Μετά από 13 χρόνια από την πρώτη ψήφιση του νομοσχεδίου για την καύση των νεκρών ξεκινά σε λίγες ημέρες η λειτουργία του αποτεφρωτηρίου στην Ριτσώνα, περίπου 70 χλμ μακριά από την Αθήνα. Με νόμο του 2014, η ίδρυση και λειτουργία των αποτεφρωτηρίων επιτρεπόταν μόνο από τους δήμους ή τα νομικά τους πρόσωπα. Τελικά, αυτό το πρόβλημα ξεπεράστηκε αργότερα με σχετική ρύθμιση.

«Η ίδρυση και η λειτουργία του πρώτου Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών στη Ριτσώνα αποτελεί ένα ιστορικό γεγονός, αποτελεί ιστορική αλλαγή για τα ταφικά έθιμα της Ελλάδας. Μέχρι σήμερα χιλιάδες οικογένειες μετέφεραν στη Βουλγαρία και σε άλλες χώρες τούς οικείους τους, των οποίων η τελευταία επιθυμία ήταν η αποτέφρωση. Με τεράστιο οικονομικό και συναισθηματικό κόστος. Υπολογίζουμε ότι κάθε χρόνο ένα ποσό 2,5 έως 3 εκατ. ευρώ "έφευγε" στο εξωτερικό», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αποτέφρωσης, Αντώνης Αλακιώτης.

Η εγκατάσταση δημιουργήθηκε με ιδιωτικά κεφάλαια, και συνολικά υπάρχουν επτά ιδιοκτήτες. Η Ελληνική Εταιρεία Αποτέφρωσης που προώθησε επί πολλά χρόνια τη δημιουργία αποτεφρωτηρίου στην Ελλάδα είναι ένας από αυτούς και κατέχει το 30% της επιχείρησης.

«Η αποτέφρωση σαν επιλογή έχει γίνει τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα προσφιλής γιατί απαλλάσσει τις οικογένειες από την απάνθρωπη εμπειρία της εκταφής, από την κατασκευή ενός τάφου που θα καταστραφεί σε τρία χρόνια, από την υποχρέωση για την παραμονή των οστών στα κοιμητήρια και της πληρωμής 40 έως 100 ευρώ ετησίως. Γενικά η αποτέφρωση είναι πιο οικονομική και συναισθηματικά ανώδυνη. Με την κατάσταση που βιώνουν οι οικογένειες στα νεκροταφεία των μεγάλων πόλεων, τις υποχρεωτικές εκταφές στα τρία χρόνια, όλο και μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων στην Ελλάδα επιλέγουν την αποτέφρωση. Δεν έχουμε επίσημα στοιχεία σχετικά με το πόσες αποτεφρώσεις γίνονται στο εξωτερικό, αλλά εκτιμούμε ότι φτάνουν τις χίλιες», σημειώνει ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αποτέφρωσης.

Το Σωματείο Ιδιοκτητών Γραφείων Τελετών της Αθήνας, στέκεται θετικά απέναντι στη δημιουργία αποτεφρωτηρίων στην Ελλάδα, αλλά εκτιμά ότι ο αριθμός των αποτεφρώσεων είναι μικρός.

«Είναι κάτι θετικό, είναι κάτι που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα μετά από 13 χρόνια από την πρώτη ψήφιση του νομοσχεδίου. Όλη η Ευρώπη έχει κρεματόρια, σαφώς και η δημιουργία ενός στην Ελλάδα είναι κάτι καλό», υποστηρίζει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο πρόεδρος του Σωματείου, Αθανάσιος Κωστόπουλος.

Η θέση της Εκκλησίας

Το 2014 με απόφαση της Ιεράς Συνόδου εστάλη εγκύκλιος στις Μητροπόλεις, η οποία απαγόρευε την τέλεση της νεκρώσιμης ακολουθίας και του μνημόσυνου σε όσους επέλεγαν την καύση.

Το 2016 η Ιερά Σύνοδος πήρε εκ νέου θέση, τονίζοντας σε ανακοίνωση που εξέδωσε ότι δεν είναι «αξιοπρεπές για τον νεκρό να καεί σε κλίβανο». Η Ιερά Σύνοδος αρνείται ότι είναι αξιοπρεπές για τον νεκρό να καεί σε κλίβανο και να θρυμματισθεί σε μίξερ και δεν διακρίνει ιδιαίτερες διαφορές «της σύγχρονης "αποτέφρωσης νεκρών" και της διαδικασίας ανακύκλωσης απορριμμάτων».

H αποτέφρωση στην Ευρώπη

Η πρακτική της καύσης των νεκρών ακολουθείται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες πάνω από έναν αιώνα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ολλανδίας, όπου η πρώτη αποτέφρωση έγινε το 1914. Στα 100 χρόνια που ακολούθησαν το ποσοστό έναντι των ενταφιασμών έφτασε το 63%, σύμφωνα με ρεπορτάζ του εγχώριου Τύπου.

Στη Βρετανία το ποσοστό των αποτεφρώσεων ακολουθεί ανοδική πορεία εδώ και δεκαετίες. Από το 34,7% το 1960, έφτασε στο 77,05% το 2017, όπως δείχνουν τα στοιχεία της Εταιρείας Αποτέφρωσης της Μεγάλης Βρετανίας.

Ιδιαίτερα δημοφιλής είναι η πρακτική και στις Σκανδιβικές Χώρες. Τα ποσοστά έναντι των ενταφιασμών είναι 36% στη Νορβηγία, 51% στην Φινλανδία, 70% στη Σουηδία και 76% στη Δανία. Η αποτέφρωση επιλέγεται περισσότερο στις μεγάλες πόλεις, που έχουν πρόβλημα χώρου στα νεκροταφεία και όχι τόσο στην περιφέρεια όπου δεν υφίσταται το πρόβλημα. Σε όλες τις μεγάλες πόλεις, όλων των χωρών της Σκανδιναβίας, κυμαίνεται από 70% μέχρι 90%.

Παρόμοιο είναι το σκηνικό και στη Γαλλία. Η αποτέφρωση είναι διαδικασία που επιλέγεται από την μειοψηφία στις αγροτικές περιοχές, όπου δεν υπάρχει ζήτημα χώρου στα νεκροταφεία, αλλά αποκτά ολοένα και περισσότερους υποστηρικτές στα αστικά κέντρα. Το 1979 μόνο το 1% των νεκρών αποτεφρώνονταν. Το 2012 το ποσοστό έφτασε το 32% στην επικράτεια και το 45% στο Παρίσι.

Στην Ιρλανδία το υψηλό κόστος των ενταφιασμών σε συνδυασμό με την έλλειψη χώρων επίσης έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των αποτεφρώσεων την τελευταία δεκαετία. Υπάρχουν συνολικά πέντε κρεματόρια, τρία εκ των οποίων βρίσκονται στο Δουβλίνο.

Στην Ισπανία το ποσοστό αυξήθηκε από 16% (2006) στο 36% μέσα σε μια δεκαετία. Περισσότερες από τις μισές αποτεφρώσεις συνολικά της χώρας γίνονται στην Βαρκελώνη.

Τέλος, στην Ουγγαρία η αποτέφρωση έχει φτάσει να είναι συνηθέστερη του ενταφιασμού τα τελευταία χρόνια. Το 2016 αποτεφρώθηκε το 60% των νεκρών σε όλη τη χώρα συνολικά, ενώ το ποσοστό κυμαίνεται από 70-90% στην Βουδαπέστη.

Τα σχέδια των δήμων

Ενδιαφέρον για την κατασκευή αποτεφρωτηρίων έχει εκδηλωθεί και από την πλευρά των δήμων.

Ο δήμος Αθηναίων έχει επιλέξει χώρο στον Ελαιώνα, ανάμεσα στη λεωφόρο Αθηνών στο ύψος του Χρηματιστηρίου και το Ισλαμικό Τέμενος. Αν και οι γραφειοκρατικές διαδικασίες φαίνεται να προχωρούν, είναι πιθανό να προκληθεί εμπλοκή από τις προσφυγές που έχουν καταθέσει επιχειρήσεις που βρίσκονται στην περιοχή.

Περισσότερο αισιόδοξα για τους υποστηρικτές της αποτέφρωσης είναι τα πράγματα στην Πάτρα. Ο δήμος έχει προχωρήσει σε χωροθέτηση στον Γλαύκο και προκήρυξε αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, όπου εκδηλώθηκε μεγάλο ενδιαφέρον με πάνω από 110 προτάσεις.

ΑΠΕ