Η κυπριακή τραγωδία δεν ξεκίνησε με την τουρκική εισβολή στις 20 Ιουλίου του 1974, προκύπτοντας εκ του μηδενός.
Αυτά είναι τα γεγονότα που οδήγησαν στην τραγωδία...

Στις 15 Ιουλίου του 1974, γύρω στις 8.15, από το στρατόπεδο της Κοκκινοτριμιθιάς, τανκς έκαναν την εμφάνισή τους, με κατευθύνσεις το Προεδρικό Μέγαρο, το κτίριο Τηλεπικοινωνιών και το κτίριο της Αρχιεπισκοπής.
Τα τανκς συνήθιζαν να βγαίνουν καθημερινά στους δρόμους για να πραγματοποιήσουν ασκήσεις, όμως αυτή τη φορά τα πράγματα θα έπαιρναν ήταν τελείως διαφορετική τροπή. Δεν πέρασε πολύ ώρα από την εμφάνιση των τεθωρακισμένων και οι πυροβολισμοί που ακούγονταν από διάφορα σημεία προκάλεσαν αναταραχή σε ολόκληρη την κυπριακή πρωτεύουσα.

Εκείνη την ώρα, ο Μακάριος υποδεχόταν στο Προεδρικό Μέγαρο Έλληνες μαθητές από σχολεία της Αλεξάνδρειας και προτού αρχίσει η τελετή υποδοχής, τα άρματα μάχης, που είχαν φτάσει απέξω, άρχισαν να βάλλουν κατά του Προεδρικού Μεγάρου. Στόχος εκτός από το Μέγαρο της Αρχιεπισκοπής, ήταν το κτίριο των Τηλεπικοινωνιών, το Αρχηγείο της αστυνομίας, το στρατόπεδο του εφεδρικού σώματος και το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου (ΡΙΚ), ενώ άνδρες της ΕΛΔΥΚ επιτέθηκαν στον Αερολιμένα της Λευκωσίας. Η αντίσταση που εκδηλώθηκε ήταν έντονη αλλά όχι τόση ώστε να υπερισχύσει των πραξικοπηματιών.

Έτσι, μετά από δύο ώρες περίπου, η Λευκωσία ανήκε πια στη Χούντα και η θέση του προέδρου στο Νίκο Σαμψών. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώθηκε αργότερα εκείνο το πρωί με τη μετάδοση της παρακάτω ανακοίνωσης: «Σήμερον την πρωίαν, η Εθνική Φρουρά επενέβη διά να σταματήση τον αδελφοκτόνον πόλεμον. Η Εθνική Φρουρά είναι την στιγμήν αυτήν κυρία της καταστάσεως. Ο Μακάριος είναι νεκρός». Βέβαια, ο Μακάριος είχε προλάβει να διαφύγει στην Πάφο απ' όπου, σ' έναν τοπικό ραδιοσταθμό που, ενώ λειτουργούσε ως λήψεως, τον έκαναν και αναμεταδόσεως, απηύθυνε διάγγελμα προς τον κυπριακό λαό:

«Ελληνικέ Κυπριακέ Λαέ! Γνώριμη είναι η φωνή που ακούεις. Γνωρίζεις, ποιος σου ομιλεί. Είμαι ο Μακάριος. Είμαι εκείνος, τον οποίο συ εξέλεξες διά να είναι ο ηγέτης σου. Δεν είμαι νεκρός. Είμαι ζωντανός. Και είμαι μαζί σου, συναγωνιστής και σημαιοφόρος εις τον κοινόν αγώνα. Το πραξικόπημα της Χούντας απέτυχε. Εγώ ήμουν ο στόχος της και εγώ, εφόσον ζω, η Χούντα εις την Κύπρον δεν θα περάσει. Η Χούντα απεφάσισε να καταστρέψει την Κύπρο. Να την διχοτομήσει. Αλλά δεν θα το κατορθώσει. Πρόβαλε παντοιοτρόπως αντίστασιν εις την Χούντα. Μη φοβηθείς. Ενταχθήτε όλοι εις τα νομίμους δυνάμεις του κράτους. Η Χούντα δεν πρέπει να περάσει και δεν θα περάσει. Νυν υπέρ πάντων ο αγών!»

Δείτε επίσης: Αττίλας '74: Ο Βιασμός της Κύπρου

Εν τω μεταξύ, μεγάλη στρατιωτική δύναμη από τη χούντα στη Λευκωσία, διατεταγμένη από την Αθήνα, ξεκίνησε για την Πάφο. Την άλλη μέρα ελικόπτερο της Ειρηνευτικής Δυνάμεως των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο μετέφερε τον Μακάριο στη βρετανική στρατιωτική βάση της Επισκοπής, κοντά στη Λεμεσό, και από εκεί ένα στρατιωτικό αεροπλάνο τον πήγε στη Μάλτα. Από εκεί, στην Αγγλία και στην Αμερική. Ο Μακάριος επέστρεψε στην Κύπρο στις 7 Δεκεμβρίου 1974, χωρίς αντιπραξικόπημα, χωρίς καμιά βίαιη αντενέργεια, και ανέλαβε τα καθήκοντά του.

Οι καταθέσεις των πρωταγωνιστών του πραξικοπήματος στην επιτροπή της Βουλής, αποκάλυψαν ότι η χούντα των Αθηνών είχε αποφασίσει, τουλάχιστον, από τις αρχές του 1974 την πραξικοπηματική ανατροπή του Μακαρίου με πρωτοβουλία του αόρατου δικτάτορα Δ. Ιωαννίδη. Σκοπός των δικτατόρων Σαμψών και Ιωαννίδη ήταν η απαλοιφή του τουρκοκυπριακού στοιχείου και η άμεση προσάρτηση της Κύπρου στην Ελλάδα. Το πραξικόπημα πυροδοτεί ταυτόχρονα εξελίξεις στην Άγκυρα που εμφανίζεται αποφασισμένη να αναλάβει στρατιωτική δράση εις βάρος της Κύπρου.

Παρά τις παραινέσεις του Βρετανού ομολόγου του, Χάρολντ Ουίλσον, και του υπουργού Εξωτερικών, Τζέιμς Κάλαχαν, ο τούρκος πρωθυπουργός Μπουλέντ Ετζεβίτ βλέπει ως μόνη λύση την εισβολή στην Κύπρο. Ο έκτακτος απεσταλμένος του αμερικανού υπουργού εξωτερικών, Κίσινγκερ, υφυπουργός εξωτερικών, Τζο Σίσκο, προσπαθεί με συνεχείς διαβουλεύσεις μεταξύ Λονδίνου - Άγκυρας και Αθηνών, να αποτρέψει τα χειρότερα, αλλά αποτυγχάνει.

Έτσι φτάνουμε στο πρωί της 20ης Ιουλίου του 1974.Ο κυπριακός ουρανός σκοτεινιάζει από τα στρατιωτικά αεροσκάφη της Τουρκίας και τους αλεξιπτωτιστές που πέφτουν μαζικά. Παράλληλα, δυνάμεις πεζικού της Τουρκίας αποβιβάζονται στις παραλίες της Κερύνειας. Ο «Αττίλας» βρισκόταν στην Κύπρο για να γράψει το τέλος του προοιμίου μιας τραγωδίας που συνεχίζεται μέχρι σήμερα...