Γιώργος Παππάς*

Η πρόσφατη ανακοίνωση του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμού Ενηλίκων για το 2023, περιέχει μια άκρως προβληματική εισήγηση σχετικά με τον εμβολιασμό για τον έρπητα ζωστήρα: όλοι περιμέναμε την εισαγωγή και στην Ελλάδα του νεότερου και αποτελεσματικότερου εμβολίου (εγκεκριμένου από ετών από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων), υπήρξαν και οι αντίστοιχες συστάσεις από την Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων για την προτίμηση αυτού του εμβολίου πριν δυο εβδομάδες, αλλά… υπολογίζαμε χωρίς την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, που ΔΕΝ έκανε διαθέσιμο το νέο εμβόλιο παρά μόνο σε άτομα με ανοσοκαταστολή. 

Για τον έρπητα ζωστήρα, που παρατηρείται με αυξανόμενη συχνότητα σε μεγαλύτερες ηλικίες και σε άτομα με ανοσοκαταστολή και αφήνει ενίοτε μια ενοχλητική επιμένουσα μεθερπητική νευραλγία, υπάρχουν δύο εμβόλια: Το Zostavax, εμβόλιο με εξασθενημένο ιό, διαθέσιμο στην Ελλάδα εδώ και χρόνια δωρεάν για άτομα 60-75 ετών, με αντένδειξη όμως για ανοσοκατασταλμένους, και το Shingrix, εμβόλιο που περιέχει μια ανασυνδυασμένη πρωτεΐνη του ιού, χωρίς τέτοια αντένδειξη, εμβόλιο που μέχρι τώρα δεν ήταν διαθέσιμο στην Ελλάδα. 

Ποια είναι η διαφορά αποτελεσματικότητας των δύο εμβολίων; Το μέχρι τώρα διαθέσιμο, το Zostavax, έχει μικρή αποτελεσματικότητα. Ειδικά στις μεγάλες ηλικίες, >70 ετών, φτάνει μόλις το 38%, και στις ηλικίες 60-69 ετών το 64% (όλα τα στοιχεία από σχετική έκθεση της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων). Το νέο εμβόλιο, το Shingrix, έχει πολύ μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα: 91,3% στους >70 ετών, και 97,4% στους 60-69 ετών. Με αποτελεσματικότητα μάλιστα που διαρκεί σε βάθος χρόνου: στην δεκαετία παραμένει 89%. Εξίσου σημαντικό: το νέο εμβόλιο προλαμβάνει σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό και τις επιπλοκές του ζωστήρα, την μεθερπητική νευραλγία (66% έναντι 89-91%). 

Παρακολουθείς λοιπόν ένα άτομο 70 ετών, και οφείλεις ως προσωπικός του γιατρός να τον ενημερώσεις σχετικά με τον εμβολιασμό για τον ζωστήρα. Και σε ρωτάει ο 70χρονος/ η 70χρονη, πόσο αποτελεσματικό είναι το εμβόλιο που θα κάνει. Και ΔΕΝ υπάρχει καμία επαρκής απάντηση στο “γιατί γιατρέ να μην κάνω το καλό εμβόλιο, το αποτελεσματικότερο;”. 

Προσοχή: η σύσταση της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων είναι να προτιμάται το νέο εμβόλιο. Και είναι σύσταση και του CDC στις ΗΠΑ (όπου το Zostavax καταργήθηκε από το 2020). Όπως είναι και η πρακτική της Γερμανίας εδώ και 5 χρόνια (“δεν προτείνεται το παλιό εμβόλιο λόγω περιορισμένου εύρους και διάρκειας αποτελεσματικότητας”) όπως και της Ολλανδίας. 

Υπάρχει κάποιος λόγος να μην προτιμηθεί το νέο εμβόλιο; Ένας λόγος θα μπορούσε να είναι το κόστος: Το παλιό εμβόλιο είναι μίας δόσης, τιμής 160 ευρώ. Το νέο εμβόλιο είναι 2 δόσεων, οπότε η τιμή διπλασιάζεται. Αντισταθμίζεται η διαφορά στην τιμή από την διαφορά στην αποτελεσματικότητα, εφόσον θέλει κανείς να μιλήσει με όρους οικονομίας υγείας;

Αν κρίθηκε ότι άξιζε τον κόπο να χορηγείται δωρεάν το παλιό, περιορισμένης αποτελεσματικότητας, εμβόλιο, πώς δεν αξίζει να διπλασιάσεις το κόστος ελαττώνοντας σε πολύ μεγάλο ποσοστό τα νέα επεισόδια ζωστήρα ΚΑΙ την πιθανότητα επιπλοκών του; Αν κάποιος υποστήριζε για παράδειγμα ότι δεν συντρέχει λόγος δημόσιας υγείας να γίνει εκτεταμένος εμβολιασμός για τον ζωστήρα, τότε δεν θα έπρεπε να υπάρχει ούτε η αρχική εισήγηση για τον εμβολιασμό με Zostavax. Ένας δεύτερος λόγος θα μπορούσε να είναι μια τυχόν περιορισμένη διαθεσιμότητα: στην Μεγάλη Βρετανία υπάρχει σύσταση αντίστοιχη με την ελληνική, με αναφορά σε “περιορισμένη διαθεσιμότητα”. Τίθεται εδώ ένα ζήτημα: ποιος αποφασίζει την διαθεσιμότητα (που δεν φαίνεται να αποτελεί πρόβλημα για άλλες χώρες) και πώς μπορεί να είναι διαφορετική μεταξύ χωρών και τι κάνουμε ως Ελλάδα γι’ αυτό; 

Η ελληνική πολιτεία αποφάσισε το νέο εμβόλιο, το Shingrix, να χορηγείται μόνο σε ανοσοκατασταλμένους. Στους οποίους το παλιό εμβόλιο, το Zostavax, δεν μπορούσε να χορηγηθεί έτσι κι αλλιώς, επειδή ήταν φτιαγμένο από εξασθενημένο ιό. Τέτοια εμβόλια δεν δίνονται σε ανοσοκατασταλμένους, επειδή σε τέτοιες περιπτώσεις μη-ανοσίας ακόμη και ένας εξασθενημένος ιός μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσο. Σαφώς λοιπόν για ανοσοκατασταλμένα άτομα, η εισαγωγή του Shingrix στην Ελλάδα, επιτέλους, είναι ανακουφιστική. 

Για τους υπόλοιπους όμως, τους ανοσοεπαρκείς, ηλικιών 60-75 ετών, η ελληνική πολιτεία λέει:

• Δεν σας δίνω το αποτελεσματικό εμβόλιο, κι ας εισηγούνται αλλιώς οι ειδικοί, κι ας εφαρμόζεται διαφορετική πρακτική σε πολλές προηγμένες χώρες του πλανήτη.
• Να κάνετε το λιγότερο αποτελεσματικό, δεν μας πειράζει (ή τώρα μας έπιασε ο καημός να κάνουμε οικονομία);
• Θα υπάρξει λογικά αντίδραση από την Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων; Οφείλει, ίσως θα πρέπει να ερωτηθούν και τα μέλη της Επιτροπής Εμβολιασμών που είναι λοιμωξιολόγοι. 
• Θα υπάρξει αντίδραση από τους ιατρικούς συλλόγους; Οφείλει. 
• Θα υπάρξει κάποια διευκρίνιση από την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών για την παράδοξη αυτή απόφαση; 

Υ.Γ.1: απαραίτητη διευκρίνιση- ο γράφων δεν έχει καμία σχέση συμφερόντων/ εξάρτησης με φαρμακευτικές εταιρείες που διαθέτουν στην αγορά εμβόλια για τον έρπητα ζωστήρα (ή άλλα εμβόλια). 

Υ.Γ.2: το πρόγραμμα εμβολιασμού ενηλίκων 2023 το βρίσκετε εδώ και την εισήγηση της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων εδώ

* Ο Γιώργος Παππάς είναι γιατρός παθολόγος

Πηγή: kathimerini.gr