Παγωμένη φαντασία
γράφει ο Κώστας Καναβούρης
Να σου παγώνουν τη φαντασία. Αυτό είναι η ισχύς: να σου παγώνουν τη φαντασία. Δηλαδή να σου στερούν τη θέληση για γνώση. Να πεθαίνεις από ασφυξία φαντασίας. Αλλιώς λέγεται και σταύρωση. Κάποτε θα πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε και να πράξουμε αναλόγως: Είναι στη φύση της ισχύος να σου στερεί τη φαντασία. Απλό παράδειγμα εκτός επικαιρικών χαρακτηριστικών:Πάνω από τέσσερις αιώνες το Βατικανό κρατά κλειστά τα αρχεία του σχετικά με το πώς οδηγήθηκε στην πυρά ο Τζορντάνο Μπρούνο. Ένας ήρωας της γενικής ποίησης που είναι ο κόσμος ολόκληρος. Φαντάστηκε. Δεν υπέκυψε. Υπήρξε ποιητής. Κάηκε στην «Πλατεία των Ανθέων». Κι όμως· αυτά που φαντάστηκε έγιναν πραγματικότητα. Είναι μια αλήθεια που ζούμε. Δεν έχει σημασία ωστόσο για το Βατικανό. Ακόμα κρύβει τα μυστικά του μέσα στις στάχτες του Τζορντάνο Μπρούνο. Να μην μάθουμε το τι διημείφθη ώστε να παγώσει η φαντασία των ανθρώπων εκείνου του καιρού. Να μη γίνουν γνωστά τα τεχνικά χαρακτηριστικά της θρησκειοποιημένης ισχύος που ήταν (και είναι ακόμα υπό άλλες συνθήκες) η συστημική Εκκλησία σε όλες τις εκδοχές της. Αλλά ο Τζορντάνο Μπρούνο είναι εδώ. Και θα είναι πάντα εδώ. Αυτό -λέω- ας είναι ένα παρηγορητικό γεγονός, μια διεπιφάνεια που ακουμπά στο παρελθόν και στο μέλλον δημιουργώντας ένα τρίτο πεδίο που δεν είναι ακριβώς παρόν, είναι το αναβράζον υλικό που θα μπορούσαμε να το ξεδιαλύνουμε και να το ονομάσουμε παρόν. Έστω κι αν έχει ήδη φύγει σαν ένα ποτάμι που κύλησε ανάμεσα απ' τα δάκτυλά σου. Έστω κι έτσι. Αρκεί να μην σου παγώσουν τη φαντασία. Αρκεί να μην σου παγώσουν το ποτάμι ανάμεσα απ' τα δάκτυλά σου. Γιατί τότε η ισχύς θα έχει πετύχει να παγώσει τον χρόνο. Και φυσικά ξέρουμε ότι παγωμένος χρόνος είναι ο πεθαμένος χρόνος. Ο έξω χρόνος του κοσμικού κενού που ούτε αδέσποτα σκυλιά, ούτε αγέλες λύκων τον περπατούνε. Και δεν τον περπατούνε, γιατί δεν υπάρχει. Ουδέποτε υπήρξε. Δεν έχει έδαφος. Αυτός ο χρόνος είναι μια δυστοπία. Ένας ετερότοπος της φαντασίας. Ο τόπος, πάει να πει, όπου η ισχύς εξορίζει τη φαντασία: στο αλλού των φόβων. Στην ανελέητη πνιγμονή του ατομικού μικρόκοσμου. Αυτό είναι το έγκλημα της ισχύος. Να συσφίγγει το απέραντο ιδιοχαρακτηριστικό του ανθρώπου που είναι η φαντασία, να συνθλίβει τους ανένδοτους ιστούς που τη στηρίζουν και να αποκαθηλώνει το ανθρώπινο ον υποβιβάζοντάς το σε καθέκαστα περιστατικά ιστορικού χρόνου και σε ακατανόητες περιπτώσεις εξαιρέσεων, ισαξίως με αγελαίες καταστάσεις πρόχειρης, αισχρά πρόχειρης, καθολικότητας.
Έχει πολλούς τρόπους η ισχύς να σου παγώνει τη φαντασία. Τρόπους από τους οποίους δεν αποκλείεται ο θάνατος, όπως αυτός του Τζορντάνο Μπρούνο. Αλλά και ένα άλλο μήκος θανάτων που άρπαξαν ποιητές της πράξεως μέσα από τα χέρια μας, γιατί τα χέρια μας ήταν παγωμένα από τον τρόμο της ισχύος και δεν κατάφεραν να προστατεύσουν ένα μήκος ζωής από τον Άρη Βελουχιώτη μέχρι τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Όχι γιατί δεν αποτρέψαμε το θάνατό τους, αλλά γιατί το όνειρό τους δεν το θερμάναμε ώστε να μείνει ζωντανό. Ήρθε ισχύς και παγοποίησε τη φαντασία τους. Κι εμείς βολευτήκαμε με τα παγωμένα είδωλα της ισχύος που φανερώνουν την έκταση, την ένταση και την ποιότητα αυτού που λέμε σύστημα. Η φαντασία όμως είναι το ασύνταχτο. Η φαντασία δεν είναι φιλική. Γιατί η φαντασία δεν έχει κυριότητα. Η φαντασία είναι ο εχθρός κάθε συντεταγμένης ακινησίας. Γι' αυτό το σύστημα, το πρώτο που επιδιώκει, είναι να παγώσει τη φαντασία. Κυρίως την ποιητική θέληση εκείνης της τάξης που ακόμα δεν έχει νικήσει. Και δεν πρόκειται να νικήσει με τόσο βαθύ πάγο μέσα στη φαντασία της. Η τάξη των πραγμάτων υπάρχει, στον βαθμό που η φαντασία είναι παγωμένη. Παράλυτη μέσα στο κρύο όνειρό της. Τολμώ να πω ότι ακόμα και η φαντασία της πάλης των τάξεων γίνεται συστηματική προκειμένου να τα καταφέρει, αλλά τότε το σύστημα εισπηδά στο όνειρο και το καταστρέφει. Το σύστημα πάντοτε αποδεικνύεται ισχυρότερο από τη συστηματική του σύσταση. Μεταλλάσσεται σε ισχύ. Το κάθε σύστημα. Και τότε αποκτά την αυτονομία της ισχύος. Την απόλυτη ελευθερία. Δηλαδή το παγωμένο έδαφος μιας λευκότητας όπου τα πάντα γλιστράνε και τίποτα δεν εγγράφεται. Είναι δύσκολα πράγματα αυτά. Είναι δύσκολο πράγμα η φαντασία. Κι όταν παγώνει γλιστράει άσχημα.
Απλό παράδειγμα: γλίστρησε η φαντασία του Ολοκαυτώματος και σφάζει Παλαιστίνιους. Γλίστρησε η παγωμένη φαντασία της προσφυγιάς και διώχνει απ' το σπίτι της τους ρημαγμένους ανθρώπους. Παγωμένη φαντασία. Ακαμψία χειρονομίας σ' αυτό που έρχεται: Είναι η ανθρωπότητα που κινείται. Είναι το ανείπωτο άπειρο που κινείται. Το απείρως ασύνταχτο ένστικτο για ζωή. Αυτό παγώνουν μέσα στη θανατηφόρα κρυονική των αριθμών. Ξέρουν ότι κανείς δεν θα επιζήσει από μέσα προς τα έξω. Ξέρουν τις εκδοχές του πάγου, ξέρουν ότι ο θάνατος δεν είναι στιγμή, αλλά απέραντο ρήκος.
Άραγε εμείς ξέρουμε ότι ο κάθε νεκρός της παγωμένης φαντασίας ενός καλύτερου κόσμου είναι κι ένας Τζορντάνο Μπρούνο; Ένας Άρης Βελουχιώτης, ένας Μάρτιν Λούθερ Κινγκ; Ή αφήνουμε τη φαντασία μας έρμαιο στα χέρια της ισχύος και μπαίγνιο σε όλους τους τακτικισμούς που αρπάζουνε από τα χέρια μας την πραγματικότητα και την οδηγούν σε γραμμές παραγωγής της αμμωνίας. Δηλαδή σε γραμμές που ανθυποβάλουν την οδό λιθαγωγής σε οδό κρυονικής ελπίδας. Ας μη γίνει έτσι.
Ας γίνει με ταχύτητα φαντασίας. Με την ταχύτητα που λιώνει τους πάγους της ισχύος. Και κρατάει τη θερμοκρασία της γης σε βαθμό και αναβαθμό θερμοκρασίας ανθρώπου.
πηγή: avgi.gr