Μύθοι και αλήθειες για την επιπεφυκίτιδα

Η επιπεφυκίτιδα είναι μία από τις συχνότερες λοιμώξεις των ματιών, καθώς σε ετήσια βάση προσβάλλει σχεδόν ένα στα έξι άτομα του γενικού πληθυσμού. Παρότι όμως είναι τόσο συχνή, είναι πολλοί οι μύθοι που επικρατούν γι' αυτήν.

«Η επιπεφυκίτιδα είναι η φλεγμονή του επιπεφυκότα, δηλαδή της διαφανούς μεμβράνης που καλύπτει εξωτερικά τον σκληρό χιτώνα του ματιού (την μεγάλη λευκή επιφάνεια, που βλέπουμε στον βολβό του ματιού) και εσωτερικά το βλέφαρο», αναφέρει ο Xειρουργός Oφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. «Προκαλεί κοκκίνισμα και κνησμό (φαγούρα) στα μάτια. Ωστόσο δεν υπάρχει ένας τύπος, αλλά μπορεί να έχει πολλές και διαφορετικές αιτίες, κάθε μία από τις οποίες χρειάζεται ξεχωριστή αντιμετώπιση».

Ο δρ Κανελλόπουλος παραθέτει 8 συνηθισμένους μύθους για την επιπεφυκίτιδα και την αλήθεια γι' αυτούς.

Μύθος 1: Η επιπεφυκίτιδα προσβάλλει σπάνια τους ενήλικες

Η αλήθεια: Η επιπεφυκίτιδα προσβάλλει άτομα όλων των ηλικιών. Μάλιστα υπάρχουν κάποιες ηλικίες στις οποίες είναι ιδιαίτερα αυξημένο η συχνότητά της, όπως στα πολύ μικρά παιδιά (ηλικίες έως 4 ετών), καθώς και στους νεαρούς ενήλικες (η κορύφωση των κρουσμάτων στις νεαρές γυναίκες είναι τα 22 χρόνια και στους άνδρες τα 28 χρόνια).

Στους ενήλικες, το 80% των κρουσμάτων οφείλεται σε διάφορους ιούς. Η ιογενής επιπεφυκίτιδα είναι πιο συχνή το καλοκαίρι. Ακολουθεί σε συχνότητα στους ενήλικες η βακτηριακή επιπεφυκίτιδα που είναι πιο συχνή από τον Δεκέμβριο έως τον Απρίλιο.

Στα μικρά παιδιά η πιο συχνή είναι η βακτηριακή επιπεφυκίτιδα.

Σε όλες τις ηλικίες, όμως, η πιο συχνή είναι η αλλεργική επιπεφυκίτιδα, από την οποία πάσχει το 15-20% του πληθυσμού. Αυτή οφείλεται σε αντιδράσεις υπερευαισθησίας σε αλλεργιογόνα, όπως η γύρη, ο καπνός, ακόμα και το χλώριο στις πισίνες.

Μύθος 2: Μεταδίδεται με την άμεση επαφή με τον πάσχοντα

Η αλήθεια: Εξαρτάται από την αιτία της. Τα βακτήρια και οι ιοί όντως μεταδίδονται με την άμεση επαφή με έναν ασθενή. Μεταδίδονται όμως και έμμεσα, μέσω των αντικειμένων που αυτός έχει μολύνει (π.χ. κοινή χρήση πετσέτας ή μακιγιάζ) ή με το τρίψιμο των ματιών με βρώμικα χέρια. Ειδικά η ιογενής επιπεφυκίτιδα μπορεί να μεταδοθεί και με τον αέρα (π.χ. με τον βήχα ή το φτάρνισμα ενός πάσχοντος από λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού).

Υπάρχει επίσης η νεογνική επιπεφυκίτιδα, που προκαλείται από απόφραξη του δακρυϊκού πόρου, ερεθισμό ή λοίμωξη. Η έγκυος μπορεί, λ.χ., να μεταδώσει σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (π.χ. χλαμύδια ή βλεννόρροια) στο μωρό κατά τον τοκετό και εκείνο να αναπτύξει χλαμυδιακή ή βλεννορροϊκή επιπεφυκίτιδα.

Επιπλέον, η αλλεργική επιπεφυκίτιδα προκαλείται μέσω αερομεταφερόμενων αλλεργιογόνων, όπως η γύρη, και όχι από επαφή με τον ασθενή ή μολυσμένα αντικείμενα.

Μύθος 3: Η επιπεφυκίτιδα είναι πολύ μεταδοτική

Η αλήθεια: Και πάλι εξαρτάται από τον τύπο της. Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα δεν είναι μεταδοτική (λοιμώδης). Η βακτηριακή μεταδίδεται από άτομο σε άτομο από τη στιγμή που εκδηλώνονται τα συμπτώματα έως και 24-48 ώρες μετά την έναρξη της αντιβιοτικής θεραπείας. Η ιογενής είναι λοιμώδης για όσο καιρό έχει ο ασθενής συμπτώματα και μπορεί να μεταδοθεί ακόμα και από το ένα μάτι στο άλλο. Μερικές φορές, δε, είναι μεταδοτική και πριν καν εκδηλωθούν τα συμπτώματα.

Μύθος 4: Δεν παθαίνει επιπεφυκίτιδα όποιος δεν τρίβει τα μάτια του

Η αλήθεια: Όπως προαναφέρθηκε, η επιπεφυκίτιδα μεταδίδεται με πολλούς τρόπους. Το τρίψιμο των ματιών είναι μόνο ένας από τους τρόπους εξ επαφής μόλυνσης των ματιών από βακτήρια και ιούς. Πολλά περιστατικά οφείλονται σε φακούς επαφής που δεν έχουν καθαριστεί καλά, σε μολυσμένο μέικ απ, στις μολυσμένες πετσέτες, στο άγγιγμα του υγιούς ματιού με την άκρη ενός κολλύριου που άγγιξε το άλλο μάτι το οποίο είχε επιπεφυκίτιδα κ.λπ. Επομένως, όποιος δεν τρίβει τα μάτια του προστατεύεται μόνο από τον συγκεκριμένο τρόπο μετάδοσης.

Μύθος 5: Το κοκκίνισμα των ματιών σημαίνει πάντα επιπεφυκίτιδα

Η αλήθεια: Πολλοί ερεθισμοί και προβλήματα προκαλούν κοκκίνισμα στα μάτια. Η επιπεφυκίτιδα προκαλεί ανοικτόχρωμο ερύθημα στην επιφάνεια του ματιού. Το έντονο κόκκινο χρώμα πάνω ή γύρω από το μάτι συχνά υποδηλώνει άλλες καταστάσεις, όπως ένα ξένο σώμα στο μάτι, γλαύκωμα, λοίμωξη στον οφθαλμικό κόγχο ή τραυματισμό στην επιφάνεια του ματιού (π.χ. εκδορά, έλκος).

Μύθος 6: Η επιπεφυκίτιδα χρειάζεται πάντα θεραπεία με αντιβιοτικά

Η αλήθεια: Μόνο εάν οφείλεται σε βακτήριο θα χρειασθεί αντιβιοτική θεραπεία. Η ιογενής και η αλλεργική δεν χρειάζονται αντιβιοτικά, εκτός κι αν υπάρξει επιπλοκή. Την αιτία και την θεραπεία θα καθορίσει ο οφθαλμίατρος.

Μύθος 7: Δεν είναι τόσο σοβαρή, ώστε να χρειάζεται έλεγχο από τον οφθαλμίατρο

Η αλήθεια: Είναι γεγονός πως η επιπεφυκίτιδα συχνά υποχωρεί με απλά μέτρα στο σπίτι (π.χ. ενυδατικά κολλύρια, ψυχρά ή θερμά επιθέματα και, αν είναι αλλεργική, αντισταμινικά κολλύρια). Ωστόσο το τι ακριβώς πρέπει να κάνετε, εξαρτάται από την αιτία της και αυτήν μπορεί να προσδιορίσει μόνο ο οφθαλμίατρος. Χώρια που μερικές φορές έχει σοβαρές αιτίες ή προκαλεί επιπλοκές. Επομένως σε κάθε περίπτωση απαιτείται έλεγχος από τον ιατρό.

Ο έλεγχος είναι απαραίτητος επειγόντως εάν το κοκκίνισμα των ματιών συνοδεύεται από ευαισθησία στο φως (ειδικά αν είναι σοβαρή), θόλωμα της όρασης, μείωση της όρασης, πόνο στο μάτι ή/και έκκριμα από το μάτι (ιδιαίτερα αν είναι κίτρινο ή πράσινο). Είναι επίσης απαραίτητος επειγόντως αν παρουσιάσετε επιδείνωση της κατάστασής σας.

Μύθος 8: Οι ασθενείς πρέπει να μένουν στο σπίτι μέχρι να περάσει

Η αλήθεια: Το αν θα χρειαστεί να περιορίσουν ή όχι τις επαφές τους με άλλα άτομα, εξαρτάται από τον τύπο της επιπεφυκίτιδας που έχουν. Οι πάσχοντες από αλλεργική επιπεφυκίτιδα, λ.χ., μπορούν να συνεχίσουν κανονικά την καθημερινότητά τους, αν και μπορεί να μην το θέλουν στην οξεία φάση που ταλαιπωρούνται από έντονο κνησμό.

Στους ασθενείς με βακτηριακή επιπεφυκίτιδα συνήθως συνιστάται να μείνουν στο σπίτι για ένα 24ωρο από τη στιγμή που θα αρχίσουν αντιβιοτική θεραπεία. Οι πάσχοντες από βακτηριακή ή ιογενή μορφή που έχουν έκκριμα από το μάτι, επίσης μπορεί να χρειασθεί να μείνουν στο σπίτι. Ο οφθαλμίατρος θα δώσει τις κατάλληλες συστάσεις κατά περίπτωση.

«Ακόμα και για τις διαταραχές που φαινομενικά είναι απλές, έχει μεγάλη σημασία η σωστή διάγνωση και θεραπεία. Ο διαχωρισμός μεταξύ της επιπεφυκίτιδας που προκαλείται από ιούς με εκείνην που οφείλεται σε βακτήρια δεν είναι εύκολος. Είναι επίσης πολλοί οι παθογόνοι μικροοργανισμοί που την προκαλούν και η θεραπεία είναι διαφορετική. Επομένως αν έχετε κοκκίνισμα και κνησμό στα μάτια, καλό είναι να αποφύγετε την αυτοδιάγνωση και αυτοθεραπεία και να απευθυνθείτε σε έναν οφθαλμίατρο», καταλήγει ο δρ Κανελλόπουλος.