Το Τυρναβίτικο Καρναβάλι και η παράδοση με το Μπουρανί
Μπουρανί - Τυρναβίτικο Καρναβάλι
Το «Μπουρανί» στον Τύρναβο κλείνει τον κύκλο των Καρναβαλικών εκδηλώσεων και έρχεται να αναταράξει τον μονότονο ρυθμό της καθημερινότητας στην πόλη. Το ονομαστό «Μπουρανί» που είναι λέξη τούρκικη και σημαίνει λαχανόρυζο ή σπανακόρυζο είχε άλλον τρόπο παρασκευής από του Μπουρανίτες. Πριν φτάσουμε όμως εκεί καλό είναι να δούμε μερικά πράγματα όπως έχουν καταγραφεί στην μέχρι τώρα πορεία του εθίμου.
Παλιά η εκδήλωση του «Mπoυραvί» ήταν πιο γνήσια, πιο περιεκτική και φυσικά πιο ξεδιάντροπη. Δεν γινόταν στον Προφήτη Ηλία αλλά σε κάθε γειτονιά και σε κάθε πλατεία όπου οι χαροκόποι άναβαν φωτιά κι έφτιαχναν το μπουρανί. Τα υλικά είναι σπανάκι, ρύζι, τσουκνίδα και λίγος αντεράκος μαζί με ξύδι έτσι για νοστιμιά χωρίς καθόλου λάδι.
Γύρω από την φωτιά, χόρευαν αλληλοπειράζονταν και πετούσαν βωμολοχίες. Προβαίνανε σε πρόστυχα καμώματα και αδιάκριτες χειρονομίες προς τους άντρες περαστικούς. Φυσικά δεν έλλειπαν και οι φαλλoί πήλινοι, ξύλινοι και άλλοι από καρότα. Τραγουδούσαν και άσεμνα τραγούδια τέτοια που αν τα ακούσει κανείς γράφει ο Αχιλλέας Τζάρτζανος μπορούσε να λάβει μια ιδέα τι ήταν τα φαλλικά και τα άλλα όμοια άσματα των αρχαίων Ελλήνων.
Υπάρχει καταγραφή του εθίμου από τον Γάλλο περιηγητή Λέον Εζέ γύρω στα 1858 που μιλάει για τον Βασιλιά που ανακηρύσσονταν από τους μπουρανίτες και ήταν όπως καταλαβαίνεται ο πιο μεθυσμένος.
Παράσταση άρματος με τον φαλλό επάνω, υπάρχει και σε αρχαίο αγγείο. Άλλο ομοίωμα ενεπίγραφο μαρμάρινου φαλλού μήκους 47 εκ σώζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Λάρισας.
Το σημαντικότερο είναι ότι οι Τυρναβίτες ξέρουν να συνεχίζουν με καύχηση και με διάθεση ένα έθιμο με απροσπέλαστες ρίζες στον χρόνο. Ο προοδευτικός άνθρωπος το δέχεται, μια και σχετίζεται με την ιερότερη επιδίωξη της δημιουργίας, με την παράλληλη βέβαια ανάγκη ψυχαγωγίας. Τα πολιτιστικά ήθη και έθιμα ενός τόπου είναι τα στοιχεία που τον χαρακτηρίζουν και συνθέτουν τον τρόπο ζωής των πολιτών του. Ο Δήμος Τυρνάβου με την αναβίωση του «Τυρναβίτικου Καρναβαλιού» συμβάλει στην πολιτιστική αναβάθμιση της περιοχής, συνδέοντας με αυτόν τον τρόπο το παρόν με το παρελθόν. Το Τυρναβίτικο Καρναβάλι αποτελεί εκδήλωση Πανελλήνιας Εμβέλειας και αρχίζει ένα μήνα, περίπου πριν την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς και καταλήγει την Καθαρή Δευτέρα με το «Μπουρανί». Η γιορτή του «Μπουρανί» είναι μοναδική στην Ελλάδα και συνδέεται με την αρχή της Άνοιξης, τη γονιμότητα και την βλάστηση. Το «Μπουρανί» στον Τύρναβο κλείνει τον κύκλο των Καρναβαλικών εκδηλώσεων και έρχεται να αναταράξει τον μονότονο ρυθμό της καθημερινότητας στην πόλη.
Τυρναβίτικο Καρναβάλι
Το Τυρναβίτικο Καρναβάλι είναι ένα έθιμο με απροσπέλαστες ρίζες στο χρόνο. Έχει μια ιστορία τουλάχιστον 100 ετών. Κάνοντας μια αναδρομή στο παρελθόν, διαπιστώνουμε ότι δεν υπάρχουν καταγραφές για το Καρναβάλι του Τυρνάβου, παρά μόνο αναφορές σε κάποια σκόρπια κείμενα. Τα πρώτα στοιχεία για την τέλεση του εμφανίζονται το 1898, με την ίδρυση του Πολιτιστικού και Αθλητικού Συλλόγου «Ανάπλασις». Βέβαια, από τις αρχές του αιώνα έχει βρεθεί πλούσιο φωτογραφικό υλικό με μεγάλη ιστορική και πολιτιστική αξία.
Στην μακρόχρονη πορεία του, το Τυρναβίτικο Καρναβάλι γνώρισε αλλεπάλληλες επιθέσεις από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, που θεωρούσαν ότι έβλαπτε τα χρηστά ήθη και έθιμα της εποχής. Όμως, οι απαγορεύσεις των εκδηλώσεων δεν πτοούσαν τους Τυρναβίτες, που το γιόρταζαν ακόμα και κρυφά, αφού γι’ αυτούς αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής τους παράδοσης. Μετά τον πόλεμο, στα τέλη της δεκαετίας του ’50, στο Τυρναβίτικο Καρναβάλι ενσωματώθηκε ένα νέο στοιχείο, τα πεζοπόρα τμήματα καρναβαλιστών. Έρχεται, όμως, η δικτατορία και το απαγορεύει για ακόμα μια φορά. Το Καρναβάλι του Τυρνάβου ξαναβρήκε το δρόμο του από το 1980 και μετά.
Τα τελευταία χρόνια, το Τυρναβίτικο Καρναβάλι θεωρείται το μεγαλύτερο και καλύτερο Καρναβάλι της Κεντρικής Ελλάδας και αποτελεί εκδήλωση Πανελλήνιας Εμβέλειας. Με την έναρξη του Τριωδίου ξεκινούν οι καρναβαλικές εκδηλώσεις, που διαρκούν περίπου ένα μήνα.
Πραγματοποιούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις, διοργανώνονται θεατρικές βραδιές και βέβαια όλα αυτά πλαισιώνονται από άφθονη μουσική και χορό. Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς με τη Μεγάλη Παρέλαση των αρμάτων, που, εμπνευσμένα από την παράδοση και την επικαιρότητα και κατασκευασμένα με φαντασία και μεράκι, προσδίδουν μια ξεχωριστή αίγλη στο Τυρναβίτικο Καρναβάλι.
Την ψυχή, όμως, του Καρναβαλιού αποτελούν οι χιλιάδες καρναβαλιστές, που μασκαρεμένοι με πρωτότυπες στολές διαφόρων χρωμάτων, κατακλύζουν τους δρόμους της πόλης, χορεύουν, διασκεδάζουν και ξεφαντώνουν μέχρι το πρωί στους ρυθμούς της Αποκριάς, κάτω από τον γεμάτο φως και χρώμα Τυρναβίτικο ουρανό!
Περισσότερα για το τυρναβίτικο καρναβάλι ΕΔΩ.