Διεθνής Αμνηστία: Ο αριθμός των νεκρών στη Μεσόγειο αυξάνεται, ενώ η Ευρώπη κοιτάζει από την άλλη μεριά
Aποκαλυπτική έκθεση έδωσε στη δημοσιότητα σήμερα Τρίτη 30 Σεπτεμβρίου, τα ξημερώματα, η Διεθνής Αμνηστία:
Ένα χρόνο μετά τα ναυάγια στη Λαμπεντούζα, που στοίχισαν πάνω από 500 ζωές, μια νέα έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας επισημαίνει πώς η επαίσχυντη αδράνεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) συμβάλλει στη ραγδαία αύξηση του αριθμού των νεκρών με χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες να χάνουν τη ζωή τους σε μια απελπισμένη προσπάθεια να φτάσουν στις ευρωπαϊκές ακτές.
Η νέα έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, Ζωές έρμαιες: Πρόσφυγες και Μετανάστες σε κίνδυνο στην κεντρική Μεσόγειο (αγγλική έκδοση) περιγράφει λεπτομερώς τα ευρήματα των πρόσφατων επισκέψεων στην Ιταλία και τη Μάλτα, συμπεριλαμβανομένου ενός ερευνητικού ταξιδιού σε ιταλικό πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού. Οι συνεντεύξεις με επιζώντες από τα ναυάγια, με εμπειρογνώμονες και με τις αρχές, εκθέτουν την πραγματικότητα των κινδύνων που αντιμετωπίζουν όσοι δραπετεύουν από τον πόλεμο, τη δίωξη και τη φτώχεια, καθώς και τη θλιβερή ανταπόκριση των περισσότερων ευρωπαϊκών κρατών.
«Καθώς η ΕΕ χτίζει όλο και ψηλότερα τείχη, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες διασχίζουν ολοένα και περισσότερο τη Μεσόγειο, σε μια απελπισμένη προσπάθεια να φτάσουν στις ευρωπαϊκές ακτές. Στοιβαγμένοι σε ετοιμόρροπες βάρκες από αδίστακτους λαθρεμπόρους, κάθε εβδομάδα εκατοντάδες παραπαίουν ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο, ανάμεσα στην ελπίδα και την απελπισία», δήλωσε ο John Dalhuisen, Διευθυντής για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.
«Από την αρχή του έτους, περισσότεροι από 2.500 άνθρωποι πνίγηκαν ή εξαφανίστηκαν στη Μεσόγειο στο δρόμο από τη Βόρεια Αφρική. Η Ευρώπη δεν μπορεί να αγνοήσει την τραγωδία που εκτυλίσσεται στο κατώφλι της. Η ΕΕ και τα μέλη της πρέπει επειγόντως να διαθέσουν περισσότερα πλοία για έρευνα και διάσωση στην κεντρική Μεσόγειο, με τη σαφή εντολή να σώζουν ζωές στην ανοικτή θάλασσα καθώς και επαρκείς πόρους για το σκοπό αυτό.»
Οι συγκρούσεις και οι διώξεις στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, η οικονομική στέρηση και η σφράγιση των χερσαίων συνόρων στη νοτιοανατολική Ευρώπη, έχουν ωθήσει απελπισμένους ανθρώπους προς τη θάλασσα.
Υπάρχει επίσης μια σημαντική αύξηση των αφίξεων στα σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία.
Λόγω της αποτελεσματικής σφράγισης των χερσαίων συνόρων με την Τουρκία, απόρροια των αυξημένων μέτρων ελέγχου των συνόρων, η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων που φθάνουν στην Ελλάδα είναι εξαναγκασμένοι να ακολουθήσουν τις πιο επικίνδυνες θαλάσσιες διαδρομές. Κατά τους πρώτους οκτώ μήνες του 2014, περισσότερα από 22.000 άτομα, τα περισσότερα των οποίων διέφευγαν από τη σύγκρουση στη Συρία και το Αφγανιστάν, έχουν φτάσει σε σκάφη μέσω αυτών των διαδρομών.
Μεταξύ του Αυγούστου 2012 και του Ιουλίου 2014 τουλάχιστον 210 άτομα, συμπεριλαμβανομένων και παιδιών, έχασαν τη ζωή τους ή αναφέρθηκαν ως αγνοούμενοι στο Αιγαίο, ενώ, σύμφωνα με την Ελληνική Ακτοφυλακή, εκατοντάδες άνθρωποι διασώθηκαν κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης στο Αιγαίο το 2014.
«Η Ελλάδα πρέπει να διασφαλίσει την πρόσβασή τους στις διαδικασίες ασύλου καθώς και τις κατάλληλες συνθήκες υποδοχής. Για το σκοπό αυτό, η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρέχουν στην Ελλάδα όλη την απαραίτητη υποστήριξη», δήλωσε ο Ηλίας Αναγνωστόπουλος, Διευθυντής του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας.
Το 2014, περισσότεροι από 130.000 πρόσφυγες και μετανάστες διέσχισαν παράτυπα τα νότια σύνορα της Ευρώπης από τη θάλασσα, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων πήραν το θαλάσσιο δρόμο από τη διαμελισμένη από τον πόλεμο Λιβύη. Σχεδόν όλοι τους διασώθηκαν από το Ιταλικό Ναυτικό.
Η έκθεση προσδιορίζει διαρθρωτικές αδυναμίες στις υπηρεσίες έρευνας και διάσωσης στην κεντρική Μεσόγειο και καλεί για πιο ασφαλείς και νόμιμες διόδους προς την Ευρώπη, για τους ανθρώπους που προσπαθούν να ξεφύγουν από τις συγκρούσεις και τις διώξεις. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω της επανεγκατάστασης, των προγραμμάτων ανθρωπιστικής εισδοχής και της διευκόλυνσης της οικογενειακής επανένωσης. Η έκθεση επισημαίνει επιπλέον την ανάγκη για επανεξέταση των κανονισμών του Δουβλίνου, οι οποίοι καθορίζουν την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου στην ΕΕ.
Κίνδυνοι στη θάλασσα
Στην Ιταλία και τη Μάλτα, η Διεθνής Αμνηστία μίλησε με περισσότερους από 50 πρόσφυγες και μετανάστες. Πολλοί είχαν παρόμοιες ιστορίες για τους κινδύνους που αντιμετώπισαν κατά το ταξίδι τους στη θάλασσα, συμπεριλαμβανομένων ξυλοδαρμών και συνωστισμού. Κάποιοι από αυτούς είναι επιζώντες ναυαγίων ή άλλων θανατηφόρων περιστατικών.
Ο Μοχάμεντ, ένας 22χρονος από τη Δαμασκό της Συρίας, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Όταν φύγαμε από τη Λιβύη, ήμασταν 400 άτομα με περίπου100 ακόμα παιδιά. Έπρεπε να μπούμε σε βάρκες με κουπιά για να φτάσουμε στο μεγαλύτερο σκάφος. Στην αρχή δεν μπορούσα να δω το μεγάλο σκάφος, αλλά όταν το είδα, ήταν άθλιο. Δεν ήθελα να επιβιβαστώ, αλλά ο λαθρέμπορος με απείλησε με όπλο. Χρειάστηκαν δύο ώρες για να επιβιβαστούν όλοι. Περίπου στις 2 π.μ. άκουσα πυροβολισμούς. [Μια βάρκα με ένοπλους άνδρες] ήρθαν μπροστά από τη βάρκα μας. Προσπαθούσαν να σταματήσουν το σκάφος μας για περίπου τέσσερις ώρες. Πυροβόλησαν από πολλές πλευρές. Όταν ξημέρωσε, έφυγαν. Το κατεστραμμένο σκάφος ταλαντευόταν. Εμείς ρίξαμε όλες τις τσάντες μας στη θάλασσα, συμπεριλαμβανομένων των σωσιβίων - θέλαμε να ζήσουμε!»
Η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των παράκτιων κρατών, ειδικά της Μάλτας και της Ιταλίας, επιδεινώνει ακόμα περισσότερο τους κινδύνους του ταξιδιού. Μακροχρόνιες διαφορές μεταξύ της Ιταλίας και της Μάλτας για τις αντίστοιχες υποχρεώσεις τους στην έρευνα και τη διάσωση μπορεί να έχουν στοιχίσει τις ζωές εκατοντάδων προσφύγων και μεταναστών στις 11 Οκτωβρίου του 2013, όταν μια μηχανότρατα που μετέφερε πάνω από 400 ανθρώπους βυθίστηκε στη μαλτέζικη ζώνη έρευνας και διάσωσης.
Η διεθνής κατακραυγή για να γίνουν περισσότερα για τη διάσωση ζωών στη θάλασσα δεν έτυχε κάποιας ουσιαστικής ενέργειας από τους ηγέτες της ΕΕ. Η Ιταλία ήταν η μόνη χώρα της ΕΕ που ανταποκρίθηκε με την έναρξη της Επιχείρησης Mare Nostrum, αναπτύσσοντας ένα σημαντικό μέρος του πολεμικού ναυτικού της για επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στην Κεντρική Μεσόγειο.
Ωστόσο, ακόμα και οι καλύτερες προσπάθειες της Ιταλίας ήταν ανεπαρκείς για να αποτρέψουν τις δραματικές απώλειες ζωών που διαδραματίστηκαν κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών του 2014. Πρόσφατα, η Ιταλία δήλωσε ότι η επιχείρηση Mare Nostrum δεν είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα.
«Η επιχείρηση Mare Nostrum έχει σώσει δεκάδες χιλιάδες ζωές στη θάλασσα, αλλά δεν είναι μια μακροπρόθεσμη λύση. Απαιτείται μια συντονισμένη προσπάθεια από την ΕΕ, για να ανταποκριθεί στην κοινή της ευθύνη», δήλωσε ο John Dalhuisen.
«Η πρόσφατη πρόταση για παρέμβαση της Frontex, του οργανισμού της ΕΕ για την εποπτεία των συνόρων, θα είναι ένα θετικό βήμα, μόνο εάν αναπτυχθούν επαρκή μέσα στη θάλασσα από τα κράτη μέλη της ΕΕ και με σαφή εντολή που θα τονίζει την έρευνα και διάσωση.»
Η ανάγκη για μεταρρύθμιση του συστήματος ασύλου στην ΕΕ
Η Διεθνής Αμνηστία επίσης υποστηρίζει, ότι ο κανονισμός του Δουβλίνου, κατά τον οποίο το κράτος μέλος της ΕΕ στο οποίο έγινε η αρχική άφιξη είναι υπεύθυνο για την επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου, δημιουργεί μια άδικη πίεση προς τις χώρες που συμμετέχουν στις επιχειρήσεις διάσωσης, καθώς μεταφέρει τη μακροπρόθεσμη ευθύνη για την εκπλήρωση των αναγκών των αιτούντων ασύλου και παράτυπων μεταναστών.
Η έλλειψη επιμερισμού ευθυνών μεταξύ των χωρών της ΕΕ αποθαρρύνει τα νότια ευρωπαϊκά κράτη, ιδιαίτερα τη Μάλτα, από το να δεχτούν πρόσφυγες και μετανάστες στα λιμάνια τους. Η επιχείρηση Mare Nostrum μπάλωσε προσωρινά αυτό το πρόβλημα, αλλά εάν δοθεί τέλος σε αυτή, χωρίς μια επαρκή αντικατάσταση, οι καθυστερήσεις και οι διαφωνίες για τις υποχρεώσεις έρευνας και διάσωσης θα θέσουν και πάλι σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές.
«Ανεξάρτητα από τους κινδύνους και τα μέτρα της ΕΕ να τους κρατήσει εκτός, οι πρόσφυγες και οι μετανάστες θα συνεχίσουν να διακινδυνεύουν τη ζωή τους και τις ζωές των παιδιών τους, καθώς προσπαθούν να διαφύγουν από χώρες με εμπόλεμες συρράξεις, παραβιάσεις δικαιωμάτων και οικονομική αστάθεια. Τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν μπορούν να τους οδηγούν στην πιο επικίνδυνη θαλάσσια διαδρομή στον κόσμο και στη συνέχεια να τους εγκαταλείπουν στη μοίρα τους», δήλωσε ο John Dalhuisen.
Δείτε το σχετικό ντοκιμαντέρ της Διεθνούς Αμνηστίας «Χαμένοι στην άβυσσο»
Διεθνής Αμνηστία – Ελληνικό Τμήμα
