«Κορυφαίο σκάνδαλο νομιμοποίησης της αρχαιοκαπηλίας και της κιβδηλείας μνημείων», τονίζει ο ΣΕΑ σε αιχμηρή ανακοίνωση.

Ο ΣΕΑ ζητεί την άμεση ακύρωση του νόμου 4968/22 και η κυβέρνηση να προχωρήσει στις νόμιμες ενέργειες.

Αναλυτικά η ανακοίνωση του ΣΕΑ:

«Η Συμφωνία για τη “Συλλογή Στερν” αποτελεί κορυφαίο σκάνδαλο νομιμοποίησης της αρχαιοκαπηλίας και της κιβδηλείας μνημείων. Ο νόμος 4968/22 πρέπει να ακυρωθεί άμεσα

Τα νέα στοιχεία που έρχονται στο φως επιβεβαιώνουν, pέραν πάσης αμφιβολίας, τις αιτιάσεις του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων.

Από την ημέρα κατάθεσης στη Βουλή της πρωτοφανούς “Συμφωνίας” για τη Συλλογή Στερν, την οποία είχε υπογράψει η Υπουργός Πολιτισμού στις 21-7-2022, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων είχε προειδοποιήσει για την αρχαιοκαπηλική προέλευση της Συλλογής του Leonard Stern. Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων προειδοποιούσε επίσης εξαρχής για τη γνησιότητα κάποιων από τα αντικείμενα της Συλλογής Στερν, τα οποία μάλιστα, σύμφωνα με τη «Συμφωνία», θα «ανταλλάσσονται» για τα επόμενα 50 χρόνια με κυκλαδικές αρχαιότητες που προέρχονται από ελληνικά μουσεία.

Η Υπουργός Πολιτισμού επέμεινε να μην εφαρμόσει τις διατάξεις του Αρχαιολογικού Νόμου, ούτε πριν ούτε και μετά την υπογραφή της «Συμφωνίας». Κατά την ψήφιση του νόμου 4968/2022, η Υπουργός Πολιτισμού, που ήταν η μόνη μαζί με τον Πρωθυπουργό που είχαν δει τα 161 κυκλαδικά αντικείμενα της Συλλογής Στερν, διαβεβαίωσε τους βουλευτές του ελληνικού κοινοβουλίου ότι πρόκειται για μια “άγνωστη” Συλλογή και ότι δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν αποδείξεις για την αρχαιοκαπηλική προέλευση των αντικειμένων.

Όταν είδαν το φως της δημοσιότητας οι φωτογραφίες του ειδωλίου αρ. 29 από το αρχείο Μπεκίνα, η Υπουργός μπορούσε, ακόμη και τότε, να ζητήσει τη συνδρομή των ιταλικών αρχών για να διερευνήσει αν όντως το ειδώλιο αρ. 29 και άλλα αντικείμενα της Συλλογής Στερν είχαν διακινηθεί από τον Ιταλό αρχαιοκάπηλο. Όχι μόνο δεν το έπραξε, αλλά προσπάθησε να υποβαθμίσει το θέμα. Όταν της τέθηκε στη Βουλή το ερώτημα για την γνησιότητα ή μη των 161 αντικειμένων, επίσης υποβάθμισε το θέμα και απέκρυψε ότι πριν από κάθε δωρεά ή κατάσχεση συγκροτείται επιτροπή επιστημόνων του Υπουργείου Πολιτισμού που ελέγχει την αυθεντικότητα ή μη όλων των αντικειμένων που παρουσιάζονται ως αρχαία.

Τώρα η Υπουργός είναι περισσότερο εκτεθειμένη από ποτέ:

1.    Στις 17/12/2022 ο δημοσιογράφος και ερευνητής Ν. Ζηργάνος δημοσίευσε στην Εφημερίδα των Συντακτών και στον ιστότοπο Solomon όλα τα ντοκουμέντα που αποδεικνύουν ότι το ειδώλιο αρ. 29 της Συλλογής Στερν βρισκόταν στα χέρια του αρχαιοκάπηλου Τζιανφράνκο Μπεκίνα, ο οποίος το πούλησε, μαζί με δύο άλλα κυκλαδικά αντικείμενα, σε άλλον αρχαιοπώλη στο Τόκυο. Στο δημοσίευμα εικονίζονται τόσο τα έγγραφα αλληλογραφίας όσο και το τιμολόγιο πώλησης των ειδωλίων, ντοκουμέντα που δεν επιδέχονται καμία αμφισβήτηση. Τα δύο αυτά ειδώλια πωλήθηκαν χωριστά από τον αρχαιοπώλη στο Τόκυο: το ένα κατέληξε στη Συλλογή L. Stern και το άλλο στη συλλογή της S. White, η οποία στο παρελθόν έχει αναγκαστεί να επιστρέψει αντικείμενα στην Ελλάδα, ενώ πρόσφατα (2021 και 2022) ο Εισαγγελέας της Ν. Υόρκης κατέσχεσε αντικείμενα από τη συλλογή της, τα οποία επαναπατρίστηκαν στην Ιταλία και την Τουρκία, ενώ συνεχίζει να ερευνά τη συλλογή S. White για την ύπαρξη κι άλλων κλεμμένων αρχαιοτήτων, πιθανώς και ελληνικών.

2.    Τα 15 πρώτα κυκλαδικά αντικείμενα που εκτίθενται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (έκθεση Γυρισμός) έχουν εξεταστεί μακροσκοπικά από ειδικούς και τα αρχικά ερωτηματικά περί κιβδηλείας έγιναν ισχυρές ενδείξεις. Σε συνέντευξη που παραχώρησε ο Χρίστος Ντούμας, ένας από τους πλέον ειδικούς στην κυκλαδική τέχνη, ομότιμος καθηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ανασκαφέας της Σαντορίνης, στον ισότοπο popaganda και την δημοσιογράφο Ιωάννα Κλεφτόγιαννη στις 18/12/2022, αφού επισκέφτηκε την έκθεση, αναφέρει ότι «είναι μεγάλες οι πιθανότητες να είναι κίβδηλα» 4 ή 5 (από τα 15) αντικείμενα της έκθεσης στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Πληροφορεί επίσης ότι έστειλε σχετική επιστολή στο Υπουργείο Πολιτισμού και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, καθώς θεωρεί αναγκαίο να ελεγχθεί η γνησιότητα των αντικειμένων από αρμόδια Επιτροπή.

3.    Έχει αποδειχτεί πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η Συλλογή του L. Stern κάθε άλλο παρά «άγνωστη»  ήταν! Τμήμα της Συλλογής Στερν είχε εκτεθεί (βλ. Merrin Gallery, ΜΕΤ κ.ά.), ενώ ο ίδιος ο L. Stern είχε εκδώσει κατάλογο της Συλλογής του το 2004! Η πλειονότητα των αντικειμένων της Συλλογής έχει δημοσιευτεί σε διαδοχικά άρθρα και βιβλία (από το 1977 ως το 2003) από την ιστορικό τέχνης Pat Getz-Preziosi (μετέπειτα Getz-Gentle), είτε ως προερχόμενα από «ιδιωτικές συλλογές» είτε ως ανήκοντα στην «Harmon Arts», πάντοτε όμως με επιμελή απόκρυψη της πραγματικής αρχαιοκαπηλικής διαδρομής τους, όπως αποδεικνύεται και από την έρευνα του Ν. Ζηργάνου που φέρνει στο φως ντοκουμέντα από την αλληλογραφία της Gentle με τον αρχαιοκάπηλο Μπεκίνα. Η σχέση και σύνδεση της Gentle με τον L. Stern, άλλωστε, αποκαλύφθηκε από τον ίδιο τον συλλέκτη, ο οποίος σε δήλωσή του στη New York Post ανακοίνωσε ότι η ερευνήτρια λειτουργούσε ως σύμβουλος/εμπειρογνώμονάς του για την αγορά των αντικειμένων.

Επισημαίνουμε ότι ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων έχουν προβεί σε πλειάδα ταυτίσεων των αντικειμένων της Συλλογής Στερν και των «διαδρομών» τους και όλα τα στοιχεία κατατίθενται στην αρμόδια Εισαγγελέα Προστασίας Περιβάλλοντος (αρμόδια και για θέματα αρχαιοκαπηλίας) της Εισαγγελίας Αθηνών, στην οποία έχει κατατεθεί αναλυτική αναφορά για την υπόθεση ήδη από τις 11/10/2022.

Αποτελεί σκάνδαλο το γεγονός ότι η Υπουργός, σύμφωνα με όσα η ίδια είπε στην ελληνική Βουλή, χειρίστηκε η ίδια την υπόθεση των 161 κυκλαδικών αντικειμένων. Εν γνώσει της ότι αποτελούν προϊόντα λαθρανασκαφής και παράνομης διακίνησης στο εξωτερικό (όπως η ίδια παραδέχτηκε και έχει καταγραφεί στα Πρακτικά της Βουλής), δεν ανέθεσε την υπόθεση στις αρμόδιες ελληνικές Υπηρεσίες (ΔΤΠΠΑ, Εισαγγελέα Αρχαιοκαπηλίας) ούτε έδωσε τα στοιχεία στην Εισαγγελία Ν. Υόρκης. Επιπλέον, η Υπουργός Πολιτισμού δεν ζήτησε την συνδρομή των ιταλικών διωκτικών αρχών, ως όφειλε για να διερευνήσει το ειδώλιο αρ. 29. Αντί για τις ενέργειες που της επέβαλλε ο αρχαιολογικός νόμος, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λ. Μενδώνη επέλεξε να υπογράψει μυστικά συμφωνία και να παραχωρήσει την κατοχή των 161 κυκλαδικών αρχαιοτήτων σε «Ινστιτούτο» (HACI) με έδρα το Ντέλαγουερ των ΗΠΑ και διοίκηση στην οποία μετέχουν δύο εκπρόσωποι συμφερόντων του Leonard Stern, ένας εκ των οποίων είναι ο γιος του!

Είναι προφανές ότι η «Συμφωνία» που υπογράφηκε παράνομα από την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού στις 21/7/2022 και έγινε νόμος του κράτους (νόμος 4968/2022) με την ψήφο των βουλευτών της κυβερνητικής πλειοψηφίας, οφείλει να ακυρωθεί ως προϊόν παραπλάνησης της Βουλής.

Η Συμφωνία (Ν. 4968) να ακυρωθεί και να ακολουθήσουν οι νόμιμες ενέργειες:

– Να μεταβεί κλιμάκιο Ελλήνων ειδικών αρχαιολόγων και συντηρητών και να εξετάσουν τη γνησιότητα όλων των αντικειμένων της Συλλογής Στερν. Βάσει των διατάξεων της αρχαιολογικής νομοθεσίας, άλλωστε, σε κάθε περίπτωση δωρεάς ή κατάσχεσης συγκροτείται τριμελής επιτροπή επιστημόνων του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία ελέγχει τη γνησιότητα των αντικειμένων και γνωμοδοτεί για την αξία τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση του χρυσού μυκηναϊκού δαχτυλιδιού που δωρήθηκε από το Ίδρυμα Nobel της Σουηδίας και επαναπατρίστηκε το Μάιο 2022 (Δελτίο Τύπου ΥΠΠΟΑ 20.5.2022). Της αποδοχής της δωρεάς προηγήθηκε η εκτίμηση επιτροπής ειδικών (δύο αρχαιολόγοι του ΕΑΜ) που μετέβησαν με εντολή μετακίνησης την οποία υπογράφει η Υπουργός Πολιτισμού Λ. Μενδώνη (Διαύγεια 8.4.2022- ΑΔΑ: 6ΣΕ14653Π4-Ω0Ο) στην Στοκχόλμη στο Μουσείο Μεσογειακών και Ανατολικών Αρχαιοτήτων «……ως εμπειρογνώμονες για να διακριβώσουν τη γνησιότητα και την ταύτιση κλαπέντος κινητού μνημείου…..». Υπενθυμίζουμε, επίσης, ότι η κιβδηλεία μνημείων αποτελεί αδίκημα με βάση το άρθρο 66 του Αρχαιολογικού Νόμου[1]

– Να δοθεί εντολή η αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠ.ΠΟ.Α, όπως έπρεπε θεσμικά να είχε συμβεί εξαρχής, να ελέγξει τα πιστοποιητικά προέλευσης των αντικειμένων, να τεκμηριώσει την προέλευση των αρχαίων της Συλλογής Στερν και να κάνει όλες τις απαραίτητες συγκρίσεις και ταυτίσεις με τα στοιχεία και τα δεδομένα όλων των σχετικών αρχείων.

– Να ζητηθεί η συνδρομή του Εισαγγελέα της Ν. Υόρκης ώστε να κατασχεθούν και να επιστραφούν άμεσα στη χώρα το ειδώλιο αρ. 29 της Συλλογής Στερν και το ειδώλιο νο 12 της έκθεσης Glories of the Past από τη Συλλογή της Shelby White, που αποτελούν αποδεδειγμένα προϊόντα αρχαιοκαπηλίας.

– Η κυριότητα και η κατοχή των αυθεντικών κλεμμένων αρχαιοτήτων της Συλλογής Στερν να περάσει στο ελληνικό δημόσιο και οι αρχαιότητες να επαναπατριστούν για να εκτεθούν σε δημόσια ελληνικά Μουσεία, με τελικό προορισμό το Μουσείο Κυκλαδικού Πολιτισμού στο Κάστρο της Νάξου, για να εμπλουτίσουν την έκθεση του δημόσιου και μοναδικού στον κόσμο μουσείου που θα είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στον κυκλαδικό πολιτισμό της 3ης χιλιετίας π.Χ., και μάλιστα να ευαισθητοποιήσουν τους επισκέπτες σε θέματα παράνομης εμπορίας αρχαίων.

Αναμένουμε τις απαντήσεις του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για τις αποκαλύψεις που αποδεικνύουν πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η «Συμφωνία» για τη Συλλογή Στερν νομιμοποιεί την αρχαιοκαπηλία και την κιβδηλεία μνημείων».