοποιηθούν -και αυτά- για την αποπληρωμή του κρατικού χρέους. Για να τιμήσει την υπογραφή της, αλλά και για να βάλει πλάτη στην κερδοφορία των καπιταλιστών (εκείνων που διαχρονικά λεηλάτησαν τα αποθεματικά των Ταμείων, με τη συνεργία του κράτους), οι νεομνημονιακοί κυβερνώντες προτείνουν:

• -Μειώσεις στις κύριες συντάξεις 15-30%, για όσους βγουν στη σύνταξη από 1/1/16, εξαιτίας του νέου τρόπου υπολογισμού, ο οποίος θα πλήξει και τους σημερινούς συνταξιούχους. Και αυτό γιατί τα ποσοστά αναπλήρωσης στην κυβερνητική πρόταση «γκρεμίζονται» στο 38,68% για τα 35 χρόνια ασφάλισης, όταν στο ισχύον σύστημα έφταναν το 70%. Επιπλέον, αυτά τα ποσοστά θα υπολογίζονται με βάση το μέσο μισθό ολόκληρου του εργασιακού βίου και όχι της τελευταίας πενταετίας, όπως συνέβαινε. Μέχρι το 2018 οι όποιες απώλειες θα καλύπτονται από το κράτος με το τρικ της «προσωπικής διαφοράς», αλλά μετά την τριετία το τσεκούρι «επανυπολογισμού» θα πέσει κανονικά στις ήδη μειωμένες συντάξεις (περίπου 40% από το 2010).
  
  

• -Το ΕΚΑΣ, το εφάπαξ και οι επικουρικές συντάξεις, συρρικνώνονται και οδηγούνται σταδιακά στην κατάργηση. Η περίφημη «ρήτρα μηδενικού ελλείμματος» για τα επικουρικά ταμεία μετονομάζεται σε «κανόνα βιωσιμότητας» και το κράτος δεν εγγυάται την καταβολή των αντίστοιχων συντάξεων. Με πρόσχημα τη διατήρηση της ικανότητας να καταβάλλονται, προβλέπεται νέα αύξηση εισφορών (μετά την κράτηση 6% και 2% στις κύριες το καλοκαίρι). Οι «ταλαίπωροι» εργοδότες, που είδαν τις εισφορές τους να μειώνονται κατά 3,9% στα χρόνια του μνημονίου, θα «συμβάλουν» στην έλλειψη πόρων αποδεχόμενοι τη «βαριά θυσία» της αύξηση εισφορών κατά… 1%!
  
  

• -Σύνταξη για όλους στα 67 με 15 έτη ασφάλισης (4.500 ένσημα) ή στα 62 με 40 χρόνια δουλειάς. Άπιαστο όνειρο για πολλούς σημερινούς νέους δηλαδή, που έτσι και αλλιώς σε μεγάλο βαθμό αγνοούν τι σημαίνει δουλειά με ασφάλιση, υγειονομική περίθαλψη και κινούνται μεταξύ ανεργίας και ανασφάλιστης ή κακοπληρωμένης εργασίας. Με τα χαμηλά ποσοστά αναπλήρωσης (π.χ. 12% για συντάξιμο μισθό 1.000 ευρώ στη 15ετία=120 ευρώ) θα προκύπτουν συντάξεις πείνας. Από 1/7/15, άλλωστε, ισχύει 10% ετήσια ποινή-μείωση της σύνταξης για όσους/ες συνταξιοδοτούνται πρόωρα και η αύξηση στα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης έως και 17 χρόνια. 
  
  

• -Έτσι, δημιουργείται ένα σοσιαλφιλελεύθερο «δίχτυ προστασίας», όπου αντί για σύνταξη, όποιος/α δεν καταφέρει να συμπληρώσει τις προϋποθέσεις, θα λαμβάνει ένα επίδομα 360 ευρώ. Οι υπόλοιποι θα προσθέτουν στην ανταποδοτική σύνταξη, τη λεγόμενη «εθνική σύνταξη» (384 ευρώ), που είναι εξαιρετικά πιθανό να δίνεται (πέρα από τα αναγκαία έτη ασφάλισης ή το 80% ποσοστό αναπηρίας) και με εισοδηματικά κριτήρια (όπως ξαναζητούν επίμονα οι δανειστές).
  
  

• -Δημιουργία ενός Υπερταμείου (ΕΦΚΑ), που πέρα από το λειτουργικό χάος και την ανυπαρξία σοβαρού χρόνου μετάβασης σε μια τέτοια δομική αλλαγή, θα ισοπεδώσει προς τα κάτω δικαιώματα και παροχές. Θα «εξαλείψει τις αδικίες» με εξίσωση προς τα… πολύ κάτω.
  
  

• -Εξοντωτικές εισφορές σε ελεύθερους επαγγελματίες, επιστήμονες και αγρότες. Σε συνδυασμό με τις αυξημένες φορολογικές κλίμακες, οι «μπλοκάκηδες» οδηγούνται σε αφανισμό. Από το 2017 οι εισφορές των αυτοαπασχολούμενων διαμορφώνονται στο 38,45% επί του φορολογητέου εισοδήματος (κύρια σύνταξη 20%, εφάπαξ 4%, επικουρική 7,5%, υγεία 6,95%). Κατά ομολογία του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης Β. Αποστόλου, προβλέπεται σταδιακή αύξηση των ετήσιων ασφάλιστρων κατά 63% (από 946 ευρώ σήμερα, στα 1.544 ευρώ το 2019) για το 88% των αγροτών.
  
  

Αν λοιπόν η επιδίωξη της κυρίαρχης τάξης και των μνημονιακών πολιτικών δυνάμεων είναι το ξήλωμα της δημόσιας ασφάλισης και ο μετασχηματισμός ενός κοινωνικού αγαθού σε προϊόν στοιχειώδους «κρατικής φιλανθρωπίας», από τη μεριά του κινήματος και της ριζοσπαστικής Αριστεράς επείγει η διαμόρφωση μιας διεκδικητικής απάντησης, ως αιχμή για τις υπαρκτές κοινωνικές αντιστάσεις, που ήδη ξεδιπλώνονται.

Η απάντηση της Ριζοσπαστικής Αριστεράς

Η κρίση στο Ασφαλιστικό δεν προέκυψε από τα υποτιθέμενα «ρετιρέ» (μόλις το 0,096% περίπου του συνόλου των συνταξιούχων λαμβάνει μικτό ποσό σύνταξης πάνω από 3.000). Η χρόνια αρπαγή των αποθεματικών τους, δηλ. του ιδρώτα των εργαζομένων (υποχρεωτική κατάθεση στην ΤτΕ με εξευτελιστικά επιτόκια, τζογάρισμα στο χρηματιστήριο, «δομημένα ομόλογα», «κούρεμα» με το PSI κ.ά.), ώστε οι τράπεζες και οι κρατικοδίαιτοι «επενδυτές» να βρουν φθηνό χρήμα για τις επιχειρήσεις τους, αποτελεί βασικό παράγοντα εξαφάνισης του «κουμπαρά» των Ταμείων. Συγχρόνως, οι βίαιες ανατροπές στην αγορά εργασίας (από τη «μαύρη» και ελαστική εργασία, την εισφοροδιαφυγή των εργοδοτών κ.λπ. οι απώλειες ξεπερνούν τα 6 δισ. ευρώ ετησίως), η εκτίναξη της ανεργίας και η δραστική μείωση των μισθών στέρησαν και στερούν από την κοινωνική ασφάλιση πόρους δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ. Χωρίς ανάσχεση αυτών των παραγόντων που υποσκάπτουν τα θεμέλια του Ασφαλιστικού, ομαλή «διέξοδος» από το βάλτο της αιμορραγίας των ασφαλιστικών ταμείων δεν υπάρχει.

Μια κυβέρνηση της πραγματικής Αριστεράς, αποφασισμένη να συγκρουστεί με το εγχώριο σύστημα και τις ευρωηγεσίες, για να τσακίσει τη λιτότητα και να ανοίξει το δρόμο ριζικών αλλαγών στην κοινωνία, είναι απαραίτητο να καταφύγει σε μέτρα που θα πλήττουν τον ταξικό αντίπαλο.

Μέτρα-εργαλεία άντλησης πόρων για τη χρηματοδότηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης που δε θα προσχωρούν στη λογική της «αιμοδοσίας» των «από κάτω» (είτε με την πειθάρχηση στην πολιτική των άμεσων περικοπών, είτε με τη μορφή της ανοχής, προσδοκώντας την επάνοδο -κάποτε- της καπιταλιστικής οικονομίας σε ρυθμούς ανάπτυξης), αλλά αντίθετα θα ενισχύουν τον υποχρεωτικό, καθολικό και αναδιανεμητικό χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης, όπως:

• -Επαναφορά των εργοδοτικών εισφορών και αύξηση του κατώτατου μισθού τουλάχιστον στα 751 ευρώ.
  
  
• -Άμεσο χτύπημα της εισφοροδιαφυγής και της αδήλωτης εργασίας, με ουσιαστική ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών του ΙΚΑ και του ΣΕΠΕ.
  
  
• -Δραστικά μέτρα μείωσης της ανεργίας: μαζικές προσλήψεις μόνιμου προσωπικού στις κοινωνικές υπηρεσίες του Δημοσίου, εθνικοποίηση στρατηγικών κλάδων της παραγωγής, επαναλειτουργία με εργατικό έλεγχο των επιχειρήσεων που έχουν βάλει λουκέτο, μείωση του χρόνου εργασίας.
  
  
• -Κατάργηση κάθε μορφής ελαστικής εργασίας και των εργολαβιών. Μόνιμη και σταθερή δουλειά για όλους. Επαναφορά των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας και του συνόλου της εργατικής νομοθεσίας. Διεύρυνση των συνδικαλιστικών ελευθεριών.
  
  
• -Νομιμοποίηση και πλήρης ένταξη των μεταναστών στο ασφαλιστικό σύστημα.
  
  
• -Αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης προς τα Ταμεία, μέσα από χρήματα που θα προκύψουν από την παύση πληρωμών και τη διαγραφή του χρέους, τη βαριά φορολόγηση του κεφαλαίου και την αναδιανομή εισοδήματος. Με δημόσιους πόρους να αποκατασταθεί η κλοπή δεκαετιών και να ανακεφαλαιοποιηθούν τα αποθεματικά των Ταμείων.
  
  

Η απάντηση της Ριζοσπαστικής Αριστεράς για τους πόρους του συστήματος δεν μπορεί να παραπέμπει στις ελληνικές καλένδες των ωφελημάτων από την «ανάπτυξη» που θα φέρει κάποιο θολό και μακροπρόθεσμης απόδοσης σχέδιο «παραγωγικής ανασυγκρότησης», ούτε στο υποτιθέμενο «μέρισμα» από τη μελλοντική αξιοποίηση της εκμετάλλευσης του «ορυκτού πλούτου της χώρας», αλλά πρέπει να στηρίζεται σε μια ταξική πολιτική ριζικής αναδιανομής, αντιμετώπισης της ανεργίας, αποκατάστασης των εργασιακών δικαιωμάτων σε όλη την κλίμακα, μείωσης του χρόνου εργασίας κ.λπ